Lüğətlərdə axtarış.

Monorim və ya monorifma (fr. monorime; yun. μόνος və ῥυθμός sözlərindən yaranmışdır, mənası – "birqafiyəli") — bir qafiyədən istifadə edən şeir və ya onun hissəsi. Aleksandr Kvyatkovskinin tərifinə görə, "həmahəng qafiyə"dir. Monorim orta əsr şərqi poeziyasında, məsələn, qəzəllərdə və bir sıra Avropa poetik ənənələrində, məsələn, Uelsdə, geniş istifadə olunurdu. Монорим // Литературная энциклопедия терминов и понятий. Институт научной информации по общественным наукам РАН: Интелвак. Под ред. А. Н. Николюкина. 2001.

Monodram — Dram və teatr sənətinin bütün tələblərini və vacibiyyətini özündə cəmləmək şərti ilə tək bir aktyor ilə oynanılan və bu məqsəd üçün yazılmış bir oyundur. Məsələn, meddah monodram oyunudur.

Monoqram — bir simvol yaratmaq üçün iki və ya daha çox hərfi üst-üstə gətirmək və ya birləşdirməklə hazırlanan şablondur. Monogramlar adətən tanınmış simvol və ya loqo kimi istifadə olunan bir şəxsin və ya şirkətin baş hərflərini birləşdirərək yaradılır. Birləşdirilməmiş hərflərdən ibarət seriya monoqram deyil, şifrə (məsələn, kral şifrəsi) adlanır.

Monoxrom və ya monoxromatik bir şəkil, obyekt və ya palitrası tək bir rəngdən (və ya eyni rəngli dəyərlərdən) ibarətdir. Yalnız boz çalarları istifadə edən şəkillər boz şkala (adətən rəqəmsal) və ya ağ-qara (adətən analoq) adlanır. Fizikada monoxromatik işıq dar bir dalğa uzunluğu olan elektromaqnit şüalanmaya aiddir ki, bu da fərqli anlayışdır.

Monoid — Özündə vahid element saxlayan yarımqrup monoid adlanır. Aydındır ki, çoxluq kimi monoid yarımqrupun alt çoxluğudur.

Birhədli — ədəd, dəyişənlər və ya onların müəyyən natural üstlü qüvvətlərinin hasilindən ibarət olan ifadəyə deyilir. Məsələn, 7 {\displaystyle 7} , a {\displaystyle a} , 3 x {\displaystyle 3x} , − 2 a 2 {\displaystyle -2a^{2}} , 1 3 x ∗ ( − 2 x y ) {\displaystyle {\frac {1}{3}}x*(-2xy)} , − 7 a 2 ∗ 0 , 4 b 3 c {\displaystyle -7a^{2}*0,4b^{3}c} ifadələri birhədlilərdir. Tərifə görə ədəd də, dəyişən də ayrılıqda birhədlidir. Məsələn, − 2 {\displaystyle -2} , 0 {\displaystyle 0} , a {\displaystyle a} , x {\displaystyle x} , y {\displaystyle y} , m {\displaystyle m} və s. də birhədlidir. Birinci vuruğu ədəd olmaqla, müxtəlif dəyişənlərin müəyyən qüvvətlərinin hasili şəklində yazılmış birhədliyə onun standart şəkli deyilir. 7 x 3 {\displaystyle 7x^{3}} , 0 , 3 a 4 b {\displaystyle 0,3a^{4}b} , 7 a b 4 c 2 {\displaystyle 7ab^{4}c^{2}} , 3 m 6 n 4 {\displaystyle 3m^{6}n^{4}} ifadələri standart şəkildə yazılmış birhədlilərdir. Vurmanın və qüvvətin xassələrindən istifadə etməklə istənilən birhədlini standart şəkildə yazmaq olar. Məsələn, ( 3 a 2 b ) 2 ∗ 5 a b 7 = 9 a 4 b 2 ∗ 5 a b 7 = ( 9 ∗ 5 ) ∗ ( a 4 ∗ a ) ∗ ( b 2 ∗ b 7 ) = 45 a 5 b 9 {\displaystyle (3a^{2}b)^{2}*5ab^{7}=9a^{4}b^{2}*5ab^{7}=(9*5)*(a^{4}*a)*(b^{2}*b^{7})=45a^{5}b^{9}} , ( a 3 b 4 ) 7 ∗ ( 2 c 9 b 3 ) 2 = a 21 b 28 ∗ 4 c 18 b 6 = 4 a 21 b 34 c 18 {\displaystyle (a^{3}b^{4})^{7}*(2c^{9}b^{3})^{2}=a^{21}b^{28}*4c^{18}b^{6}=4a^{21}b^{34}c^{18}} , ( 3 a 4 b 2 ) 3 ∗ 1 3 a b 4 c 3 = 27 a 12 b 6 ∗ 1 3 a b 4 c 3 = 9 a 13 b 10 c 3 {\displaystyle (3a^{4}b^{2})^{3}*{\frac {1}{3}}ab^{4}c^{3}=27a^{12}b^{6}*{\frac {1}{3}}ab^{4}c^{3}=9a^{13}b^{10}c^{3}} və s. Standart şəkildə yazılmış birhədlinin ədədi vuruğu birhədlinin əmsalı, birhədlinin dəyişənlərinin qüvvət üstlərinin cəminə birhədlinin qüvvəti(dərəcəsi) deyilir: 45 a 5 b 9 {\displaystyle 45a^{5}b^{9}} birhədlisinin əmsalı 45, dərəcəsi 5+9=14; 4 a 21 b 34 c 18 {\displaystyle 4a^{21}b^{34}c^{18}} birhədlisinin əmsalı 4, dərəcəsi 21+34+18=73; 9 a 13 b 10 c 3 {\displaystyle 9a^{13}b^{10}c^{3}} birhədlisinin əmsalı 9, dərəcəsi 13+10+3=26; − 0 , 7 a 8 b {\displaystyle -0,7a^{8}b} birhədlisinin əmsalı −0,7, dərəcəsi 8+1=9-dur.

Cursus honorum (az. Şərəfli yol) — Qədim Romada hərbi və siyasi hakimiyyətin ierarxik pillələri.

"Monolit" Azərbaycanın paytaxtında, Bakı şəhərində çoxmərtəbəli bir binadır. Binanın cənub fasadı İstiqlaliyyət küçəsinə (əvvəlki Kommunistiçeskaya), şimal — Əhməd Cavad küçəsinə (əvvəlki Əliheydar Qarayev), əsas şərqə — Azərbaycan prospektinə (keçmiş Hüsü Hacıyev küçəsi) baxır. 1940-cı ildə memar Konstantin Sençixin tərəfindən inşa edilmişdir. Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin əmrinə əsasən "Monolit" Azərbaycanda yerli əhəmiyyətli tarix və mədəniyyət memarlıq abidəsidir. Başlanğıcda binanın yerində şəhərin zibil yeri var idi [3]. 19-cu əsrin sonunda bu yerdə bir-birinə möhkəm sarılmış bir və iki mərtəbəli kiçik evlər meydana çıxdı [4]. İyirminci əsrin 30-cu illərinin əvvəllərində bu ərazidə böyük bir yaşayış binası tikilməsinə qərar alıdı. Bu baxımdan burada yerləşən xarab olan evlər sökülməyə başlandı. Sahədə kəşfiyyat işləri və geoloji tədqiqat aparılmağa başlandı. Planlaşdırılan tikinti yerində nəhəng monolitik bir qayanın çıxdığını aşkar edən çox sayda kəşfiyyat quyusu qazıldı.

Monolit nüvə — tək fayldan ibarət olan əməliyyat sistemi nüvəsidir.

Monotip (q.yun. μόνος – tək; τύπος – çap izi) — ayrı-ayrı literlərdən və boşluq materialından ibarət, tələb olunan uzunluqda şrift sətirlərinə uyğun çap yığısı hazırlayan avtomatik hərftökən maşın. Klaviaturalı və hərftökən aparatlardan ibarətdir. Klaviaturalı aparat çap yığısını deşiklərdən ibarət kombinasiyalar (perforasiyalar) ardıcıllığı şəklində kağız lentə (perfolentə) qeyd edir və sözlər arasındakı boşluqların ölçülərini müəyyələşdirir. Hərftökən aparatda isə kağız lent üzərində qeyd olunmuş mətnə və boşluq ölçülərin əsasən uyğun ardıcıllıqda literlər, boşluqlar tökülür, səirlər yığılıq və qrankalar alınır. İdarəetmə proqramının avtomatda hazırlanma sürəti adi yazı makinasında çapetmə sürətinə yaxındır. Monotip dəqiqədə 180-ə qədər liter tökə bilir. Бушунов В. Т. Монотип (Наборная и отливная машины). — М.; Л., 1948. Шульмейстер М. В. Монотип.

Monoxrom və ya monoxromatik bir şəkil, obyekt və ya palitrası tək bir rəngdən (və ya eyni rəngli dəyərlərdən) ibarətdir. Yalnız boz çalarları istifadə edən şəkillər boz şkala (adətən rəqəmsal) və ya ağ-qara (adətən analoq) adlanır. Fizikada monoxromatik işıq dar bir dalğa uzunluğu olan elektromaqnit şüalanmaya aiddir ki, bu da fərqli anlayışdır.

Fəxri doktor (honoriz kauza, lat. honoris causa — "şərəf naminə", qısaca h. c.) — dissertasiya müdafiə etmədən elmlər doktoru və ya fəlsəfə doktoru / sənətşünaslıq doktoru / pedaqoji elmlər doktoru / ilahiyyat elmləri doktoru / musiqi elmləri doktoru (elmi dərəcələr sistemindən asılı olaraq) dissertasiya müdafiə etmədən, ərizəçinin mühüm xidmətləri əsasında verilir. elm və ya mədəniyyət. Dərəcə verən qurum adətən açıq şəkildə bildirir ki, o, fərdin fakültədə olmasını şərəf hesab edir, hətta bu mövcudluq simvolik olsa belə. Formula Dr. h. c. mult. bu şəxsin bir neçə dəfə (bir neçə təhsil müəssisəsində) Fəxri Doktor adına layiq görüldüyünü göstərir.

Onorio Fanyano, Onorio Fanyano dei Toski Canfrançesko (ing. Giovanni Francesco Fagnano dei Toschi, 31 yanvar 1715, Seniqalliya[d], Marke – 14 may 1797, Seniqalliya[d], Marke) — İtaliya riyaziyyatçısıdır; 1755-ci ildə onun adını daşıyan məsələnin analitik həllini dərc etdi. 1715-ci ildə doğulmuşdur. 1797-ci ildə vəfat etmişdir.

Fedçenko kəklikotu (lat. Thymus fedtschenkoi) — bitkilər aləminin dalamazçiçəklilər dəstəsinin dalamazkimilər fəsiləsinin kəklikotu cinsinə aid bitki növü. Azərbaycanın nadir bitkisidir. CR B1ab(i,ii,iii,iv,v). == Arealı == Kiçik Qafqazın mərkəzində geniş yayılmışdır. Azərbaycanda arealı dardır. Azərbaycan daxilində Kiçik Qafqazda bitir. Yuхarı dağ zоlaqlarında, daşlıq yamaclarda rast gəlinir. == Bioloji xüsusiyyətləri == Qısa, sürünən zoğları olan, çox alçaq yarımkolcuq-dur. Çiçək saplaqlı budaqları nazik, hündürlüyü 3-7 sm, sıx və çox qısa tükcüklüdür.

Yalnız bir binar cəbri əməlin təyin edildiyi cəbri strukturaya qruppoid deyilir; deməli, qruppoid üçün ⊗ {\displaystyle \otimes } əməlinə nəzərən aşağıdakı şərt ödənməlidir: ∀ ( a , b ∈ M ) {\displaystyle \forall (a,b\in M)} ∃ ! ( c ∈ M ) {\displaystyle \exists !(c\in M)} ( a ⊗ b = c ) . {\displaystyle (a\otimes b=c).} Qruppoiddə bu şərtdən əlavə assosiativlik xassəsinə aid ∀ ( a , b , c ∈ M ) {\displaystyle \forall (a,b,c\in M)} [ a ⊗ ( b ⊗ c ) = ( a ⊗ b ) ⊗ c ] {\displaystyle [a\otimes (b\otimes c)=(a\otimes b)\otimes c]} aksiomu da ödənərsə, buna yarımqrup deyilir. Deməli, yarımqrup elə cəbri strukturdur ki, orada iki şərt ödənir: 1) ⊗ {\displaystyle \otimes } əməlinin təyin edilməsi; 2) bu əməlin assosiativlik xassəsinə malik olması. Cəbrə aid ədəbiyyatda bəzən yarımqrup əmələ gətirən M {\displaystyle M} çoxluğunu məhz assosiativ qruppoid adlandırırlar. Xüsusi şərtləşmə olmadıqda qruppoiddə təyin edilən ⊗ {\displaystyle \otimes } kompozisiyası adətən vurma əməli kimi qəbul edilir və bu < Γ , ⋅ > {\displaystyle <\Gamma ,\cdot >} kimi işarə edilir. Lakin bəzən təyin edilən ⊗ {\displaystyle \otimes } cəbri əməli toplama kimi də qəbul edilir. Vurma əməlinə nəzərən qruppoidə multiplikativ, toplama əməlinə nəzərən qruppoidə isə additiv qruppoid deyirlər. Sonrakı mühakimələrimizi adətən multiplikativ qruppoid, yarımqruplar üzərində aparmağı şərtləşək. Əgər qruppoiddə və yarımqrupda əlavə bir aksiom — vurmada kommutativlik xassəsi ( a b = b a ) {\displaystyle (ab=ba)} ödənərsə, onda uyğun olaraq bunları kommutativ qruppoid və kommutativ yarımqrup adlandırırlar.

San-Pyetro-in-Montorio (it. San Pietro in Montorio — «Müqəddəs Pyotr qızıl dağda») — Yanikul təpəsinin yamacında yerləşən titulyar kilsə. San-Pyetro-in-Montorio kilsəsi 1587-ci il aprelin 13-dən bəri titulyar kilsə olmuşdur. 1 mart 2008-ci ildən hal-hazıra qədər amerikalı kardinal Ceyms Frensis Stefford kilsənin kardinal-keşişidir. Yanikul təpəsi (it. Gianicolo), şəhərin qərb hissəsində, Vatikanın cənubunda, Tibrin sağ sahilində, Trastevere bölgəsində yerləşir. Buradakı kilsə, ehtimal ki, IX əsrə aiddir. Ancaq o dövrdə Yanikul Təpəsi hələ Həvari Pyotrun şəhid olduğu yerlə əlaqəli deyildi. Belə bir əfsanə yalnız XV əsrdə ortaya çıxdı. O zaman Romada dindarlıq göstərmək üçün bəhanə axtaran Katolik kastiliya İzabella və Araqon kralı II Ferdinand, dağda monastır tikdirməyə qərar verdilər (convento).