Lüğətlərdə axtarış.

Qarışıq döyüş sənəti (ing. mixed martial arts, MMA) kimi tanınan döyüş sənəti qədim Yunan erası ərzində ora tutaşmağın və vurmağın kombinasiyaları bacarıqlarını göstərmiş Pankration kimi idman, tanınan qədim Olimpiya döyüşü mövcud idi,onun oxşar müasir forması isə qarışıq döyüş növüləri olmuşdur. Bu idman Qədim Yunanıstanda yarandı və Romalılara sonra ötürüldü. Bu döyüş növü Pride FC və UFC kimi keçirilən beynəlxalq turnirlərdə istifadə olunmağa başladı.

Qanun — hüquq normalarının sistemli toplusu olub, cəmiyyətdə yaranan ictimai münasibətləri tənzimləyir və insanları hüquq pozuntusundan qoruyur həmçinin, qoyulan qadağalara əməl etməyən şəxslərin cəzalandırılmasını müəyyən edir. Qanunlar qanunvericilik orqanları tərəfindən qəbul olunur. Vaciblik dərəcəsinə və tənzimlənən ictimai münasibətlərin xarakterinə görə qanunlar konstitusiya qanunlarına, məcəllələrə və adi qanunlara bölünür. Konstitusiya qanunları ali hüquqi qüvvəyə malikdir. Onların içərisində ilk növbədə əsas insan və vətəndaş hüquq və azadlıqlarını təsbit edən, ictimai quruluşun əsaslarını, dövlətin formasını tənzimləyən, dövlət orqanlarının təşkili və fəaliyyətinin prinsiplərini müəyyən edən konstitusiya adlananları qeyd etmək lazımdır. Bəzən onu əsas qanun adlandırırlar. Konstitusiya qanunları konstitusiyanın ayrılmaz tərkib hissəsi sayılır və hüquqi qüvvəsinə görə adi qanunlardan üstündür. Məcəllə ictimai münasibətlərin müəyyən sahəsini tənzimləyən vahid sistemləşdirilmiş qanunvericilik aktıdır. Məcəllələşdirmə ictimai münasibətlərin müəyyən sahəsini tənzimləyən qanunların sistemləşdirilməsi formasıdır. Məcəllələrin hüquqi qüvvəsi adi qanunlardan üstündür.

Film müasir, gənc, intellektual nəsillə, pul, var-dövlət, vəzifə hərisliyini həyat amalı seçən nəsil arasında gedən gizli münaqişəyə həsr olunub. Əslində, hər şey aydındır: köhnə maqnatlar öz yerlərini tenderlə qalib gələn gənclərə verməlidirlər. Amma onlar öz gəlir və postlarından asanlıqla əl çəmək istəmirlər, yüksək vəzifə eşelonlarında arxa axtarır, yeri gələndə kriminal hərəkətlərdən çəkinmirlər.Əsas süjet xətti gənc azad sahibkar Kənan Kərimli ilə mafioz qruplaşmanın başçısı Akif Səmədovun mübarizəsi üzərində qurulub. Akif Səmədov Kənanın milli istehsalı genişləndirmək cəhdlərinin qarşısını hər vəchlə almağa çalışır. Quldurluq, oğurluq, insan ölümü, narkotika alveri və bir çox başqa çirkab işlərdə birbaşa əli olan Akif Səmədovun qadın alverində adı hallanması və bu işə digər qadınları da cəlb etməsi onun qaranlıq və pisliklərlə dolu həyatının ən pik nöqtəsi olur. Gənc biznesmen Kənan Kərimli isə polislərlə bərabər mafioz qruplaşmanın başçısı Akif Səmədovla mübarizə aparır. Lakin təəssüflər olsun ki, insanların güvən yeri sayılan polislər arasında da peşəsinə layiq olmayanlar var.

Bill (ing. "qanun") — Böyük Britaniya, ABŞ və bir sıra digər ölkələrin qanunverici orqanlarına hökumət və ya parlament üzvünün baxılmaq üçün təqdim etdiyi qanun layihəsi. Billin və ona edilən düzəlişlərin taleyi parlamentdə çoxluğa malik olan partiyaların mövqeyindən asılı olur. Parlament tərəfindən qəbul edilmiş və dövlət başçısı tərəfindən təsdiqlənmiş bill qanun qüvvəsinə malik olur.

Biogenetik qanun – orqanizmlərin fərdi inkişafı (ontogenez) və növlərin təkamül tarixinin (filogenez) qarşılıqlı münasibətlərini izah edən konsepsiya. Biogenetik qanunun E. Hekkel (Haeckel) orqanizmlərin fərdi və tarixi inkişafı arasındakı asılılığı belə ifadə etmişdir: hər bir orqanizmin ontogenezi onun əcdadının filogenezinin qısa və yığcam təkrarını (rekapitulyasiya) təmsil edir. Hekkelə görə, təkamül prosesində yeni əlamətlərin yaranması orqanizmlərin fərdi inkişafının sonunda yeni mərhələlərin əlavə olunması yolu ilə baş verir, əvvəlki yaşlı vəziyyət isə ondan (sonuncudan) əvvəlki embrional mərhələyə çevrilir. Ontogenezdə əcdad əlamətlərinin təkrarlanması bununla əlaqədardır. Beləliklə, ontogenezin formalaşmasının səbəbi filogenezdir. Fərdi inkişaf sonsuz uzana bilməz, buna görə də filogenetik mərhələlərin embriogenezdə təkrarlanması tədricən qısalmış olur. Ç. Darvin (1859) göstərmişdir ki, təbii seçmə orqanizmlərin ontogenezinin bütün mərhələlərinə təsir edərək onların hər birinin xarici şəraitin xüsusiyyətlərinə uyğunlaşmasına səbəb olur. E. Hekkel rüşeym və sürfələrin spesifik uyğunlaşmasını senogenez adlandırmış, bunların arasında embrional rüşeymlərin formalaşma yerinin dəyişilməsini (heterotopiya), onların inkişafının müddət və templərini (heteroxroniya) ayırd etmişdir. Fərdi inkişafda senogenezin yaranması sayəsində konservativ əlamət və proseslərin təkrarlanma qaydası pozulur. E. Hekkel güman edirdi ki, bütöv filogenetik mərhələlər ontogenezdə ardıcıl təkrarlanır və bunun sayəsində növün tarixi inkişafının gedişini yenidən yaratmaq olar.

Dövri qanun — 1869-cu ildə Dmitri Mendeleyev tərəfindən o dövrdə məlum olan kimyəvi elementlərin xassələri və onların atom kütlələrinin qiymətləri müqayisə edilərkən kəşf edilmiş əsas təbiət qanunu. == Təriflər == Dövri qanunun kəşfindən sonra Dmitri Mendeleyev iki il onun tərtibini təkmilləşdirdi və nəhayət, aşağıdakı formada rəsmiləşdirdi (1871): Atom fizikası və kvant kimyasının inkişafı ilə Dövri Qanun ciddi nəzəri əsas əldə etdi. C.Rıdberqin (1897), A.Van den Brukun (1913), Q.Mozelinin (1913) klassik əsərləri sayəsində elementin sıra (atom) nömrəsinin fiziki mənası açılmışdır. Daha sonra kimyəvi elementlərin atomlarının nüvələrinin yükləri artdıqca elektron strukturunun dövri dəyişməsi üçün kvant mexaniki modeli yaradılmışdır. Hal-hazırda D. I. Mendeleyevin Dövri Qanunu aşağıdakı formadadır: Dövri qanunun digər fundamental qanunlar arasında özəlliyi ondan ibarətdir ki, onun riyazi tənlik şəklində ifadəsi yoxdur. Dövri qanun Kainat üçün universaldır: məşhur rus kimyaçısı N.D.Zelinskinin obrazlı şəkildə qeyd etdiyi kimi, dövri qanun “kainatdakı bütün atomların qarşılıqlı əlaqəsinin kəşfi” idi. Qanunun qrafik (cədvəl) ifadəsi Mendeleyev tərəfindən işlənmiş kimyəvi elementlərin dövri sistemidir. Ümumilikdə dövri sistemin təsvirinin bir neçə yüzvariantı (analitik əyrilər, cədvəllər, həndəsi fiqurlar və s.) təklif edilmişdir. == Tarixi == Kimyəvi elementlərin təbii təsnifatı və sistemləşdirilməsi üçün əsasların axtarışı Dövri Qanunun kəşfindən çox əvvəl başlamışdır. Bu sahədə ilk dəfə işləyən təbiət alimlərinin qarşılaşdıqları çətinliklər eksperimental məlumatların olmaması ilə əlaqədar idi: XIX əsrin əvvəllərində məlum kimyəvi elementlərin sayı az idi və atomun qəbul edilən dəyərləri çoxlu elementlərin kütlələri yanlışdır.

Qanun

Qanun — hüquq normalarının sistemli toplusu olub, cəmiyyətdə yaranan ictimai münasibətləri tənzimləyir və insanları hüquq pozuntusundan qoruyur həmçinin, qoyulan qadağalara əməl etməyən şəxslərin cəzalandırılmasını müəyyən edir. Qanunlar qanunvericilik orqanları tərəfindən qəbul olunur. Vaciblik dərəcəsinə və tənzimlənən ictimai münasibətlərin xarakterinə görə qanunlar konstitusiya qanunlarına, məcəllələrə və adi qanunlara bölünür. Konstitusiya qanunları ali hüquqi qüvvəyə malikdir. Onların içərisində ilk növbədə əsas insan və vətəndaş hüquq və azadlıqlarını təsbit edən, ictimai quruluşun əsaslarını, dövlətin formasını tənzimləyən, dövlət orqanlarının təşkili və fəaliyyətinin prinsiplərini müəyyən edən konstitusiya adlananları qeyd etmək lazımdır. Bəzən onu əsas qanun adlandırırlar. Konstitusiya qanunları konstitusiyanın ayrılmaz tərkib hissəsi sayılır və hüquqi qüvvəsinə görə adi qanunlardan üstündür. Məcəllə ictimai münasibətlərin müəyyən sahəsini tənzimləyən vahid sistemləşdirilmiş qanunvericilik aktıdır. Məcəllələşdirmə ictimai münasibətlərin müəyyən sahəsini tənzimləyən qanunların sistemləşdirilməsi formasıdır. Məcəllələrin hüquqi qüvvəsi adi qanunlardan üstündür.

Qanun nəşriyyatı – 1995-ci il 6 oktyabr tarixindən fəaliyyət göstərir, hal-hazırda Tbilisi prospekti 76 ünvanında yerləşir. Nəşriyyat ilk illərdə, əsasən, hüquq ədəbiyyatı nəşr edirdi. Sonralar isə bədii və tərcümə ədəbiyyatının nəşrinə üstünlük vermişdir. “Qanun” nəşriyyatı bütün sahələrdə: bədii ədəbiyyat, fəlsəfə, tarix, iqtisadiyyat, tibb, coğrafiya, elmi-fantastika, uşaq ədəbiyyatı, din, mətbəx və sağlamlıqla bağlı kitablar nəşr etməklə fəaliyyətini ilbəil genişləndirir. “Qanun” nəşriyyatının gənclərlə bağlı başladığı “birinci kitab” və “ən yeni ədəbiyyat” seriyası cəmiyyətdə populyarlıq qazanmışdır. “Qanun” nəşriyyatı bir çox Nobel mükafatı laureatının: Gabriel Garcia Marquez, Orhan Pamuk, Herta Müller, J.M.G. Le Clezio, Jose Saramago, Albert Camus və s. ilə yanaşı, Bernhard Schlink, George Orwell, Marc Levy, Paulo Coelho, Dan Brown, Richard Branson, David Eagleman, Yuval Noah Harari, Eckhart Tolle, Salman Rushdie, J.R.R.Tolkien, Rhonda Berne, Stephen Hawking, Franz Kafka kimi dünyaca oxunan yazarların əsərlərini türk, rus, ingilis, alman, fransız dillərindən Azərbaycan dilinə tərcümə etmişdir. “Qanun” nəşriyyatı “Dünya klassikləri” seriyasında Fyodor Dostoyevski, Lev Tolstoy, Toni Morrison, Anton Çexov, Victor Hugo, Theodore Dreiser, Jane Austen, John Steinbeck, Jack London, İvan Turgenev, Thomas Mann, Aleksandr Puşkin, Charles Dickens, “Azərbaycan klassikləri” seriyasında isə Məmməd Səid Ordubadi, Mikayıl Müşfiq, Cəfər Cabbarlı, İlyas Əfəndiyev, Hüseyn Cavid, Cəlil Məmmədquluzadə, Yusif Vəzir Çəmənzəminli, İsmayıl Şıxlı və digərlərinin əsərləri çap olunmuşdur. Kitab satışı, əsasən, nəşriyyatın özündə yerləşən “Qanun” mağazada həyata keçirilir. Həmçinin nəşriyyat məşhur kitab mağazaları ilə – “Əli və Nino” kitab şəbəkələri, “Baku Book Center”, “Kitabevim.az”, “Kitabxana Kollektoru” və s.

Qanun nəşriyyatı – 1995-ci il 6 oktyabr tarixindən fəaliyyət göstərir, hal-hazırda Tbilisi prospekti 76 ünvanında yerləşir. Nəşriyyat ilk illərdə, əsasən, hüquq ədəbiyyatı nəşr edirdi. Sonralar isə bədii və tərcümə ədəbiyyatının nəşrinə üstünlük vermişdir. “Qanun” nəşriyyatı bütün sahələrdə: bədii ədəbiyyat, fəlsəfə, tarix, iqtisadiyyat, tibb, coğrafiya, elmi-fantastika, uşaq ədəbiyyatı, din, mətbəx və sağlamlıqla bağlı kitablar nəşr etməklə fəaliyyətini ilbəil genişləndirir. “Qanun” nəşriyyatının gənclərlə bağlı başladığı “birinci kitab” və “ən yeni ədəbiyyat” seriyası cəmiyyətdə populyarlıq qazanmışdır. “Qanun” nəşriyyatı bir çox Nobel mükafatı laureatının: Gabriel Garcia Marquez, Orhan Pamuk, Herta Müller, J.M.G. Le Clezio, Jose Saramago, Albert Camus və s. ilə yanaşı, Bernhard Schlink, George Orwell, Marc Levy, Paulo Coelho, Dan Brown, Richard Branson, David Eagleman, Yuval Noah Harari, Eckhart Tolle, Salman Rushdie, J.R.R.Tolkien, Rhonda Berne, Stephen Hawking, Franz Kafka kimi dünyaca oxunan yazarların əsərlərini türk, rus, ingilis, alman, fransız dillərindən Azərbaycan dilinə tərcümə etmişdir. “Qanun” nəşriyyatı “Dünya klassikləri” seriyasında Fyodor Dostoyevski, Lev Tolstoy, Toni Morrison, Anton Çexov, Victor Hugo, Theodore Dreiser, Jane Austen, John Steinbeck, Jack London, İvan Turgenev, Thomas Mann, Aleksandr Puşkin, Charles Dickens, “Azərbaycan klassikləri” seriyasında isə Məmməd Səid Ordubadi, Mikayıl Müşfiq, Cəfər Cabbarlı, İlyas Əfəndiyev, Hüseyn Cavid, Cəlil Məmmədquluzadə, Yusif Vəzir Çəmənzəminli, İsmayıl Şıxlı və digərlərinin əsərləri çap olunmuşdur. Kitab satışı, əsasən, nəşriyyatın özündə yerləşən “Qanun” mağazada həyata keçirilir. Həmçinin nəşriyyat məşhur kitab mağazaları ilə – “Əli və Nino” kitab şəbəkələri, “Baku Book Center”, “Kitabevim.az”, “Kitabxana Kollektoru” və s.

Qanun naminə (film, 1968) — kinorejissor Muxtar Dadaşovun lentə aldığı Azərbaycan filmi. Qanun naminə (teleserial, 2013) — rejissor Xanlar Ağayevin lentə aldığı Azərbaycan teleserialı.

Kor qanun — hind filmi. == Haqqında == Vicay Kumar faciəli keçmişlə yaşayan cavan insandır. Uşaqlıqda o bacısının üzərində zorakılığın və öz atasının qətlinin şahidi olub. Ona görə Vicay üç quldurdan qisasını alır. Onun ikinci bacısı Durqa polisdə xidmət edir və Vicaya ədaləti öz əlləriylə bərpa etməsinə icazə vermək istəmir. Yan Nissar qaçaqmalçının qətli üçün müddəti gedib həbsxanadan çıxır. O aşkar edir ki, insan, hansının ki, qətli üçün o ittiham edilmişdi, əslində sağdır. Ədalətin axtarışları Yanın Vicaya və Durqanın talelərini itələyir. Sonda Vicay düşmənlərindan ata və bacısının qisasını alır.

Qanun layihəsi — qanunverici orqan tərəfindən qəbul edilmək və ya referendum üçün təklif olunan qanunun mətni olan sənəd.

Pozitiv qanun, pozitiv hüquq ,müsbət qanun, müsbət hüquq (lat. ius positivum) — dövlət tərəfindən rəsmiləşdirilən, suverenin (onun rolu xalq və ya monarx ola bilər) iradəsini ifadə edən və ya bu qanuna zidd olmayan, müəyyən bir ərazidə hüquq subyektlərinin həyatının tənzimləndiyi ümumi məcburi normalar sistemi; ictimai münasibətlərin tənzimləyicisi olan və dövlətin məcburiyyət gücü ilə dəstəklənən. “İnsan hüquqları” adlı əxlaqi anlayış mövqeyindən insanın mənəvi hüquqlarına həm hörmət edə, həm də onları poza bilər (təbii hüquq), belə hallarda insanın mənəvi hüquqlarına zidd olan hüquq normaları qeyri-qanuni və ya antiqanuni adlanır. == Konsepsiyanın mənşəyi == Müsbət hüquq anlayışı təbii hüquq doktrinasının inkişafı sayəsində meydana çıxdı, o, əbədi və dəyişməz, bütün xalqlar üçün ümumi olan, insan təbiətinin özü tərəfindən təyin olunan və ya yuxarıdan verilən təbii hüququn süni qüvvədən fərqləndirilməsindən irəli gəlirdi. hər bir ölkədə təkcə fərqli deyil, həm də cəmiyyətin həyatında baş verən dəyişikliklərlə əlaqədar olaraq qanunvericinin istəyi ilə daim dəyişən qanun. == Hüquqi pozitivizm == Təbii hüquq insana anadan olduğu andan onun iradəsindən asılı olmayaraq verilir, pozitiv hüquq isə dövlət qanunvericilik hakimiyyəti institutları tərəfindən normativ hüquqi aktlarla təsbit edilir. Pozitivistlər və neopozitivistlər hüquqi anlayışın leqalist tipinə riayət edirdilər. Hüququn hüquqi anlayışında pozitiv hüquq dövlətin normativ hüquqi aktlarının məcmusu kimi şərh olunur. Iering həmçinin hüququ “dövlətdə qüvvədə olan məcburiyyət normalarının məcmusu” kimi tərif etmişdir. Bununla belə, E. N. Trubetskoyun qeydinə görə, “dövlət, ilk növbədə, hüquqi təşkilatdır, ümumi hüquq prinsipləri ilə bağlı olan insanların birliyidir; Ona görə də aydındır ki, dövlət anlayışı artıq hüquq anlayışını nəzərdə tutur.

Film müasir, gənc, intellektual nəsillə, pul, var-dövlət, vəzifə hərisliyini həyat amalı seçən nəsil arasında gedən gizli münaqişəyə həsr olunub. Əslində, hər şey aydındır: köhnə maqnatlar öz yerlərini tenderlə qalib gələn gənclərə verməlidirlər. Amma onlar öz gəlir və postlarından asanlıqla əl çəmək istəmirlər, yüksək vəzifə eşelonlarında arxa axtarır, yeri gələndə kriminal hərəkətlərdən çəkinmirlər.Əsas süjet xətti gənc azad sahibkar Kənan Kərimli ilə mafioz qruplaşmanın başçısı Akif Səmədovun mübarizəsi üzərində qurulub. Akif Səmədov Kənanın milli istehsalı genişləndirmək cəhdlərinin qarşısını hər vəchlə almağa çalışır. Quldurluq, oğurluq, insan ölümü, narkotika alveri və bir çox başqa çirkab işlərdə birbaşa əli olan Akif Səmədovun qadın alverində adı hallanması və bu işə digər qadınları da cəlb etməsi onun qaranlıq və pisliklərlə dolu həyatının ən pik nöqtəsi olur. Gənc biznesmen Kənan Kərimli isə polislərlə bərabər mafioz qruplaşmanın başçısı Akif Səmədovla mübarizə aparır. Lakin təəssüflər olsun ki, insanların güvən yeri sayılan polislər arasında da peşəsinə layiq olmayanlar var.

Film müasir, gənc, intellektual nəsillə, pul, var-dövlət, vəzifə hərisliyini həyat amalı seçən nəsil arasında gedən gizli münaqişəyə həsr olunub. Əslində, hər şey aydındır: köhnə maqnatlar öz yerlərini tenderlə qalib gələn gənclərə verməlidirlər. Amma onlar öz gəlir və postlarından asanlıqla əl çəmək istəmirlər, yüksək vəzifə eşelonlarında arxa axtarır, yeri gələndə kriminal hərəkətlərdən çəkinmirlər.Əsas süjet xətti gənc azad sahibkar Kənan Kərimli ilə mafioz qruplaşmanın başçısı Akif Səmədovun mübarizəsi üzərində qurulub. Akif Səmədov Kənanın milli istehsalı genişləndirmək cəhdlərinin qarşısını hər vəchlə almağa çalışır. Quldurluq, oğurluq, insan ölümü, narkotika alveri və bir çox başqa çirkab işlərdə birbaşa əli olan Akif Səmədovun qadın alverində adı hallanması və bu işə digər qadınları da cəlb etməsi onun qaranlıq və pisliklərlə dolu həyatının ən pik nöqtəsi olur. Gənc biznesmen Kənan Kərimli isə polislərlə bərabər mafioz qruplaşmanın başçısı Akif Səmədovla mübarizə aparır. Lakin təəssüflər olsun ki, insanların güvən yeri sayılan polislər arasında da peşəsinə layiq olmayanlar var.

e-qanun.az — Azərbaycan Respublikasının Ədliyyə Nazirliyi normativ hüquqi və normativ xarakterli aktlarının rəsmi mətnini özündə əks etdirən elektron məlumat bazası. www.e-qanun.az ünvanında yerləşir. Elektron baza ABŞ Beynəlxalq İnkişaf Agentliyi (USAID) və onun icraçısı — Ştat Məhkəmələri üzrə Milli Mərkəz (NCSC Inc.) tərəfindən Azərbaycan hökumətinin əməkdaşlığı ilə 2004–2005-ci illərdə işlənib hazırlanmış və 2006-cı ilin mart ayından Azərbaycan Respublikası Ədliyyə Nazirliyinin sərəncamına verilmişdir. 2009-cu ildə saytda axtarış sistemi yaradılmış və proqram təminatında zəruri işlər görülmüşdür. Elektron məlumat bazasında Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyi elan edildikdən sonra, yəni 1991-ci ildən başlayaraq bu günə kimi qəbul edilmiş 21 mindən artıq normativ-hüquqi aktlar və normativ xarakterli aktlar (Azərbaycan Respublikasının qanunları, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərman və sərəncamları, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin qərar və sərəncamları, Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin qərarları, Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin qərarları, Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Seçki Komissiyasının qərarları, təlimatları və izahları, yerli icra hakimiyyəti orqanlarının, yerli özünüidarə orqanlarının, Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankının normativ xarakterli aktları, Məhkəmə-Hüquq Şurasının qərarları, Tarif (qiymət) Şurasının qərarları, 17 məcəllə, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhlükəsizlik Şurasının Dağlıq Qarabağ münaqişəsinə dair qətnamələri, İnsan Hüquqları üzrə Avropa Məhkəməsinin qərarları yerləşdirilmişdir və bazanın yenilənməsi daim təmin edilir. Həmçinin, Azərbaycan Respublikası Ədliyyə Nazirliyinin kitabxanasına daxil olan sənədlər xüsusi kompüter proqramı vasitəsilə elektron variantda www.e-qanun.az saytında yerləşdirilir. Sayt 2013-cü ilin oktyabr ayında qeyri-müəyyən səbəblərdən fəaliyyətini dayandırsa da, noyabr ayında yenidən fəaliyyətini bərpa etmişdir.

Qanun (Kanon) — yatıq sazlar ailəsinə mənsub olub, dartımlı-simli musiqi alətidir. Bəzi müasir musiqiçilər orqanı ərğənunla eyniləşdirirlər. Halbuki, orqan sıxılmış hava ilə işləyir, ərğənun isə Nizami Gəncəvinin dövründə simli alət idi. Məlum olduğu kimi, hazırda Azərbaycan xalq çalğı alətləri ansamblları tərkibində, eləcə də solo ifaçılığında istifadə olunan kanon, əslində elə ərğənundur. Ərğənun müxtəlif dövrlərdə bir neçə formada hazırlanmış və onlardan birinə qanun deyilmişdir. Təəssüf ki, qanun musiqi aləti rus ədəbiyyatlarında əvvəlcə qanon, sonra isə kanon kimi işlədilməyə başlamışdır. Hazırda kanon kimi istifadə etdiyimiz ərğənun simli alətinin telləri Nizaminin göstərdiyi kimi, cənglə dilləndirilirdi. Deməli, cəng bir neçə rola malik idi. Yəni həm ritmik ahəngi nizamlayır, həm də ərğənunu tellərinin dilləndirilməsində təzanə rolunu oynayırdı. Təəssüf hissi ilə qeyd etmək lazımdır ki, bu gün nəinki cəngdən istifadə olunmur, hətta ərğənunu əvəz edən kanonu dilləndirən və təzanə rolunu oynayan bu musiqi alətinin adı belə çəkilmir.

Qanun naminə — Yazıçı Süleyman Rəhimov "Mehman" əsəri əsasında Rejissor Muxtar Dadaşovun çəkdiyi film. Kinolentdəki hadisələr 1930-cu illərdə Azərbaycan rayonlarının birində cərəyan edir, o dövrün hüquq-mühafizə orqanlarının gərgin fəaliyyətindən danışır. Rayonların birinə işləməyə gəlmiş prokuror(Bimbolat Vatayev) qatı cinayətlər törədənlərə qarşı mübarizədə öz həyatını qurban verməli olur. Film rejissor Muxtar Dadaşovun bədii kinoda ilk müstəqil işidir. Film yazıçı Süleyman Rəhimovun "Mehman" povestinin motivləri əsasında ekranlaşdırılmışdır. Əsərin müəllifi: Süleyman Rəhimov Ssenari müəllifi: Muxtar Dadaşov Quruluşçu rejissor: Muxtar Dadaşov Quruluşçu operator: Əlihüseyn Hüseynov Quruluşçu rəssam: Cəbrayıl Əzimov Bəstəkar: Fərəc Qarayev Səs operatoru: Əziz Şeyxov Geyim rəssamı: Kazım Kazımzadə Quraşdırılmış səhnələrin operatoru: Mirzə Mustafayev Quraşdırılmış səhnələrin rəssamı: Eduard Abdullayev Qrim rəssamı: Telman Yunusov Montaj edən: Yevgeniya Abdirkina Operator: Fəraməz Məmmədov Rejissor assistenti: Rauf Nağıyev, T.Məmmədov, Xamis Muradov, A.Süleymanov Operator assistenti: R. Əmirov, Həmzə Əhmədoğlu Redaktor: Y.Vəkilov, N.İbrahimova Çalır: Kinematoqrafiyanın Dövlət Simfonik Orkestri Dirijor: A.Roytman Filmin direktoru: A.Dudiyev, Daniil Yevdayev Bimbolat Vatayev — Mehman Rza Təhmasib — Qaloş Adil İsgəndərov — Kamilov Mustafa Mərdanov — Murtuzov Flora Kərimova — Züleyxa Nəcibə Məlikova — Zərrintac Rza Əfqanlı — Vahidov Nəsibə Zeynalova — Şəhla xanım; Qarı nənə Hacıbaba Bağırov — Arif Əliağa Ağayev — Məmmədxan Sədayə Mustafayeva — Xatun Məmmədsadıq Nuriyev — Sərrafzadə Rauf Qəniyev — Altay Hökümə Qasımova — Yavər Muxtar Maniyev — dustaq; Cəbirov Tələt Rəhmanov — həkim Janna Smelyanskaya - Balış Ələkbər Seyfi — qoca Sadıq Həsənzadə — Mirzə Məryəm Seyidbəyli — Solmaz Ceyhun Mirzəyev — Absalam N.Məmmədov — Salamatov Almaz Əsgərova (Almaz Ələsgərova kimi) — Salamatovun arvadı Məmməd Sadıqov — dustaq Ramiz Məlikov — gənc prokuror Hacıməmməd Qafqazlı — kəndli Abbas Rzayev — kəndli Habil Əliyev — kamançaçı Mustafa Süleymanov — kəndli Xamiz Muradov — banda başçısı Arzu Hüseynov - kəndli uşaq (titrlərdə yoxdur) Bikəxanım Rzazadə - kənd sakini (titrlərdə yoxdur) Muxtar Maniyev - məhbus (titrlərdə yoxdur) Nadir Əsgərov (aktyor) - kənd sakini (titrlərdə yoxdur) Məcid Abdullayev - kənd sakini (titrlərdə yoxdur) Arif Həbibi - teatr işçisi (titrlərdə yoxdur) Əminə Yusifqızı — Züleyxa (Flora Kərimova) (titrlərdə yoxdur) Şahmar Ələkbərov — Mehman (Bimbolat Vatayev) (titrlərdə yoxdur) Əli Zeynalov — Vahidov (Rza Əfqanlı) (titrlərdə yoxdur) Dadaş Kazımov — qoca;məhbus (Ələkbər Seyfi) (titrlərdə yoxdur) Amaliya Pənahova — Balış (Janna Smelyanskaya) (titrlərdə yoxdur) Bahadur Əliyev — Salamatov (N.Məmmədov) (titrlərdə yoxdur) Ətayə Əliyeva — Xatun (Sədayə Mustafayeva) (titrlərdə yoxdur) Sadıq Hüseynov — Mirzə (Sadıq Həsənzadə) (titrlərdə yoxdur) Əzizağa Qasımov — banda başçısı (Xamiz Muradov) (titrlərdə yoxdur) А. Минский. "Призыв на подвиг". Газета "Советская Татария", 1 июня 1969 г. М. Бельявский. "Именем закона".

Ailə və qanun (film, 1995) — rejissoru və ssenari müəllifi Anees Bazmi olan 1995-ci ildə hind dilində çəkilmiş döyüş dram filmidir. Ailə və qanun (film, 2004) — Priyadarşanın rejissorluğu ilə 2004-cü ildə hind dilində çəkilmiş romantik komediya dram filmidir.

Kor qanun — hind filmi. == Haqqında == Vicay Kumar faciəli keçmişlə yaşayan cavan insandır. Uşaqlıqda o bacısının üzərində zorakılığın və öz atasının qətlinin şahidi olub. Ona görə Vicay üç quldurdan qisasını alır. Onun ikinci bacısı Durqa polisdə xidmət edir və Vicaya ədaləti öz əlləriylə bərpa etməsinə icazə vermək istəmir. Yan Nissar qaçaqmalçının qətli üçün müddəti gedib həbsxanadan çıxır. O aşkar edir ki, insan, hansının ki, qətli üçün o ittiham edilmişdi, əslində sağdır. Ədalətin axtarışları Yanın Vicaya və Durqanın talelərini itələyir. Sonda Vicay düşmənlərindan ata və bacısının qisasını alır.

Qanun naminə — Yazıçı Süleyman Rəhimov "Mehman" əsəri əsasında Rejissor Muxtar Dadaşovun çəkdiyi film. Kinolentdəki hadisələr 1930-cu illərdə Azərbaycan rayonlarının birində cərəyan edir, o dövrün hüquq-mühafizə orqanlarının gərgin fəaliyyətindən danışır. Rayonların birinə işləməyə gəlmiş prokuror(Bimbolat Vatayev) qatı cinayətlər törədənlərə qarşı mübarizədə öz həyatını qurban verməli olur. Film rejissor Muxtar Dadaşovun bədii kinoda ilk müstəqil işidir. Film yazıçı Süleyman Rəhimovun "Mehman" povestinin motivləri əsasında ekranlaşdırılmışdır. Əsərin müəllifi: Süleyman Rəhimov Ssenari müəllifi: Muxtar Dadaşov Quruluşçu rejissor: Muxtar Dadaşov Quruluşçu operator: Əlihüseyn Hüseynov Quruluşçu rəssam: Cəbrayıl Əzimov Bəstəkar: Fərəc Qarayev Səs operatoru: Əziz Şeyxov Geyim rəssamı: Kazım Kazımzadə Quraşdırılmış səhnələrin operatoru: Mirzə Mustafayev Quraşdırılmış səhnələrin rəssamı: Eduard Abdullayev Qrim rəssamı: Telman Yunusov Montaj edən: Yevgeniya Abdirkina Operator: Fəraməz Məmmədov Rejissor assistenti: Rauf Nağıyev, T.Məmmədov, Xamis Muradov, A.Süleymanov Operator assistenti: R. Əmirov, Həmzə Əhmədoğlu Redaktor: Y.Vəkilov, N.İbrahimova Çalır: Kinematoqrafiyanın Dövlət Simfonik Orkestri Dirijor: A.Roytman Filmin direktoru: A.Dudiyev, Daniil Yevdayev Bimbolat Vatayev — Mehman Rza Təhmasib — Qaloş Adil İsgəndərov — Kamilov Mustafa Mərdanov — Murtuzov Flora Kərimova — Züleyxa Nəcibə Məlikova — Zərrintac Rza Əfqanlı — Vahidov Nəsibə Zeynalova — Şəhla xanım; Qarı nənə Hacıbaba Bağırov — Arif Əliağa Ağayev — Məmmədxan Sədayə Mustafayeva — Xatun Məmmədsadıq Nuriyev — Sərrafzadə Rauf Qəniyev — Altay Hökümə Qasımova — Yavər Muxtar Maniyev — dustaq; Cəbirov Tələt Rəhmanov — həkim Janna Smelyanskaya - Balış Ələkbər Seyfi — qoca Sadıq Həsənzadə — Mirzə Məryəm Seyidbəyli — Solmaz Ceyhun Mirzəyev — Absalam N.Məmmədov — Salamatov Almaz Əsgərova (Almaz Ələsgərova kimi) — Salamatovun arvadı Məmməd Sadıqov — dustaq Ramiz Məlikov — gənc prokuror Hacıməmməd Qafqazlı — kəndli Abbas Rzayev — kəndli Habil Əliyev — kamançaçı Mustafa Süleymanov — kəndli Xamiz Muradov — banda başçısı Arzu Hüseynov - kəndli uşaq (titrlərdə yoxdur) Bikəxanım Rzazadə - kənd sakini (titrlərdə yoxdur) Muxtar Maniyev - məhbus (titrlərdə yoxdur) Nadir Əsgərov (aktyor) - kənd sakini (titrlərdə yoxdur) Məcid Abdullayev - kənd sakini (titrlərdə yoxdur) Arif Həbibi - teatr işçisi (titrlərdə yoxdur) Əminə Yusifqızı — Züleyxa (Flora Kərimova) (titrlərdə yoxdur) Şahmar Ələkbərov — Mehman (Bimbolat Vatayev) (titrlərdə yoxdur) Əli Zeynalov — Vahidov (Rza Əfqanlı) (titrlərdə yoxdur) Dadaş Kazımov — qoca;məhbus (Ələkbər Seyfi) (titrlərdə yoxdur) Amaliya Pənahova — Balış (Janna Smelyanskaya) (titrlərdə yoxdur) Bahadur Əliyev — Salamatov (N.Məmmədov) (titrlərdə yoxdur) Ətayə Əliyeva — Xatun (Sədayə Mustafayeva) (titrlərdə yoxdur) Sadıq Hüseynov — Mirzə (Sadıq Həsənzadə) (titrlərdə yoxdur) Əzizağa Qasımov — banda başçısı (Xamiz Muradov) (titrlərdə yoxdur) А. Минский. "Призыв на подвиг". Газета "Советская Татария", 1 июня 1969 г. М. Бельявский. "Именем закона".

"Qanun naminə" — Lider televiziya və radiosunun sifarişi ilə "ProMix Production" şirkəti tərəfindən lentə alınan teleserial. "Qanun naminə" teleserialının məqsədi tamaşaçıları XX əsrdə törədilmiş və Azərbaycanın Dövlət Təhlükəsizlik orqanları əməkdaşlarının peşəkarlığı sayəsində açılmış cinayətlərin tarixi ilə tanış etməkdir. Teleserialın ilk 8 seriyası XX əsrin 30-60-cı illərində baş verən hadisələrə həsr edilib. Bu teleserial tamaşaçıya keçən əsrin atmosferini dərindən dərk etməyə və həmin dövrdə baş verən hadisələri hiss etməyə kömək edəcək. Tamaşaçı həmçinin bu telerserial sayəsində iki müxtəlif dövrü müqayisə edə biləcək. Teleserialda tarixi xronika və sənədlərdən, həmçinin arxiv materiallarından istifadə olunub. Teleserial stereomusiqidən istifadə etməklə HD formatında çəkilib.

lat. De minimis non curat lex – (Qanun xırdalıqlarla məşğul olmur) – Hüquqi prinsip. Çoxmilyonlu müqavilədə 10 manatın ödənməməsi müqavilə şərtlərinin pozulması deyil. Böyük bir kitabdan bir cümlənin istifadə olunması müəlliflik hüquqlarını pozmur.

'Endosimbiyoz qaydası' , eukariot hüceyrə orqanoid lərindən mitoxondri və plastit lərin mənşəyi ilə məşğul olur. Qayda söz mövzusu orqanoidlərin eukariot hüceyrələrlə birlikdə yaşamağa başlayan nüvəsinə canlı lardan mənşə aldığını irəli sürər. Mitoxondri, proteobakterilerden, kloroplast lar isə siyanobakteri lərdən inkişaf etmişdir. == Keçmiş == 1883-ci ildə Alman botanik Andreas Schimper işlərində yaşıl bitki lərdəki kloroplastların siyanobakterilerle bənzərliklər göstərdiyini müşahidə və yaşıl bitkilərin iki orqanizmin simbiyoz həyatından ortaya çıxdığını düşünmüşdü. Rus botanik Konstantin Mereschkowski bu işlərdən xəbərdar və 1905-ci ildə ilk dəfə endosimbiyoz nəzəriyyədən açıqca bəhs etmişdir. 1920-ci illərdə mitoxondrilərin endosimbiyotik keçmişi haqqındakı düşüncüler Ivan Wallin tərəfindən geliştirlmeye davam etdi. Başlanğıcda bu fərziyyələr nəzərə alınmadı.1960'larda elektron mikroskoplarıyla edilən koloroplastların və siyanobkaterilerin daha ətraflı müqayisələri və plastitlerin və mitoxondrilərin öz DNT 'larının olduğu kəşfi köhnə fikirlərin yenidən doğuşuna səbəb oldu. Endosimbiyoz fərziyyəsi Lynn Margulis tərəfindən yaradılmış və ondan sonra məşhurluq qazanmışdır. 1981-ci il tarixli Hüceyrə təkamülündə Ortaq Həyat (Symbiosis in Cell Evolution) adlı işində eukariot hüceyrələr mənşəyinin birlikdə yaşayan primitiv prokrayot canlı birliklərinə dayandığını müdafiə etmişdir. Lynn Margulis və Dorion Sagan'a görə "həyat dünyanı döyüşlə deyil dayanışmayla fəth etmişdir və Darvin 'in təbii seçilim e söykənən təkamül tezisi əskikdir".

Lopital qaydası (teoremi) (həmçinin Bernulli — Lopital qaydası ) — funksiyaların limitinin tapılması metodudur. Bu metod ən çox 0 / 0 {\displaystyle 0/0} və ∞ / ∞ {\displaystyle \infty /\infty } qeyri-müəyyənliklərinin tapılmasında istifadə olunur. Metodu əsaslandıran teorem iddia edir ki, bəzi şərtlərdə funksiyaların əlaqəsinin limiti onların törəmələri limitinə bərabərdir. == Dəqiq qısa fikir == Lopital teoremi: lim x → a f ( x ) = lim x → a g ( x ) = 0 v e - y a ⁡ ∞ {\displaystyle \lim _{x\to a}{f(x)}=\lim _{x\to a}{g(x)}=0\operatorname {ve-ya} \infty } ; f ( x ) {\displaystyle ~f(x)} və g ( x ) {\displaystyle ~g(x)} --- a {\displaystyle ~a} ətrafında differensiallaşdırır; g ′ ( x ) ≠ 0 {\displaystyle g'(x)\neq 0} --- a {\displaystyle ~a} -nın ətrafında təyin olunur; lim x → a f ′ ( x ) g ′ ( x ) {\displaystyle \lim _{x\to a}{\frac {f'(x)}{g'(x)}}} olur, onda lim x → a f ( x ) g ( x ) = lim x → a f ′ ( x ) g ′ ( x ) {\displaystyle \lim _{x\to a}{\frac {f(x)}{g(x)}}=\lim _{x\to a}{\frac {f'(x)}{g'(x)}}} olar. Limitlər həmçinin birtərəfli ola bilər. == Tarix == Qeyri-müəyyənliklərin bu cür açılış üsulu 1696-cı ildə müəllifi Giyom Lopital olan "Analyse des Infiniment Petits" dərsliyində dərc edilmişdi. Metodu ilk kəşf edən İohan Bernulli məktubunda Lopitala bu haqda bildirmişdi.

Sahə qaydası — təyyarələrin dizaynındakı bir qaydadır, bu səsə yaxın və ya supersonik sürətində dalğa müqavimətini azaltmağa imkan verir. Bu sürət aralığı müasir mülki və hərbi təyyarələr arasında ən çox istifadə olunur. Səsə yaxın uçuş sürətində hava axınının yerli sürəti, axının təyyarənin struktur elementləri ətrafında getdiyi yerlərdə, səs sürətinə çata bilər. Bu davranışın müşahidə olunduğu sürətin dəyəri təyyarənin dizaynından asılı olaraq dəyişir və kritik Max sayı adlanır. Belə yerlərdə yaranan şok dalğaları güclü sürətlə böyüyən bir müqavimətə malikdir. Bu müqavimət dalğa müqaviməti adlanır. Zərbə dalğalarının gücünü azaltmaq üçün təyyarənin kəsişmə sahəsi təyyarənin gövdəsi boyunca mümkün qədər rəvan şəkildə dəyişməlidir. Sahə qaydasında deyilir ki, kəsişən ərazinin eyni uzunlamasına paylanması olan iki təyyarə, bu sahənin eninə füzelyaj istiqamətində paylanmasından asılı olmayaraq eyni dalğa empedansına malikdir (yəni, füzelyajın özündə və ya qanadlarında). Üstəlik, güclü şok dalğalarının meydana gəlməməsi üçün bu paylama hamar olmalıdır. Bu qaydanın tətbiq edilməsinə bir nümunə, təyyarənin qaynaq hissəsinin qanadlarla qovşağında enməsi, kəsişən sahənin dəyişməməsi.

1% qaydası — internet mədəniyyətində internet icması daxilində iştirakla bağlı ümumi qayda. Qaydada qeyd olunur ki, veb-sayt istifadəçilərinin yalnız 1%-i aktiv şəkildə yeni məzmun yaradır, qalan 99%-i isə sadəcə lurkerlik edir. Variantlara 1–9–90 qaydası (bəzən 90–9–1 prinsipi və ya 89:10:1 nisbəti adlanır) daxildir. Burada viki kimi birgə yaradılan veb-saytda icma iştirakçılarının 90%-nin yalnız məzmunu istehlak etdiyi, 9%-nin məzmunu dəyişdirdiyi və ya yenilədiyi, 1%-nin isə məzmun əlavə etdiyi qeyd olunur. Oxşar qaydalar informasiya elmində də məlumdur. Məsələn, Pareto prinsipi kimi tanınan 80/20 qaydası fəaliyyətin necə müəyyən edilməsindən asılı olmayaraq, qrupun 20 faizinin fəaliyyətin 80 faizini istehsal edəcəyini bildirir. == Tərifi == 1% qaydasına əsasən, internet istifadəçilərinin təxminən 1%-i məzmun yaradır, 99%-i isə sadəcə həmin məzmunun istehlakçısıdır. Məsələn, bir forumda yazı yazan hər bir şəxsə qarşılıq təxminən 99 nəfər həmin foruma baxır, lakin mesaj yazmır. Bu termin müəllif və bloqqerlər Ben MakKonnell və Ceki Huba tərəfindən icad edilmişdir, baxmayaraq ki, əvvəllər eyni konsepsiyaya istinadlar bu addan istifadə etməmişdir. Onlayn fəaliyyətə istinad edərək, lurker termini internet icmasında başqaları ilə əlaqədə olmayan onlayn müşahidəçiyə istinad etmək üçün istifadə olunur.

Oktet qaydası (oktet nəzəriyyəsi) — kovalent kimyəvi rabitələrin əmələ gəlməsinin səbəblərini izah etmək üçün G. N.Lyuis tərəfindən təklif edilmişdir. Bu qaydaya görə, molekullar əmələ gəldikdə, atomlar valentlik elektronlarını cüt-cüt paylaşaraq nəcib qazların elektron konfiqurasiyasına bənzər 8 elektron valentlik qabığına nail olmaq ehtiyacını ödəyirlər. Lyuisin bu fundamental kəşfi əhəmiyyətinə görə Elementlərin Dövri Qanunu və üzvi birləşmələrin quruluş nəzəriyyəsi kimi kəşflərlə eyni səviyyədədir. Oktet qaydasının yalnız məhdud sayda hallarda mövcud olduğuna dair geniş yayılmış inam, Elementlərin Dövri Qanununun universal olmadığı iddiası qədər yanlışdır. Oktet qaydasına "uyğunsuzluğun" bütün nümunələrini aşağıdakı üç qrupa bölmək olar: thumb Molekulu əmələ gətirən atomların valentlik elektronlarının cəmi təkdir. Buna misal olaraq, azot oksidi NO molekulunu göstərmək olar. Bu zaman azot atomunun (5) və oksigenin (6) valentlik elektronlarının cəmi 11-dir, ona görə də bu molekulda oksigen atomu səkkiz elektron qabığa çatır, azot atomu isə çatmır. Bu halda hər iki atomun səkkiz elektron qabığa çatması ilkin olaraq qeyri-mümkündür. Azot atomunun elektron qabığını doldurmaq istəyi bu molekulun kimyəvi reaktivliyini izah edir. Molekul üçmərkəzli rabitələr hesabına əmələ gəlir, məsələn, KI3.

Eynşteyn cəmləmə qaydası Albert Eynşteyn tərəfindən, Ümumi Nisbilik Nəzəriyyəsi yazılarkən daha qısa və anlaşıqlı dildə cəmləmə əməliyyatını( ∑ {\displaystyle \sum } ) ifadə etmək məqsədilə gətirilib. Sonralar bu nəzəriyyədən istifadə edən digər alimlər arasında da bu ifadə tərzi yayılmağa başladı. Qayda ondan ibarətdir ki, hər hansı növ tenzorlardan, koordinatlardan ibarət birhədlidə eyni simvol həm alt indeks, həm də üst indeks kimi yazılırsa, bu, o birhədlidə həmin indeks üzrə bütün komponentlərin bir-birilə cəmlənməsi anlamına gəlir: x α x α = ∑ α = 0 m x α x α {\displaystyle x^{\alpha }x_{\alpha }=\sum _{\alpha =0}^{m}{x^{\alpha }x_{\alpha }}} Bu, x → {\displaystyle {\vec {x}}} yerdəyişmə vektoru üçün uzunluğun kvadratı( | x → | 2 {\displaystyle |{\vec {x}}|^{2}} ) düsturu olub, x α {\displaystyle x^{\alpha }} — x → {\displaystyle {\vec {x}}} yerdəyişmə vektorunun α {\displaystyle \alpha } koordinatını, x α {\displaystyle x_{\alpha }} — x ~ {\displaystyle {\tilde {x}}} yerdəyişmə kovektorunun α {\displaystyle \alpha } koordinatını( x α = g α λ x λ {\displaystyle x_{\alpha }=g_{\alpha \lambda }x^{\lambda }} ), m — koordinatların sayını göstərir. == Skalyar hasil == İki V → = ( V 0 , V 1 , V 2 , V 3 ) {\displaystyle {\vec {V}}=(V^{0},V^{1},V^{2},V^{3})} və U → = ( U 0 , U 1 , U 2 , U 3 ) {\displaystyle {\vec {U}}=(U^{0},U^{1},U^{2},U^{3})} vektoru verilirsə bu vektorların skalyar hasili Eynşteyn cəmləmə qaydası ilə daha qısa şəkildə belə ifadə olunar: V → ⋅ U → = V α U α = V 0 U 0 + V 1 U 1 + V 2 U 2 + V 3 U 3 , U α = g α λ U λ {\displaystyle {\vec {V}}\cdot {\vec {U}}=V^{\alpha }U_{\alpha }=V^{0}U_{0}+V^{1}U_{1}+V^{2}U_{2}+V^{3}U_{3},\quad U_{\alpha }=g_{\alpha \lambda }U^{\lambda }} burada g α λ {\displaystyle g_{\alpha \lambda }} — metrik tenzordur. Evklid fəzasının metrikası diaqonal olduğundan və sıfırdan fərqli bütün komponentləri vahidə bərabər olduğundan( g α β = δ β α {\displaystyle g_{\alpha \beta }=\delta _{\beta }^{\alpha }} ) skalyar hasil V → ⋅ U → = V 0 U 0 + V 1 U 1 + V 2 U 2 + V 3 U 3 {\displaystyle {\vec {V}}\cdot {\vec {U}}=V^{0}U^{0}+V^{1}U^{1}+V^{2}U^{2}+V^{3}U^{3}} formasını alır.

Hibbsin fazalar qaydası — ilk dəfə fazalar qaydası adı ilə 1876-cı ildə amerika alimi V.Hibbs tərəfindən verilmişdi. == İzahı == Tarazılıq halında olan sistemdə fazalar sayı (F), sərbəstlik dərəcəsi (S) və asılı olmayan komponentlər sayı (K) bir-biri ilə aşağıdakı sadə nisbət üzrə əlaqədardır: S+F=K+2 asılılığından sərbəstlik dərəcəsinin sayı tapılarkən, komponentlər sayından fazalar sayı çıxılır və alınan fərqin üzərinə 2 gəlinir. S=K-F+2 fazalar qaydasına əsasən sistemlərin komponentlər sayına, fazalar sayına və sərbəstlik dərəcəsi sayına görə müəyyən təsnifatı mövcuddur. Birkomponentli sistem üçün (K=1) yuxarıda göstərilən bərabərlik belə şəkil alır: S=3-F fazalar sayı da bir olduqda sistem ikivariantlı, yəni sərbəstlik dərəcəsinin sayı 2-yə bərabər olur. Sərbəstlik S=3–1=2 dərəcəsinin 2 olması o deməkdir ki, müəyyən həddə cictemin halını müəyyən edən parametrlərdən ikisi, məsələn təzyiq və temperatur dəyişdirilərsə, sistemin halı dəyişmir. sistemdə fazalar sayı vahiddən az ola bilmədiyindən, birkomponenetli sistem bundan artıq sərbəstlik dərəcəsi sayına malik ola bilməz. Belə sistemə misal buz, maye, su və ya su buxarı ola bilər. İki faza arasındakı tarazılıq halında sistem birvariantlıdır: S=3–2=1 Bunun misalı buz↔su, su↔buxar və ya buz↔buxar sistemləri ola bikər. Üç faza arasındakı tarazılıq halında sistem variantsızdır (nonvariantdır): S=3–3=0 bu hala misal müvazinətdə olan buz↔su↔su buxarı ola bilər. Sərbəstlik dərəcəsinin sıfra bərabər olması o deməkdir ki, sistemin heç bir parametri dəyişdirilə bilməz.

Qoldşmidtin fazalar qaydası - tarazlıq vəziyyətində eyni vaxtda mövcud olan mineralların sayı ilə süxuru təşkil edən sərbəst komponentlərin sayı arasında asılılıq qanunauyğunluğu. Qoldşmidtin fazalar qaydası qısa ifadəsi belədir: "İstənilən təzyiq və temperaturda n sayda komponentdən n-dən artıq mineral sabit müvazinət halında birgə mövcud ola bilməz". Qoldşmidt bu qaydanı qapalı sistemlərə aid etmişdir. Mineral Süxur Təzyiq Temperatur Geologiya terminlərinin izahlı lüğəti. — Bakı: Nafta-Press, 2006.

Sağ əl qaydası — naqildə yaranan induksiya cərayanının istiqamətini təyin edən qayda: sağ əl elə tutulur ki, maqnit sahəsinin qüvvə xətləri ovuca daxil olsun və onunla 90-li bucaq təşkil edən baş barmaq naqilin hərəkət istiqamətinə yönəlsin, bu zaman dörd barmağın vəziyyətini naqildəki induksiya cərəyanının istiqamətini göstərir.