Lüğətlərdə axtarış.

Uşaq — yaşından asılı olmayaraq insanın balasıdır. Ümummiyətlə uşaq buluğa çatmamış insana deyilir. Körpəlik mərhələsi uşaqlıqdan öncədir və körpə ayaq açıb yeriş qabiliyyəti tapanda uşaq sayılır. Azərbaycanda adətən uşaq ilk dişini çıxardıqda hədik bişirilir və qonum-qonşuya paylanır. == Uşaqlıq mərhələləri == == Əsas qruplar == Uşaq oyunlarından bəhs edərkən onları iki qrupa ayırır ki, onun bu fikirlərini əslində bütün uşaq folkloru nümunələrinə də aid etmək olar: “1) Böyüklərin köməyi ilə oynanan oyunlar. Bu cür oyunlar kiçikyaşlı uşaqlar arasında oynanılır... 2) Müstəqil oyunlar. Bu oyunlar nisbətən böyükyaşlı uşaqlar arasında oynanılır.

Anomal uşaqlar – müəyyən qüsur və çatışmazlıqlara görə normal fiziki və ya psixi inkişafdan xeyli dərəcədə geridə qalan, bu səbəbdən də xüsusi şəraitdə təlim-tərbiyəyə ehtiyacı olan uşaqlar. Belə uşaqların inkişafındakı qüsurların və çatışmazlıqların ləğvi, korreksiyası və bərpası xüsusi təlim-tərbiyə müəssisələrində aparılır. Uşaqda hər hansı bir pozğunluğun (məs., qulağın birinin eşitməməsi) olması anomal inkişafı müəyyən etmir. Belə hallarda uşaqların fiziki və psixi inkişafı pozulmur və onlar anomal uşaq kateqoriyasına aid edilmirlər. Anomal uşaqlarının ümumi inkişaf qanunauyğunluqlarının, onların təlim-tərbiyə metodlarının öyrənilməsi defektologiyanın tədqiqat obyektidir. Qüsurlar və çatışmazlıqlar anadangəlmə və qazanılmış ola bilər. Anadangəlmə qüsurların yaranmasında irsi faktorlar, hamiləlikdə dölə zərərli [[Təsir|təsirlər](intoksikasiya, alkoqol, bətn daxili infeksiya, travma), həmçinin asfiksiya və doğuş travmasının xüsusi rolu vardır. Qazanılmış anomaliyalar, əsasən, erkən yaş dövründə keçirilmiş yoluxucu xəstəliklərin (meningit, poliomelit və s.), travma, intoksikasiya və s. nəticəsində yaranır.

İndiqo uşaqlar — qeyri-adi qabiliyyətə, fenomen istedada malik yeni nəsil insanlar. İndiyə qədər elm hesab edirdi ki, Homo Sapiens təkamülün ən yüksək dərəcəsidir, amma alimlər indi daha çox ehtimal edir ki, bizim öz növümüz də inkişaf mərhələsindədir. Söhbət indiqo uşaqlardan gedir. "İndiqo uşaqlar" haqqında ilk dəfə amerikan ekstrahiss və sinestetiki Nensi Enn Tepp 1982-ci ildə çıxardığı "İşıq vasitəsilə həyatı necə qaydaya salmaq olar" kitabında qeyd etmişdir. Ekstrahiss insanların auralarını yoxlaması zamanı bu qeyri-adi uşaqların aurasının başqalarından fərqli rəngdə — tünd göy rəngdə olduğunu bildirmiş və belə auralı insanları indiqo insanlar adlandırmışdır. == Onların görünüşü == İndiqo uşaqların istedadı həqiqətən fenomenaldır. V. İ. Vernadski demişdir ki, XX əsrdə insan noosfera ilə əlaqə qurmağı öyrənəcək və yeganə əlaqə vasitəsi intuisiya olacaq. İndiqoların fərqli cəhəti də odur ki, onlar ətraf aləmi dərk etmək üçün intuisiyaya daha çox üstünlük verirlər. Müəyyən situasiyanın həlli yolunu intuisiya ilə daha çox tapırlar. Bunda əlavə, indiqo rəngli auraya malik insanlar telepatik olaraq uzaq məsafələrdən bir-biri ilə əlaqə qurumağı da bacara bilirlər.

Uşaqlar qayıdırlar — Takeşi Kitano filmi. == Qəbul == Bu film günümüzə qədər Kitanonun Yaponiyada ən uğurlu filimidir. Bundan əvvəl, onun filmləri beynəlxalq izləyiciləri tərəfindən vətənidəki izləyiciləri ilə müqayisədə daha böyük həvəslə qəbul olunurdu.

Uşaqlar (ing. Kids) — Lerri Klarkın rejissorluğu ilə 1995-ci ildə çəkilmiş ABŞ filmi. Ssenarisi Harmoni Korin tərəfindən yazılıb. Film Nyu-York şəhərində yaşayan bir qrup hedonist yeniyetmədən bəhs edir.

İtmiş uşaqlar (Lost Boys) — vampirlər haqqında çəkilən ən məşhur kino-filmlərdən biri == Mövzu == Ərindən ayrılan və maddi çətinliklərlə üzləşən bir qadın biri bədəncə çox iri, digəri isə kiçik olan iki oğlan övladı ilə birlikdə atasının Kaliforniyanın kiçik bir kəndi olan Sant Karladakı evinə köçür. Uşaqlardan kiçiyi Sam (Corey Haim) yerli cizgi roman­lar mağaza­sın­da işləyən iki nəfər yaşıdı ilə tanış olur. Bu iki dost vampir ovçuları olduqlarını bildirərək bu kəndin vampirlərlə dolu olduğunu iddia edir­lər. Digər tərəfdən böyük qardaş Mike (Jason Patric) kəndin bir moto­siklet qrupunda olan təhlükəli görünüşlü bir qıza aşiq olur. O, psixopat görünüşlü Davidin (Kiefer Sutherland) rəhbərlik etdiyi bu qrupa qatılıb qıza yaxınlaşmaq üçün əlindən gələni edir. Mikenin bilmədiyi şey idə bu gənclərin adi bir motosiklet qrupundan əlavə, başqa bir işlə məşğul olmalarıdır.

Balaca uşaqlar ― 2006-cı ildə Todd Field tərəfindən Tom Perrotta tərəfindən yazılmış romana əsasən çəkilmiş Amerikan dram filmi.

Uşaqlar günü (こどもの日, Kodomo no hi) – Yaponiyada hər ilin 5 mayında baş tutan milli bayram. Uşaqlar günündə ailələr oğlanlara döyüşçü kuklaları verirlər. Oğlan uşaqları koynobori uçururlar, kaşivamoçi və çimaki yeyirlər. == Tarixi == Bayramın orijinal adları Tanqo festivalı və ya Süsən festivalı idi. Qədim Çində hər ilin beşinci ayının beşinci günündə dərman bitkilərini toplamaq və karnizdən yomoqi asmaq ənənəsi mövcud idi ki, xəstəliklər evdən uzaq olsun. Bu ənənə Yaponiyaya keçəndə çəltik əkinçiliyi ilə bağlı olan tabularla və purifikasiya ritualları ilə əlaqələndirilmişdir. Tanqo festivalı ilə bağlı ilk tarixi qeydlər 839-cu ilin 5-ci ayının 5-ci gününə aiddir. Süsənlərin şəri qovduğuna inanıldığı üçün Nara dövründə insanlar həmin gün süsən çələngi taxırdılar. Bu adətlər zamanlar unudulsa da, müasir dövrdə bəzi evlərdə süsən və yomoqidən istifadə etmək ənənəsinə rast gəlinir. Digər adətlərə süsən ləçəkləri ilə birlikdə düyü şərabı içmək və suda üzən süsənlərlə birlikdə hamam qəbul etmək aiddir.XII əsrdə döyüşçü təbəqənin güclənməsindən sonra süsənlər döyüş sənətləri ilə əlaqələndirilmiş və həmin gün oğlan uşaqlarına döyüşçü təsvirlərinə malik çərpələnglər vermək adəti geniş yayılmışdır.

Uşaqların Beynəlxalq Müdafiəsi Günü (ing. International Children's Day) — 1 iyun 1950-ci ildə BMT Baş Assambleyası tərəfindən qeyd olunması qərara alınıb. Həmin gün təşkil olunan "Qadınların Beynəlxalq Konfransı"nda uşaq hüquqlarının təmin edilməsi ilə bağlı təkliflər səslənib və elə həmin tədbirdə də 1 iyun tarixini uşaqların beynəlxalq müdafiəsinə həsr etmək qərarı verilib. Bundan sonra iyunun 1-i Uşaqların Beynəlxalq Müdafiəsi Günü kimi tarixə düşüb. Dünyanın əksər ölkələrində olduğu kimi, bu gün Azərbaycanda da qeyd edilir. Bu bayramla yanaşı BMT -nin Baş Assambleyası tərəfindən 20 noyabr tarixində Ümumdünya Uşaqlar Günü də qeyd olunur. "Ümumdünya Uşaqlar Günü" 1954-cü ildə BMT -nin Baş Assambleyasının № 836 (IX) saylı qətnaməsində 1956-cı ildən bütün dövlətlərdə uşaqların şərəfinə keçirilməsi tövsiyə olunan bayram kimi qeyd olunub.BMT tərəfindən 1959-cu ilin 20 noyabrında "Uşaq Hüquqları Bəyənnaməsi", 1989-cu ildə isə "Uşaq Hüquqları Konvensiyası" qəbul etmişdir. BMT-nin Uşaq Fondu Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Məclisi tərəfindən Uşaq Hüquqları Konvensiyası (UHK) uşaqların insan hüquqlarını təsdiq edən ilk icbari hüquqa malik beynəlxalq konvensiyadır. 1989-cu ildən bu günədək BMT-yə və ya Cenevrə Konvensiyasına üzv olan ölkələrin sayını üstələyən 193 ölkə tərəfindən ratifikasiya edilmiş UHK demək olar ki, bütün dünyada qəbul edilib. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin Azərbaycan Respublikasında uşaqlara dövlət qayğısının gücləndirilməsi, uşaq problemlərinə vətəndaş cəmiyyəti qurumlarının diqqətinin artırılması və ölkənin uşaqlarla bağlı demoqrafik perspektivlərinin müəyyənləşdirilməsi məqsədi ilə 22 dekabr 2008-ci il tarixli sərəncam imzalamışdır.

İtmiş uşaqlar (Lost Boys) — vampirlər haqqında çəkilən ən məşhur kino-filmlərdən biri == Mövzu == Ərindən ayrılan və maddi çətinliklərlə üzləşən bir qadın biri bədəncə çox iri, digəri isə kiçik olan iki oğlan övladı ilə birlikdə atasının Kaliforniyanın kiçik bir kəndi olan Sant Karladakı evinə köçür. Uşaqlardan kiçiyi Sam (Corey Haim) yerli cizgi roman­lar mağaza­sın­da işləyən iki nəfər yaşıdı ilə tanış olur. Bu iki dost vampir ovçuları olduqlarını bildirərək bu kəndin vampirlərlə dolu olduğunu iddia edir­lər. Digər tərəfdən böyük qardaş Mike (Jason Patric) kəndin bir moto­siklet qrupunda olan təhlükəli görünüşlü bir qıza aşiq olur. O, psixopat görünüşlü Davidin (Kiefer Sutherland) rəhbərlik etdiyi bu qrupa qatılıb qıza yaxınlaşmaq üçün əlindən gələni edir. Mikenin bilmədiyi şey idə bu gənclərin adi bir motosiklet qrupundan əlavə, başqa bir işlə məşğul olmalarıdır.

Balaca uşaqlar ― 2006-cı ildə Todd Field tərəfindən Tom Perrotta tərəfindən yazılmış romana əsasən çəkilmiş Amerikan dram filmi.

Uşaqlar qayıdırlar — Takeşi Kitano filmi. == Qəbul == Bu film günümüzə qədər Kitanonun Yaponiyada ən uğurlu filimidir. Bundan əvvəl, onun filmləri beynəlxalq izləyiciləri tərəfindən vətənidəki izləyiciləri ilə müqayisədə daha böyük həvəslə qəbul olunurdu.

İndiki uşaqlar möcüzədir - Əziz Nesinin 1967-ci ildə yazdığı romandır. 2014-cü ilin aprel ayından etibarən 68-ci nəşri olan bu kitab indiyədək 525.000 tirajla nəşr olunub və yazıçın ən çox satılan kitabıdır. == Haqqında == Əhməd və Zeynəb adlı iki uşaq ayrılır və bir-birlərinə yaşadıqlarını məktublar vasitəsilə danışırlar. Əhməd və Zeynəb əvvəllər eyni məktəbdə oxuyublar, lakin sonradan Zeynəb Ankaraya köçüb. Məktub yazacaqlarına söz verdilər. Zeynəbin Mətin adlı qardaşı, Əhmədin isə Fatoş adlı bacısı var. Əhməd Zeynəbə, Zeynəb isə Əhmədə məktəbdə və evdə yaşadıqları hadisələri danışır. Bu kitab uşaqların analarına, atalarına və müəllimlərinə necə baxdıqlarını təsvir edir və uşaqlara özlərini necə müdafiə etməyi öyrədir. == Xarici keçidlər == Şimdiki Çocuklar Harika [1] Şimdiki Çocuklar Harika [2] == İstinadlar == "İndiki uşaqlar möcüzədir". "Kitab evim".

== Məzmun == Film Sumqayıt şəhərində kimya zavodlarının tüstüsündən zəhərlənib tələf olanların acınacaqlı taleyindən bəhs edir. == Filmin heyəti == === Film üzərində işləyənlər === Rejissor: Rauf Nağıyev Ssenari müəllifi: Rauf Nağıyev Operator: Yuri Varnovski Səs operatoru: Şamil Kərimov == Mənbə == Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. C.Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası. Aydın Kazımzadə. Bizim "Azərbaycanfilm". 1923-2003-cü illər. Bakı: Mütərcim, 2004.- səh. 348-350.

Ölüm yoxdur, uşaqlar! — 1970-ci ildə Türkmənfilmdə çəkilmiş SSRİ ağ-qara filmi. Rejissoru Bulat Mansurovdur. Film Böyük Vətən müharibəsinin son günlərində kiçik bir sovet əsgərinin nasistlərlə bərabər olmayan bir döyüşə necə getdiyini izah edir. Filmin baş qəhrəmanı Leytenant Vladimir Rubinin - Sovet İttifaqı Qəhrəmanı Vladimir Rubinskinin prototipi filmin ssenari müəllifi Seyitniyaz Atayevin əsgər yoldaşıdır. == Süjet == 4 May 1945-ci il, Berlin artıq təslim olub və ələ keçirilib. Müharibə bir neçə günə başa çatacaq. Topçu Volodya Rubinin rəhbəri olduğu piyada kəşfiyyat tağımından ibarət 66 nəfərlik dəstə, Elba çayı sahilində ABŞ işğal zonasına keçməyə cəhd edən özündən qat qat böyük qüvvəyə malik nasist dəstəsi ilə üz-üzə gəlir. Faşistlər əvvəlcə qarşılarında kiçik bir dəstənin olduğunu anlamadan ağ bayraq qaldıraraq katolik keşişlər vasitəsi ilə danışıqlar aparmağı təklif edirlər. Eyni zamanda, alman generalı yalnız özü ilə eyni rütbəyə malik şəxslə danışıqlara gedəcəyini bəyan edir.

Milli Suverenlik və Uşaq Bayramı — Türkiyə Böyük Millət Məclisinin 23 aprel 1920 tarixindəki açılışının il dönümündə Türkiyə və Şimali Kipr Türk Respublikasında qeyd olunan rəsmi milli bayram. Türkiyə Respublikasının ilk milli bayramıdır.

== Məzmun == Film Bakıdakı uşaq evində böyüyən qızların dramatik həyatından bəhs edir. Bu uşaq evində böyümüş nənə, ana və qızın həyatlarının ən gərgin anları lentə köçürülmüşdür.

"Gecəniz xeyrə qalsın, uşaqlar!" (rus. Спокойной ночи, малыши!) — 1964-cü il sentyabrın 1-dən yayımlanan SSRİ və Rusiya uşaq verilişi. == İstinadlar == == Xarici keçidlər == Gecəniz xeyrə qalsın, uşaqlar!

Bakının Nizami rayonunda yerləşən Autizm spektr pozuntulu uşaqlar üçün Bərpa Mərkəzi Heydər Əliyev Fondu tərəfindən inşa edilib.. == Tarixi == Autizm spektr pozuntulu uşaqlar üçün Bərpa Mərkəzi 2013-cü ildən fəaliyyət göstərir. Lakin Mərkəzin özünün daimi yerləşdiyi binası olmayıb. 2021-ci il dekabrın 31-də Mərkəzin binası istifadəyə verilib. == Mərkəz haqqında == Bu autizm xəstəliyindən əziyyət çəkən uşaqların intensiv terapiya alması və onların asudə vaxtlarının səmərəli təşkili üçün Mərkəzdə lazımi şərait yaradılıb. Binada sinif, sakitləşdirici, valideyn və uşaqlar üçün psixoloq, yataq və loqoped otaqları, akt və idman zalları var. Qeyd edək ki, xüsusi qayğıya ehtiyacı olan uşaqların təlim-tərbiyəsi, təhsili, asudə vaxtlarının səmərəli təşkili hər zaman Heydər Əliyev Fondunun prioritet istiqamətlərindən olub. Bu gün istifadəyə verilən Mərkəz də bunun gözəl nümunələrindəndir. Mərkəz autizm spektr pozuntuları ilə üzləşmiş şəxslərə zəruri ünsiyyət və həyat bacarıqlarını öyrətmək, onları müstəqil həyata hazırlamaq üçün ailələr ilə işləmək, autizm sahəsində maarifləndirici layihələr həyata keçirmək istiqamətində fəaliyyət göstərir. Mərkəzdə 23 yaşınadək şəxslərin qayğısı ilə müvafiq təlim keçən mütəxəssislər məşğul olurlar.

Miss Pereqrine'nin xüsusi uşaqlar üçün evi- Tim Burton tərəfindən 2016-cı ildə çəkilmiş 3D fantaziya macərasıdır. Ssenari Ransom Riqqsin 2011-ci ildə eyniadlı romanı əsasında Ceyn Qoldman tərəfindən yazılmışdır. Filmdə baş rolları Eva Green, Asa Butterfield, Chris O'Dowd, Allison Janney, Rupert Everett, Terence Stamp, Ella Purnell, Cudi Dench və Samuel L. Jackson canlandırıb. Çəkilişlər 2015-ci ilin fevralında Londonda başladı. 25 sentyabr 2016-cı ildə Texas ştatının Ostin şəhərində keçirilən Fantastic Fest-də premyerası olan film 20th Century Fox tərəfindən 30 sentyabr 2016-cı ildə ABŞ-da nümayiş etdirilmişdir. == Mövzu == Dəhşətli bir ailə faciəsi səbəbindən 16 yaşlı "Jacob (Jake) Portman" əslində nə baş verdiyini öyrənmək üçün Uelsdəki sirli adaya getməyə məcbur olur. Babasından eşitdiyi uşaq nağılları daha mənalı olmağa başladıqca Jake-in adi həyatı birdən-birə qeyri-adiləşir. Fərqli bir dünyaya gəldikdən sonra Miss Pereqrin və onun "xüsusi" uşaqları ilə tanış olur. Lakin bu sehrli nağıl dəhşətli hala gəlməyə başlayır. Jake öz sevdiklərini babasının keçmişindən, qorxulu cənab Barronun başçılıq etdiyi təhlükəli canavarlardan qorumaq üçün həyati bir qərar verməlidir.

Miss Pereqrine'nin xüsusi uşaqlar üçün evi- Tim Burton tərəfindən 2016-cı ildə çəkilmiş 3D fantaziya macərasıdır. Ssenari Ransom Riqqsin 2011-ci ildə eyniadlı romanı əsasında Ceyn Qoldman tərəfindən yazılmışdır. Filmdə baş rolları Eva Green, Asa Butterfield, Chris O'Dowd, Allison Janney, Rupert Everett, Terence Stamp, Ella Purnell, Cudi Dench və Samuel L. Jackson canlandırıb. Çəkilişlər 2015-ci ilin fevralında Londonda başladı. 25 sentyabr 2016-cı ildə Texas ştatının Ostin şəhərində keçirilən Fantastic Fest-də premyerası olan film 20th Century Fox tərəfindən 30 sentyabr 2016-cı ildə ABŞ-da nümayiş etdirilmişdir. == Mövzu == Dəhşətli bir ailə faciəsi səbəbindən 16 yaşlı "Jacob (Jake) Portman" əslində nə baş verdiyini öyrənmək üçün Uelsdəki sirli adaya getməyə məcbur olur. Babasından eşitdiyi uşaq nağılları daha mənalı olmağa başladıqca Jake-in adi həyatı birdən-birə qeyri-adiləşir. Fərqli bir dünyaya gəldikdən sonra Miss Pereqrin və onun "xüsusi" uşaqları ilə tanış olur. Lakin bu sehrli nağıl dəhşətli hala gəlməyə başlayır. Jake öz sevdiklərini babasının keçmişindən, qorxulu cənab Barronun başçılıq etdiyi təhlükəli canavarlardan qorumaq üçün həyati bir qərar verməlidir.

"Cənnətin uşaqları" (fars. بچه‌های آسمان‎) — İran kinorejissoru Məcid Məcidinin 1997-ci ildə çəkdiyi film. Məcid Məcidi bu filmi çəkərək 1999-cu ildə Oskar mükafatına namizədliyi qazanır. Bundan əvvəl İran kinematoqrafiyası belə bir uğuru heç vaxt yaşamamışdır. İlk İran filmi idi ki, Oskar mükafatına namizədlər sırasına daxil olmuşdu. Təəssüf ki, bu film mükafat qazana bilmir. Ancaq buna baxmayaraq film çox güclü ekran işi kimi dəyərləndirilir. Cənnətin uşaqları — sənədli film janrında çəkilmiş və insanın həyata baxışını dəyişəcək gözəl bir filmdir. == Məzmun == Məzmun kifayət qədər sadədir. Günlərin bir günü Əli bacısının ayaqqabısını itirir.

Dəmiryolu uşaqları (ing. The Railway Children) — 1905-ci ildə London Jurnalında seriyalı olaraq, ilk dəfə isə 1906-cı ildə kitab şəklində nəşr olunan Edit Nesbitin uşaq kitabı böyük rəğbət görmüşdür.Bir neçə dəfə ekran üçün uyğunlaşdırılıb, 1970-ci ilin ən yaxşı film versiyasıdır. Qəbulu Edith'in yaşadığı yerə yaxın Chelsfield dəmiryol stansiyasına getməsi və Chelsfield ilə Knockholt arasındakı dəmir yolu kəsmə və tunel inşasını izlədiyi düşünülür. == Məzmunu == Hekayə, Londondan 'Üç baca' ya, dəmir yolu yaxınlığındakı bir evə, Xarici İşlər İdarəsində işləyən atanın casusluqda ittiham edilib, həbs edildikdən sonra köçən bir ailəyə aiddir. Uşaqları, Roberta ("Bobbie" ləqəbi ilə), Peter və Phlislis, evlərinin yaxınlığında müntəzəm olaraq 9:15 qatarı aparan köhnə bir cənab ilə dostlaşırlar; nəticədə atalarının günahsız olduğunu sübut etməyə kömək edə bilirlər və ailə yenidən qovuşur. Ata sərbəst buraxılmadan əvvəl, ailəsi (daha sonra yerləşdiyi) axtaran İngiltərəyə gələn cənab Szczepansky və tuneldə qırılmış bir ayağından əziyyət çəkən Köhnə Cənabın nəvəsi Jim'in qayğısına qalır. Günahsız bir insanın casusluğa görə həbs olunduğu və nəhayət sübut olunduğu mövzunun , kitabın yazılmasından bir neçə il əvvəl dünyada məşhur bir xəbər xəbəri olan Dreyfus İşinin təsiri ola bilər . Çarların "kasıb insanlar haqqında gözəl bir kitab yazması və onlara necə kömək ediləcəyini" yazdıqları üçün təqib edilən və sonradan uşaqların kömək etdiyi Rus sürgüsü , çox güman ki , hər iki dost olan real müxalifətçilər Sergius Stepniak və Peter Kropotkinin bir birləşməsi idi. Kitab o dövrdəki Rus-Yapon müharibəsindən və İngiltərə xalqının müharibəyə münasibətindən bəhs edir. Bu, 1905-ci ilin yazına və payızın əvvəllərinə təsadüf edir.

"Kapitan Qrantın uşaqları" (fr. Les Enfants du capitaine Grant) — fransız yazıçısı Jül Vern tərəfindən 1867-1868-ci illərdə yazılmış roman. Bu roman fırtına nəticəsində gəmiləri qəzaya uğramış kapitan Qrant və iki matrosun axtarışından bəhs edir. Əsərdə müəllif dəniz və okeanları, Avstraliya, Yeni Zelandiya və Cənubi Amerikanın zəngin, gözəl və təkrarsız təbiətini təsvir etmişdir. Oxucu romanda maraqlı macəraların, süjet xəttindəki kəskin dönüşlərin şahidi olur. Əsərə incə yumor və nikbin ruh hakimdir. == Məzmun == === Səfərin başlanması === Lord Eduard Qlenarvana məxsus "Dunkan" gəmisi Şotlandiya sularında üzərkən matroslar çəkic balığı tuturlar. Onun qarnını yararkən balığın mədəsindən butulka tapılır. Butulkada hansısa vacib sənədin ola biləcəyini ehtimal edən Qlenarvan və digər göyərtədə olanlar onu ehtiyatla sındırırlar. Həqiqətən də, butulkadan 3 dildə – ingilis, alman və fransız dillərində yazılmış məktub tapılır.

Uşaqlara Yardım Bürosu — Azərbaycan Cümhuriyyəti dövründə fəaliyyət göstərmiş qeyri-hökumət xeyriyyə təşkilatı. Təşkilat Mart soyqırımından sonra kimsəsiz qalmış uşaqlara və eləcə də ölkədə yaşayan yardıma ehtiyacı olan digər uşaqlara yardım məqsədilə yaradılıb. Büronun sərəncamında bir neçə uşaq sığınacağı olub. Fəaliyyətlərinə Azərbaycan Cümhuriyyəti ilə yanaşı ölkədə yaşayan milyonçu xeyriyyəçilər də dəstək veriblər. Aprel işğalından sonra büronun fəaliyyəti dayandırılıb. == Tarixi == === Yaradılması === Mart soyqırımından sonra kimsəsiz qalmış və eləcə də soyqırımdan əziyyət çəkmiş uşaqlara yardım məqsədilə 1918-ci ilin sentyabr ayında o zaman fəaliyyət göstərən ən iri xeyriyyə təşkilatı olan Mərkəzi Ev Komitəsinin nəzdində Uşaqlara Yardım Bürosu yaradılır. Büronun sədri Yevsey Gindes, müavini isə Liza Muxtarova təyin edilir. Büronun fəaliyyəti və binalarının tikintisinə bir sıra milyonçular da dəstək göstərirdilər. Onların arasında Hacı Zeynalabdin Tağıyev, Ağa Musa Nağıyev, Şəmsi Əsədullayev var. Bundan başqa büroya ayrı-ayrı şəxslər də ianələr verirdilər.

Uşaqları Mühafizə Cəmiyyəti — Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə fəaliyyət göstərmiş qeyri-hökumət xeyriyyə təşkilatı. == Tarixi == Y.A.Gindesin təşəbbüsü ilə yaradılmışdı (1917). Sədri Y.A.Gindes, sədr müavini isə Eynülhəyat Yusifbəyli (Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti 4-cü və 5-ci hökumət kabinələrinin başçısı Nəsib bəy Yusifbəylinin həyat yoldaşı) olmuşdur. == Fəaliyyəti == Cəmiyyətin məqsədi Bakıda yaşayan 17 yaşınadək uşaqların həyat şəraitini hərtərəfli öyrənmək, əhalini onların yaşayış tərzi və bütün ehtiyacları ilə geniş tanış etmək idi. Cəmiyyət xüsusi uşaq məhkəməsi təşkil etməklə, kimsəsiz uşaqların cinayətkar aləmdən uzaqlaşdırılmasına, onların yenidən tərbiyələndirilməsinə və cəmiyyətə faydalı vətəndaşlar kimi yetişdirilmələri üçün etibarlı əllərə verilməsinə səy göstərirdi. Uşaq məhkəməsinin nəzdində uşaq koloniyası vardı. Aprel işğalından (1920) sonra fəaliyyətini dayandırmışdır.

Vulpitin yaşıl uşaqları — XII əsrdə, Kral Stivenin hakimiyyəti dövründə, İngiltərənin Suffolk şəhərindəki Vulpit kəndində görünən qeyri-adi dəri rənginə sahib uşaqlardan bəhs edən əfsanə. Uşaqlar, qardaş və bacı, dərilərinin yaşıl rəngdə olması istisna olmaqla, normal görünüşdə idi. Naməlum bir dildə danışır və yalnız çiy at paxlası ilə qidalanırdılar. Nəhayət onlar digər yeməkləri yeməyi öyrəndilər və yaşıl rənglərini itirdilər, lakin oğlan xəstələndi və bacısı vəftiz olunduqdan sonra öldü. Qız yeni həyatına başladı, lakin o, "davranışında çox boş və istəksiz" hesab edildi.

"Cənnətin uşaqları" (fars. بچه‌های آسمان‎) — İran kinorejissoru Məcid Məcidinin 1997-ci ildə çəkdiyi film. Məcid Məcidi bu filmi çəkərək 1999-cu ildə Oskar mükafatına namizədliyi qazanır. Bundan əvvəl İran kinematoqrafiyası belə bir uğuru heç vaxt yaşamamışdır. İlk İran filmi idi ki, Oskar mükafatına namizədlər sırasına daxil olmuşdu. Təəssüf ki, bu film mükafat qazana bilmir. Ancaq buna baxmayaraq film çox güclü ekran işi kimi dəyərləndirilir. Cənnətin uşaqları — sənədli film janrında çəkilmiş və insanın həyata baxışını dəyişəcək gözəl bir filmdir. == Məzmun == Məzmun kifayət qədər sadədir. Günlərin bir günü Əli bacısının ayaqqabısını itirir.

Kapitan Qrantın uşaqları (roman)

Ayaq — bir çox onurğalıda olan orqandır. Ağırlıq daşıyan və hərəkəti təmin edən bədən üzvüdür. Bir çox heyvanda ayaq qıçın son hissəsində pəncələr və ya dırnaqlardan təşkil olunmuş, bir və ya daha çox seqment və ya sümükdən ibarət olan orqandır. == Quruluşu == İnsan ayağı 26 sümük, 33 oynaqdan (onlardan 20-si fəal şəkildə ifadə olunur) və yüzdən çox əzələ, vətər və liqamentdən ibarət olan güclü və mürəkkəb bir mexaniki quruluşdur. Şimali Amerikalı və avropoid irqindən olan 1197 yetkin kişinin (orta yaş 35.5) antropometrik tədqiqatında, insan ayağının uzunluğu 1,2 sm standard xəta ilə 26,3 sm olduğu müəyyən edilmişdir.Ayaq arxa ayaq, orta ayaq və ön ayaq olaraq 3 yerə bölünür: Arxa ayaq ayaq biləyi sümüyü və topuq sümüyündən ibarətdir. Qıçın qamış və incik sümükləri talus ilə birləşərək ayaq biləyini əmələ gətirir. Orta ayaqda olan 5 sümük və amortizator rolunu oynayan ayaqdarağını təşkil edir. Orta ayaq vasitəsilə arxa və ön ayağa bağlanır. Ön ayaq beş barmaqdan və beş proksimal uzun sümüyün əmələ gətirdiyi metatarsal sümüklərdən ibarətdir. Əl barmaqlarında olduğu kimi ayaq barmaqlarında da falanqalar var və baş barmaq iki falanqaya, digər dörd barmağın isə hər biri üç falanqaya malikdir.

Aşıqlar (qrup)

Bulaqlar — İrəvan quberniyasının Şərur-Dərələyəz qəzasında, indi Paşalı (Əzizbəyov, Vayk) rayonunda kənd. == Tarixi == Bulaqlar kəndi rayondakı Herher kəndindən 4 km cənubda, Herher çayının sahilində yerləşirdi. Kənd dərədə çoxlu bulaq olan yerdə salındığı üçün Bulaqlar adlandırılmışdır. Hidrotoponimdir. Quruluşca düzəltmə toponimdir. == Əhalisi == Kənddə 1873 - cü ildə 68 nəfər, 1886-cı ildə 92 nəfər, 1897-ci ildə 149 nəfər, 1904 - cü ildə 132 nəfər, 1914 - cü ildə 145 nəfər, 1916-cı ildə 151 nəfər yalnız azərbaycanlı yaşamışdır. 1918-ci ildə kənd erməni təcavüzünə məruz qalaraq deportasiya olunmuşdur. Yalnız Ermənistanda sovet hökuməti qurulandan sonra sağ qalan kənd sakinləri ata-baba yurdlarına dönə bilmişdir. Burada 1922-ci ildə 29 nəfər, 1926-cı 40 nəfər, 1931-ci ildə 63 nəfər yalnız azərbaycanlı yaşamışdır. SSRİ Nazirlər Sovetinin xüsusi qərarı ilə kənd sakinləri 1948-49-cu illərdə zorla Azərbaycana köçürülmüşdür.

Kuşanlar — Kuşan padşahlığının əsas əhalisi. E.ə. I əsrdən Orta Asiyada yaşamışdılar. I–III əsrlərdə qüdrətli dövlət yaratmışdılar. Kuşanların mənşəyi dəqiq məlum deyil. Onlar Orta Asiyada yaşamış irandilli toxarlarla eyniləşdirilir. Kuşanların türkdilli olmaları da ehtimal edilir.

Ocaqlar (fars. میمونک‎) iranın Qəzvin ostanının Qəzvin şəhristanının Aşağı Tarım bəxşinin ərazisinə daxil olan kənd. == Əhalisi == 2016-cu ilin məlumatına görə kənddə 34 nəfər yaşayır (12 ailə).

Pşavlar (gürc. ფშავლები–>latın. pşavlebi) — azsaylı kartvel dilli xalq.

Qulaq ― eşitməni və məməlilərdə vestibulyar sistemdən istifadə edərək bədən tarazlığını təmin edən orqandır. Qulaq 3 hissədən ibarətdir. Xarici qulaq təşkil olunub: Orta qulaqDaxili qulaqXarici qulaq,Qulaq seyvanı vəQulaq kanalındanQulaq kanalının dərinliyində xarici qulaq ilə orta qulağı ayıran təbil pərdəsi yerləşir. Orta qulaq təbil pərdəsində yerləşən, hava ilə dolu boşluqdur. Hava, burnun arxasından Yevstax borusu adlı kanal ilə orta qulağa daşınır. Yevstax borusunun funksiyası, orta qulaq boşluğundakı havanın təzyiqi ilə atmosfer təzyiqini eyniləşdirməkdir. Səs dalğalarının qulaq pərdəsində yaratdığı titrəyiş, orta qulaq boşluğundakı sümükcüklər ilə (çəkic, zindan, üzəngi) daxili qulağa verilir və səsi beyinə ötürən siniri oyadır. Qulaqda küy qulaq burun boğaz sahəsində xəstələri çox narahat edən və müalicəsi çətin olan patalogiyalardan biridir. Tinnitus - qulaq küyü ya da uğultu olaraq ifadə edilən bu vəziyyət xəstələrin realda olmayan səsləri bir və ya hər iki qulağında və ya kəllə boşluğunda eşitməsini ifadə etməsidir. Bəzən bu səslər xəstələri o qədər narahat edir ki, xəstələrin günlük yaşantısını və psixoloji vəziyyətlərini poza bilir.

Ulanlar (türkcə oğlan) yüngül süvari dəstəsinin əsgəri. Bayraqcıqlı nizələrlə silahlanmış ulanlardan ibarət dəstələr ilk dəfə 13-14 əsrlərdə monqol-tatar süvari qoşununda təşkil edilmişdir. Mizraqlı monqol-tatar süvari döyüşçüsü idilər. XVI-XX əsrlərdə Avropada yüngül süvari növü idi. 16 əsrdən Avropa ölkələrində ulan dəstələrinin təşkilinə başlanmışdı. Silahları əvvəlcə qılınc və bayraqcıqlı nizə, sonralar tapanca, 19 əsrin ortalarından karabin idi. Rus ordusunda ulan polkları 1803-cü ildə meydana gəlmiş, 1918-ci ilin əvvəllərində ləğv olunmuşdur.

Uşaqlıq - insanın doğuşdan yetkinlik dövrünə qədər olan dövr.

Cikirmiş, Cekermiş, Çokurmiş və ya Çökürmiş (ö. 1106) — 1102-ci ildən 1106-cı ilə qədər Mosulun atabəyi olmuşdur. Səlcuqlu sərkərdəsi və dövlət xadimidir. == Həyatı == Öz sələfi Kürboğanın ölümündən sonra o, I İmadəddin Zənginin atabəyi oldu. Cikirmiş və Mardinli Sökmən Antioxlu I Bohemondla Edessalı II Baldvinin birləşmiş ordularını 1104-cü ilin 7 mayında Harran döyüşündə məğlub etdilər. Bu döyüşdə Baldvin əsir götürüldü. Cikirmiş Baldini öz əsiri kimi Sökmənin düşərgəsindən gizli formada çıxardı. Cikirmiş Edessanın uğursuz mühasirəsindən sonra Baldvinlə birlikdə Mosula getdi. Edessanı müdafiə edən Tankred bundan sonra Cikirmişlə qohum olan bir səlcuqlu şahzadəsini əsir götürməyi bacardı. Cikirmiş bu səlcuqlu şahzadəsinin azadlığına qarşılıq pul və ya Boldvinin azadlığını təklif etdi.

Maqlar (Qədim fars dilində. 𐎶𐎦𐎢𐏁 (maguš), q. yunan dili. Μάγοι, lat. magus) — qədim İranda, eləcə də İranla qonşu olan bir sıra ölkələrdə keşişlər və kahinlər kastasının üzvləridir. Midiya tayfalarından biri olan Herodota görə və eyni zamanda Midiya falçıları və kahinləri maqlar kimi adlanırdı. Bəzi tədqiqatçıların fikrincə, maqlar öz dini baxışlarında monoteizmə sitayiş etmişlər.Zərdüştiliyin Qərbi İranda yayılması ilə maqlar Zərdüştün öz peyğəmbəri kimi tanıyaraq onun kahinləri kimi fəaliyyət göstərirlər (tədqiqatçılar bu hadisəni müxtəlif yollarla qeyd edirlər: eramızdan əvvəl 7-ci əsrdən 5-ci əsrin sonu - IV əsrin əvvəlinə qədər). Maqlar Qədim İranın siyasi həyatında böyük rol oynamışlar; dövlətçiliyin ilkin mərhələlərində qəbilə zadəganlarına qarşı mübarizədə ümumiyyətlə kral hakimiyyətini dəstəkləyirdilər; Sasanilər dövründə maqlar əsasən ictimai həyatın mühafizəkar normalarının əsas dayağı idi. Ellinizm dövründə və sonralar “maqlar” sözü sehrbazlar, astroloqlar və s. sözlərin kimi istifadə olunurdu.Yuri Rapoportun fikrincə, "maqlar sərgiləmə adətini kaspilərdən və ya orta Asiya tayfalarından götürmüşlər.

Şanlar və ya şan xalqı — Cənub-Şərqi Asiyada yaşayan etnik qrupdur. Şanlar, əsasən, Birmanın (Myanma) Şan əyalətində yaşayırlar. Eyni zamanda Mandalay regionunun Kaçin və Kayin əyalətlərinin bir hissəsində və Çinin qonşu bölgələrində (Day xalqı), Laosun Assam regionunda (Ahom xalqı) və Taylandda da yaşayırlar. 1935-ci ildən bəri Myanmada etibarlı siyahıyaalma aparılmasa da, şanların sayının 4-6 milyon olduğu təxmin edilir. "Şan" Myanmanın içərisindəki bütün Tay etnik mənşəli insanlar üçün ümumi bir termindir. Şan əyalətinin paytaxtı təxminən 390.000 nəfər əhalisi olan, Myanmanın beşinci böyük şəhəri Tauncidir. Digər böyük şəhərlərə Hsipav, Laşio, Kenqtunq və Taçileik daxildir. == Qruplar == === Əsas qruplar === Şan xalqının əsas qrupları bunlardır: Tay Yay və Şan Proper - bu günədək şan xalqının tay dilində bildiyi ən böyük qrup Tay Lü - ənənəvi əraziləri Sişuanqbanna (Çin) və şərqi əyalətlər Tay Xuen və ya Tay Xün - Tay Yayın Kenqtunq bölgəsində əksəriyyəti təşkil edən alt qrupu. Kenqtunq rayonunun keçmiş hakim ailəsi bu qrupa aid idi.

Şaplar — Azərbaycan Respublikasının Kəlbəcər rayonunun Şaplar kənd inzibati ərazi dairəsində kənd. Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin 7 fevral 1991-ci il tarixli, 54-XII saylı Qərarı ilə Kəlbəcər rayonunun Şaplar kəndi Dalqılıclı kənd Sovetindən ayrılaraq, bu kənd mərkəz olmaqla Şaplar kənd Soveti yaradılmışdır. 1993-cü ildə Ermənistan Respublikası Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğal edilmişdir. 25 noyabr 2020-ci il tarixində noyabr ayının 10-da imzalanmış üçtərəfli bəyanata əsasən işğaldan azad edilmişdir. == Toponimikası == Bu kənd Şapı adında qeydə alınmışdır. Əslində Şahpərilər olduğu söylənilir. Şəxs adlarının yuvarlaq işlənməsi nəticəsində Şahpəri adı Şapı formasına düşmüşdür. Yerli əhalinin məlumatına görə kəndi XIX əsrdə Kərbalayi Ellaz qızı Şahpəriyə cehizlik verilmiş binə yerində onun övladları saldığına görə verilmişdir. == Tarixi == İşğal altında olan Şaplar kəndində 2014-cü il iyulun 11-də erməni xüsusi təyinatlıları tərəfindən keçirilən əməliyyat zamanı Həsən Həsənov adlı bir azərbaycanlı öldürülmüş, Şahbaz Cəlal oğlu Quliyev və Dilqəm Qardaşxan oğlu Əsgərov adlı iki azərbaycanlı isə girov götürülmüş və onlara cinayət işi açılmışdır. == Əhalisi == Kənd əhalisi azərbaycanlılardan ibarətdir.

Qusar (macar. Huszár) — yüngül atlılar. Qusarların yüngül atlı olması onların xeyli kiçik at növlərindən istifadələrindən irəli gəlirdi. Kiçik atlar bəzən ağır atlardan 3 dəfə yüngül olurdular. Bu isə süvari qoşunu xüsusi furaj hazırlıqlarından azad edirdi, çünki yüngül atlar çox vaxt otlaqdan qidalanırdı. Qusarlar ilk olaraq XV-cı əsrdə Macarıstanda yaranıb. O zaman Avropada odlu silah hələ yayılmamışdı, cəngavərlərin ağır zirehlərindən hər kəs yararlana bilmirdilər. Qusarlar, kirasir və draqunlarla birlikdə cəngavərləri uğurla əvəz etməyə başladı. 1458-ci ildə macar kralı Matyaş Korvin tərəfindən hər 20 həyətdən bir qusar verilməsini əmr edir. Qusarlar yüngül süvarilər sayılsalar da qismən zirehli idilər.

[[İmage:River-ili-3.jpg|thumb|300px|İli çayı boyunca Vusunların yaşadığı sanılır.]] Usunlar ya da Wusunlar ya da Vusunlar, (Çincə: 乌孙 və ya 烏孫, Wūsūn), Xan sülaləsi dönəmində Tanrı dağlarının şimalı və Balxaş gölünün cənubunda yaşamış köçəri tayfadır. == İstinadlar == == Mənbə == Hüseyin Gökçe Varol. Wusun tarihi. Yüksek lisans tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2022, IX+154 s Зуев Ю. А. Ранние тюрки: очерки истории и идеологии. Редактор: Л. П. Лукина. Алматы: Издательство "Дайк-пресс", 2002, 338 с. ISBN 9985441529 Зуев Ю. А. К этнической истории усуней // Труды Института истории, археологии и этнографии АН КазССР. Том 8. Алма-Ата: Издательство АН КазССР, 1960, с. 5-23.

Əsaslar — tərkibi bir və ya bir neçə hidroksid qrupu ilə birləşmiş metal atomu və ya müsbət yüklü atomlar qrupundan ibarət olan mürəkkəb maddələrə əsaslar deyilir. Əsasların ümumi formulu Me(OH)n-dir. Elektrolitik dissosiasiya nəzəriyyəsinə əsasən su məhlullarda dissosiasiya edərək anion kimi yalnız hidroksid ionu əmələ gətirən maddələrə əsaslar deyilir: Ba(OH)2 → Ba2+ + 2OH¯ -OH qrupu bir valentlidir və yükü −1 olan iondur. Odur ki, əsasların tərkibindəki hidroksid qrupunun sayı metalın valentliyinə bərabər olur: NaOH; Ca(OH)2; Al(OH)3Əsaslar suda həll olmalarına, turşuluğuna və qüvvətliliyinə görə təsnif edilir. Əsasların əksəriyyəti suda həll olmur. Suda yaxşı həll olan əsaslara qələvilər deyilir. Qələvi və qələvi-torpaq metalların hidroksiləri qələvilərdir. LiOH, NaOH, turşuluğunu müəyyən edir. Məsələn: LiOH — birturşulu; Mg(OH)2 — ikiturşulu; Fe(OH)3 — üçturşulu əsaslardır.Əsasların qüvvətliliyi onların dissosiasiya qabiliyyəti, yəni -OH ionlarının qatılığı ilə müəyyən edilir. Tam dissosiasiya edən ən qüvvətli əsaslar qələvi metalların hidroksidləridir.