Azərbaycan dilinin etimologiya lüğəti

  • BALTA

    Qabaqlar ağac doğrama aləti yox, silah növü olub. Maraqlıdır ki, xəncər ye­ri­nə, bötə işlətmişik. Kərtmək, kəsmək yerinə, başa deyilib (baş həm də “y

    Tam oxu »
  • BAMBILI

    Farscadır, “fırıldaq”, “hoqqa”, “anormal” anlamlarında işlədilir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • BANİ

    Ərəb mənşəlidir, bina, bənna sözləri ilə qohumdur. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • BANKA

    alm. bank – dayazlıq, az dərinlik

    Tam oxu »
  • BANLAMAQ

    1. Güman edirəm ki, bağırmaq, böyürmək, bəyirmək, banlatmaq tipli söz­­lər tarixi baxımından qohumluq əlaqələrinə malikdir, onların etimoloji kökü ba

    Tam oxu »
  • BANUÇİÇƏK

    Banu “xanım” deməkdir. Sözün mənası “çiçək kimi zərif xanım” kimi anlaşıla bilər. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • BARABAN

    Daram (səs çıxarmaq) kəlməsi ilə qohumdur, əvvəl daraban olub, sonra distant (uzaq) assimilyasiya (uyuşma) nəticəsində baraban şəklinə düşüb (üçüncü h

    Tam oxu »
  • BARAMA

    Burmaq, bürümək sözü ilə qohumdur. Qaqauz dilində “barama qurdu” yerinə, bürüncük böcək işlədirlər. Kiçik xiyar bəzi dialektlərdə belə adlanır (bu cür

    Tam oxu »
  • BARAT

    Ərəbcə “təmiz” deməkdir. El arasında balat kimi də işlədilir. Məhəmmədə peyğəmbərlik verilən günün adıdır

    Tam oxu »
  • BARBAR

    Qədim yunanlar üçün xarici dillər mənasız söz yığını idi – “bar-bar-bar”. Ona görə də onlar əcnəbiləri “barbaroi” adlandırırdılar

    Tam oxu »
  • BARDAQ

    Tatar dilində “içki, şərab” mənalarını verən burda kəlməsi var. Sözün əsli bor şəklində olub. Bardaq –“şərab qabı” (şərab tuluğu) deməkdir

    Tam oxu »
  • BARDAN

    Farsca “məhsul qabı” deməkdir (iri kisəyə deyirlər). Bar “məhsul”dur, dan isə “qab”dır. (Bəşir Əhmədov

    Tam oxu »
  • BAREL

    İngiliscə “çəllək” deməkdir. Təxminən, 119,24 (ABŞ), 163,25 (İngiltərə) litrə bərabərdir. (Bəşir Əhmədov

    Tam oxu »
  • BARXAN

    türk. barkan – hərəkət edən

    Tam oxu »
  • BARXANA

    Hərfi mənası farsca “ev (xana) məhsulu (bar)” deməkdir. İndi ən çox “yorğan-döşək” anlamında işlədilir

    Tam oxu »
  • BARXUDAR

    Farsca “məhsul götürən” (bolluq yaradan) anlamını əks etdirir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • BARI

    Farscadır, barudur, “qala divarı” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • BARINMAQ

    Bar (məhsul) sözündən bərk-i-mək qəlibi üzrə əmələ gəlib. “Məhsul (yemək) əldə etmək, bəslənmək” deməkdir

    Tam oxu »
  • BARIŞMAQ

    Qədim dövrdə barmaq (getmək) feili olub. İndi var –gəl kəlməsində işlədilməkdədir və bar sözü var şəklinə düşüb

    Tam oxu »
  • BARIT

    Barod forması da mövcud olub. Görünür, “od” (yanmaq) anlamı ilə bağlıdır. “Od saçan” deməkdir. Ehtimal ki, bar hissəsi “elektrik” mənasında işlədilən

    Tam oxu »
  • BARİT

    yun. barys – ağır

    Tam oxu »
  • BARMAQ

    Qarşılığı kimi, bəzi türk dillərində ərnək kəlməsi işlədilir: adsız barmaq yerinə, “cicəmuq ərnək” deyirlər, ulu ərnək –“baş barmaq”dır, suq ərnək –“ş

    Tam oxu »
  • BAROMETR

    yun. baros – ağırlıq + yun. metreo – ölçürəm

    Tam oxu »
  • BARRANKOSLAR

    isp. barranco

    Tam oxu »
  • BARREL

    ing. barrel – çəllək

    Tam oxu »
  • BARS

    Bəri, porsuq, bars sözləri “boz” mənasını əks etdirən kəlmələr olub. Bu hey­vanlar rənglərinə görə belə adlandırılıb

    Tam oxu »
  • BASAR

    “Gəncəbasar” deyirik. Bəzi dialektlərdə “qohum, tayfa” mənasında basalaq sözü işlədilir. Subasar sözü də mövcuddur

    Tam oxu »
  • BASQI

    Arabaya ot və s. yığdıqdan sonra üstünə uzun ağac uzadır və həm ön, həm də arxa tərəfdən bərk bağlayırlar

    Tam oxu »
  • BASMARLAMAQ

    Basmaq (altına almaq) sözü ilə kökdaşdır. Bas-ma-ar-la-maq kimi olub, qamarlamaq qəlibi üzrə yaranıb

    Tam oxu »
  • BAŞ

    “Süfrənin başına yığılın” deyirik, amma süfrədə baş olmur. Buradakı baş kəl­məsi daş (dış) sözünün təhrif formasıdır, “kənar” (ətraf) deməkdir

    Tam oxu »
  • BAŞ BARMAQ

    Bu barmaq olmadan əlin iş görməsi çox başa gəldiyindən həmin barmağa “baş” (aparıcı, əsas) deyiblər. (Bəşir Əhmədov

    Tam oxu »
  • BAŞ ÖYRƏTMƏK

    “Atı ilk dəfə miniyə öyrətmək” deməkdir. “Baş aparmağın” qarşısı alınır (atı boğur, sonra minir və sürərək yorurlar)

    Tam oxu »
  • BAŞA DÜŞMƏK

    Buradakı düşmək sözü düşüncə (düşünmək) sözü ilə qohumdur. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • BAŞAQ

    Sünbülə həm də başaq (baş deyilən vaxtlar da olub) deyirik. Oxun ucluğu da başaq adlanıb. Oraq sözünün sinonimi baştar kəlməsi olub

    Tam oxu »
  • BAŞAYAQ

    İki nəfərin bir çarpayıda başları bir –birinin əksinə qoyulmuş halda uzan­ması başayaq uzanma adlanır

    Tam oxu »
  • BAŞIBOŞ

    El arasında, xüsusən qərb dialektlərində dul qadına “başıboş” deyirlər. Baş sözü burada “azad”, “sərbəst” deməkdir: yəni “əri yoxdur, azaddır, sərbəst

    Tam oxu »
  • BAŞINI (ƏKMƏK)

    Əkmək “basdırmaq” deməkdir (toxumu əkirik). Başını əkmək “məhv etmək”, “yerə basdırmaq” deməkdir. (Bəşir Əhmədov

    Tam oxu »
  • BAŞQA

    Qoşma (və sifət) dışqa şəklində olub, daş (dış) sözü ilə bağlıdır, “kənar” an­lamını əks etdirir. Bizdəki ondan başqa sözü tatar dilində annan tış kim

    Tam oxu »
  • BAŞQIRD

    Başkart, baskart kimi işlədilib, mişar, başkərt (baş kəsən) kimi açıqlanıb. Görünür, onların igidliyi, asıb –kəsən olmaları ilə bağlı yaranmış sözdür

    Tam oxu »
  • BAŞMAQ

    “Ayaqqabı” mənasını verən bu söz, ehtimal ki, basmaq feili zəminində əmələ gəlib. İkinci fərziyyəyə görə, başmaq sözü “dəri” mənasını da əks etdirir

    Tam oxu »
  • BATAQLIQ

    Batmaq sözü ilə qohumdur. Batıq sözü “болото” (palçıq) anlamında işlədilib. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • BATI

    Bu söz 1227-1255-ci illərdə Rusiya ilə vuruşmuş Monqol xanının adıdır. Mənası monqolca “güclü” deməkdir

    Tam oxu »
  • BATİAL

    yun. bathys – dərin

    Tam oxu »
  • BATİSKAF

    yun. bathys – dərin + yun. skapos – gəmi

    Tam oxu »
  • BATİTERMOQRAF

    yun. bathys – dərin + yun. therme – isti + yun. grapho – yazıram, təsvir edirəm

    Tam oxu »
  • BATMAQ

    Tuva dilində затонуть sözünün mənası belə verilib: “suda batmaq”. Güman ki, batmaq və barmaq (varmaq, getmək) sözləri kökdaş olub

    Tam oxu »
  • BATMAN

    Təxminən, 20 kq (50 funt) ağırlıq vahididir. Güman edilir ki, man hissəsi azman sözündəki ilə eynidir

    Tam oxu »
  • BATOLİT

    yun. bathos – dərinlik + yun. lithos – daş

    Tam oxu »
  • BATOMETR

    yun. bathos – dərin + yun. metreo – ölçürəm

    Tam oxu »
  • BAYAQKI

    Sözün etimonu (etimoloji kökü) rusca “недавно” mənasını verən baya zərfidir. Həmin kökdən bayağı (müasir dildə: bayaqkı) sifəti əmələ gəlmiş (mənası:

    Tam oxu »