lat. globus – kürə
fr. global – ümumi + lat. globus – kürə + lat. localis – yerli
lat. glacies – buz + yun. logos – söz, elm, təlim
alm. gneis – qığılcım, qığılcımlanmaq
Qabarmaq feili ilə qohumdur, bir qədər şiş (yumru) olduğu üçün belə adlanıb. Bu sözlə yanaşı, saxlaq kəlməsindən də istifadə edilib
Dialektlərdə qoj kimi də işlədilir. Ev tikəndə pərdiləri saxlasın deyə altına əyri ağaclar qoyurlar. Kəlmə fars mənşəli quj, quz (əyri) sözünün bir qə
Xoca sözünün təhrifidir. Xoca isə “müəllim, oxumuş, ağıllı” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Qabaqlar bu söz erkəkli –dişili bütün qoyunlara deyilib (indi Qax rayonunda hər cür qoyun ətinə “qoç əti” deyirlər)
Ehtimal olunur ki, qoç, qoçu sözləri ilə qohumdur. “Qoç” sözünün “igid” mənası da qeydə alınıb. Qoç sözündən qoçamaq feili, ondan isə qoçaq sifəri ə
Əvvəllər qolçu şəklində olub və mənası rus dilinə belə tərcümə edilib: “обхватить руками”. Deməli, “qolu güclü” anlamı ilə bağlıdır
Bu sözdən qoduqlamaq feili də yaranıb və mənbələrdə “əsmək, titrəmək” mənasında açıqlanıb. Xalq arasında “qoduqluq” türməyə deyirlər
Fars mənşəlidir, kaftan şəklində rus dilində də işlədilir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Əsli ərəbcə qövmdür, ilkin mənası “qəbilə” (plemya) demək olub, sonra müasir anlamda işlədilib. Tuva dilində terel (dörqül) işlədilir, törəmək sözü il
Qərb dialektlərində işlədilir, qaşınmaq sözünün təhrifidir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Yumurta ilə şəkərdən hazırlanan yeməkdir. Alman sözüdür, mənası “qarışdırmaq” deməkdir. (Bəşir Əhmədov
Qədim mənası “yan tərəfə gedən çıxıntı” deməkdir. Çayın qolu, adamın qolu və s. yana çıxan hissələrdir
Əvvəllər “imza” mənasında işlədilib, çünki qol çəkə bilməyənlər kağıza barmaq basarmışlar. Əl (qol) qoymaq ifadəsi bununla bağlı yaranıb
“Səmt, asan, yüngül” anlamlarında işlədilir. Qol sözü ilə bağlıdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Qol sözü ilə bağlıdır, “qolda olan (qola taxılan)” deməkdir. Müqayisə et: yançaq - çantadır, “yan tərəfdə olan” deməkdir
Qol sözü ilə bağlıdır, “qolun altı” deməkdir. Ruslarda da пазуха, под духа dan törəyib (duxa qədim hindlilərdə “qul” deməkdir)
Qarı (əl, qol), qarmala, qamarla sözləri eyni kökə malikdir, ilkin məna “qolların arasına almaq (dairələmək) kimi olub, sonra xeyli genişlənib
Qədim mənası “yerli olmayan, kənardan gələn” deməkdir. Qonmaq feili ilə kökdaşdır. Gəlmə adam kiminsə evində qonur, qonaq qalır
Mal-qara, adam-qara tipli sözlərdə qara hissəsi cəmlik bildirir: qonaq-qara “qonaqlar”, mal-qara “heyvanlar” deməkdir
Uydurma kəlməsinin dəyişmiş formasıdır. İndi hər ikisi sinonim kimi işlədilir. Qoymaq feili ilə də bağlı ola bilər
Qoşulmaq sözü ilə qohumdur, qoşnı kimi olub. M.Kaşğaridə oxuyuruq: “böri (canavar) qoşnısın yeməz”. Alimlər bu sözü bəzən qonmaq feili ilə əlaqələndi
Şabalıdı, kəhər, açıq-qəhvəyi rəngə qonur (rusca: карий, бурый) deyirik. Bu söz köymək feili zəminində əmələ gəlib və “qor rəngində olan” deməkdir
Qərb dialektlərində bu söz “yanıq, yanıq iyi” mənalarında da işlədilir. Köy (od, yanmaq) sözü zəminində yaranıb
Mənbələrdə kobuz sözünə rast olmuşam və “ov quşu” (şahin növü) kimi şərh olunub. Zənn edirəm ki, həm quşun, həm də musiqi alətinin adı qol sözü ilə ba
“Qala” (крепость) anlamında işlədilib, qorumaq feili ilə qohumdur. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Yunan rəvayətinə görə, e.ə. IX əsrdə Frigiya çarlığında (Kiçik Asiya) baş verən daxili qarışıqlıq zamanı kahin növbəti çarın örtülü araba ilə gələcəyi
Sözün əsli qoruxaq kimi olub. Qabaqlar qırx sözü qırıq, arx sözü ayırıq, quraqlıq sözü quraxlıq kimi işlənmişdir, eyni qayda ilə qorxaq da qoruxaq kim
Qorxmaq feilindən qorxu ismi, ondan da qorxuluq sözü əmələ gəlib (qorxuluğunu götürmək deyirik). (Bəşir Əhmədov
Mənbələrdə “uzaqgörən, ağıllı” mənasında görgid sözü var, görmək feili ilə bağlıdır. Qorqud həmin sözlə qohum kəlmədir
Dilimizdə qaramaq (baxmaq) feili, qaraq (göz) ismi olub və göz, görmək, qorumaq, qoruq kimi kəlmələr onun əsasında yaranıb
El arasında “ədəb-ərkan gözləmək” deməkdir. Qorunan yerə girmək qadağandır, qoruğa çatanda geri qayıtmaq lazımdır
Bu zərf qoşmaq (birləşdirmək) feili zəminində yaranıb, əvvəl feili bağlama kimi işlədilib, sonra sifət kimi sabitləşib
Dilimizdə “döllük (damazlıq) qoç” mənasında qoşqar (qoçkar) sözü olub. Güman edirəm ki: 1. Qoşqar dağı başı qar sözünün dəyişmiş formasıdır (həmişə qa
Şeirin bu növü qoşuq kimi də işlədilib. Misraların bir-birinə bağlanması (qoşulması) ilə bağlı bu cür adlanıb
Mənası “qaçmaq” deməkdir. Görünür, qoş və qaç eyni söz olub, sonra dəyişib. İndi hər iki söz sinonimləşib
Bu söz qoşmaq (birləşmək) kəlməsi ilə bağlıdır, “əsgərlər birliyi, toplusu” deməkdir. Qoş sözü “birləşdir” deməkdir, qoşun “birləşmiş”mənasını verir
Keçmişdə atın boynundan qotaz asırdılar. Bu, dəniz atının quyruğunun qılından hazırlanırdı. Zənn edirəm ki, alınma sözdür, çünki bizim dilin materiall
Qotlar german tayfalarından biri idi. Onlar 489-cu ildə böyük ordu ilə İtaliyaya daxil olur və otuz il ərzində mövcudluğunu qorumuş çarlıq yaradırlar
Tatar dilində qorçanqı (чесотка) və qotur sözləri eyni mənada işlədilir. Bizim bəzi dialektlərdə qojunmaq sözü var və bərk qaşınmağa deyirlər
Qov ilanın bədənindən ayrılmış qabığına deyirlər. Qabıq (dəri) sözü ilə qohumdur. Qova “dəridən qab”, qovak isə “dağarcıq” deməkdir
“Quyudan su götürmək üçün dəridən düzəldilmiş qab” demək olub, ilan qabığına (чешуя) qov deyirlər. Mənası “dəri, qabıq” deməkdir
Sözün əsli səpələ qəlibi üzrə qovala kimi olub, sonra a səsi tələffüz zamanı ixtisara düşüb. (Bəşir Əhmədov
Qovrulmuş və kirkirədə (əl dəyirmanında) çəkilmiş buğdaya şəkər, yağ və s. qatmaqla hazırlanan yemək növüdür
“Kisə”, “qab” anlamını əks etdirir. Heyvan doğanda onun ilk südünü (ağuz) qovuq (kisə) içinə, yəni ətənəyə doldurub qorda pendirə oxşar yemək hazırl
“Yemiş” mənasını verən bu sözün əsli qoğun (qoxun) kimi olub, “qoxlayan (ətirli)” deməkdir (müq. et: şamama sözü də “ətirli” deməkdir)
Qovurmaq feili ilə qohumdur, kökü qovdur, “yandırmaq” anlamı ilə bağlıdır (əsli köy kimi olub), -ur təsirli feil düzəldir