Azərbaycan dilinin etimologiya lüğəti

  • SƏRKƏR

    Farsca “başçı” deməkdir. Sərkərdə sözü ilə qohumdur. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • SƏRNİŞİN

    Farsca sər (baş) və neşin (məsdər forması neşəstəndir, “oturmaq” deməkdir) sözlərindən əmələ gəlib. “Yuxarıda (baş tərəfdə) oturan” anlamını verir

    Tam oxu »
  • SƏRPA

    Farsca sər (baş) və pa (ayaq) sözlərindən əmələ gəlib, “başdan ayağa” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • SƏRRAC

    Sarac formasında da işlədilir. Mənası “yəhər (palan) düzəldən” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • SƏRSƏM

    Farscadır, “başı (huşu) dağınıq” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • SƏS

    Tarixən bu mənada ün kəlməsi işlədilib. Görünür, səs kəlməsi də səda, səmir sözləri kimi alınmadır. Küy sözü də səs kəlməsinin sinonimidir

    Tam oxu »
  • SƏS-SƏMİR

    Səmir ərəbcə “müsahib”, “danışma” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • SƏTƏLCƏM

    Ərəb mənşəlidir, plevrit xəstəliyinin adıdır. Əsli zatolcənb (böyürün soyuqlaması) kimidir. (Bəşir Əhmədov

    Tam oxu »
  • SƏTTAR

    “Günahı üzə vurmayan”, “sirr saxlaya bilən”, “bağışlayan” deməkdir, ərəb mənşəlidir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • SƏYİRTMƏK

    Dilimizdə səkmək (пригать) feili var. Sıçramaq, səyirtmək, səkmək sözlərinin hamısı kökdaşdır. (Bəşir Əhmədov

    Tam oxu »
  • SFALERİT

    yun. phaleros – sürüşkən, aldadıcı

    Tam oxu »
  • SIÇRAMAQ

    Səkmək, səyirtmək sözləri ilə qohumdur. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • SIFIR

    Ərəb sözüdür, “boşluq” deməkdir. Rus dilindəki цифра kəlməsi də buradandır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • SIĞINACAQ

    Bu söz sığ (sıx) kəlməsi ilə qohumdur, “sığınmaq üçün yer” anlamını verir. Sığınc mənbələrdə ruscaya “сжатие” kimi tərcümə olunub

    Tam oxu »
  • SIĞINOTU

    “Rusca-azərbaycanca lüğət”də mandraqora (yunancadır) sözünün tərcüməsi verilməyib, “mandraqora” kimi açıqlanıb, amma qədim mənbələrdə bu sözün tərcümə

    Tam oxu »
  • SIĞIŞDIR

    Sıxışdırmaq feilinin dəyişmiş formasıdır. Sıxmaq və qısmaq feilləri səslərin yerdəyişməsi nəticəsində müxtəlif forma kəsb etmiş kəlmələrdəndir

    Tam oxu »
  • SILDIRIM

    Ordubadda sıldır sözü (feili) var, “uçurum” deməkdir. Kəlmə bununla bağlıdır, əsli saldırım kimi olub

    Tam oxu »
  • SINAQ

    Bu, sınamaq (yoxlamaq) feilindən əmələ gəlmiş sözdür. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • SINMAQ

    Sözün qədim kökü sı (ломать) kəlməsi olub, -n şəkilçisi qayıdış növü düzəltmək üçün kökə əlavə edilib

    Tam oxu »
  • SIPA

    El arasında eşşək balasına sıpa deyirlər. Qədim mənası “iki aylıq day” demək olub. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • SIPIXMAQ

    1. Mənbələrdə sıp feili var və “убегать” mənasında açıqlanıb. Doluxmaq qəlibi üzrə də sıpıxmaq feili əmələ gəlib

    Tam oxu »
  • SIRA

    Ərəb mənşəlidir, elə buna görə də -vi şəkilçisi qəbul edərək sifətə çevrilir (sıravi əsgər və s.). (Bəşir Əhmədov

    Tam oxu »
  • SIRĞA

    Əsli asırğa kimi olub və asmaq feilindəndir. Mənası “qulaqdan asılan” demək­dir. Onun sinonimi kimi tana/ tənə kəlməsi də var, alınma sözdür

    Tam oxu »
  • SIRIMAQ

    Yorğanı sırıyırlar, sırımaq “sarımaq” (bərkitmək) sözü ilə qohumdur. Bir şeyi bir adama sırıyırıq. Bu da bərkitmək (ilişdirmək) deməkdir

    Tam oxu »
  • SIRTIQ

    Sürtük kəlməsinin dəyişmiş formasıdır (sürtmək feilindən əmələ gəlib). Boya kimi istifadə olunan sürmə sözü də, güman ki, sürtmək feili ilə qohumdur

    Tam oxu »
  • SIYIQ

    Duru (horra kimi) olan şeylərə indi sıyıq deyirik. Sözün mənşəyi su kəlməsi ilə bağlıdır, el arasında cuyuq kimi də işlədilir

    Tam oxu »
  • SIYRIĞI

    İki mənada işlədilir: 1. İpi sıyırmaq üçün xüsusi mildən (corab iynəsinə bənzəyir) istifadə edirlər ki, həmin alətə sıyırğı deyilir

    Tam oxu »
  • -SIZ4

    -lı4 şəkilsinin antonimi olan -sız4 şəkilçisi dış(daş, dişarı) sözünün əsasında yaranıb: adamsız əvəzinə adamdış işlədilib

    Tam oxu »
  • SIZAQ

    İstidən (qızdırmadan) adamın üzü, bədəni səpir, sızaqlar əmələ gəlir. Bu, fars sözüdür, əsli suzəkdir

    Tam oxu »
  • SIZQA

    Sızmaq feilindən əmələ gəlmiş isimdir. Suyun az-az, yəni sızaraq axmasıdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • SIZMAQ

    Süzmək sözü ilə qohumdur. Bağırmaq, böyürmək,bəyirmək; çağırmaq, çığırmaq tipli sözlər də daxili fleksiyanı xatırladır

    Tam oxu »
  • SİAL

    ing. sial

    Tam oxu »
  • SİBİR

    Qədim türk sözüdür. Su kəlməsi ilə qohumdur. Kalmık dilində “rütubətli, nəmli yer” mənasında indi də işlədilir

    Tam oxu »
  • SİBİR SÜRGÜNÜ

    1580-ci ildə, IV İvanın (Qroznı) hakimiyyəti dövründə rus macəraaxtaranı Yermak Timofeyeviç Uralı keçərək sonralar Sibir adlandırılacaq əraziləri qəsb

    Tam oxu »
  • SİCİM

    Çatının bir növüdür və əsli farscadır. Si hissəsi sə (üc) sözünün dəyişmiş formasıdır. Sicim üç teldən hörüldüyü üçün belə adlanıb

    Tam oxu »
  • SİÇAN İLİ

    Rəvayətə görə, yeni ilin gəlməsini ilk olaraq, hansı heyvan görsə, il onun adı ilə başlanmalı imiş. Buğa öz böyüklüyünə arxayın olur və düşünür ki, il

    Tam oxu »
  • SİÇOVUL

    Güman olunur ki, siçanlayu (siçana oxşar) sözünün dəyişilmiş formasıdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • SİDDİQƏ

    Sadiq sözü ilə qohumdur. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • SİDERİT

    yun. sideros – dəmir

    Tam oxu »
  • SİDİK

    V.Radlov bu kəlməni sutök kimi açıqlayır. Farslar piş-ab (qabaqda olan su) de­yirlər. Ruslarda моча (yaş, nəm) sözü işlədilir

    Tam oxu »
  • SİDR-KAFUR

    Sidr (kedr) ağac növüdür, kafur (kamfora) isə ondan alınmış yağdır: sidr yağı. Ərəb sözüdür. Dialektlərdə stir-kafir formasında işlədilir

    Tam oxu »
  • SİKLON

    yun. kyklon – fırlanan

    Tam oxu »
  • SİKLOPİK TİKİLİLƏR

    Qədim mədəniyyətlər inkişaflarının müəyyən səviyyəsinə çatdıqda nəhəng tikililər ucaltmağa başlayırdılar

    Tam oxu »
  • SİQLƏT

    Ərəbcə “ağırlıq” deməkdir, kökü s, q, l səslərindən ibarətdir (se ilə yazılır). (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • SİLAH

    Ərəb sözüdür, müsəlləh sözü ilə kökdaşdır. Sülh sözü bununla bağlı deyil (müxtəlif “s” ilə yazılırlar)

    Tam oxu »
  • SİLİKAT

    lat. silex (silicis) – çaxmaqdaşı

    Tam oxu »
  • SİLKMƏK

    Sil sözü “təmizlə” deməkdir, onun zəminində silik (indi bu sifət işlədilmir) sifəti yaranıb (təmiz deməkdir)

    Tam oxu »
  • SİLL

    isveç. syll – tir, dayaq

    Tam oxu »
  • SİLLƏ

    Fars sözüdür, bizdə şillə kimi də işlədilir. Əl ilə üzə və s. zərbə endirməklə bağlıdır. (Bəşir Əhmədov

    Tam oxu »
  • SİLOS

    İspan dilində silo sözünün cəm formasıdır. Qıcqırtma yolu ilə şirəli yem hazırlamaqdır. (Bəşir Əhmədov

    Tam oxu »