Özbəklər buna “bodrinq” (bad - külək?) deyirlər. Çərpalaq farsca “4-cü yarpağı açan zoğ” deməkdir. Görünür, yelpənək “körpə xiyar” deməkdir
Mənbələrdə yelpi (обмаихваться), yelpiku (веер) sözləri var. Deməli, sözün törəmə kökü “yelpi”dir, həmin feildən yelpik ismi əmələ gəlib, ilk kökü is
Deyim qəlibi üzrə ye-yim şəklində olub. Sonra -yim şəkilçisindəki ilk iki səs ixtisara düşüb və kəlmə yem formasında sabitləşib
Bütün yeməli meyvələrin ümumi adı olub, yemək feili ilə bağlıdır. İndi iki sözdə (yemiş, yəni qovun və yemşən) qalır
1. Tarixən feili bağlama kimi formalaşıb, “qayıtmaq” mənasında yan feili qeydə alınıb. Yenə həmin sözlə bağlıdır
“Yeni su, yeni çay” deməkdir. Fasmer yazır ki, ruslar bu çayın adını bir qəbildən eşidib və işlətməyə başlayıblar
Güman edirik ki, yer və yerimək sözləri etimoloji baxımdan eyni kökə malikdir. Məlumdur ki, yer və göy sözləri bir-birinin antonimidir
Aralanmaq feili ilə bağlıdır, indi rus dilində “qarışıqlıq” mənasıda işlədilir. Qədimdə “qarşıqlıq salanları aralamaq” mənasında işlədilib
Və bağlayıcısı ərəb mənşəlidir, bizdə onun yerinə ma(mə) bağlayıcısı olub. Az-maz (az-ma-az), darmadağın (dar-ma-dağın) sözlərində özünü saxlaya bilib
Mənbələrdə həvəs göstərmək, istəmək kimi açıqlanıb. Yerimək (bətndə dölün tərpənməsi) sözü ilə heç bir əlaqəsi yoxdur, çünki proses (həvəs) tərpənmədə
Bərk-i-mək qəlibi üzrə yer kəlməsindən əmələ gəlib. Qədim mənası “yer dəyişmək” deməkdir. Yer mənasında oru (or) sözü, türkmənlərdə indi də işlədilir
Qədimdə nüfuzlular “tör”də (başda), adi adamlar isə “il”də (aşağıda) oturublar. Hər kəs öz yerini bilib
Əsir sözünün dəyişmiş formasıdır, mənbələrdə “невольный”, “пленник” kimi açıqlanıb. Rus dilinə də keçib və есырь kimi işlədilir
Yetikmək feilindən kəsik qəlibi üzrə əmələ gəlib. “Filankəsə yetikliyin varmı?”deyirik. Yetik “tanıma”, “bələdolma” (əlaqə) deməkdir
Ərəblərdən keçib, türk dillərində onun yerinə öksüz kəlməsi işlədilib. Əri olmayan (dul) qadına da öksüz qadın deyiblər
1517-ci ildə alman rahibi Martin Lüter katolik və protestantların bir-birindən qəti surətdə ayrılmaları ilə nəticələnən münaqişənin təşəbbüskarı qismi
Qədim mənbələrdə iyər (əyər) kimi verilib. İyərqə isə əymək şəklində izah olunub. Yəhər sözü əyri sözü ilə kökdaşdır, onun dəyişmiş formasıdır
İuda (iudizm sözün xatırlayın) sözünün dəyişmiş formasıdır. Güman ki, cuhud sözü ilə eyni kökə malikdir
Bibliyada İohan kimi verilmiş sözün ərəb variantıdır. Yaqub isə eyni qayda ilə Yakov sözünün dəyişmiş formasıdır
Farscadır, ət xörəyinin (pörtləmə) adıdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Yığmaq feilindən düzəlib. Xırmanda dəni, qışda qarı bir yerə yığmaq üçün istifadə olunan alət adıdır
Qərb dialektlərində iqbal sözü bu cür tələffüz edilir, ərəbcədir, istiqbal kəlməsi ilə qohumdur. (Bəşir Əhmədov
Yığmaq feilindən və ərəb mənşəli olan cəm kəlməsindən əmələ gəlib. Sinonimlər birləşməsidir. (Bəşir Əhmədov
Məclis kəlməsinin sinonimidir, yığmaq feili zəminində əmələ gəlib. Sözün əsli yığ-ın-aq kimi olub, -ın şəkilçisi “biçin” qəlibi üzrə isim düzəldib, -a
“Bütün günahlarını mənim üstümə yıxma”, - deyirik. Mənbələrin araşdırılması göstərdi ki, buradakı yıxmaq sözünün əsli yığmaq olub
Maqazanik göstərirdi ki, Anadolu türklərində yılmaq feili var və qorxmaq sözünün sinonimidir. Yılmaz adı həmin feillə bağlıdır, mənası “qorxmaz” demək
Dağıtmaq kəlməsindən darmadağın, bağırmaq feilindən bar-barbağırmaq əmələ gəldiyi kimi “yığışmaq”dan da yır-yığış sözü törəyib
Kök “yerimək”, “hərəkət etmək” anlamını əks etdirən yır (yor) hissəsidir. Qovurğa qəlibi üzrə yırğa, ondan da yırğala sözü əmələ gəlib
“Двигать” mənasını əks etdirən ırna (yırna) sözümüz olub. Yelləncək sözünün sinonimi kimi ırğanda kəlməsi də qeydə alınıb
Cırıq sözü ilə qohumdur. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Etimoloji cəhətdən düzəltmə sözdür. Kökü yoğfeildir, yoğmaq “dolmaq” anlamında işlədilib. Yoğun sifətdir “üstün” “yaxın”, “sərin” sözlərinin qəlibi üz
Dialektlərdə “işi yoğunutma” deyirlər. Söz belə yaranıb: yoğun+ad= толстетъ (müq. et: yox+ ad= исчезатъ) yoğunad kəlməsi yoğunud şəklinə düşüb
Yoğurmaq“qarışdırmaq” deməkdir.Yoğurğuc isə “мешалка”dır, “oxlov”dur. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Qədim mənası “qarışdırmaq” deməkdir. Bir vaxtlar qatıq əvəzinə yoğurt işlətmişik (“südlə mayanın qarışığı” deməkdir)
Qədimdə qatıq anlamında işlədilib, mənası “qarışıq” deməkdir (yoğurmaq qarışdırmaqdır). (Bəşir Əhmədov
“Yox olmaq” deməkdir.Ton-ad sözü “одеватъ” deməkdir. -ad şəkilçisi adlardan feil düzəldib. (Bəşir Əhmədov
Qırğız dilində yox sözü “itki” deməkdir. Yoxlamaq hərfi mənada “itəni axtarıb tapmaq” deməkdir. (Bəşir Əhmədov
Yox predikativ sözü (və ya xəbəri əvəzliyi) ilə bağlıdır, -sa şəkilçisi şərt bildirir. “Əks halda” deməkdir
1. Kök “yox”dur, -su feil düzəlib (Anadolu türklərində yox-su-maq feili var), qax-sı-maq qəlibi üzrə yaranıb
Əsli ağuş olub, eniş kəlməsinin antonimi kimi yaranıb. Ağ “yuxarı qalxmaq” deməkdir, ağuş isə “aşağıdan yuxarı gedən” anlamını əks etdirir
Əsli yor (yörelqe,oruq kimi də işlədilib) kimi olub. Yerimək, yüyürmək sözü ilə də bağlıdır. Yəni yol yerimək (hərəkət, gediş-gəliş) üçün nəzərdə tutu
Sinonimlər birləşməsidir. İz sözünün “yol” mənası mənbələrdə qeydə alınıb. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
“Qısğac” (kəlbətin), “yonğac” (rəndə), “burğac” (şurup) sözləri ilə yolğuc (indi ülgüc kimi işlədilir) sözləri struktur baxımından eyni olub
1. Bəzi türk dillərində (məs. Qaqauz dilində) ruscaya заражаться kimi tərcümə olunub, ehtimal ki, il kökündən yaranıb (ilişmək kəlməsini yada salın)
Yüli (бритъ), yülikü (ülgüc), yülük (бритый) sözləri qohumdur. Filankəs yoluğun biridir deyirlər. Yoluq sözü qırxmaq sözü ilə semantik yaxınlığa mal
Nalbənd alətidir, “qıracaq” da deyirlər (atın dırnağı yonurlar). Yonmaq sözündən əmələ gəlib. (Bəşir Əhmədov
Feildən düzəlmiş isimdir, yonmaq feili ilə bağlıdır. Rəndənin yonduğu qırıntılara deyirlər. (Bəşir Əhmədov
Lələk, tük, qıl mənalarını əks etdirən yük sözü olub. Yolmaq, qırxmaq yerinə yunlamaq işlədilib. Güman ki, yun sözü yonmaqla bağlıdır, “çıxarılan his
Yonmaq feilindən düzəlib. Yon-ta “azca yonmaq” deməkdir. Ondan eşələ qəlibi üzrə yontala əmələ gəlib
Sözün kökü yonmaq feili ilə bağlıdır. Səpələmək qəlibi üzrə intensivlik bildirən -ala şəkilçisinin köməyi ilə yon(t)ala sözü əmələ gəlib