Dağ silsiləsi
Dağ silsiləsi — sıra ilə düzülmüş və hündür yerlə birləşən dağlar və ya təpələr silsiləsi. Dağ sistemi və ya dağ qurşağı eyni səbəbdən, adətən orogenezdən yaranan forma, quruluş və düzülüşünə görə oxşarlığa malik dağ silsilələri qrupudur. Dağ silsilələri müxtəlif geoloji proseslər nəticəsində əmələ gəlir, lakin Yerdəki əhəmiyyətli olanların əksəriyyəti tektonik plitələrin nəticəsidir. Dağ silsilələri Günəş sistemindəki bir çox planetar kütləli obyektlərdə də rast gəlinir və çox güman ki, əksər yer qrupu planetlərinin xüsusiyyətidir.
Dağ silsilələri adətən dağlıq ərazilər və ya aşırım və dərələrlə bölünür. Eyni dağ silsiləsindəki ayrı-ayrı dağlar mütləq eyni geoloji quruluşa və petrologiyaya malik deyillər.
Pəmbək dağ silsiləsi
Pəmbək dağ silsiləsi — Ermənistanın Gürcüstanla sərhəddində Pəmbək dağ silsiləsi yerləşir. Keçmişdə yaylaq yerləri olmuş bu ərazi qədimlərdən türk tayfalarının məskənidir.
Oronimin Azərbaycan türkləri içərisində tələffüz forması Bəmbək, orta əsr erməni mənbələrində Pambak kimidir. Əsli Bambakdır. Dağın adı Altay (türk, tunqus, mancur) dillərində geniş yayılmış bom, boom "çay vadisinin dar hissəsində hündür, sıldırım qaya", "çay sahilində hündür qaya-burun" və bak, bək "təpə" sözlərindən ibarətdir. İlk baxışda oronimin bam komponenti ilə bom (boom) sözünün eyniliyi şübhə doğura bilər. Lakin V. V. Radlov hələ keçən əsrdə yazmışdı ki, qırğızlarda bom sözü buam (yakutlarda buom) kimi tələffüz olunur. Buradan belə nəticəyə gəlmək olar ki, bu sözün həm bom, həm də buam (danışıqda "u" və "a" səslərinin yanaşı durması ilə əlaqədar olaraq — "bam") forması möv-cud olmuşdur. Maraqlıdır ki, XIX əsrdə Şimali-Qafqazda — Maykop əyalətində də bir dağ Pəmbək adlanırdı. "Kitabi-Dədə Qorqud" eposunda adı çəkilən Bambam toponimi ehtimal ki, (katiblərin səhvi üzündən) "Bambak" adının yazılışıdır.
Şubani (dağ silsiləsi)
Şubani - Abşeron yarımadasının qərbində dağ silsiləsidir.
Şubani dağ silsiləsinin adını yerli əhali Şübani kimi tələffüz edir. Bəzi tədqiqatşılar oronimi fars dilindəki "yüksəklik" mənalı şuban sözü ilə əlaqələndirir. XV-XVII əsrlər Bakı tarixinə aid sənədlərdə Şubani ilə əlaqədar 4 fərman var. Bu sənədlərdə Şubani Şeybani kimi qeyd olunmuşdur. Ərəb istilası dövründə Cənubi qafqazı idarə edən valilərdən biri də sərkərdə Yezid ibn Məzyəd Əş-Şeybani (799-801) olmuşdur. O, Ərəbistan yarımadasında yaşayan rəbiə tayfasının şeyban tirəsinə mənsub idi. İşğal olunmuş ölkələrdə öz mövqelərini möhkəmləndirmək, özlərinə etnik dayaq yaratmaq və yerli əhalinin müqavimətini qırmaq üçün həmin yerlərə ərəb tayfaları köçürüdülər. Xəlifə Harun ər-Rəşidin dövründə (786-809) köçürülmə siyasəti valilərə tapşırılmışdı. Həmin şəxslər özlərinə yaxın qohum tayfaları Azərbaycana gətirmişdilər.
Dağ
Dağ — təpədən uca, quruluqlarda yer üzündən ucalan yerlərə deyilir. Dağlar yer kürəsinin relyefinin təxminən 40%-ni — Asiyanın 54%, Şimali Amerikanın 36%, Avropanın 25%, Cənubi Amerikanın 22%, Avstraliyanın 17%, Afrikanın isə 3% ərazisini təşkil edir. İnsanların 10%-i bu ərazilərdə yaşayır. Əksər çaylar mənbəyini dağlardan götürür. Dünyanın ən hündür zirvəsi — Himalay dağlarıdır. Ən uzun sıra dağları And dağlarıdır. Dəniz səviyyəsi nəzərə alınmazsa ən hündür Mauna-Kea dağıdır.
Dağların yaranmasında yerin daxili qüvvəsi iştirak edir. Dağlar mənşəyinə görə iki qrupa bölünür:
Yerin üfüqi hərəkətləri zamanı lifosfer tavalarının və ya kiçik platformaların bir-birinə yaxınlaşması və ya toqquşması zamanı yaranır. Tektonik dağlar əsasən sıra dağları şəklində olur və litosfer tavalının sərhədlərində yerləşir.
Darıdağ silsiləsi
Darıdağ silsiləsi – Culfa rayonu ərazisində alçaqdağlıq silsilə. Zəngəzur silsiləsindən cənub-qərbə ayrılan Dəmirlidağ-Göydağ qolunun uzaq cənub-qərb qurtaracağında yerləşir və yer səthində onun təbii davamı kimi çıxış edən müstəqil morfostruktur qalxıma cavab verir. Cənub-şərqdə Yaycı düzündən başlayaraq şimal-şimal-qərbə doğru Əlincəçayın sol sahilinədək 16 km məsafədə uzanır. Ən hündür zirvəsi Darıdağdır (1927,4 m). Silsilənin digər zirvələri Pilələr (1562,6 m), Şahqaraş (1430,6 m), Dikdaş (1411,0 m) və Kəsəndağdır (1102,1 m). Yamacları kəskin parçalanmış və sıldırımlıdır. Darıdağ mineral sular yatağı silsilənin cənub-şərqindədir. Tektonik cəhətdən Ordubad qarılma zonasının Paradaş seqmentinin cənub-qərb cinahında yerləşən və Üst Eosen, Oliqosen və Alt Miosen yaşlı çökmə və vulkanogen-çökmə süxurlardan təşkil olunmuş Darıdağ-Aza qalxımının mərkəzi hissəsinə uyğun gəlir və morfostruktur baxımdan suayırıcısı şimal-qərbə uzanan qırılma ilə pozulmuş antiklinal silsilə kimi səciyyələndirilir.
DAĞÜSTÜ SİLSİLƏSİ – Culfa rayonu ərazisində Darıdağ silsiləsinin yerli əhali arasında işlədilən başqa adı.
Daur silsiləsi
Daur silsiləsi və ya sadəcə Daur (rus. Даур) — Rusiya Federasiyasındə, Yəhudi muxtar vilayətində orta yüksəklikli silsilər və və dağ massivləri.
Qranit və kristallik şistlərdən ibarətdir. Cila çayının yuxarı axınından Uldurqa çayının mənbəyinədək şimal-şərq istiqamətində 300 kilometrlik bir məsafədə uzanır. Silsilənin maksimal nöqtəsi 674 metr yüksəklikdə olan Daur dağıdır. Silsilənin aşağı hissəsində geniş yarpaqlı musson tipli meşələr üstünlük təşkil edir. Daur dağının zirvəsində isə onları iynəyarpaqlı meşələr əvəz edir. Silsilənin yamaclarında nadir bir gəlincik növü olan solonqoy və ya dağ gəlinciyi, bəzi nadir yırtıcı quşlar və kəpənəklər yaşayır.
Donetsk silsiləsi
Donetsk silsiləsi — Şərqi Avropa düzənliyinin cənubunda yerləşən bir yüksəklik. Ukrayna və Rusiya sərhədində yerləşir. "Donetsk silsiləsi" adı ilk dəfə 1827-ci ildə geologiyası tədqiqatçısı E. P. Kovalevskinin nəşrində istifadə olunur. Silsilənin ümumi sahəsi 23 min km², uzunluğu təqribən 370 km, eni 160 km-dir. Orta hündürlüyü 200 metrdən 300 metrə qədərdir, ən yüksək nöqtəsi dəniz səviyyəsindən 366 metr yüksək olan Meçetnaya Maqila (Petrovskoye, Luqansk vilayəti) dağıdır.
Donetsk silsiləsi 1.5 milyard il əvvəl Pola vulkanının təsiri altında meydana gəlmişdir. Nəticədə yerin altından nəhəng təpələr qalxmış lakin sonra vulkan səthə çıxmağa güc tapmadı, çöllər arasında yalnız bir təpəliklər meydana gəldi.
Şərq-cənub-şərqdən qərb-şimal-qərb istiqamətində 370 km, eni 160 km məsafədə uzanır. Eni 160 km çatır. Qərbdə eni 120 km-dir.
Dərələyəz silsiləsi
Dərələyəz silsiləsi – Azərbaycan Respublikasının Naxçıvan Muxtar Respublikası ərazisindədir. Ermənistan ilə Naxçıvan sərhədi boyu qərb, şimal-qərbdən şərq istiqamətində uzanır. Arpaçay ilə Naxçıvançay arasında yerləşir. Bu silsilə Gəlinqaya (2800 m-ə yaxın) dağının qərb hissəsindən başlayaraq, Biçənək aşırımına qədər uzanır. Zəngəzur silsiləsilə birləşir. Uzunluğu 70 km, ən hündür zirvəsi Küküdağdır (3120 m).
Silsilənin qərb hissəsi Paleozoy və Mezozoyun çökmə süxurlarından (əhəngdaşı, qumdaşı, kvarsit, şist və s.) ibarətdir. Daha çox üst təbaşir və trias sistemi fasiyaları üstünlük təşkil edir. Şərq hissəsi Paleogenin çökmə vulkanogen süxurlarından və Neogen lavalarından ibarətdir.
Silsilənin qərbində Gəlinqaya dağından cənuba doğru uzanan tirənin üzərində Qaraqurt (2500 m) zirvəsi ucalır.
Gegam silsiləsi
Geğam silsiləsi (erm. Գեղամա լեռնաշղթա, əvvəllər Əhməngən) — Ermənistanın mərkəzində yerləşən su ayrcı funksiyasını yerinə yetirən dağ silsiləsi. Silsilə şərqdən Göyçə, Araz və Zəngiçay hövzələrini, cənub-qərbdən Azat və Vedi hövzələrini, cənubdan isə Arpaçay hövzəsini ayırır.
Geğam dağ silsiləsinin orta hündürlüyü təqribən 2500 m-dir. Silsilə vulkanik mənşəlidir və çoxlu sayda sönmüş vulkanları özündə birləşdirir. Silsilənin uzunluğu 70 km, eni 48 km-dir.
Geğam silsiləsinin adı ermənilərin əfsanəvi əcdadı Haykın nəvəsi Geğamın adı ilə bağlıdır.
Su hövzəsinin ən yüksək nöqtəsi dəniz səviyyəsindən 3597 m yüksəklikdə olan, silsilənin şimal hissəsində yerləşən Qızıldağ vulkanıdır. İl boyu qar suyu ilə qidalanan Ajdaak vulkanının kraterində Akna göl əmələ gəlib. Qızıldağ vulkanının yaxınlığında başqa bir vulkan gölü var — Thar gölü.
Girdəsər silsiləsi
Girdəsər silsiləsi – Babək və Şahbuz rayonları ərazisində Dərələyəz silsiləsindən cənub-qərbə ayrılan Təknə qolunun qurtaracağında cənub-şərqə istiqamətlənmiş, yamacları sıldırımlı alçaqdağlıq tirə. Naxçıvançayın və onun sağ qolu Cəhriçayın arasında təqribən 8 km məsafəyə üzanır. Ən yüksək zirvəsinin hündürlüyü 1568 m-dir. Çəpinə istiqamətlənmiş konsekvent antisedentvari dərələrlə bir neçə hissəyə ayrılmışdır. Orta Eosenə aid Paradaş lay dəstəsinin çökmə süxurlarından təşkil olunmuşdur. Tektonik cəhətdən Ordubad qarılma zonasının Şahbuz seqmentinin cənub-qərb cinahına aid Mərəlik-Göynük sinklinalının şimal-şərq qanadında yerləşir. Cənub-qərb yamacı boyu dərin fay qırılması izlənilir.
Havay silsiləsi
Havay silsiləsi — vulkan məşəlli sualtı silsilə. Sakit okeanda yerləşir və cənub-qərbdən Şimali Sakitokean çökəkliyi ilə əhatələnir. Silsilənin ən hündür nöqtələri Havay adalarıdır. Dünyanın ən hündür fəaliyyətdə olan vulkanları burada yerləşir.
Uzunluğu 5 000 km, ən enli yeri 750 kilometrdir. Səthə olan dərinliyi 2000 — 4000 metr arasında dəyişir. Ən dayaz yeri 15 metrdir. Ümumi hündürlüyü 5500 metrdir.
Əsasən üzəri lil və gum suxurları ilə örtülüdür.
Краткая географическая энциклопедия, Том 5/Гл.ред.
Kergelen silsiləsi
Kergelen silsiləsi (Kergelen-Qaussberq) — sualtı silsilə Hind okeanının daxilində yerləşir və Avstraliya-Antarkrida, Afrika-Antarktida sualtı dərələrini ayırır.
Sisilə bəzi hissələrdə vulkanik adalar əmələ gətirir. Uzunluğu 2900 km, eni isə 950 km təşkil edir. Su səthinə olan dərinliyi 1000–2000 m arasında yerləşir. Ən dayaz yeri 73 metrdir. Bəzi yüksəkliklər adalar əmələ gətirmişdir (Kergelen adası, Herd adası və Makdonald adaları). Silsilə əsasən bazalt suxurlardan ibarətdir.
Kergelen silsiləsi ilk dəfə Avstraliya ekspedisiyasının rəhbəri Duqlas Mouson tərəfindən aşkarlanmışdır (1929—1931).
Kondyor silsiləsi
Kondyor (rus. Кондёр) — Rusiya Federasiyasının şimal-şərqində, Xabarovsk diyarında yerləşən dağ silsiləsi. Bu geoloji abidə daha çox özünün ideal dairəvi forması ilə məşhurdur. Saxalar (Yakutlar) və Evenklər bu dağı Urqula adlandırmışlar. Keçmiş SSRİ zamanında, 70-ci illərdə isə geoloqlar bu dağa Kendyor adı vermişlər. Ehtimal olunur ki, bu ad ərazinin yetərincə qiymətli mettalarla və faydalı qazıntılarla zəngin olmasına görə verilmiş.
Bu qəribə ərazi Oxot dənizi sahilinin 200 km-liyində Aldan yaylasındadır. O, kürsününm (peydestalın) üstündən ucalırmış kimi, yaylanın səthindən 500–700 m yüksəkliyə qalxır. Dəniz səviyyəsindən, demək olar ki, eyni yüksəklidə (700-900) olan Aldan yaylası təyyarədən yeksənək düzənlik kimi görünür. Və birdən-birə yeksənəq mənzərə arasından 8 km-ə yaxın diametrə malik tam dairəvi silsilə peyda olur.
Kürdüstan silsiləsi
Kürdüstan silsiləsi — İrannın qərbində, İraq və Türkiyə sərhədi boyunca uzanan dağ silsiləsi.
Silsilə 240 km uzunluğa malikdir. Orta hündürlük 3000 m təşkil edir. Kristalik və metomorfik suxurlardan ibarətdir. Silsilələr arasında ensiz ancaq dərin dərələrə sahibdir. Silsilənin şərqi quru dağ çölləri, qərb ətəklərində isə nadir palıq meşələrimə rast gəlinir. Yüksəklik artdıqca alp çəmənlər geniş sahələr tutur.
Lisiya silsiləsi
Lisiya silsiləsi (bolq. Лисийски хребет, ‘Lisiyski Hrebet’ \li-'siy-ski 'hre-bet\) — Antarktidanın Qreyam Torpağının Qreyam sahiliindən qərbdə yerləşən, buzlaqlardan azad olan dağ silsiləsidir. Silsilə şimal-şərq, cənub-qərb istiqaməti boyunca Leroy körfəzindən və Biqo körfəzindən 16 km məsafədə yerləşmişdir. Komriye buzlağından cənubda, Lyuk buzlağından şərqdə yerləşmişdir. Biqo dağı (1700 m) silsilənin cənub-qərb, Perçot dağı (2040 m) isə mərkəzi hissəsini əmələ gətirir. Silsilədə Muldava buzlağı, Nesla buzlağı və Koloş buzlağı yerləşmişdir.
Buzlaq cənub-qərbi Bolqarıstanda yerləşən Lisiya şəhərinin adını daşıyır.
Lisiya silsiləsi 65°45′10″ c. e. 64°11′00″ q.
Lomonosov silsiləsi
Lomonosov silsiləsi — Orta-Okean silsiləsinin tərkib hissəsinə daxil olan sualtı dağlar. Silsilə Şimal Buzlu okean daxilində yerləşir. Silsilə Mixail Lomonosovun şərəfinə adlandırılmışdır. Lomonosov silsiləsi demək olar ki, Şimal qütbündən keçir. Silsilə Yeni Sibir adalarından başlayaraq Kanada Arktik arxipelaqının tərkibinə daxil olan Elsmir adasına qədər uzanır. Onun uzunluğu 1800 km təşkil edir. Eni 60–200 km arasında dəyişir. Okean dibindən hündürlüyü 3300 – 3700 m arasında dəyişir. Səthə ən yaxın dərinliyi 954 metrdir. Silsilə 1948-ci ildə sovet alimləri tərəfindən aşkarlanmışdır.
Madaqaskar silsiləsi
Madaqaskar silsiləsi — dualtı silsilə Hind okeanında Madaqaskar adasının cənub hissəsindən başlayır.
Silsilənin uzunluğu 1000 km, eni 400 km, su səthinə ən yaxın məsafə 18 metr təşkil edir.
Maldiv silsiləsi
Maldiv silsiləsi — Hind okeanının şimalında yerləşən sualtı silsilə.
Maldiv silsiləsi Hindustan yarımadasından başlayaraq Ərəb-Hind silsiləsinə doğru irəliləyir. Maldiv silsiləsi 2900 km uzunluğa, 3000 km enə malikdir. Hündürlüyü bəzən 2–5 km arasında dəyişir. Səthə çıxan hissələrdə atollar əmələ gətirir. Buna misal kimi Maldiv adaları, Lakkadiv adaları və Çaqos adasını höstərmək olar.
Markotx silsiləsi
Markotx silsiləsi (adıq Мэркӏотх) — Böyük Qafqazın şimal-qərb hissəsində, Baş Qafqaz silsiləsinə paralel və cənubda yerləşən dağ silsiləsi. Qara dənizə nisbətən Markotx silsiləsi ikinci silsilədir. Bibirinci isə Tuapxat silsiləsi ona paralel uzanır. Kabardinka-Gelenjik marşrutu iki silsilənin arasındakı çökəklikdən keçir. Silsilə Krasnodar diyarının qərbində yerləşir.
Qara dəniz sahili boyu 90 km uzanır. Martkotxun şimal hissəsi Novorossiyskiyə doğru tədricən yüksəlir, sonra Abrau yarımadasına paralel olaraq şimal-qərbdən cənub-şərqə doğru 43 km uzanır. Silsilə Krasnodar diyarının Novorossiysk və Gelenjik şəhərlərinə tabe olan ərazilərdə yerləşir. Maksimum hündürlüyü 762 metrdir. Gelenjik şəhəri yaxınlığındakı Ploskaya dağı.
Maskaren silsiləsi
Maskaren silsiləsi — sualtı silsilə Hind okeanının qərbində yerləşir. Şimalda Seyşel adalarından Mavriki adasına qədər uzanır.
Silsilənin uzunluğu 2000 km, eni 300–400 km, hündürlüyü 1500–4000 m təşkil edir. Ən yaxın adalar olan Mavriki və Mae adaları arasında məsafə 5 km təşkil edir. Bəzi hissələrdə səthdən 200–300 metr, ən azı isə 8 m təşkil edir.
Şimalda qranit suxurları üstünlük təşkil edir. Burada Mae və Prasken adaları səthə çıxır. Cənubda isə vulkanik adalara rast gəlinir. Xüsusi ilə atollar üstünlük təşkil edir.
Mehri silsiləsi
Meğri silsiləsi (erm. Մեղրու լեռնաշղթա) və ya Mığrı-Güney silsiləsi — Ermənistanın cənubundan başlayaraq Azərbaycanın Zəngilan rayonu ərazisinə qədər uzanan dağ silsiləsi. Silsilə Zəngəzur silsiləsondən başlayaraq Oxçuçayın qərb sahillərinə və cənub-şərqdə Araz çayına qədər uzanır. Ənhündür nöqtəsi Baqassar dağıdır (3256 m). Şimal hissəsi Sikax qoruğu ərazisindədir. Silsilə subtropik iqlimə malikdir. Qışda daimi küləklər müşahidə edilir. Silsilənin uzunluğu 46 km təşkil edir.
Sulksilə qranit və qranodioritlərdən təşkil olunmuşdur. Şimal yamaclarında 1200 – 1800 m arası palıd yayılmışdır.
Mendeleyev silsiləsi
Mendeleyev silsiləsi — Orta-Okean silsiləsinin tərkib hussəsinə daxil olan və Şimal Buzlu okeanın daxili ilə uzanır.
1949-ci ildə Sovet ekspedisiyası tərəfindən aşkarlanmışdır.
Geniş qalxmaların ən dayaz yeri 1500 metr təşkil edir. Silsilə Vrangel adasından başlayaraq Kanada Arktik arxipelaqına qədər uzanır. Onun uzunluğu 1500 km təşkil edir. Silsilənin mərkəz hissəsinə yaxın ərazidə dərinliyi 2700 metr olan çökəklik aşkarlsnmışdır. Silsilənin Rusiya ərazisinə yaxın ərazidə yerləşən silsilə Mendeleyev silsiləsi olaraq qalsa da, digər hissəsi isə Alfa qalxması adlandırılmışdır.
Mesxeti silsiləsi
Mesxeti silsiləsi (gürc. მესხეთის ქედი) və ya Acar-İmeretiya silsiləsi — Kiçik Qafqaz dağ sisteminin parçası, Gürcüstanın qərb hissəsində yerləşir. Xəndək bir rol oynayır, sol tərəfindən Kintrişi, Natanebi, Supsa və Rioni çayı üçün, digər tərəfdən Acaristskali, Kvabliani və Kür üçün. Odişi-Güriya düzənliyini və Akhalsixenin dağlıq mağaralarıni birbirindən ayırır. Acaranın Qara dəniz sahillərindən Borjomi dərəsinə qədər uzanır. Uzunluğu 140 km, ən böyük sahəsi isə 45 km, ən yüksək zirvəsi isə Mepistskarodur (2850 m). 2500 m-dan hündür zirvələri də var: Xino, Taginauri, Sakornia, Zotimeria, Didmaxali, Sanislia, Nageba. Mesxeti silsiləsində Zekari aşırımı (2180 m) var və üstündən avtomobil yolu keçir.
Mesxeti silsiləsində balneoloji (Sairme, Nabexlavi, Zekari və s.) və iqlim (Abastumani, Baxmaro, Şuagora, Gomismta və digər) kurortları yerləşir.
Meğri silsiləsi
Meğri silsiləsi (erm. Մեղրու լեռնաշղթա) və ya Mığrı-Güney silsiləsi — Ermənistanın cənubundan başlayaraq Azərbaycanın Zəngilan rayonu ərazisinə qədər uzanan dağ silsiləsi. Silsilə Zəngəzur silsiləsondən başlayaraq Oxçuçayın qərb sahillərinə və cənub-şərqdə Araz çayına qədər uzanır. Ənhündür nöqtəsi Baqassar dağıdır (3256 m). Şimal hissəsi Sikax qoruğu ərazisindədir. Silsilə subtropik iqlimə malikdir. Qışda daimi küləklər müşahidə edilir. Silsilənin uzunluğu 46 km təşkil edir.
Sulksilə qranit və qranodioritlərdən təşkil olunmuşdur. Şimal yamaclarında 1200 – 1800 m arası palıd yayılmışdır.
Mozambik silsiləsi
Mozambik silsiləsi - Hind okeanıında yerləşən sualtı silsilə. Cənub-qərbdə Aqulyas şərqdə isə Mozambik çökəkliyi yerləşir. Silsilənin uzunluğu 1100 km, eni 300 km təşkil edir. Səthə ən yaxın yerinin dərinliyi 1207 m, ən dərin yeri isə 2900 m təşkil edir. Silsilənin suxurları materik məşəllidir. Bu səbəbdən onu bəzən Afrikanın sualtı davamı hesab edilir.
Faunası zəngindir. Burada 44 fəsiləyə 130 növə aid balıq vardır
Silsilə Danimarka elmi-araşdırmacı "Qalateya" gəmisi tərəfindən 1951 ildə araşdırılmışdır.