KÖPÜK I is. Bişirilən şeyin üzündə əmələ gələn qabarcıqlar. Dilbər mürəbbənin köpüyünü yığmaq üçün kəfgir gətirdi.
KÖPÜK II is. Qəpik. Axı, o ki bir köpüyündən keçən deyil! (M.İbrahimov).
Köpük
Köpük qaz baloncuqlarını bərk və ya maye halına gətirərək yaradılan bir maddədir. Hamam süngərindəki və bir stəkan pivənin üstündəki qabarcıqlar köpük nümunəsidir. Əksər köpüklərdə böyük bir qaz var və onlar qaz zonalarını ayıran nazik bərk film və ya bərk filmlərdən ibarətdirlər.
Spekulyativ köpük
İqtisadi köpük və ya aktiv köpüyü (bəzən spekulyativ köpük, bazar köpüyü, qiymət köpüyü, maliyyə köpüyü, spekulyativ mania və ya balon olaraq da adlanır) da aktivlərin qiymətlərində gələcəklə bağlı qeyri-mümkün və ya əsaslı olmadan ortaya çıxan fikirlərdir. Əslində, aktivin həqiqi dəyərini güclü şəkildə aşan bir qiymətdə və ya qiymət aralığında ticarət edilməsi kimi təsvir edilə bilər. Bəzi iqtisadiyyatçılar köpüklərin baş verməsini qəbul etməsələr də, köpüklərin səbəbləri aktivlərin qiymətlərinin tez-tez güclü şəkildə həqiqi qiymətlərindən uzaqlaşdığına inananlar tərəfindən mübahisəli olaraq qalır.
Məsələylə bağlı çoxlu izahlar verilmiş və son araşdırmalar göstərmişdir ki, köpüklər qeyri-müəyyənlik , spekulyasiya və ya məhdud rasionallıq olmadan da yarana bilər. Bu durumda onlar spekulyativ olmayan köpüklər və ya günəş ləkəsi tarazlıqları olaraq adlandırılırlar. İnvestorların köpüyün çökməsi halında öz zərərlərini tamamilə kompensasiya etdiyi nöqtədə köpüklərin rasionallıqları müzakirə oluna bilər. Bu yanaşmalar köpük çöküşünün vaxtının yalnız ehtimal olunan şəkildə proqnozlaşdırıla biləcəyini və köpük prosesinin tez-tez Markov keçid modelindən istifadə edərək modelləşdirilməsini tələb edir. Bənzər izahatlar nəticədə qiymətlərin uyğunlaşdırılması prosesləri səbəb ola biləcəyini göstərir. Bənzər izahatlar köpüklərin nəticə olaraq qiymət koordinasiyasının prosesindən yarandığını göstərir.
Varlıq köpüyünün yaranmasıyla bağlı yeni nəzəriyyələr bu hadisələrin daha çox sosioloji əsaslarının olduğunu göstərir.
İqtisadi köpük
İqtisadi köpük və ya aktiv köpüyü (bəzən spekulyativ köpük, bazar köpüyü, qiymət köpüyü, maliyyə köpüyü, spekulyativ mania və ya balon olaraq da adlanır) da aktivlərin qiymətlərində gələcəklə bağlı qeyri-mümkün və ya əsaslı olmadan ortaya çıxan fikirlərdir. Əslində, aktivin həqiqi dəyərini güclü şəkildə aşan bir qiymətdə və ya qiymət aralığında ticarət edilməsi kimi təsvir edilə bilər. Bəzi iqtisadiyyatçılar köpüklərin baş verməsini qəbul etməsələr də, köpüklərin səbəbləri aktivlərin qiymətlərinin tez-tez güclü şəkildə həqiqi qiymətlərindən uzaqlaşdığına inananlar tərəfindən mübahisəli olaraq qalır.
Məsələylə bağlı çoxlu izahlar verilmiş və son araşdırmalar göstərmişdir ki, köpüklər qeyri-müəyyənlik , spekulyasiya və ya məhdud rasionallıq olmadan da yarana bilər. Bu durumda onlar spekulyativ olmayan köpüklər və ya günəş ləkəsi tarazlıqları olaraq adlandırılırlar. İnvestorların köpüyün çökməsi halında öz zərərlərini tamamilə kompensasiya etdiyi nöqtədə köpüklərin rasionallıqları müzakirə oluna bilər. Bu yanaşmalar köpük çöküşünün vaxtının yalnız ehtimal olunan şəkildə proqnozlaşdırıla biləcəyini və köpük prosesinin tez-tez Markov keçid modelindən istifadə edərək modelləşdirilməsini tələb edir. Bənzər izahatlar nəticədə qiymətlərin uyğunlaşdırılması prosesləri səbəb ola biləcəyini göstərir. Bənzər izahatlar köpüklərin nəticə olaraq qiymət koordinasiyasının prosesindən yarandığını göstərir.
Varlıq köpüyünün yaranmasıyla bağlı yeni nəzəriyyələr bu hadisələrin daha çox sosioloji əsaslarının olduğunu göstərir.
Sürtkü yağlarında köpüklənmə
Sürtkü yağlarında köpüklənmə aqreqatların iş prosesində yağın fəal qarışması, çalxalanması və sıçraması, bu səbəbdən ona hava, yanacağın buxarı və işlənmiş qaz qarışaraq yağın kimyəvi tərkibinin dəyişməsidir .
Yuyucu, özlülü, siyrilmə və korroziyaya qarşı aşqarlar yağların köpüklənməsini fəallaşdırır. Yağın tərkibində suyun olması, temperaturun yüksəlməsi və yağın sıxlığının azalması da köpüklənməyə meyli artırır.
Köpüyün mövcudluğu sürtünən səthlərdə yeyilmənin qarşısını alan sərhəd örtüyünün əmələ gəlməsini pisləşdirməklə sürtünməyə səbəb olur. Köpüyün əmələ gəlməsi yağın özlülüyü, tərkibindəki aşqar və istismar şəraitindən asılıdır.
Köpükləndirilmiş yağ asanlıqla yağ nasosunda yağın töküldüyü çıxıntılar vasitəsilə itkiləri artırır və yağın azalmasına səbəb olur. Suyun və səthi aktiv maddə rolunu oynayan qatranların yağda mövcudluğu köpüklənmə prosesini intensivləşdirir.
Köpüklənmənin qarşısını almaq üçün yağlara aşqarlar – polisiloksan əlavə edilir. Onların təsir mexanizmi onunla nəticələnir ki, ən incə nazik pərdənin yağ-hava sərhədində yaranmasına imkan yaradaraq yağa qazların qarışmasına mane olur. Köpüklənməyə qarşı motor və transmissiya yağlarında ən çox istifadə edilən və 0,002–0,005% miqdarında ПМС-200A aşqarıdır.