OO

Eker-ool Keçil-ool (tuvaca: Экер-оол Түлүшевич Кечил-оол , d. 1 dekabr 1934 – 9 mart 2000) – tuvalı şair, yazıçı və tərcüməçi. == Həyatı == Keçil-ool 1934-cü ilin 1 dekabr tarixində Tuvanın Uluq-Hem bölgəsinin Ak-Hemə bağlı Ak-Kojagar kəndində anadan olmuşdur. Çaa-Höldə 7 illik orta təhsil müəssisəsini, sonra da Kızıl şəhərindəki Müəllim Məktəbini, ardıyca da, Kızıl şəhərindəki Müəllimlik İnistitutunu bitirmişdir. Süt-Höl bölgəsinin məktəblərində müəllimlik etmişdir. Tuva gəncləri mənasına gələn "Tuvanın anıyaktarı" qəzetində müxbirlik etmiş, həqiqət mənasına gələn "Şın" qəzetində ədəbi yazıları ilə məşhurlaşmışdır. İlk kitabı çiçəklərim mənasına gələn "Çeçekterim" adı ilə şerlər antologiyası 1967-ci ildə əşr edilmişdir. Bu əsər 1993-cü ildə təkrar nəşr edilmişdir. Sonrakı illərdə "Deerde pakusta" (1970), "Çarış adın munqanım" (1973), "Höglüg çay" (1975), rusca nəşr edilən "Ujar tıvızık" (1977), "Meen olçam" (1981), "Ekii, hünüm!" (1983), "Devideen ada" (1998) adlı kitabları nəşr edilmişdir. Bir çox rus müəllifin əsərlərini Tuva dilinə tərcümə etmişdir.

Ixora ooumuensis (lat. Ixora ooumuensis) — bitkilər aləminin acıçiçəklilər dəstəsinin boyaqotukimilər fəsiləsinin ixora cinsinə aid bitki növü.

Konqar-ool Boris oğlu Ondar (tıva Коңгар-оол Борис оглу Ондар, rus. Конгар-оол Борисович Ондар; 29 mart 1962 – 25 iyul 2013, Kızıl) — Tuva müğənnisi, qırtlaq musiqisi (höömey) sənətinin ustası, Tıva Ali Huralının deputatı. Konqar-ool Ondar adətən ənənəvi kostyumda morin xuur milli musiqi alətində çıxış edirdi. Tuva Respublikasının milli höömey tituluna sahib idi. == Həyatı == Konqar-ool Ondar 29 mart 1962-ci ildə Tuva MSSR Dzun-Xemçik rayonunun İyme kəndində anadan olmuşdur.1992-ci ildə beynəlxalq qırtlaq musiqi müsabiqəsində qalib gəldikdən sonra Qərbdə məşhurlaşdı, 1993-cü ildə məşhur musiqiçi Frenk Zappanın təşkil etdiyi tədbirdə çıxış etdi. O vaxtdan bəri mütəmadi olaraq təkcə Tuvada deyil, Rusiyadan kənarda da konsertlər verməyə başladı. Konqar-ool Ondar bir çox illər ərzində Qərbdə ən məşhur qırtlaq müğənnilərindən biri idi. "Back Tuva Future" adlı albomu Warner Records studiyasında yazılmışdır. O, qonaq qismində Devid Letterman ilə gec şou adlı televiziya verlişində iştirak etmişdir və CNN-ə müsabiqə vermişdir. Konqar-ool Ondar Amerikalı blüz sənətçisi Pol Penin Tuvaya səyahətini təşkil etmişdir, burada o, qırtlaq sənətinə yiyələnirdi.

Mengi Oorjak və ya Meñgi Nagaan-ool Oorjak (8 yanvar 1975, Tıva) — Baytayqa bölgəsində yerləşən Baytalda anadan olmuşdur. Tuvalı şair, mənzum əsərlər ustasıdır. Tıva Respublikasının Turan şəhərinin 2 saylı məktəbində Tıva dili və ədəbiyyatı müəllimidir. O, eyni zamanda Tuva Respublikası və Rusiya Federasiyasının Yazıçılar Birliyinin üzvüdür. Mengi Oorjak 8 yanvar 1975-ci ildə Baytayqa kojunda Baytal beldesində anadan olmuşdur. 1999-cu ildə Tuva Dövlət Univesitetindən məzun olmuşdur. 1992-1993-cü illərdə "Sоdeystviye-Detkimçe" adlı qəzetin müxbiri, 1993-1996-cı illərdə "Tuva Respublikası" adlı qəzetin müxbirliyini, 1999-2000-ci illərdə Biy-Hem bölgəsinin Uyuk beldesinin orta təhsil müəssisələrinə Tuva dili və ədəbiyyatı müəllimliyinə təyin edilmişdir. İndi isə 2000-ci ildən bəri Turanın 2 saylı məktəbində Tuva dili və ədəbiyyatı müəllimi olaraq işləyir. Yazıçılığa 1990-cı illərin sonlarından başlamışdır. 1999-cu ildə özünün şerlər kitabı olan "Çöpşül den" adında kitabı yayımlanmışdır.

Mikania oopetala (lat. Mikania oopetala) — mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin mikaniya cinsinə aid bitki növü.

Ocotea cuneifolia (lat. Ocotea cuneifolia) — bitkilər aləminin dəfnəçiçəklilər dəstəsinin dəfnəkimilər fəsiləsinin ocotea cinsinə aid bitki növü. Laurus cuneifolia Ruiz & Pav.

Oleq Saqan-ool (tuvaca:Олег Карламович Саган-оол, d. 1 yanvar 1913 - 7 aprel 1971) — tuvalı şair, nasir, yazıçı və dramaturq. Tuvanın Daa bölgəsində (indiki Çöön Hemçik) Hemçik Şemi kəndində anadan olmuşdur. 1928-ci ildə monqol dilini öyrədən Ulaştır məktəbini bitirmişdir. 1930-1935-ci illərdə Ulan-Udedə Monqol Fəhlə fakültəsində təhsil almış, İrkutsk Müəllim İnistitutunu, Sİ Kommunist Partiyası Tuva Bölməsinin Ali Partiya Məktəbini bitirmişdir. Qızıl şəhərində müəllimik etmişdir. Tuva radio komitəsini yaratmış, bölgə istehsalı ilə bağlı çalışmışdır. 1946-1947-ci illərdə Tuvanın Yazıçılar Birliyinə üzv olmuşdur. Yazıçılığa 1937-ci ildə başlamışdır. 1937-ci ilin ilk şer kitabı "Bizim ana yurdumuz" nəşr edilmişdir.

Oolitlər — mərkəzi nüvənin ətrafında konsentrik-təbəqəli, bəzən radial-şüalı quruluşlu kürəvi və ya ellipsodial kalsium karbonat, Fe və Mn oksidləri, leptoxlorid əmələgəlmələri. Nüvə qum hissəcikləri, molluska qabıqlarının qırıntılarından ibarət ola bilər. Oolitlər çöküntüəmələgəlmə prosesində (suda asılı halda), diagenezdə, habelə çöküntülərin dəyişilmə prosesinin digər mərhələlərində də əmələ gəlirlər. Oolit quruluşu oolit və sementləyici maddədən ibarət olan süxur quruluşu. Karbonat (dolomit və əhəngdaşı) süxurlarda geniş yayılmışdır, bəzən silisiumlu süxurlarda, bəzi çökmə filizlərdə (dəmir və boksit) müşahidə olunur. Silisiumlu süxularda olan oolitlər gizli kristallik və ya aydın kristallik xalsedonla sementləşir. Geologiya terminlərinin izahlı lüğəti. Bakı: Nafta-Press, 2006.

'Oologiya' (qədim yunan dilindən ᾠόν — yumurta və λόγος — söz) heyvanat yumurtalarının, əsasən quşların, həmçinin quş yuvalarının öyrənilməsinə həsr olunmuş zoologiya, əsasən ornitologiya bölməsidir. Bəzən ooloq ümumi mənada quş yumurtalarının toplanması kimi başa düşülür və buna dologofiliya da deyilir. Embriologiyadan fərqli olaraq, ooloji tədqiqatlar, bir qayda olaraq, yumurtaların xarici qabığını öyrənir. Oologiya əsasən yumurtaların ölçüsünə, çəkisinə , formasına , növlərinə və bəzən onların tərkibinə görə təsviri və tərifi ilə məşğul olur. Yumurta kolleksiyasına ooteka (lat. Ootheca) deyilir. Ooloji kolleksiyalar zooloji muzeylərdə saxlanılır. Tədqiqat nəticələri yumurtaların parametrlərinə əlavə olaraq populyasiyanın dəyişkənliyi, təkamülü, filogeniyası, ətraf mühitin çirklənməsinin populyasiyaların vəziyyətinə təsiri və s. Məsələləri də aydınlaşdırmağa imkan verir. Oologiyaya maraq 1800-cü illərdən bəri Birləşmiş Krallıq və Amerika Birləşmiş Ştatlarında populyarlaşmağa başladı.

Oomycota şöbəsi özünəməxsus göbələk qrupu olub, bir çox nişanələrə görə fərqlənirlər.Şöbənin nümayəndələri əsasən iki qamçılı olmaları ilə xarakteriza olunur.Bunlarda biri hərəkət zamanı istifadə olunmur ,digəri isə hərəkətdə fəal iştirak edir .Qamçılardan biri lələkvaridir,digəri isə hamardır.Hüceyrələin divarı sellüloza ilə zəngindir.Ehtiyat qida maddələri isə nişastadır.Bu göbələklərdə lizin sintezi bütün avtootroflarda olduğu kimi diamino pimelin turşusunun köməyi ilə başa çatır. Oomkotanın nümayəndələrində nadir hallarda qlükoza aşkar edilir ki,bu da süd turşusunun köməyi ilə parçalanır. Şöbənin 2 sinfi vardır: Oomycetes Hyphochytridiomycetes Oomikota şöbəsinə daxil olan göbələklər müvafiq olaraq həm qeyri-cinsi, həm də cinsi yolla çoxalırlar. Qeyri-cinsi çoxalma prosesi iki qamçılı zoospor hüceyrələri vasitəsilə həyata keçirilir. Qamçılardan biri zoospor hüceyrəsinin ön hissəsində yerləşib, lələkvari quruluşda, digəri isə hüceyrənin arxa tərəfində yerləşib, hamar səthli və qırmanca oxşayır.Bu şöbənin torpaq üzərində məskunlaşan nümayəndələrində isə qeyri-cinsi çoxalma prosesi əsasən ekzogen sporlarla-yəni, konidilər vasitəsilə ilə gerçəkləşir. Cinsi çoxalma ooqamiya tiplidir. Bunlarda qametlərə differensiasiya prosesi getmədiyindən,anteridinin möhtəviyyatı mayalanma çıxıntısı və ya körpücüyü vasitəsilə ooqonidə yerləşən hərəkətsiz yumurta hüceyrəsinə keçir. Bir qrup oomisetlərdə ooqonidə bir neçə yumurta hüceyrəsi yerləşə bilər. İbrahimov A.Ş. İbtidai bitkilər.Bakı Universiteti ,1993.

Oonopsis (lat. Oonopsis) — astraçiçəklilər sırasının mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinə aid bitki cinsi. Oonopsis engelmannii (A.Gray) Greene Oonopsis foliosa Greene Oonopsis foliosa var.

Oophaga - Ağacadırmananlar (Dendrobatidae) fəsiləsinin dırmanan qurbağalar (lat. Dendrobatinae) yarımfəsiləsinə aid cins. Uzunluqları 2—4 sm-dir. Barmaqlarının uçunda üçbuçaqşəkilli cüt dəri qalxancıq var. Əksər növlərinin ətraflarında üzmə pərdəsi yoxdur. 3 cinsi var. Cənubi Amerikanın şimal hissəsində və Mərkəzi Amerikada yayılmışdır. Başlıca olaraq meşələrdə, adətən su hövzələrinin sahillərində yaşayır. Dəri vəzilərinin zəhərli ifrazatından hindilər ox ucluqlarına sürtmək üçün istifadə edirlər.

Oort buludu — Günəşdən 50 min-100 min Astronomik Vahid uzaqlığında, kürə şəklində komet buludu. Elmi adı Halley kometi olan "Quyruqlu ulduz" insanlar tərəfindən tanınan ən məşhur göy cisimlərindən biridir. İnsanların quyruqlu ulduzlarla tanışlığı lap qədim zamanlara gedib çıxır. Həmin dönəmlərdə insanlar ibtidai şərtlər altında yaşadığından, quyruqlu ulduzlara qarşı münasibətləri də buna uyğun formalaşmışdı. Belə ki, bir çox qədim xalqların mifologiyasında quyruqlu ulduz fərqli mənalar ifadə edirdi. Qədim insanlar quyruqlu ulduzun görünüşünü Tanrı və digər İlahi qüvvələr tərəfindən onlara göndərilən mesaj kimi qəbul edirdilər və maraqlısı da budur ki, bu "mesaj" hər zaman mənfi əlamət kimi alqılanıb. Bəlkə də elə buna görədir ki, "fəlakət" sözünün bir çox dildəki qarşılığı yunan dilindəki "pis ulduz" sözündən qaynaqlanır. Qərbi Avropada yaşayan Massailər üçün ulduzun görünməsi qıtlıq yaşanacağının əlaməti idi, Cənubdakı Zulular isə ulduzu müharibənin xəbərçisi hesab edilirdi. Balubalar isə quyruqlu ulduzun görünməsini liderlərinin ölücəyi kimi yozurdular. Quyruqlu ulduza qədim Çin mədəniyyətində daha sistemli yanaşma var idi.

Oosterend Şimali Hollandiya əyalətində Teksel bələdiyyəsi nəzdində yerləşən şəhərcik. Adanın ikinci ən böyük şəhəridir. Şəhər ada balıqçılarının torpağı hesab olunur. Maartenskerk adlı kilsənin ətrafında inşa edilmişdir. Kilsənin ən qədim parçalarının təməli 11-ci əsrdə qoyulmuşdur. Oosterend katolik, baptizm, holland reformasiyası kilsəsi, Jemeente kilsəsi və protestantlığı özündə cəmləşdirdiyindən bəzən adanın Yerusəlimi adlandırılır.

Pinus oocarpa (lat. Pinus oocarpa) — şamkimilər fəsiləsinin şam ağacı cinsinə aid bitki növü.

Sarıq-ool Stepan (tıva Сарыг-оол, Степан Агбаан оглу 17 noyabr 1908, Tıva – 27 may 1983, Kızıl, Tuva MSSR) — şair, nəsr yazıçısı, tərcüməçi, Tıva Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının xalq yazıçısı, Tıva Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının əməkdar ədəbiyyat və incəsənət xadimi, Tıva ədəbiyyatının banisi və klassiki. Sarıq-ool Stepan 17 noyabr 1908-ci ildə Kadıqbay Ovura Tannu-Tuva adlı yerdə anadan olmuşdur. Qızılda partiya işçilərinin kurslarını (1930), Moskvadakı Şərq İşçilərinin Kommunist Universitetini (1934), M. Qorki adına Ədəbiyyat İnstitutundakı Ali Ədəbiyyat Kurslarını (1957) bitirib. "Аревэ шыны" qəzetinin redaktoru, Tıva Xalq Respublikası Peşəkarları Birliyi Mərkəzi Komitəsinin sədri, teatr studiyasının direktoru (1940–1942), Tuva Xalq Respublikası Yazıçılar Birliyinin ədəbi məsləhətçisi (1942–1944), Tıva Elm, Ədəbiyyat və Tarix İnstitutunun elmi işçisi (1945–1953), Tıva Kitab Nəşriyyat Evində redaktor (1953–1955), Uluq-Xem almanacının icraçı redaktoru olmuşdur. Xalq mahnısına çevrilən "Erge-şolee biste turda" adlı ilk şeiri 1934-cü ildə işıq üzü görür. Kitablarında davamlı olaraq maraqlanan fəlsəfi və poetik düşüncə enerjisini, bəşəriyyətin taleyini əks etdirən enerjini hiss edə bilərsiniz. "Belek" hekayəsi Tıva ədəbiyyatında ilk böyük əsərdir. Hekayə janrının inkişafı bununla başlamışdır. Sarıq-ool Stepan ilk Tıva filmi olan "Mavi çayların insanlarının" ssenarisini yazmışdır. Şeiri əsasında ilk Tıva operası "Çeçen və Belekmaa" (musiqisi R. Kendenbil) yazılmışdır.

Senecio oophyllus (lat. Senecio oophyllus) — mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin xaçgülü cinsinə aid bitki növü.

Transeius oocarpus (lat. Transeius oocarpus) — heyvanlar aləminin buğumayaqlılar tipinin hörümçəkkimilər sinfinin mesostigmata dəstəsinin phytoseiidae fəsiləsinin transeius cinsinə aid heyvan növü.

Yumurtavari ilankölgəsi (lat. Ferula oopoda) — bitkilər aləminin çətirçiçəklilər dəstəsinin çətirkimilər fəsiləsinin i̇lankölgəsi cinsinə aid bitki növü. IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu "Kritik təhlükə həddində olanlar" kateqoriyasına aiddir – CR B2ab (ii, iii,); C2a. Azərbaycanın nadir növüdür. == Qısa morfoloji təsviri == Çoxillik monokarp bitkidir, hündürlüyü 1 m-ə yaxındır. Gövdəsi düzdür, qalındır, yuxarı hissəsində budaqlar bərabər ölçüdədir. Gövdə yarpaqlarının qınları dərivaridir, çılpaqdır, üfürülmüş kimidir, ucu bərkdir. Yarpaq ayaları xətvaridir. Kökətrafı yarpaqlarının son ayaları rombvaridir, çox sayda yarılmış lələklidir, qalın-xətvaridir, uzunluğu 2-4 sm, eni 1,5-2 mm-dir. Gövdə yarpaqları çox kiçikdir, çox şişikin, ağtəhər, dərivari qınlıdır.

Astragalus oophorus (lat. Astragalus oophorus) — bitkilər aləminin paxlaçiçəklilər dəstəsinin paxlakimilər fəsiləsinin gəvən cinsinə aid bitki növü. == Sinonimləri == === Homotipik sinonimləri === Astragalus oophorus var. typicus Barneby Phaca oophora (S.Watson) Rydb. Tragacantha oophora (S.Watson) Kuntze == Yarımnövləri == Astragalus oophorus var. caulescens (M.E.Jones) M.E.Jones Astragalus oophorus var. clokeyanus Barneby Astragalus oophorus var. lavinii Barneby Astragalus oophorus var. lonchocalyx Barneby Astragalus oophorus var. oophorus Astragalus oophorus var.

Astragalus oocarpus (lat. Astragalus oocarpus) — bitkilər aləminin paxlaçiçəklilər dəstəsinin paxlakimilər fəsiləsinin gəvən cinsinə aid bitki növü. Phaca oocarpa (A.Gray) Rydb. Tragacantha oocarpa (A.Gray) Kuntze Astragalus franciscanus E.Sheld. Astragalus franciscanus var. virgatus Cockerell Astragalus vestitus var. franciscanus (E.Sheld.) M.E.Jones Phaca densifolia Torr.

Astragalus oophorus (lat. Astragalus oophorus) — bitkilər aləminin paxlaçiçəklilər dəstəsinin paxlakimilər fəsiləsinin gəvən cinsinə aid bitki növü. Astragalus oophorus var. typicus Barneby Phaca oophora (S.Watson) Rydb. Tragacantha oophora (S.Watson) Kuntze Astragalus oophorus var. caulescens (M.E.Jones) M.E.Jones Astragalus oophorus var. clokeyanus Barneby Astragalus oophorus var. lavinii Barneby Astragalus oophorus var. lonchocalyx Barneby Astragalus oophorus var. oophorus Astragalus oophorus var.

Astragalus oocarpus (lat. Astragalus oocarpus) — bitkilər aləminin paxlaçiçəklilər dəstəsinin paxlakimilər fəsiləsinin gəvən cinsinə aid bitki növü. Phaca oocarpa (A.Gray) Rydb. Tragacantha oocarpa (A.Gray) Kuntze Astragalus franciscanus E.Sheld. Astragalus franciscanus var. virgatus Cockerell Astragalus vestitus var. franciscanus (E.Sheld.) M.E.Jones Phaca densifolia Torr.

Astragalus oophorus (lat. Astragalus oophorus) — bitkilər aləminin paxlaçiçəklilər dəstəsinin paxlakimilər fəsiləsinin gəvən cinsinə aid bitki növü. Astragalus oophorus var. typicus Barneby Phaca oophora (S.Watson) Rydb. Tragacantha oophora (S.Watson) Kuntze Astragalus oophorus var. caulescens (M.E.Jones) M.E.Jones Astragalus oophorus var. clokeyanus Barneby Astragalus oophorus var. lavinii Barneby Astragalus oophorus var. lonchocalyx Barneby Astragalus oophorus var. oophorus Astragalus oophorus var.