transformator

Transformator (lat. transformare — çevirmək) – dəyişən cərəyanın tezliyini və gücünü dəyişmədən cərəyanın və gərginliyin qiymətini başqa bir qiymətə çevirən statik elektromaqnit aparatdır. Transformatorun iş prinsipi elektromaqnit induksiyası hadisəsinə əsaslanır. Sadə transformator təbəqə transformator poladından yığılmış maqnitkeçiricidən və ümumi maqnit axını ilə əhatə edilmiş bir, yaxud bir neçə izolyasiyalı dolaqdan ibarətdir. Çevrilən cərəyan birinci dolağa verilir, bu zaman nüvədə (içlikdə) meydana çıxan dəyişən maqnit axını ikinci dolaqda qarşılıqlı induksiya elektrik hərəkət qüvvəsi yaradır. Dolaqların gərginliklər nisbəti, onlardakı sarğılar sayının nisbətinə bərabərdir. Çevrilən elektrik cərəyanının növünə uyğun olaraq birfazalı və üçfazalı transformator var. Transformatorun əsas tipləri elektrik enerjisinin ötürülməsi və paylanması üçün tətbiq edilən güc transformatoru, xüsusi təyinatlı güc transformatoru (elektrik qaynağı, düzləndirici qurğular və s. üçün), ölçü transformatorları, yüksəkgərginlikli sınaq transformatorları və impuls transformatorlarıdır. Transformator-nun gücü V·A-in hissələrindən yüzlərlə MV·A-ә qədərdir.

Cərəyan transformatoru — dəyişən cərəyanın ölçülməsi üçün istifadə olunan transformator növlərindən biridir. Bu transformator ikinci sarğısında birinci sarğıya proporsional olaraq, dəyişən cərəyan hasil edir. Gərginlik transformatorları ilə yanaşı cərəyan transformatorları ölçü transformatorlarıdır. Ölçü transformatorları mühafizə relesi və ölçü üçün cərəyan və gərginliyin standartlaşdırılmış kiçik qiymətlərini almağa imkan yaradır. Ölçü transformatorları sistemin ölçü və mühafizə dövrəsini yüksək gərginlikdən izolə edir. Cərəyan transformatorları sənayedə elektrik paylaşdırıcılarında və elektrik yarımstansiyalarında istifadə olunur. == Xarici keçidlər == Cərəyan transformatoru nədir?

Tesla transformatoru — Nikola Teslanın yaratdığı yüksək gərginlikli və rezonanslı elektrik paylayıcı qurğudur. Bu tip transformatorları başqalarından fərqləndirən cəhət onun naqilsiz elektrik paylamasıdır. Qurğu 22 sentyabr 1896-cı ildə patentləşdirilmişdir. Tesla transformatorunun sadə konstruksiyası iki rulondan — birinci və ikinci, həmçinin tutucu mexanizm, taradit kondensatoru və terminaldan (şəkildə "çıxış" kimi göstərilib) ibarətdir.

Ölçü transformatorları — cərəyan və gərginlik səviyyələrinin transformasiyası və izolyasiyası üçün istifadə olunan yüksək dəqiqlik sinifli elektrik qurğularıdır. Ölçü transformatorları cərəyan və gərginlik transformatorları olmaqla iki növə ayrılır. Ölçü cərəyan və gərginlik transformatorları yüksək gərginlikli dəyişən cərəyan dövrələrində ölçmə , mühafizə və avtomatika cihazlarına birləşdirmək üçün istifadə edilir. Ölçü gərginlik taransformatoru yüksək gərginlik dövrəsinə paralel qoşulur. Ölçü cərəyan transformatorları isə dövrəyə ardıcıl və dolayı qoşulur.

Güc transformatoru — iki və ya daha çox dolağı olan enerji təchizatı şəbəkələrində (elektrik şəbəkələrində) elektrik cihazıdır ki, bu da elektromaqnit induksiyası vasitəsilə dəyişən gərginliyin və cərəyanın bir dəyərini eyni tezlikdə dəyişən gərginliyin və cərəyanın digər dəyərinə çevirir, ötürülən gücünü dəyişmədən. Güc transformatoru həm də alçaldıcı transformator da adlanır, müxtəlif cihaz və avadanlıqların bir hissəsi olan, onları məişət elektrik şəbəkəsindən enerji ilə təmin edir.