UKRAYNALI

Ukraynalılar və ya ukrayınlar (ukr. українці) — Ukrayna Respublikasının əsas əhalisini təşkil edir. Ukraynalılar ruslar, belaruslar və rusinlər (bəzən rusinlər ukrayınların bir subetnik qrupu sayılırlar) ilə birlikdə şərqi slavyan xalqlarından sayılırlar. Bəzi tarixçilərə əsasən, müstəqil etnik birlik kimi ukrayna xalqı XVI əsrdə formalaşmışdır. Bu xalqın məskunlaşdığı əsas ərazi Dnepr çayı sahilləri – Kiyev, Poltava və Çerniqov vilayətinin cənub hissəsi olmuşdur. Hal-hazırda ukraynalılar Ukraynanın hüdudlarından kənarda, yaxın və uzaq xaricdə, o cümlədən XIX əsrin əvvəlləri və ondan bəri Azərbaycanda da məskunlaşmışlar. Ümumi sayları 40 milyona yaxındır. Əsasən Ukraynada yaşayırlar — 37,541,700 nəfər (2001-ci il siyahıya almasına əsasən). Rusiyada, Kanadada, Amerika Birləşmiş Ştatlarında, Braziliyada, Qazaxıstanda, Moldovada, Belarusda və Almaniyada böyük diasporaları mövcuddur.

Azərbaycan ukraynalıları ukr. Українці в Азербайджані — Azərbaycan Respublikası ərazisindəki etnik icmalardan biri. 2009-cu ilin siyahıyaalınmasına əsasən, azərbaycanlı ukraynalıların sayı 21,5 min nəfər idi - bu, Azərbaycanda onuncu ən böyük etnik qrup, slavyan qrupları arasında ikincidir. Ukraynalılar əsasən Bakı şəhərində yaşayırlar. Bakıda onların sayı 21 min nəfərdir. 21 dekabr 2011-ci ildən 25 may 2016-cı il tarixədək Azərbaycan Respublikasında cəmi 61 nəfər “xarici ukraynalı” statusu alıb. Ukraynanın Azərbaycandakı səfirliyinin məlumatına görə, hazırda 4000-ə yaxın Azərbaycan vətəndaşı özlərini ukraynalı (və ya Ukrayna diasporunun təşkilatlarına cəlb olunur) hesab edir. Azərbaycanın Ukrayna icmasının məlumatına görə, dilini qoruyub saxlayan, adət-ənənələrinə riayət edən, Ukrayna özünüidentifikasiyasını qoruyub saxlayan ukraynalıların sayı 3 min nəfərdən çox deyil. == Tarixi == Ehtimal olunur ki, ukraynalıların müasir Azərbaycan ərazisinə gəlməsinin başlanğıcı I Pyotrun başçılığı ilə Rusiyanın Xəzəryanı bölgələrə hərbi yürüşü (1722-1723) və Səfəvilərlə Rusiya arasında 1723-cü il Peterburq müqaviləsinin bağlanması nəticəsində Xəzər dənizinin qərb sahili Tabasaran ilə birlikdə Rusiya imperiyasının nəzarətinə keçdiyi zaman baş vermişdir. Rusiya imperiyasının Qafqazda aparıcı qüvvəsi V.L.Veliçkonun "Qafqaz" (1904) kitabında qeyd etdiyi kimi, kazaklar idi.

Azərbaycan ukraynalıları ukr. Українці в Азербайджані — Azərbaycan Respublikası ərazisindəki etnik icmalardan biri. 2009-cu ilin siyahıyaalınmasına əsasən, azərbaycanlı ukraynalıların sayı 21,5 min nəfər idi - bu, Azərbaycanda onuncu ən böyük etnik qrup, slavyan qrupları arasında ikincidir. Ukraynalılar əsasən Bakı şəhərində yaşayırlar. Bakıda onların sayı 21 min nəfərdir. 21 dekabr 2011-ci ildən 25 may 2016-cı il tarixədək Azərbaycan Respublikasında cəmi 61 nəfər “xarici ukraynalı” statusu alıb. Ukraynanın Azərbaycandakı səfirliyinin məlumatına görə, hazırda 4000-ə yaxın Azərbaycan vətəndaşı özlərini ukraynalı (və ya Ukrayna diasporunun təşkilatlarına cəlb olunur) hesab edir. Azərbaycanın Ukrayna icmasının məlumatına görə, dilini qoruyub saxlayan, adət-ənənələrinə riayət edən, Ukrayna özünüidentifikasiyasını qoruyub saxlayan ukraynalıların sayı 3 min nəfərdən çox deyil. == Tarixi == Ehtimal olunur ki, ukraynalıların müasir Azərbaycan ərazisinə gəlməsinin başlanğıcı I Pyotrun başçılığı ilə Rusiyanın Xəzəryanı bölgələrə hərbi yürüşü (1722-1723) və Səfəvilərlə Rusiya arasında 1723-cü il Peterburq müqaviləsinin bağlanması nəticəsində Xəzər dənizinin qərb sahili Tabasaran ilə birlikdə Rusiya imperiyasının nəzarətinə keçdiyi zaman baş vermişdir. Rusiya imperiyasının Qafqazda aparıcı qüvvəsi V.L.Veliçkonun "Qafqaz" (1904) kitabında qeyd etdiyi kimi, kazaklar idi.

Gürcüstan ukraynalıları — Gürcüstan ərazisində yaşayan etnik azlıqlardan biri. 2014-cü ilin oktyabrında aparılan son siyahıyaalma məlumatlarına görə, etnik ukraynalıların sayı 6 min nəfərə çatır. Bunların yarısından çoxu (3.200 nəfər) Tiflisdə yaşayır. 1989-cu il siyahıyaalmasına görə Gürcüstanda 52.400 ukraynalı yaşayırdı. XX əsrin 90-cı illərindəki Gürcüstanın mürəkkəb ictimai-siyasi vəziyyəti ilə əlaqəli olaraq ukraynalıların ölkədən axını olur. Ukraynalı icmasının hüquqlarının qorunması və etnomədəni, dil və digər ehtiyaclarının təmin edilməsi ilə əlaqəli bütün məsələlər 1993-cü il Ukrayna və Gürcüstan arasında Dostluq, Əməkdaşlıq və Qarşılıqlı Yardım Müqaviləsinin 9-cu maddəsi ilə tənzimlənir. == Yayılması == Əhalinin siyahıya alınmasına görə Gürcüstanda etnik ukraynalıların sayı dinamikası: Gürcüstandakı ukraynalılar, bir qayda olaraq gürcü dilində danışırlar və ölkənin ictimai həyatında fəal iştirak edirlər. Anketlərə görə Gürcüstanda ukraynalıların yarıdan çoxu (53,4 %) ukrayna dilini ana dili hesab edir. Bu göstərici Acarıstanda 55,3%, Tiflisdə 42,6%, Kutaisidə 49,3% təşkil edir. Ukrayna diasporu nümayəndələrinin böyük əksəriyyətinin kompakt yaşayış yerləri yoxdur və ölkənin hər yerində bərabər paylanmışlar.

Serb Respublikasında Ukraynalılar (serb. Украјинци у Републици Српској, ukr. Українці в Республіці Сербській) — Serb Respublikasında yaşayan və işləyən ukrayna əsilli əhali. Ukraynalılar Serb Respublikasının 12 milli azlığından biri hesab edilir və onların hüquqları Serb Respublikası milli azlıqlar soveti məşğul olur. Serb Respublikasında 2197 ukraynalı yaşayır. Onlardan 350 nəfəri Trnopole şəhərində yaşayır. Ukraynalılar Serb Respublikası milli azlıqlar arasında seçilirlər: onlar Banya-Luka, Pryavor, Kozaras, Trnapole, Derventa, Laktaşi, Qradişka, və Srbas. Onlar Serb Respublikası indiki ərazisində XIX əsrin sonları XX əsrin əvvəlləri məskən salmışlar. Bosniya və Herseqovina SR ərazisində 12 min ukraynalı yaşayırdı. 1991-ci ildə onların sayı 7,5 minə qədər azalmışdır.

Ukraynalılar və ya ukrayınlar (ukr. українці) — Ukrayna Respublikasının əsas əhalisini təşkil edir. Ukraynalılar ruslar, belaruslar və rusinlər (bəzən rusinlər ukrayınların bir subetnik qrupu sayılırlar) ilə birlikdə şərqi slavyan xalqlarından sayılırlar. Bəzi tarixçilərə əsasən, müstəqil etnik birlik kimi ukrayna xalqı XVI əsrdə formalaşmışdır. Bu xalqın məskunlaşdığı əsas ərazi Dnepr çayı sahilləri – Kiyev, Poltava və Çerniqov vilayətinin cənub hissəsi olmuşdur. Hal-hazırda ukraynalılar Ukraynanın hüdudlarından kənarda, yaxın və uzaq xaricdə, o cümlədən XIX əsrin əvvəlləri və ondan bəri Azərbaycanda da məskunlaşmışlar. Ümumi sayları 40 milyona yaxındır. Əsasən Ukraynada yaşayırlar — 37,541,700 nəfər (2001-ci il siyahıya almasına əsasən). Rusiyada, Kanadada, Amerika Birləşmiş Ştatlarında, Braziliyada, Qazaxıstanda, Moldovada, Belarusda və Almaniyada böyük diasporaları mövcuddur.

Ukraynalıların Efiopiya–Eritreya münaqişəsində iştirakı — Efiopiya–Eritreya müharibəsi zamanı Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin hərbi məsləhətçilərinin, həm Eritreya Silahlı Qüvvələri, həm də Efiopiya Silahlı Qüvvələrinin tabeliyində olan ukraynalı muzdluların fəaliyyəti . 1998-ci ilin mayında Eritreya ilə Efiopiya arasında ərazi mübahisəsi zəminində silahlı münaqişə baş tutmuşdur. Qarşıdurma həm də etnik mənbəyə malik idi. Toqquşmalar sərhəddəki insidentdən sonra başlamış, ardınca Eritreya Silahlı Qüvvələri Efiopiyanın Tıqray və Afar vilayətlərinin ərazisinə daxil olmuşdu. Rusiya ordusuna güvənən efiopiyalılardan fərqli olaraq, eritreyalılar Ukraynanın hərbi-texniki dəstəyinə müraciət etmişdilər. Artıq yayda Kiyev–Əsməra hava körpüsü təşkil edilmişdi. Elə həmin il bir qrup eritreyalı pilot Ukraynanın təlim mərkəzlərində yeni avadanlıqlar üçün sürətləndirilmiş yenidən hazırlıq kursu keçmişdi. Ukrayna və Bolqarıstan texniki işçiləri Eritreya Hərbi Hava Qüvvələrinə xidmət etmək üçün ölkəyə gəlmişdilər. Ukraynalılar təlimatçı pilot kimi də fəaliyyət göstərirdilər. Eyni zamanda, üçüncü dövlətlər tərəfindən Eritreyaya verilən silah və hərbi texnikanın daşınması ilə də məşğul olurdular.