Fərqanə vilayəti (Rusiya imperiyası): Redaktələr arasındakı fərq

Fərqanə vilayəti
Fərqanə vilayəti
	rus. Ферганская область
	Gerb
	40°31′43″ şm. e. 70°56′33″ ş. u.
Ölkə	Rusiya İmperiyası
İnzibati mərkəz	Kokand
Tarixi və coğrafiyası
Yaradılıb	1876
Ləğv edilib	1917
Sahəsi	121.141 kvadrat verst;
Əhalisi
Əhalisi	1.572.214 nəf. (1897);
Ardıcıllıq
← Kokand xanlığı	Türkistan MSSR →
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tarixə interaktiv şəkildə baxın

← Əvvəlki redaktə Sonrakı redaktə →

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun

VizualVikimətn

Sətirdə

08:51, 7 may 2024 tarixindəki versiya

Fərqanə vilayəti (rus. Ферганская область) — Rusiya imperiyasının inzibati ərazi vahidi. İnzibati mərkəzi Skobelevdir. Vilayət Hakim Senatın 5 (17) mart 1876-cı il tarixli 8424 saylı fərmanı ilə Rusiyaya birləşdirilmiş Kokand xanlığından yaradılmışdır; Eyni vaxtda vilayət hökuməti də yaradıldı.

30 aprel 1918-ci ildə bölgə Türküstan Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının tərkibinə daxil oldu. 1924-cü il oktyabrın 27-də milli-ərazi demarkasiyası nəticəsində Fərqanə vilayəti Qara-Qırğız Muxtar Dairəsi ilə Özbəkistan SSR arasında bölündü. 1929-cu ildə Tacikistan SSR Özbəkistan SSR ərazisindən ayrıldıqdan sonra, Fərqanə vilayətinin cənub hissəsi sonuncu olaraq ayrıldı.

Əhalisi

Əhali əsasən Fərqanə vadisində yaşayırdı, burada dağların ətəyində əhalinin sıxlığı o zamankı İngiltərədəki kimi olan bütöv bir mədəni oazis silsiləsi yerləşirdi. Dağlar daha az məskunlaşmışdı və yüksək dağlar - Alay və Pamir - demək olar ki, boş qalmışdı. Pamir istisna olmaqla - 17 nəfər, bütün bölgədə 1 km²-ə 9,7 nəfər, mədəni oazislərdə - ən azı 135 nəfər; Pamirdə 1 sakinə təxminən 26 km² sahə düşür. Pamirsiz, Fərqanə vilayəti Türküstan vilayətləri arasında əhalinin ən sıx məskunlaşdığı vilayətdir.

Etnoqrafik cəhətdən əhali arilərlə türk-monqolların mübarizəsi nəticəsində qarışmanın nəticəsidir. Qədim zamanlardan Fərqanənin yerli sakinlərini təşkil edən arilər bir neçə əsrlər boyu ardıcıl olaraq çinlilər, ərəblər, türklər və monqollar tərəfindən tabe edilmiş, dağlara sıxışdırılmış və burada onların qalıqları günümüzə qədər gəlib çatmışdır.

O dövrdə əsas millətlər sartlar, qırğızlar, özbəklər, taciklər idi. Sart 15-19-cu əsrlərdə Orta Asiya əhalisinin bir hissəsinin ümumi adıdır. “Sart” adı bölgənin şəhər və kəndlərinin oturaq sakinləri ilə müqayisədə, əsasən özbəklər və aran taciklərinə, əsasən Orta Asiyanın köçəri hissəsi, yəni qırğızlar və qazaxlar tərəfindən istifadə olunurdu.

1897-ci ildə Rusiya İmperiyasında əhalinin ilk ümumi siyahıyaalınması aparılarkən, əhalini ana dillərinə və Rusiya imperiyasının əyalətlərinə görə bölərkən sartlar qırğızlardan^[2], özbəklərdən, taciklərdən, qaraqalpaqlardan, kaşqarlardan və qıpçaqlardan^[2] ayrı sayılırdı. Qoşunlar nəzərə alınmadan 9750 nəfər rus əhalisi yaşayırdı.

İlk rus qəsəbəsi Pokrovskoye 1893-cü ildə kəndi kimi salınmışdır. 1900-cü ilin əvvəllərində Fərqanə vadisində 566 təsərrüfat və 2119 nəfər əhalisi olan 10 rus yaşayış məntəqəsi var idi. 1900-cü ildə daha bir rus məskəni əlavə edildi. Təxminən 1% təşkil edən ruslar istisna olmaqla bütün əhali sünni İslamı qəbul edir.

1897-ci il siyahıyaalınmasına görə əhali

Fərqanə vilayətində 1.572.214 nəfər, ən çoxsaylı xalqlar: sartlar — 788 989 türklər - 261.234 (müxtəlif tayfalar), qırğız - 201.579 (qaraqırız), özbəklər - 153.780 (əsasən Mingi tayfası) taciklər - 114 081, Kaşqarlar - 14.915, ruslar - 9842, Qıpçaqlar - 7584 nəfər.

İstinadlar

↑ https://web.archive.org/web/20140222053857/http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_gub_97.php?reg=89.
↑ ¹ ² "Первая всеобщая перепись населения Российской Империи 1897 г. Распределение населения по родному языку, губерниям и областям". 2012-02-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-06-14.

Xarici keçidlər

Həmçinin bax

Özbəkistan ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.

Qırğızıstan ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.

Tacikistan ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.

Tarix ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. Etdiyiniz redaktələri mənbə və istinadlarla əsaslandırmağı unutmayın.

[_e988a3bf53f222ab-1] ttps://web.archive.org/web/20140222053857/http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_gub_97.php?reg=89.

[perepis'-2] ¹ ² "Первая всеобщая перепись населения Российской Империи 1897 г. Распределение населения по родному языку, губерниям и областям". 2012-02-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-06-14.

[1]

[2]

Rusiya İmperiyasının inzibati bölgüsü
General qubernatorluqlar	Sankt-Peterburq • Moskva • Azov • Belarus • Varşava • Vladivostok • Şərqi Sibir • Qalisiya • Litva • Qərbi Sibir • İrkutsk • Kiyev • Finlandiya knyazlığı • Malorossiya • Novorossiysko-Bessarabiya • Orenburq • Orenburq və Samara • Amur ətrafı • Ryazan • Sibir • Step • Türküstan
Quberniyalar	Həştərxan quberniyası • Tavriya quberniyası • Azov • Altay • Arxangelsk • Arxanqeloqorod • Astraxan • Belqorod • Belarusiya • Bessarabiya • Bratslavski • Bukeevskaya • Vilenski • Vitebsk • Vladimir • Voznesenski • Voloqda • Volıski • Voronej • Vıborq • Vyatka • Qrodnensk • Yekaterinoslav • Yenisey • İzyaslavskaya • İnqermanland • İrkutsk • Kazan • Kaluqa • Kiyev • Kovenskaya • Kolıvan • Kostroma • Kursk • Litva • Malorossiya • Minsk • Mogilyov • Moskva • Nikolayev • Nijeqorod • Novqorod-Şimal • Novqorod • Novorosiyski • Olenetsk • Orenburq • Orlov • Penza • Perm • Petroqrad • Podolsk • Polotskiy • Poltava • Pskov • Ryazan • Samara • Sankt-Peterburq • Saratov • Sibir • Simbirsk • Slobodsko-Ukrayna • Slonimskaya • Smolensk • Stavropol • Tambov • Tver • Tobolsk • Tomsk • Tula • Ufa • Xarkov • Xerson • Xolmsk • Çerniqov • Yaroslavl
Vilayətlər	• Amur • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] •
Şəhər bələdiyyələri	• [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] •
Çöl diyar vilayətləri	• [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] •
Türküstan diyar vilayətləri	Zakaspiysk • Səmərqənd • Yeddisu • Sırdərya • Türküstan • Fərqanə
Baltikyanı diyar quberniyaları	• [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] •
Finlandiya quberniyaları	• [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] •
Polşa Kralığının quberniyaları	• [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] •
Qalitsiya general qubernatorluğu	• [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] •
Qafqaz canişinliyi	Bakı • Gürcüstan • Gürcüstan-İmeretiya • Dərbənd • Yelizavetpol • Qafqaz • Kutaisi • Tbilisi quberniyası • Qara dəniz quberniyası • Şamaxı • İrəvan • Erməni • Batum • Dağıstan • Qars • Kaspi • Kuban • Terek • Zaqatala • Suxum
Xüsusi dairələr	• [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] •
Xüsusi qurumlar	• [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] •
Vassal dövlət qurumları	Bakı xanlığı • Dərbənd xanlığı • Gəncə xanlığı • Talış xanlığı • Naxçıvan xanlığı • Qarabağ xanlığı • Quba xanlığı • Abxaz knyazlığı • Buxara əmirliyi • İrəvan xanlığı • Şəki xanlığı • Kokand xanlığı • Qaradağ xanlığı • Kurlandiya və Semiqaliya • Yeddi Ada Respublikası • Avar xanlığı • Reç Pospolita • Moldav knyazlığı • Şirvan xanlığı • Salyan xanlığı • Uryanxay diyarı • Xivə xanlığı • Kartli-Kaxeti çarlığı • Kazak Hetmanlığı • Krım xanlığı • Şamaxı xanlığı • İmereti çarlığı

Fərqanə vilayəti (Rusiya imperiyası): Redaktələr arasındakı fərq

08:51, 7 may 2024 tarixindəki versiya

Mündəricat

Əhalisi

1897-ci il siyahıyaalınmasına görə əhali

İstinadlar

Xarici keçidlər

Həmçinin bax

Naviqasiya menyusu

@@ Sətir 27: / Sətir 27: @@
 == Əhalisi ==
 Əhali əsasən Fərqanə vadisində yaşayırdı, burada dağların ətəyində əhalinin sıxlığı o zamankı İngiltərədəki kimi olan bütöv bir mədəni oazis silsiləsi yerləşirdi.
 Dağlar daha az məskunlaşmışdı və yüksək dağlar - [[Alay silsiləsi|Alay]] və [[Pamir dağları|Pamir]] - demək olar ki, boş qalmışdı.
 Pamir istisna olmaqla - 17 nəfər, bütün bölgədə 1 km²-ə 9,7 nəfər, mədəni oazislərdə - ən azı 135 nəfər; Pamirdə 1 sakinə təxminən 26 km² sahə düşür.
 Pamirsiz, Fərqanə vilayəti Türküstan vilayətləri arasında əhalinin ən sıx məskunlaşdığı vilayətdir.
 Etnoqrafik cəhətdən əhali [[Arilər|arilər]]lə türk-monqolların mübarizəsi nəticəsində qarışmanın nəticəsidir.
 Qədim zamanlardan Fərqanənin yerli sakinlərini təşkil edən arilər bir neçə əsrlər boyu ardıcıl olaraq çinlilər, ərəblər, türklər və monqollar tərəfindən tabe edilmiş, dağlara sıxışdırılmış və burada onların qalıqları günümüzə qədər gəlib çatmışdır.
 O dövrdə əsas millətlər [[Sartlar|sartlar]], [[Qırğızlar|qırğızlar]], [[Özbəklər|özbəklər]], [[Taciklər|taciklər]] idi.
 Sart 15-19-cu əsrlərdə [[Orta Asiya]] əhalisinin bir hissəsinin ümumi adıdır.
 “Sart” adı bölgənin şəhər və kəndlərinin oturaq sakinləri ilə müqayisədə, əsasən özbəklər və aran taciklərinə, əsasən Orta Asiyanın köçəri hissəsi, yəni qırğızlar və qazaxlar tərəfindən istifadə olunurdu.
--ci ildə Rusiya İmperiyasında əhalinin ilk ümumi siyahıyaalınması aparılarkən, əhalini ana dillərinə və Rusiya imperiyasının əyalətlərinə görə bölərkən sartlar qırğızlardan, özbəklərdən, taciklərdən, [[Qaraqalpaqlar|qaraqalpaqlar]]dan, [[Qaşqarlılar|kaşqarlar]]dan və qıpçaqlardan ayrı sayılırdı.
+-ci ildə Rusiya İmperiyasında əhalinin ilk ümumi siyahıyaalınması aparılarkən, əhalini ana dillərinə və Rusiya imperiyasının əyalətlərinə görə bölərkən sartlar qırğızlardan<ref name="perepis'">{{Cite web |url=http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_lan_97.php |title=Первая всеобщая перепись населения Российской Империи 1897 г. Распределение населения по родному языку, губерниям и областям |access-date=2016-06-14 |archive-date=2012-02-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120204034344/http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_lan_97.php |deadlink=no }}</ref>, özbəklərdən, taciklərdən, [[Qaraqalpaqlar|qaraqalpaqlar]]dan, [[Qaşqarlılar|kaşqarlar]]dan və qıpçaqlardan<ref name="perepis'" /> ayrı sayılırdı.
 Qoşunlar nəzərə alınmadan 9750 nəfər rus əhalisi yaşayırdı.
 İlk rus qəsəbəsi Pokrovskoye 1893-cü ildə kəndi kimi salınmışdır.
 -cü ilin əvvəllərində Fərqanə vadisində 566 təsərrüfat və 2119 nəfər əhalisi olan 10 rus yaşayış məntəqəsi var idi.
 -cü ildə daha bir rus məskəni əlavə edildi.
+Təxminən 1% təşkil edən ruslar istisna olmaqla bütün əhali sünni İslamı qəbul edir.
-Təxminən 1%-ni təşkil edən ruslar istisna olmaqla bütün əhali sünni İslamı qəbul edir.
 === 1897-ci il siyahıyaalınmasına görə əhali ===
-Fərqanə vilayətində 1.572.214 nəfər, ən çox əhalisi olanlar:
+Fərqanə vilayətində 1.572.214 nəfər, ən çoxsaylı xalqlar:
 sartlar — 788 989
 türklər - 261.234 (müxtəlif tayfalar),
@@ Sətir 68: / Sətir 56: @@
 ruslar - 9842,
 Qıpçaqlar - 7584 nəfər.
--ci ildə rayonlar üzrə Fərqanə vilayətinin əhalisi və etnik tərkibi.
 == İstinadlar ==

Fərqanə vilayəti (Rusiya imperiyası): Redaktələr arasındakı fərq

08:51, 7 may 2024 tarixindəki versiya

Əhalisi

1897-ci il siyahıyaalınmasına görə əhali

İstinadlar

Xarici keçidlər

Həmçinin bax

Naviqasiya menyusu

Axtar