Xivə xanlığı

Xivə xanlığı
	Tarixi dövlət
Xivə xanlığı
	Bayraq
1511 — 1920 ;
Paytaxt	Xivə, Köhnə Ürgənc
Dilləri	Özbək dili, fars dili
Rəsmi dilləri	Cığatay dili,; fars dili;
Dövlət dini	sünni islam
Əhalisi	800.000 nəf. (1920);
İdarəetmə forması	mütləq monarxiya
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Xivə Xanlığı — 1515–1920-ci illər arası Mərkəzi Asiyada tarixi Xarəzm bölgəsində mövcud olmuş türkmən dövləti.

Tarixi

150px|thumb|1917-ci ilədək Xivə xanlığının bayrağı thumb|150px| 1917–1920-ci illərdə Xivə xanlığının bayrağı Xanlıq 1740–1746-cı illlər ərzində Nadir şah Əfşar tərəfindən işğal edilmiş və onun ölümünə qədər Əfşar dövlətinə tabe olmuşdur. 1839–1840-cı illərdə rus çarının icazəsi ilə Orenburq hərbi qubernatoru general V. A. Perovski Xivəyə yürüş etmiş, iki aydan çox davam edən döyüşlərdə əsgərlərinin beşdə bir hissəsini itirən Perovski geri qayıtmağa məcbur olmuşdur. Xanlıq 1873-cü il may ayının 29-da Rusiya imperiyası tərəfindən işğal edilmişdir. Xivə hökmdarı olan Əbülqazi Bahadır xan (1643–1665) eyni zamanda tarixçi olmuşdur. O, Türk və türkmən tarixinə aid "Şəcərəyi-Tərakimə" və "Şəcərəyi-Türk" adlı Türk dilində iki kitab yazmışdır. Birinci əsərdə türkmənlərin mənşəyindən, ikinci əsərdə isə hökmdarlıq dövründəki tarixi hadisələrdən bəhs olunur. Bu əsərlər XVIII əsirdə bəzi Avropa dillərinə çevrilmişdir.

Xivə xanları

Yadigar Şeybani hakimiyyəti

Yadigar Şeybani (ve ya Ərəbşahlılar) xanları (1511–1804)^[1] Bunlar Çingiz xan soyundan gələn Qıpçaq dilində danışan Türk-Monqollardır.^[2]

I. İlbar Han (1515–1525),
Sultan Hacı Han (1518–1519),
Hasan Kuli Han (1519–1524),
Bujugha Han (1524–1529),
Sufyan Han(1529–1535),
Avnik Han (1535–1538),
Gal Han (1539–1546),
Ağatay Han (1549–1557)
Dost Muhammet Han (1557–1558)
I. Hacı Məhəmməd xan (1558–1602)
I. Ərəb Məhəmməd xan (1602–1623)
İsfəndiyar xan (1623–1643)
I Əbülqazi Bahadır xan (1643–1663)
Ənuşə xan (1663–1685)
Xudaydad xan (1685–1687)
I. Məhəmməd Övrəng xan (1687–1694)
Çuçak Han (1694–1697)
Vali Han (1697–1698)
İshak Ağa Şah Niyaz Han (1698–1701)
II. Evrenk Han (1701–1702)
Musa Han (1702–1712)
I. Yadigâr Han (1712–1713)
III. Evrenk Han (1713–1714)
II. Hacı Muhammet Han (1714)
Şir Gazi Han (1714–1727)
Sarig Aygır Han (1727)
Bahadır Han (1727–1728)
II. İlbar Han (1728–1740)
Tahir Han (1740–1742)
I. Nurali (1742)
Ebu Muhammet Han (1742)
II. Ebu'l Gazi Muhammet Han (1742–1747)
Gaip Han (1747–1758)
Abdullah Kara Beg Han (1758)
Timur Gazi Han (1758–1764)
Tawke Han (1764–1766)
Şah Gazi Han (1766–1768)
III. Ebu'l Gazi Han (1768–1769)
II. Nurali Han (1769)
Cihangir Han (1769–1770)
Bölekey Han (1770)
Agim Han (ilk önce, 1770–1771)
Abdülaziz Han (1771)
Artuk Gazi Han(1772)
Abdullah Han (1772)
Agim Han (ikinci defa, 1772–1773)
II. Yadigâr Han (ilk önce, 1773–1775)
Ebu'l Feyz Han (1775–1779)
III. Yadigâr Han (ikinci defa, 1779–1781)
Polat Gazi Han (1781–1783)
II. Yadigâr Han (üçüncü defa, 1783–1790)
IV. Ebu'l Gazi Han (1790–1802)
V. Ebu'l Gazi bin Gaip Han (1802–1804)

Qonqrat (Onoyrat) hakimiyyəti

İltizar İnak bin İvaz İnak Bey (1804 – 1806)
V. Ebu'l Gazi bin Gaip Han (1806)
Muhammet Rahim Bahadır Han (1806 – 1825)
Allah Kuli Bahadır xan (1825 – 1842)
Muhammet Rahim Kuli xan (1842 – 1846)
Ebu'l Gazi Muhammet Amin Bahadır xan (1846 – 1855)
Abdullah xan (1855)
Qutluq Muhammet Murat Bahadır xan (1855 – 1856)
Mahmut xan (1856)
Seyid Muhammet xan (1856 – sentyabr 1864)
Muhammet Rahim Bahadır xan (10 sentyabr 1864 – sentyabr 1910)
İsfendiyar Curci Bahadır xan (Eylül 1910 – 1 Ekim 1918)
Seyid Abdullah xan (1 oktyabr 1918 – 1 fevral 1920)

İstinadlar

↑ Compiled after Y. Bregel, ed. (1999), Firdaws al-iqbal; History of Khorezm. Leiden: Brill
↑ Svat Soucek, A History of Inner Asia, sayfa 327

Mənbə

Həmçinin bax

Xarici keçidlər

Михайлов, "Голос хивинских пленных" Arxivləşdirilib 2016-03-04 at the Wayback Machine ("Niva", 1873 г, Номер 30, Страницы: 465–470)

[1] Compiled after Y. Bregel, ed. (1999), Firdaws al-iqbal; History of Khorezm. Leiden: Brill

[2] Svat Soucek, A History of Inner Asia, sayfa 327

[1]

[2]

Lüğətlər və ensiklopediyalar	Böyük rus · Britannica (11-ci) · Britannica (onlayn)
Normativ yoxlama	LCCN: n2008074111 · SUDOC: 150909950 · VIAF: 137434990 · WorldCat VIAF: 137434990

Rusiya İmperiyasının inzibati bölgüsü
General-qubernatorluqlar	Sankt-Peterburq Moskva Azov Belarus Varşava Vladivastok Şərqi Sibir Qalisiya¹ Qərbi Sibir İrkut Kiuev Litovsk Malorosiyya Novorossiysko-Bessarabiya Orenburq Orenburq və Samara Amuryanı Pskov və Moqilyov Ryazan Sibir Step Türküstan Ufa və Simbir Finlandiya
Quberniyalar	Həştərxan quberniyası • Tavriya quberniyası • Azov • Altay • Arxangelsk • Arxanqeloqorod • Astraxan • Belqorod • Belarusiya • Bessarabiya • Bratslavski • Bukeevskaya • Vilenski • Vitebsk • Vladimir • Voznesenski • Voloqda • Volıski • Voronej • Vıborq • Vyatka • Qrodnensk • Yekaterinoslav • Yenisey • İzyaslavskaya • İnqermanland • İrkutsk • Kazan • Kaluqa • Kiyev • Kovenskaya • Kolıvan • Kostroma • Kursk • Litva • Malorossiya • Minsk • Mogilyov • Moskva • Nikolayev • Nijeqorod • Novqorod-Şimal • Novqorod • Novorosiyski • Olenetsk • Orenburq • Orlov • Penza • Perm • Petroqrad • Podolsk • Polotskiy • Poltava • Pskov • Ryazan • Samara • Sankt-Peterburq • Saratov • Sibir • Simbirsk • Slobodsko-Ukrayna • Slonimskaya • Smolensk • Stavropol • Tambov • Tver • Tobolsk • Tomsk • Tula • Ufa • Xarkov • Xerson • Xolmsk • Çerniqov • Yaroslavl
Vilayətlər	• Amur • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] •
Şəhər bələdiyyələri	• [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] •
Çöl diyar vilayətləri	• [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] •
Türküstan diyar vilayətləri	Zakaspiysk • Səmərqənd • Yeddisu • Sırdərya • Türküstan • Fərqanə
Baltikyanı diyar quberniyaları	• [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] •
Finlandiya quberniyaları	• [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] •
Polşa Kralığının quberniyaları	• [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] •
Qalitsiya general qubernatorluğu	• [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] •
Qafqaz canişinliyi	Bakı • Gürcüstan • Gürcüstan-İmeretiya • Dərbənd • Yelizavetpol • Qafqaz • Kutaisi • Tbilisi quberniyası • Qara dəniz quberniyası • Şamaxı • İrəvan • Erməni • Batum • Dağıstan • Qars • Kaspi • Kuban • Terek • Zaqatala • Suxum
Xüsusi dairələr	• [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] •
Xüsusi qurumlar	• [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] •
Vassal dövlət qurumları	Bakı xanlığı • Dərbənd xanlığı • Gəncə xanlığı • Talış xanlığı • Naxçıvan xanlığı • Qarabağ xanlığı • Quba xanlığı • Abxaz knyazlığı • Buxara əmirliyi • İrəvan xanlığı • Şəki xanlığı • Kokand xanlığı • Qaradağ xanlığı • Kurlandiya və Semiqaliya • Yeddi Ada Respublikası • Avar xanlığı • Reç Pospolita • Moldav knyazlığı • Şirvan xanlığı • Salyan xanlığı • Uryanxay diyarı • Xivə xanlığı • Kartli-Kaxeti çarlığı • Kazak Hetmanlığı • Krım xanlığı • Şamaxı xanlığı • İmereti çarlığı