Atatürk ili

Atatürk ili 1978-ci il noyabrın 27-də Parisdə keçirilən YUNESKO-nun 20-ci Baş Assambleyasında 1981-ci ilin Atatürk ili kimi qeyd olunması qərara alınıb. 12 sentyabr çevrilişi ilə hakimiyyətə gələn Milli Təhlükəsizlik Şurası da qanun qəbul edərək 1981-ci ili Atatürk ili elan etdi.^[1]

Mustafa Kamal Atatürkün anadan olmasının 100 illiyi münasibətilə UNESCO-nun təşəbbüsləri ilə; Atatürkün şəxsiyyətini, fəaliyyətini, baxışlarını dünyaya tanıtmaq üçün müxtəlif tədbirlər təşkil edilib. Xalq artistləri müxtəlif konsertlər veriblər. YUNESKO-nun baş qərargahında sərgilər keçirilib. Kipr Türk Federativ Dövlətində də bayram tədbirləri keçirilib. Türkiyədə Atatürk ili 5 yanvar 1981-ci ildə Kənan Əvrənin Türkiyə Böyük Millət Məclisindəki çıxışı ilə başladı. Ölkədə bayram proqramları “Milli Komitə” tərəfindən təşkil olundu. Bundan əlavə, bayram tədbirlərinin keçirilməsi üçün “Bayram Koordinasiya Şurası” yaradılıb. Koordinasiyanın məqsəd və vəzifələri yazılı şəkildə Kənan Əvrən tərəfindən müəyyən edilmişdi. 1981-ci ildə ölkədə Atatürk adına keçirilən müxtəlif idman qarşılaşmaları, mətbuat-yayım tədbirləri və mədəniyyət proqramları ilə 100 illik yubileyin yaddaqalan olmasını təmin etmək məqsədi daşıyırdı.

Atatürk ili ilə əlaqədar ölkənin müxtəlif yerlərində mədəniyyət mərkəzləri açıldı.

Ankarada Atatürk Mədəniyyət Mərkəzinin təməli qoyulmuş, birinci və ikinci parlament binaları muzey kimi fəaliyyətə başlamışdır.

Atatürk adına təlimlər keçirilib.

Milli Kitabxanada Atatürklə bağlı kitablar və sənədlər toplanarkən, əyalət və mahallarda Atatürk kitabxanaları yaradıldı. Müxtəlif bölgələrdə cəmi 24 Atatürk abidəsi tikilmişdir.

Atatürkün evləri bərpa edilərək muzeyə çevrildi.

“Atatürkün 100 yaşı var” şüarı ilə 73 ibtidai məktəb tikilib.

Bu dövrdə imam hatip açılmayıb.

Atatürkün müxtəlif vilayətlərə ilk səfərlərinin ildönümündə qeyd etmələr keçirilib. Ölkənin tanınmış incəsənət xadimlərinə 100 illik yubileyi rəmzi lövhələr verilib.

Sərgilərdə məşhur rəssamların sifarişi ilə Atatürk və Atatürk İnqilablarına aid rəsmlər ziyarətçilərin ixtiyarına verilib.

Tanınmış musiqiçilər üçün Atatürk haqqında marşlar bəstələnmişdir.

TRT-də Atatürkün fikirlərini əks etdirən proqramlar yayımlanıb.

Savadlılıq səviyyəsini artırmaq üçün səfərbərlik başladıldı.

Meşə salınması işləri aparılmışdır. Açılan bir çox qurum və təşkilat “Əsr ili” adını aldı.

23 aprel bayramının adı dəyişdirilərək “Milli Suverenlik və Uşaqların Müdafiəsi Günü” adlandırılıb.

19 May Gənclik və İdman Bayramının adı dəyişdirilərək "Atatürkü Anma, Gənclik və İdman Bayramı" olaraq 1981-ci il mayın 19-da stadionlarda coşqu ilə qeyd olundu.

30 Avqust Qələbə Günü və 29 Oktyabr Respublika Günü münasibətilə mərasimlər keçirilib.

Atatürkün baş müəllim olduğu 24 noyabr “Müəllimlər günü” kimi qeyd olunurdu.

Universitetlərə məcburi “Atatürk İlkeləri və İnqilab Tarixi” kursu gətirildi.

Üç cildlik “Atatürkçülük - Atatürkün fikir və göstərişləri” kitabı çap edilərək Türkiyə Hərbi Akademiyası və digər hərbi məktəblər üçün tələbələrə paylanıb.

Bu fəaliyyətlərlə yanaşı, sovetlərlə də araşdırmalar aparılırdı.

Əslində, sovet alimləri sovetlərlə apardıqları fəaliyyətlərdə Atatürkə “imperializmlə mübarizə aparan türk” kimi müsbət perspektivlər təqdim etmişlər. Bundan əlavə, UNESCO Atatürkün prinsiplərini, inqilablarını və kamalist siyasətlərini araşdıran və tanıdan “Atatürk: Müasir bir dövlətin qurucusu” adlı əsər nəşr etdirib.