Şükrü Tezər

Şükrü Tezər (1893, Larisa – 1969, İzmir) — türk əsgəri, bürokrat.

Şükrü Tezər
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi 1893
Doğum yeri
Vəfat tarixi 1969
Vəfat yeri
Vətəndaşlığı
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Mustafa Kamal Paşanın döyüş köməkçilərindən biridir.

1916–1918-ci illər arasında Ədirnədən Diyarbəkirə, Şərqi Suriya cəbhələrində onun ətrafında və tabeliyində idi.

Mustafa Kamal bu dövrdə yaşadıqlarını qələmə aldığı gündəliyi özünə vermiş və bu dəftər Tezerin xatirələri ilə birlikdə Türk Tarix Qurumu tərəfindən ilk dəfə 1972-ci ildə "Atatürkün gündəliyi" adı ilə nəşr edilmişdir.[1]

Həyatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1893-cü ildə Yunanıstanın Larisa şəhərində anadan olub. Atası Larisalı Nuri bəydir.[2] Ailəsi 93 hərbindən sonra Manisaya köçdü.

İbtidai və orta təhsilini Manisada başa vurduqdan sonra İstanbul Bəylərbəyi Ehtiyat Zabit Məktəbinə daxil olur. Balkan müharibəsi başlayanda təhsilini yarımçıq qoyaraq Osmanlı ordusuna qatılır.

Məktəbi bitirdikdən sonra ilk olaraq Serez Redif Diviziyasının Mərkəzi Alayın hücum batalyonuna təyin edildi. Balkan müharibəsində bu cəbhənin süqutu ilə əlaqədar 1912-ci ildə Çanaqqala vasitəsilə İzmirə getmiş və orada 12-ci diviziyada xidmətə başladı. Çanaqqala döyüşündən sonra diviziya ilə Ədirnəyə getdi.

Mustafa Kamal Atatürkün xidmətinə gətirilməsi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

O, o vaxtlar Ədirnəyə 16-cı Kolordu komandiri təyin olunan Mustafa Kamala bir məşq zamanı özünü tanıdır. Praporşik Şükrü (Tezər) əmisi qərargah mayoru Fuat bəyin tövsiyəsi ilə 28 fevral 1916-cı ildə polkovnik Mustafa Kamalın köməkçisi seçildi. Şükrü Tezer Mustafa Kamalın ikinci köməkçisi olaraq Muş-Bitlis cəbhələrində idi. Bu arada birinci köməkçi Cavad Abbas olub. Mustafa Kamal 7-ci Ordunun komandanı olanda Şükrü Bəy də köməkçi təyin edildi.

Mustafa Kamal alman generalı Falkenhayn ilə anlaşa bilməyib 7-ci İldırım Ordu Komandanlığından istefa verəndə, 15 oktyabr 1917-ci ildə baş köməkçi Salih Bozok, köməkçisi Cevat Abbasla birlikdə Mustafa Kamallaın yanında İstanbula gəldi. Bu arada böyük qardaşının ölümü ilə əlaqədar üç ay müddətinə Manisaya gedən köməkçi Şükrü, Mustafa Kamalın istəyi ilə 2-ci Ordu komandanlığına təyin edilərək Hələbə gedib. Mustafa Kamal Paşa ikinci dəfə Hələbə 7-ci İldırım Ordusu komandanı təyin edilərkən Şükrü bəy yenidən köməkçilik vəzifəsinə başladı.

Osmanlı Ordusundan tərxis olması

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Mudros barışığı imzalananda İldırım Ordu Qrupu Komandiri Mustafa Kamal Paşa ilə birlikdə Adanaya getdi. Bu komandanlığın ləğvi ilə 10/11 noyabrda qatarla İstanbula yola düşən Mustafa Kamalın yanında olan köməkçisi Şükrü tərxis olunduğundan Afyonda qatardan düşüb məmləkəti Manisaya getdi.

Sivil həyatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Manisada mülki həyatına başlayan Şükrü bəy Duyun-u Umumiye idarəsində çalışıb. Yunan işğalı zamanı Anadoluya keçməyə fürsət tapa bilmədi. Qurtuluş Savaşı zamanı Manisanın yunanlar tərəfindən işğalı zamanı bir neçə dəfə həbs olunub; Sərbəst buraxılanda onu imza atmaq üçün hər gün polis bölməsinə getməyə məcbur ediblər.[2]

Zəfərdən sonra Manisa Varidat Mühasibat İdarəsi, Bergama Vergi Dairəsi müdirliyi və Tekel idarəsində çalışıb. İzmir, Samsun, Bitlis, Diyarbəkir və Malatyada Monopoliya idarəsinin müdiri işlədikdən sonra 1949-cu ildə təqaüdə çıxdı. O, xatirələrini təqaüd həyatında yazıb. 1969-cu ildə İzmirdə vəfat edib. Onun xatirələri ölümündən sonra nəşr olundu.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Atatürk’ün Hatıra Defteri, Tarihcininyeri.net sitesi, Erişim tarihi:17.05.2012 [ölü keçid]
  2. ↑ 1 2 "Arxivlənmiş surət". 2012-04-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-05-17.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]