Salih Bozok

Saleh Bozok (1881[1][2], Saloniki – 25 aprel 1941, İstanbul), Türk hərbçisi və siyasətçi. Mustafa Kamal Atatürkün uşaqlıq dostu idi və daha sonra yavəri oldu. Atatürkün ən yaxın adamı olaraq bilinir.

Salih Bozok
türk. Salih Bozok
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi 1881[1][2]
Doğum yeri
Vəfat tarixi 25 aprel 1941(1941-04-25)
Vəfat yeri
Partiya
Təhsili
  • Monastır Hərbi Ali Məktəbi[d]
Fəaliyyəti hərbi qulluqçu, siyasətçi
Hərbi xidmət
Döyüşlər
Rütbəsi polkovnik-leytenant
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Mustafa Kamal Atatürkün Selanikdən qonşusu və məktəb yoldaşı, eyni zamanda yaşda bir dostu idi. Hərbi məktəbi eyni ildə bitirdilər. Mustafa Kamal Hərbi Akademiyanı oxuyaraq kurmay oldu, Salih Bozok isə jandarma sinfini seçddi. Mustafa Kamal Paşa, "Baş Müvəffəq" olaraq vəzifəsinə Salih Bəy adlı "Milli Mübarizəni" təşkil etmək üçün Anadoluya hərəkət etmədən öncə Suriya cəbhəsində olarkən Salih Bozoku baş yavəri təyin etdi. Mustafa Kamal Paşa məclis başçısı olarkən Məclis başqanlığı yavəri oldu və sonra Atatürk prezident seçildikdən sonra da prezidentin yavəri vəzifəsini icra etdi.

Polkovnik-leytenant rütbəsində istefa verdikdən sonra TBMM-nin 2-ci (Yozgat, Bozok) dövründə millət vəkili seçildikdən sonra da Mustafa Kamalın yanında idi. 4 dövr qədər Yozgat və daha sonra Bilecikdən millət vəkilli seçildi. Mustafa Kamal Atatürkün ölümündən sonra, "Baş komandan yavərsiz gedə bilməz!" — deyərək ürəyinə bir güllə sıxaraq intihar etmək istədi. Zülfü Livanelinin rejissoru olduğu "Veda" adlı filmdə, bu intihar son səhnə olaraq istifadə edildi. Qazi Mustafa Kamal Atatürk və Saleh Bozokun yaxınlıq əlaqələri, dostluqları və verdikləri mübarizə illərini filmə köçürdü. Güllə ürəyini sıyırmasıyla sağ qaldı. Atatürk olmadan qısa bir həyatında millət vəkiliyi etdi və 25 aprel 1941-ci ildə vəfat etdi.

Mustafa Kamal Atatürk ilə dostluğu

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Atatürk ilə dostluqları köhnədir. O da Atatürk kimi Selanik anadan olub. Onların yaşları yaxındır. Selanikdən məhəllə qonşuluqları, hətta uzaq qohumları da var. Onlar ilk hərbi dövründə birlikdə olacaqlar. 1908-ci ildə hürriyyətin elanından sonra, yollar Selanikdə yenə kəsişir. Atatürk bu ildən "ömürlük yoldaş" olaraq seçdiyi maraqlı bir səhnə var:

Bir gecə Selanikdə məşhur Olimposs kazinosunda oturduqları bir axşam, Mustafa Kamal süfrədəki dostlarına gələcəkdə hakimiyyətə necə gələcəklərini izah edir. Sonra gələcək vəzifələrini orada olanlara göstərir. Masadakılar; Fuat Bulca, Nuri Conker, Fəthi Okyar və Saleh Bozok, onu təəccüblə izləyir. Vəzifə hissəsindən sonra hər kəs Bozoka gəldikdə isə, Saleh deyir ki, səni heç vaxt tərk etməyəcəyik. "Mən səni özümə yavər edəcəyəm." Şura soruşur:

"Sən nə olacaqsan?"

Cavab qısadır:

"Mən sizə bu vəzifələri verəcək adam olacağam".

Əsərləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • (Cemil S. Bozok), Hep Atatürk'ün Yanında, Çağdaş Yayınları, İstanbul 1985.
  • (Can Dündar), Yaveri Atatürk'ü Anlatıyor, Doğan Kitapçılık, İstanbul 2001.

Mənbə

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 Swartz A. Salih Bozok // Open Library (ing.). 2007.
  2. ↑ 1 2 Salih Bozok // Faceted Application of Subject Terminology.