Bahirə Bediş Morova Aydilək
Bahirə Bediş Morova Aydilek (1897, Bosniya vilayəti – 10 noyabr 1965[1] və ya 10 noyabr 1938, Türkiyə) ― türk rəssam və siyasətçi,Türkiyə Böyük Millət Məclisinə seçilən ilk 18 qadın millət vəkilindən (deputat) biri. O, Türkiyənin 5-ci parlamentində Konya seçki dairəsinin millət vəkili kimi fəaliyyət göstərib.[2]
| Bahirə Bediş Morova Aydilək | |
|---|---|
| türk. Bahir Bediş Morova Aydilek | |
 | |
Türkiyə Böyük Millət Məclisinin V çağırış deputatı | |
| 1 mart 1935 – 27 yanvar 1939 | |
| Seçki dairəsi | Konya seçki dairəsi |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1897 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 10 noyabr 1965[1] və ya 10 noyabr 1938 |
| Vəfat yeri | |
| Partiya | |
| Fəaliyyəti | siyasətçi, rəssam |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Erkən həyatı
[redaktə | mənbəni redaktə et]Bahirə Bediş Aydilək 1897-ci ildə Osmanlı imperiyasında, Bosniya vilayətində anadan olub. Atası Salonikidən Bosniyaya köçüb gəlmiş yəhudi əsilli Hasbi əfəndi, anası isə Əsma xanımdır.[3] Lozanna müqaviləsindən sonra Aydilək və ailəsi İstanbula köçmüş və çətin günlərdən keçmişdir. Onun atası ticarətlə məşğul olur, Aydilək də çəkdiyi rəsmləri İstanbulun zənginlərinə sataraq evə kömək edirdi.[3]
Aydilək Boluda ibtidai və orta məktəbi bitirmiş və bundan sonra oradakı rəssamlıq məktəbində rəsm müəllimi kimi işləmişdir.[2] O 1927-ci ildə görmə problemləri səbəbi ilə işini tərk etmiş, Cümhuriyyət Xalq Partiyası (CHP) və Bolu halkevində işləmişdir.[2] 1930-cu ildə Bolu Bələdiyyə Məclisinə üzv seçilmişdir.[3][4]
Siyasi fəaliyyəti
[redaktə | mənbəni redaktə et]1934-cü ildə Aydilək, Mustafa Kamal Atatürk ilə tanış olmuş və Atatürk ona "rəssam" mənasını verən "Bediz" (sonralar "Bediş" kimi yazılmağa başlamışdır) adını vermişdir.[2]
1935-ci il fevralın 8-də keçirilən parlament seçkiləri zamanı Aydilək 1352 səs ilə CHP-nin Konya ilindən millət vəkili kimi parlamentə daxil olmuşdur.[2] O, Türkiyənin V parlamentinin Gömrük və İnhisar Əncümənində işləmişdir.[2]
Deputat olduğu müddətdə o, Beyşehir gölü ətrafında suvarma kanalı layihələrinin tikintisini, eləcə də Konyanın Ankaraya bağlı dəmir yolu şəbəkəsinə qoşulmasını, kəndlilər üçün əmək qanununu, dövlət məmurlarının səlahiyyətlərindən sui-istifadəyə görə cəzaların verilməsini və s. müdafiə edərək öz seçki dairəsinə xüsusi xidmət etmişdir.[2] Aydilək 1935-ci ildə İstanbulda keçirilən 12-ci Beynəlxalq Qadınlar Qurultayında iştirak edib.[4] O 1939-cu il parlament seçkilərin namizəd göstərilməmiş və onun siyasi karyerası 5-ci parlamentdəki fəaliyyəti ilə yekunlaşmışdır.[4]
Aydiləkin ölüm tarixi dəqiq bilinmir, amma mənbələrdə Atatürkün ölüm günü ilə eyni gündə, 10 noyabrda vəfat etdiyi qeyd edilir.[2][3][4]
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ 1 2 Bahire Bediz Aydilek Morova (1897-1965) (türk.). // Atatürk Ansiklopedisi Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Atatürk Araştırma Merkezi, 2020. ISBN 978-975-17-4677-1
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 Duroğlu, Sibel. Türkiye'de İlk Kadın Milletvekilleri (PDF) (Tezis) (türk). Ankara Universitetinin Sosial Elmlər İnstitutu. 2007. 77–79. 2015-02-07 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2017-10-31.
- ↑ 1 2 3 4 Şahin, Cemile. Türk parlamentosundakı kadın milletvekilleri (1935-2007) (Tezis) (türk). Ərzurum: Atatürk Universitetinin Sosial Elmlər İnstitutu. 2010. 2022-12-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-04-26.
- ↑ 1 2 3 4 "Bahire Bediz Aydilek Morova (1897-1965)". Atatürk Ansiklopedisi (türk). 2021-05-25. 2024-05-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-04-26.