Məmməd Ələkbərli

Məmməd Həmid oğlu Ələkbərov (Ələkbərli) (10 mart 1899, Lənkəran, Lənkəran qəzası – 7 fevral 1959, Bakı) — Azərbaycan-sovet dövlət xadimi və pedaqoqu, Azərbaycanın ilk mədəniyyət naziri (1953–1955), Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti sədrinin müavini (1952–1953), Azərbaycan SSR maarif naziri (1947–1952).

Məmməd Ələkbərov
Azərbaycan SSR mədəniyyət naziri
18 aprel 1953 – 26 mart 1955
Əvvəlki	nazirlik təsis edilib
Sonrakı	Məmməd Qurbanov
Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti sədrinin müavini
15 aprel 1952 – 18 aprel 1953
Sədr	Teymur Quliyev
Azərbaycan SSR maarif naziri
1947 – 15 aprel 1952
Əvvəlki	Mirzə İbrahimov
Sonrakı	Mehdi Mehdizadə
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi	10 mart 1899(1899-03-10)
Doğum yeri	Lənkəran, Lənkəran qəzası, Bakı quberniyası, Rusiya imperiyası
Vəfat tarixi	7 fevral 1959(1959-02-07) (59 yaşında)
Vəfat yeri	Bakı, Azərbaycan SSR, SSRİ
Partiya	Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası (1943–1959)
Təhsili	Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutu (1923–1926)
Fəaliyyəti	pedaqoq
Elmi fəaliyyəti
Elmi dərəcəsi	filologiya elmləri namizədi[d] (1950)
Təltifləri	1946

Məmməd Həmid oğlu Ələkbərov (Ələkbərli) 1899-cu ildə Lənkəranda kəndli ailəsində anadan olmuşdur. 1909-cu ildə atası Məşədi Həmidin ölümündən sonra qohumlarının himayəsində yaşamış, Lənkərandakı "Behcət" rus-tatar (Azərbaycan) məktəbində oxumuş, lakin təhsilini başa vura bilməmişdir.^[1]

1920-ci ilə qədər əmisi oğlunun balıq təsərrüfatında çalışmışdır. Azərbaycanda sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra müəllim hazırlığı kursunu bitirərək Astraxanbazardakı (hazırkı Cəlilabad) 1-ci dərəcəli məktəbə müəllim göndərilmişdir. 1921-ci ildə Lənkəran şəhərindəki 5 nömrəli məktəbdə çalışmağa başlamışdır. Məmməd Ələkbərov 1923–1926-cı illərdə Bakıdakı Pedaqoji İnstitutda oxumuş, ali təhsilli mütəxəssis kimi Balaxanıda, Borçalının Başkeçid bölgəsində müəllimlik etmişdir. Quba qəza Xalq Maarif şöbəsinin müdiri işləmişdir.^[1][2]

Məmməd Ələkbərov 1928-ci ildə Azərbaycan SSR Xalq Maarif Komissarlığı aparatına işə qəbul olunmuş, metodist, məsul icraçı, ibtidai və orta məktəb idarəsi rəisinin müavini vəzifələrində çalışmışdır.^[1] 1937-ci ildə Azərbaycan Dövlət Elmi-Tədqiqat Məktəblər İnstitutunda elmi işçisi olmuş, eyni zamanda 1939-cu ildə Müəllimləri Təkmilləşdirmə İnstitutunun direktor müavini vəzifəsinə işləmiş, 1941-ci ildə isə tamamilə bu vəzifəyə keçmişdir.^[3]

1943-cü ildə Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası üzvlüyünə qəbul edilən Məmməd Ələkbərov həmin ildən Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutunun direktoru, 1944-cü ildən isə Azərbaycan SSR xalq maarif komissarının müavini olmuşdur. 1947-ci ildə Azərbaycan SSR xalq maarif naziri təyin edilmiş, həmin vəzifədə beş il çalışmış, sonra isə Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti sədrinin müavini vəzifəsində işləmişdir. 1953-cü ildən Azərbaycan SSR mədəniyyət naziri olmuşdur.^[3]

1947-ci ildə — İkinci Dünya müharibəsindən sonra Azərbaycanda Nizaminin yubleyinin təntənəli şəkildə qeyd olunduğu ərəfədə "Nizami Gəncəvi və Azərbaycan xalq yaradıcılığı" mövzusunda namizədlik dissertasiyasını müdafiə etmiş,^[4] filologiya elmləri namizədi alimlik dərəcəsini almış, Azərbaycan dili və ədəbiyyatın tədrisi metodikası mövzusunda məqalələrin müəllifi olmuşdur. Onun "Natamam orta və orta məktəblərdə yazı işləri" (1940), "İbtidai məktəbdə oxu metodikası" (1940) və başqa kitabları nəşr edilmişdir.^[1]

Məmməd Ələkbərov dəfələrlə Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin üzvü seçilmiş, Azərbaycan SSR Ali Sovetinin ikinci və dördüncü çağırış deputatı olmuşdur.^[3] "Azərbaycan SSR əməkdar məktəb müəllimi" fəxri adına layiq görülmüş, "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni və medallarla təltif edilmişdir.^[5]

Məmməd Ələkbərov uzun sürən ağır xəstəlikdən sonra 7 fevral 1959-cu ildə vəfat edib.^[5]

Məmməd Ələkbərov. Nizami Gəncəvi və Azərbaycan xalq yaradıcılığı. Bakı: 2021. 130 s.