Nizami metrostansiyasının mozaikaları

Nizami metrostansiyasının mozaikaları — 1973–1976-cı illərdə SSRİ xalq rəssamı Mikayıl Abdullayev tərəfindən yaradılmış on doqquz mozaik pannolardır. Pannolardan on səkkizində Nizaminin "Xəmsə"sinə daxil olan beş məsnəvidən bədii səhnələr, birində isə şairin özünün üç metrdən artıq hündürlüyə malik boyaboy portreti təsvir edilmişdir. Mozaikalardan 3-ü "Sirlər xəzinəsi", 3-ü "Xosrov və Şirin", 3-ü "Leyli və Məcnun", 4-ü "Yeddi gözəl", 5-i isə "İsgəndərnamə" mövzularına həsr edilmişdir. Mozaikalar Nizaminin beş poemasının illüstrativ nəqli kimi nəzərdə tutulmuşdur. Mozaikalarda qəhrəmanlar, başlarına gəlmiş mühüm hadisələr zamanı təsvir edilmişlər.[1]

Nizami metrostansiyasının mozaikaları
"Simnarın faciəsi" mozaik pannosundan detal
"Simnarın faciəsi" mozaik pannosundan detal
Rəssam Mikayıl Abdullayev
Tarixi 1973–1976
Texnikası mozaika
Saxlanıldığı yer Nizami metrostansiyası

Mozaik təsvirlər üçün rəng seçərkən, rəssam, əlvan və parlaq rənglərdən istifadədən qaçaraq, yumşaq rəng çalarlarına üstünlük vermişdir. [5] Həmçinin, monoxrom rənglərdən də imtina edilmişdir. Süjetlərin traktovkasında rəssam klassik miniatür formasına müraciət etmişdir. Miniatür sənətindən gəlmə ünsürlər kompozisiyaların şərti traktovkasında və ayrı-ayrı detalların səthi təsvir formasında özünü büruzə verir. M. Nəcəfov Mikayıl Abdullayevin yaradıcılığına həsr edilmiş kitabında Nizami metro stansiyasındakı mozaikaları "Azərbaycan təsviri sənətinin monumental rəngkarlıq sahəsinin qiymətli nümunələri"[2] adlandırır.

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Mikayıl Abdullayevin Nizami Gəncəvi yaradıcılığına ilk müraciəti 1941-ci ildə olmuşdur.[3] Həmin il rəssam şairin "İsgəndərnamə" poemasının motivləri əsasında "Nəsihət" adlı üç fiqurlu bir tablo yaratmışdır.[4] Nizami Gəncəvi adına Azərbaycan Ədəbiyyatı Muzeyinin sifarişi ilə[5], o zaman hələ 20 yaşı olab rəssam tərəfindən çəkilmiş bu tabloda qoca Aristotel İsgəndərlə söhbət aparır. Filosofun nəyəsə işarə edən əli fikir mərkəzini təşkil edərək, kompozisiyanın düz mərkəzində yerləşir.

1973-cü ildə Bakı metropoliteninin Nizami stansiyasının interyerinin işlənməsi işinə start verilərkən, bədii tərtibat işi Mikayıl Abdullayevə həvalə edilir.[6] Rəssam stansiyanın yeraltı salonunun mozaikalarla bəzədilməsini təklif edir və onun bu təklifi metro stansiyası layihəsinin baş memarı olan Mikayıl Hüseynov tərəfindən rəğbətlə qarşılanır. Rəssam bu haqqda xatirələrində yazır:

" 1973-cü ildə dahi şairin adını daşıyan “Nizami” stansiyasının bədii tərtibatı kimi məsul və şərəfli bir iş başlandı. Bütün yaradıcılıq imkanlarımı səfərbərliyə aldım. İncilər incisi “Xəmsə”ni yenidən mütaliə etməyə başladım. Hər poema üçün seçdiyim ən səciyyəvi səhnələri, stansiyanın yeraltı salonunun tağlı pilonlarında yerləşdirməyi qət etdim. Doqquz cüt qabaq-qabağa yerləşən pilonlarda, on səkkiz səhnəni təsvir etməyi qərara aldım. Baş memar – akademi Mikayıl Hüseynovun bu niyyətimə razılıq verməsi məni bir qədər də ürəkləndirdi. Belə ki, memarlıq layihəsində mozaik pannolardan istifadə edilməsi məsələsi əsla nəzərdə tutulmamışdı.[4] "

Hazır mozaik təsvirlərin yığılması SSRİ Rəssamlıq Akademiyasının Leninqraddakı mozaika emalatxanasına həvalə edilmişdir.[7] 1979-cu ilin birinci rübündə Nizami stansiyasının yeralt salonunda on səkkiz mozaik pannonun bədii tərtibatı başa çatdırılmşdır. Mozaikalarla paralel, rəssam Gəncə ilə bağlı "Sənətkar məclisi" adlı rəsm əsəri üzərində də işləmiş və həmin il, adı qeyd edilən tablonu da tamamlamışdır.[7] Əsərdə XII əsr Gəncəsində xalq ustalarının əlbir əməyi və məişəti ilə əlaqədar səhnələr təsvir edilmişdir.[7]

Restavrasiya

[redaktə | mənbəni redaktə et]

2016-cı ildə Nizami metrostansiyasında istismara verildiyi dövrdən bəri ilk dəfə bərpa-yenidənqurma işlərinə start verilmişdir.[8] Yenidənqurma işlər çərçivəsində stansiyanın yeraltı salonunda yerləşən mozaik pannoların da Bakı Metropoliteni QSC-nin daxili vəsaiti hesabına[8] restavrasiyasına başlanmışdır. Restavrasiyadan sonra, istismara verildiyi illərdə olduğu kimi, ilkin parlaqlığı bərpa olunmuş təsvirlər yenilənmiş mərmər haşiyələrin fonunda daha işıqlı görünür.[8] Pannoların altındakı yazılar latın əlifbasının bədii şriftlərilə verilib və bu zaman onun orijinal formatı da qorunaraq saxlanılıb. Pannoların bərpası ilə peşəkar rəssamlar Zöhrab Cabbarov, Elçin Cabbarov, Nizami Vəliyev məşğul olublar.[8] Zöhrab Cabbarov pannoların müəllifi SSRİ xalq rəssamı, professor Mikayıl Abdullayevin tələbəsi olub.[8]

Arxa elementlərin təmiri üçün pannolar 2–3 metr irəli çəkilmiş, bunun üçün xüsusi qurğu hazırlanmışdır. İrəli çəkilən pannonun metal konstruksiyalarının möhkəmlənməsi ilə yanaşı, mozaikaların bərpası da paralel aparılmışdır. İlk növbədə pannonun arxa hissəsinin köhnə izolyasiya qatı dağıdılmış, onun yerində müasir izolateks, slikon və keramik sement qatışığının çəkilməsi ilə rütubətə davamlı və daha etibarlı bir qat yaradılmışdır. Mozaika elementlərinin dayanıqlığını təmin etmək üçün, onların üstünə xüsusi şəffaf maddə çəkilmişdir. Pannoların yeri hazır olduqdan sonra onları qaytarıb yerlərinə oturdulmuşdur. Bundan sonra mozaik təsvirlərin çatlamış, deformasiyaya uğrayan və ya düşüb itən hissələrinin, bu səbəbdən kafel parçası və ya başqa bir materialla əvəz olunmuş hissələrinin yerinə əsl kaşıdan mozaika üçün bişirilmiş olan parçaları qoyulmuşdur.[8]

Xüsusiyyətləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Mozaik pannolar

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Stansiyanın yeraltı salonunda 18 mərmər tağda yerləşdirilmiş mozaikalar, Nizami poemalarının süjetlərinə həsr olunmuşdur.[6] Eskalatordan düşüb stansiyanın yeraltı salonuna daxil olanda sağ tərəfdəki pilonlarda Nizaminin ilk didaktik-fəlsəfi əsəri olan "Sirlər xəzinəsi"nin motivləri əks olunmuşdur. Fiqurlar üçün götürülən ümumi miqyas, rəsm sahəsinin plastik həlli və kompozisiyaların hər iki tərəfindən verilmiş təpələrin şərtiləşmiş təsviri salondakı bütün on səkkiz pilonda təkrar edilir. Bunun da sayəsində, salondakı təsvirlər arasında vəhdət yaranır.

Mikayıl Abdullayev yazır: "Təcrübə göstərir ki, böyük bir interyerdə tərtibatın monumental həlli, ilk növbədə miqyasın düzgün tapılmasından asılıdır. Bu, olduqca ciddi məsələdir. Yeraltı salonun ümumi bədii tərtibatı üçün meyar götürülən sonuncu miqyas ciddi axtarışların nəticəsidir."[9]

"Xəmsə" motivləri on səkkiz pilonda ardıcıllıqla yerləşdirilərkən, onların məzmun və bədii forma cəhətdən bir-birinə uyğunluğu nəzərə alınmışdır.[9] Belə ki, salonun divarlarında "Sirlər xəzinəsi"ndən "Bayquşların söhbəti", "Kərpickəsənin nağılı", "Sultan Səncər və qarı", "Xosrov və Şirin"dən "Fərhad Bisütunda", "Xosrov və Şirin", "Fərhad və Şirin", "Leyli və Məcnun"dan "Məcnun və atası", "Leyli və Məcnun", "Leylinin qəbri üstündə", "Yeddi gözəl"dən "Simnarın faciəsi", "Bəhram və əjdaha", "Bəhramın hünəri", "Fitnə", "İsgəndərnamə"dən "İsgəndər və çoban", "Yeddi alim", "Nüşabə və İsgəndər", "Daranın ölümü" və "Nəqqaş Mani" səhnələri əks olunmuşdur.

Digər poemalarla müqayisədə "İsgəndərnamə" poemasına daha çox diqqət verilmiş, təsvirlərdən beşi bu poemanın mövzuları əsasında yaradılmışdır.[7] Poemanın ümumi süjetində əhəmiyyətli rol oynamayan Nəqqaş Mani obrazına ayrıca pannonun həsr edilməsini Abdullayev belə izah edir: "Poemada daha mühüm, daha səciyyəvi başqa mövzular olduğu halda, Nəqqaş Mani mövzusuna müraciət etməyim heç də təsadüfi deyildir. Dahi Nizami tərəfindən qələmə alınmış Şərqin böyük nəqqaşı Manidən qabaq, Azərbaycan ədəbiyyatı və mədəniyyətində heç bir rəssam obrazına rast gəlməmişik."[7]

Nizaminin mozaik portreti

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Nizami mozaikasının eskiz təsviri

Salonun baş divarında Nizaminin yumşaq pastel rəngləri ilə işlənmiş[1] böyük portreti verilmişdir. Lakin, daha öncə həmin divarın müxtəlif şəkildə layihələndirilməsi təklifləri olmuşdur. Mikayıl Hüseynov tərəfindən təklif edilmiş ilkin layihədə divar qarşısında postament üzərində Nizaminin büstünün qoyulması nəzərdə tutulmuşdu.[4] Mikayıl Abdullayev isə əvvəlcə həmin divarda Qədim Gəncənin panoramını verməyi təklif etmişdir.[4] Texniki xidmət üçün nəzərdə tutulmuş qoşa qapıların isə Gəncə qapıları kimi dizayn edilməsi qeyd edilmişdi. Lakin, sonradan bu təklif Nizaminin tam boylu portret təsviri ilə əvəz edilmişdir. Bu haqqda Mikayıl Abdullayev xatirələrində yazır:

" 70 metrə qədər uzanan salonun baş divarında veriləcək təsvirin mövzusu bizi çox düşündürdü. Layihə üçün müxtəlif variantlar yoxlanıldı. Baş memarın ilk variantında yalnız postament üzərində Nizami büstünü qoymaq nəzərdə tutulmuşdu. Mənim fikrimə isə əvvəl Qədim Gəncənin mənzərəsi gəlirdi. Arada bir divardakı texniki xidmətlər üçün nəzərdə tutulan tək qapını qoşalayaraq, hazırda Gelati monastırında saxlanan XII əsr Gəncəsinin dəmir darvazasının dublikatını həmin panoram calamağı qət etdim. Lakin, layihənin maketində hiss olunurdu ki, bunların heç biri “Xəmsə”ni lazımınca ümumiləşdirə bilməz. Çünki, salonda fikir mərkəzi alınmırdı. Yalnız, dahi şairin, hündürlüyü 3 metrdən artıq iri həcmli boyaboy portret obrazı interyerin ansamblında mövqe tuta bilərdi.[4] "

Rəssamın fikrincə, "Sərnişinləri üzü aşağı gətirən eskalatorun sonuncu pillələrindən görünməyə başlayan şairin əzəmətli fiquru 70 metrlik salonun daxilində fikir mərkəzi yaratmalı idi."[4] Nizaminin mozaik portretini yaradarkən, Mikayıl Abdullayev şairin, özündən əvvəl yaradılmış portret obrazından uzaqlaşmamağı qarşıya məqsəd qoyur.[4] "Hər şeydən qabaq, indiyə kimi hamıya tanış Nizami obrazından uzaqlaşmamağı qarşıma məqsəd qoydum. Yəni, Nizaminin yeni portretini yaratmağı deyil, necə deyərlər, onun geniş yayılmış portretini , yaradıcılıq süzgəcimdən keçirməyi nəzərdə tutmuşdum. Miqyas cəhətdən şairin fiquru poemalara həsr olunmuş süjetli təsvirlərin personajlarından iki dəfə böyük verilməli idi. Bu da, Nizami obrazının monumental baxılmasını təmin edə bilərdi."[4]

Rəng palitrası və üslub

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Mozaik təsvirlər üçün rəng seçərkən, rəssam, əlvan və parlaq rənglərdən istifadədən qaçaraq, yumşaq rəng çalarlarına üstünlük vermişdir.[7] Həmçinin, monoxrom rənglərdən də imtina edilmişdir. Rəssam rəng seçimi haqqında yazır: "Salonun ümumi tərtibatında istifadə olunan mozaik boyaların rolu böyükdür. Onlar, həm göz oxşamalı, həm də öz təsir dərəcəsini saxlamalıdır. Yəni, boyalar həddindən artıq "qışqırmamalı", ümumi kolorit çərçivəsində qalmalıdır. İki sıra üzbəüz pilonların arasındakı məsafə cəmi yeddi metr yarımdır. Bu, heç də böyük məsafə deyildir. Odur ki, burada həddən artıq əlvan və "cingiltili" rənglərdən deyil, yumşaq rəng çalarlarından istifadə olunmalı idi. Eyni zamanda monoxrom rənglərdən də imtina etdim. Çünki, "Xəmsə"nin rəngarəng səhnələri özünə münasib kolorit tələb edir. Yeraltı salonun pilonlarında yerləşən pannoların rəng ahənginnin həlli mənim üçün çox məsul iş idi. Məhz, buna görə, monumental-dekorativ sənətində işlədilən, satışa buraxılan hazır produksiyadan – smalta mozaikasından vaz keçməli oldum. Çünki, bu məmulatın palitrası çox da böyük deyildi, ona görə də istədiyim rəng çalarını əldə etməkdə mütləq çətinlik çəkərdim."[7]

Süjetlərin traktovkasında rəssam klassik miniatür formasına müraciət etmişdir. Miniatür sənətindən gəlmə ünsürlər kompozisiyaların şərti traktovkasında və ayrı-ayrı detalların (məsələn, dağların, ağacların, buludların və s.) səthi təsvir formasında özünü büruzə verir.[10]

Mövzular

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Nizami mozaikası
Sağ tərəf Sol tərəf
Ad Mövzu Şəkil Ad Mövzu Şəkil
Simnarın faciəsi Yeddi gözəl poemasından alınmış mövzudur. Hekayəyə əsasən Yəmən şahı Neman, Simnar adlı memara dünyanın ən gözəl sarayını tikməyi sifariş edir. Şahın əmri ilə işə başlayan memar beş il fasiləsiz çalışaraq Xəvərnəq sarayı adlı möhtəşəm saray binası inşa edir. Binanın inşası tamamlandıqdan sonra, şah daha yaxşı saray tikməməsi üçün Simnarın qollarını bağllayaraq sarayın qülləsindən aşağı tullamağı əmr edir. Xəvərnəq sarayı Simnarın son əsəri olur.[11] Bayquşların söhbəti "Sirlər xəzinəsi" poemasından alınmış mövzudur. Hekayəyə əsasən Nuşirəvan şah ov zamanı dəstədən ayrı düşərək vəziri ilə bir xarabalığa gəlib çıxır. Burada o, iki bayquşun söhbətinə qulaq şahidi olur. Şahın bayquşların nə danışdığını soruşduqda, vəzir deyir ki, bayquşlardan biri qızını ərə verir və əvəzinə oğlandan bir neçə xaraba kənd istəyir. O biri bayquşcavab verir:"Bax gör şah hər yanı necə xarabazara döndərib! Sən heç narahat olma. Sənə yüz min belə xaraba kənd verərəm."[12]
Bəhram və əjdaha "Yeddi gözəl" poemasından alınmış mövzudur. Hekayəyə əsasən gur və şir ovundan sonra, Bəhram şah bir gün mağarada əjdahaya rast gəlir. Böyük canlıdan çəkinməyən şah qəhrəmanlıqla döyüşə atılır, əjdahanı məğlub edir və onun keşiyini çəkdiyi böyük xəzinəni ələ keçirir.[13] Kərpickəsənin nağılı "Sirlər xəzinəsi" poemasından alınmış mövzudur. Hekayəyə əsasən Şam şəhərində gəzən bir oğlan kərpickəsən qoca ilə rastlaşır. Oğlanın qocaya yazığı gələrək ondan nəyə görə qoca vaxtında belə iş gördüyünü soruşur. Qoca isə cavabında oğlana istənilən yaşda mütəxəssis insanın yaxşı tapıntı olmasını başa salır.[14]
Bəhramın hünəri "Yeddi gözəl" poemasından alınmış mövzudur. Hekayəyə əsasən Bəhram Gur şahlıq taxtına əyləşməzdən əvvəl Xəvərnəq sarayında təşkil olunan məclislərdən biridə meydana iki şir buraxılır. Şirlər qızıldan hazırlanmış tacı qoruyurlar. Xalq şərt kəsir ki, əgər Bəhram şirləri məğlub edərək tacı ala bilsə, onun şahlığı tanınacaq. Bəhram şirlərlə döyüşə girərək onları məğlub edir və tacı qazanır.[15] Sultan Səncər və qarı Sirlər xəzinəsi poemasından alınmış mövzudur. Hekayəyə əsasən bir gün Sultan Səncər atla gəzərkən yaşlı bir qadın ona yaxınlaşaraq şikayət etməyə başlayır. Qadın, ölkəsindən xəbəri olmayan sultana məmurların özbaşınalığı və bu özbaşınalığın sultanın şərəf və ləyaqətini alçaltması haqqında məlumat verir.[16]
Fitnə "Yeddi gözəl" poemasından alınmış mövzudur. Hekayəyə əsasən, bir gün ov zamanı sərhəng Bəhramı öz qəsrinə dəvət edir. Uca qalanıntəpəsində şaha dəbdəbəli ziyafət verir. Şah yaşı altmışı keçən qocasərhəngdən bu altmış pilləni necə çıxdığını xəbər alır. Ev sahibi cavabverir ki, o, bunun öhdəsindən birtəhər gəlir. Qəribə burasıdır ki, zərif birqız bu altmış pilləli uca eyvana çiynində öküz bir nəfəsə çıxır. Qız şahaöz məharətini göstərdikdən sonra o, deyir ki, bu, adətdir, iş güclü olmaq da deyil.[17] Xosrov və Şirin "Xosrov və Şirin" poemasından alınmış mövzudur. Hekayəyə əsasən Şirini axtarmaq üçün Ərmənə gələn Xosrov, yolda çayda çimən gözəllə qarşılaşır. Onu, hürkütməmək üçün, gizlincə izləyən Xosrov, saraya gəldikdən sonra, yolda gördüyü gözəlin Şirin olduğunu başa düşür.[18]
İskəndər və çoban "İsgəndərnamə" poemasından alınmış mövzudur. Hekayəyə əsasən Makedoniyalı İskəndərin başında iki buynuz olsa da, hökmdar buynuzlarını müvəffəqiyyətlə xalqdan gizlədə bilir. Lakin, bir gün hökmdarın qarşısına çıxan çoban, onun sirrini başa düşür. Bundan sonra quyudan tilsimlənən çoban hər dəfə ney çalındıqda "İsgəndərin buynuzu var buynuzu" deyə aləmə car çəkir.[19] Fərhad Bisütunda "Xosrov və Şirin" poemasından alınmış mövzudur. Hekayəyə əsasən Xosrov şah və sənətkar Fərhad hökmdar gözəl Şirini sonsuz məhəbbətlə sevirlər. Fərhadın Şirindən əl çəkməyəcəyinə əmin olduqdansonra Xosrov şah hiyləyə əl atır: əgər Fərhad Bisütun dağından yol çəkə bilsə,Xosrov Şirini unutmağa hazırdır. Fərhad "şahın vədəsindən ümidlənərək"qeyri-mümkün işə girişir. Onun külüngünün zərbələri altında qayalar parça-parça olur, dağ yerindən oynayır.[20]
Yeddi alim "İsgəndərnamə" poemasından alınmış mövzudur. Hekayəyə əsasən Makedoniyalı İskəndər Qədim dünyanın ən böyük filosoflarını ətrafına toplayaraq, onlarla müxtəlif məsələləri müzakirə edir. Məclisdə Ərəstun, Valis, Bəlinas, Sokrat, Fərfuryus, Hürmüz və Əflatun iştirak edirlər. Sonda İskəndər də öz fikrini bildirir.[21] Fərhad və Şirin Xosrov və Şirin poemasından alınmış mövzudur. Hekayəyə əsasən Şirinə aşiq olan xalq qəhrəmanı Fərhad Bisütun dağını yararq arx çəkir. Fərhadın məhəbbətindən xəbər tutan Xosrov onu yanına çağıraraq məkrlə öldürür.[22]
Nüşabə və İskəndər "İsgəndərnamə" poemasından alınmış mövzudur. Hekayəyə əsasən Azərbaycanda İskəndər öyrənir ki, Bərdəni Nüşabə adlı qadın idarə edir, onun sarayında ancaq gözəl qızlar xidmət edirlər, oraya kişi ayağı dəymir. Bunu yoxlamaq üçün İskəndər libasını dəyişir. Nüşabənin sarayına gəlib özünü Makedoniya şahının elçisi kimi qələmə verir. Lakin Nüşabə görür ki, elçi saraya "qorxmaz aslan" kimi daxil oldu, taxt qarşısında elçitək səcdə etmədi. O, İskəndərin fəndini anlayır və şahın çoxdan çəkilmiş şəklini gətirməyi əmr edir. İskəndər Nüşabənin fərasətinə heyran qalıb, kim olduğunu boynuna alır. Nüşabə şöhrətli qonağın şərəfinə şahanə bir məclis düzəldir. Onun qarşısına ləl, qızılla dolu kasalar qoyur. İskəndər deyəndə ki, bunlar yeyilməz, Nüşabə cavab verir ki, bəs yeyilməyən bu daş-qaş üçün niyə qan tökürsən?![23] Məcnun və atası Leyli və Məcnun poemasından alınmış mövzudur. Hekayəyə əsasən Məcnunun atası oğlunun Leyliyə aşiq olmasını eşitdikdə qızın evinə elçi gəlir. Lakin, Leylinin qəbiləsi onlara qızı vermir. Bundan sonra oğlna kömək etmək istəyən ata onu Məkkə ziyarətinə aparır, məsləhət verərək Leylini unutmağı xahiş edir.[24]
Daranın ölümü "İsgəndərnamə" poemasından alınmış mövzudur. Hekayəyə əsasən İskəndərlə yazışmaların onu fikrindən döndərə bilməyəcəyini anlayan Əhəməni şahı Dara, döyüş qərarı alır. Döyüşdə məğlub olduqdan sonra isə öz sərkərdələri tərəfindən öldürülür. İskəndər hörmət əlaməti olaraq Daranın təmtəraqlı dəfnini təşkil edir, qızı Rövşənəklə evlənir və İran başçıları ilə əhd-peyman bağlayır.[25] Leyli və Məcnun Leyli və Məcnun poemasından alınmış mövzudur. Hekayəyə əsasən mədrəsədə bir-birinə aşiq olan iki gənc — Leyli və Məcnunun izdivacına Leylinin ailəsi razılıq vermir. Leyli başqa bir adama ərə verilir. Məcnun səhraya qaçaraq vəhşi heyvanların arasında yaşamağa başlayır.[26]
Nəqqaş Mani "İsgəndərnamə" poemasından alınmış mövzudur. Hekayəyə əsasən iki rəqib rəssam görüşürlər, biri o birisinə qonaq gəlir, görür ki, çox gözəl fontan var, içində bir su içmək istəyi oyanır, parçı götürüb su götürmək istəyəndə parç sınır. Heç demə, orda su yoxuymuş, o sadəcə bir rəsm əsəriymiş. Rəssam gedib yatır səhər qalxır ki, fontanın qırağında bir it ölüsü var. Bütün bu görüntü pozulub dilxor olur və xidmətçiyə deyir ki, bu meyiti burdan götür, sonra məlum olur ki, o da canlı deyil, sadəcə görüntüymüş.[27] Leylinin qəbri üstündə Leyli və Məcnun poemasından alınmış mövzudur. Hekayəyə əsasən Məcnunun həsrətinə dözməyən Leyli vəfat edir. Bundan xəbər tutan Məcnun Leylinin məzarı üstünə gələrək ağlayır və kədərdən vəfat edir. Aşiqlərin ölümündən sonra, Zeyd yuxuda onların Cənnətdə qovuşmalarını görür.[28]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 Мартиросова, 1976. səh. 11
  2. ↑ Nəcəfov, 1982. səh. 51
  3. ↑ Nəcəfov, 1982. səh. 6
  4. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 Abdullayev, 1988. səh. 106
  5. ↑ Nəcəfov, 1982. səh. 7
  6. ↑ 1 2 Nəcəfov, 1982. səh. 52
  7. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 Abdullayev, 1988. səh. 108
  8. ↑ 1 2 3 4 5 6 Z.Q. "Metronun "Nizami" stansiyasında bərpa olunmuş pannolar". oxu.az. 6 İyl 2017. 2020-10-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 iyul 2017.
  9. ↑ 1 2 Abdullayev, 1988. səh. 107
  10. ↑ Nəcəfov, 1982. səh. 53
  11. ↑ Gəncəvi, Nizami. Yeddi gözəl (PDF). Bakı: Lider nəşriyyatı. 2004. səh. 336. 2022-03-03 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 17 iyul 2017.
  12. ↑ Gəncəvi, Nizami. Sirlər xəzinəsi (PDF). Bakı: Lider nəşriyyatı. 2004. 98. 2017-07-12 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 iyul 2017.
  13. ↑ Gəncəvi, Nizami. Yeddi gözəl (PDF). Bakı: Lider nəşriyyatı. 2004. səh. 336. 2022-03-03 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 17 iyul 2017.
  14. ↑ Gəncəvi, Nizami. Sirlər xəzinəsi (PDF). Bakı: Lider nəşriyyatı. 2004. 117. 2017-07-12 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 iyul 2017.
  15. ↑ Gəncəvi, Nizami. Yeddi gözəl (PDF). Bakı: Lider nəşriyyatı. 2004. səh. 336. 2022-03-03 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 18 iyul 2017.
  16. ↑ Gəncəvi, Nizami. Sirlər xəzinəsi (PDF). Bakı: Lider nəşriyyatı. 2004. 110. 2017-07-12 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 iyul 2017.
  17. ↑ Gəncəvi, Nizami. Yeddi gözəl (PDF). Bakı: Lider nəşriyyatı. 2004. səh. 336. 2022-03-03 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 17 iyul 2017.
  18. ↑ Gəncəvi, Nizami. Xosrov və Şirin (PDF). Bakı: Lider nəşriyyatı. 2004. 113. 2022-03-20 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 18 iyul 2017.
  19. ↑ Gəncəvi, Nizami. İskəndərnamə/İqbalnamə (PDF). Bakı: Lider nəşriyyatı. 2004. 45. 2022-05-04 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 18 iyul 2017.
  20. ↑ Gəncəvi, Nizami. Xosrov və Şirin (PDF). Bakı: Lider nəşriyyatı. 2004. 181. 2022-03-20 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 17 iyul 2017.
  21. ↑ Gəncəvi, Nizami. İskəndərnamə/İqbalnamə (PDF). Bakı: Lider nəşriyyatı. 2004. 100–106. 2022-05-04 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 18 iyul 2017.
  22. ↑ Gəncəvi, Nizami. Xosrov və Şirin (PDF). Bakı: Lider nəşriyyatı. 2004. 181–205. 2022-03-20 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 18 iyul 2017.
  23. ↑ Gəncəvi, Nizami. İskəndərnamə/Şərəfnamə (PDF). Bakı: Lider nəşriyyatı. 2004. səh. 201. 2017-11-18 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 iyul 2017.
  24. ↑ Gəncəvi, Nizami. Leyli və Məcnun (PDF). Bakı: Lider nəşriyyatı. 2004. səh. 432. 2022-03-06 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 17 iyul 2017.
  25. ↑ Gəncəvi, Nizami. İskəndərnamə/Şərəfnamə (PDF). Bakı: Lider nəşriyyatı. 2004. səh. 432. 2017-11-18 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 iyul 2017.
  26. ↑ Gəncəvi, Nizami. Leyli və Məcnun (PDF). Bakı: Lider nəşriyyatı. 2004. səh. 432. 2022-03-06 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 18 iyul 2017.
  27. ↑ Gəncəvi, Nizami. İskəndərnamə/Şərəfnamə (PDF). Bakı: Lider nəşriyyatı. 2004. səh. 432. 2017-11-18 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 iyul 2017.
  28. ↑ Gəncəvi, Nizami. Leyli və Məcnun (PDF). Bakı: Lider nəşriyyatı. 2004. səh. 274. 2022-03-06 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 18 iyul 2017.

Ədəbiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]

П:  Azərbaycan portalı П:  Nizami Gəncəvi portalı П:  Rəssamlıq portalı П:  Metro portalı