XAR²
прил. русвагь, хажалатлу, перт; // xar etmək (eləmək, qılmaq) батӀлам авун, гьуьрметдай авудун, аскӀанарун, хажалатлу авун, кьил агъада ттун, русвагь авун; xar olmaq батӀлам хьун, гьуьрметдай аватун, алчах хьун, русвагь хьун.
Efiopiya Xarici İşlər Nazirliyi
Efiopiyanın Xarici İşlər Nazirliyi — Efiopiyanın xarici, dövlət əlaqələrini icra edən qurum.
Nazirlik 1995-ci il avqustun 23-də 1994-1995 ildönümünün qəbul edilməsi ilə yaradılmışdır. Onun təşkilati strukturuna aşağıdakılar daxildir: bir nazir, iki hökumət naziri, 8 kabinet heyəti, 13 ümumi müdiriyyət və xaricdə 42 diplomatik missiya. Hazırda Efiopiya Xarici İşlər Nazirliyinə Taye Atskeselassie rəhbərlik edir.
Efiopiyanın Xarici İşlər Nazirliyi
Efiopiyanın Xarici İşlər Nazirliyi — Efiopiyanın xarici, dövlət əlaqələrini icra edən qurum.
Nazirlik 1995-ci il avqustun 23-də 1994-1995 ildönümünün qəbul edilməsi ilə yaradılmışdır. Onun təşkilati strukturuna aşağıdakılar daxildir: bir nazir, iki hökumət naziri, 8 kabinet heyəti, 13 ümumi müdiriyyət və xaricdə 42 diplomatik missiya. Hazırda Efiopiya Xarici İşlər Nazirliyinə Taye Atskeselassie rəhbərlik edir.
Ekosistemin qida xarakterinə görə quruluşu
Ekosistemdə canlılar qidalanma xüsusiyyətinə görə bu cür qruplaşırlar:
Avtotrof canlılar (trofe-yem deməkdir) sərbəst qidalanan canlılardır. Onlar günəş enerjisindən və qeyri-üzvi birləşmələrdən oksidləşmə reaksiyası nəticəsində ayrılan enerjidən istifadə edib, ətraf mühitin mineral komponentləri (karbon qazı, birləşmə halında olan azot, kükürd və s.) hesabına öz hüceyrələrinin üzvü maddələrini sintez edir, yəni biokütləsini yaradırlar. Belə canlılara ilk produsentlər deyilir, yaşıl bitkilər, fotosintezedici prokariot mikroorqanizimlər, hemosintezedici bakteriyalar buraya aiddir. Deməli ekosistemdə üzvü maddə və onunla bağlı enerji yaradan canlılar avtotrof orqanizimlərdir.
Heterotrof canlılar- başqa canlılnı yeyənlərdir. Bunlar fotosintez və hemosintez nəticəsində yaranan üzvü maddələri yeməklə onların parçalanması və çürüməsi nəticəsində alınan enerji hesabına yaşayırlar. Heterotrof orqanizimlər enerji baxımından şərti olsa da iki böyük qrupa ayrılırlar:
Konsumentlər-yəni hazır üzvü maddə yeyənlər, heyvanlar, həşaratyeyən və parazit bitkilər.
Redusentlər-mikrokansumentlər, yəni ölü orqanizimləri yeyənlər. Onlar ölü orqanizimləri çürüdüb mineral qalıqlara qədər parçalayırlar. Üzvü birləşmələrin karbon turşularına, suya və mineral komponentlərə (anion və kationlar) qədər parçalanması prosesi redusentlərin köməyi ilə sürətlənir.Nəticədə ölü orqanizimlərin tərkibindəki biogen elementlər bioloji dövrana qayıdır və dəfələrlə istifadə edilir.
El Arslan Xarəzmşah
El-Arslan Xarəzmşah və ya Əbül-Fəth El- Arslan (XII əsr – 7 mart 1172, Köhnə Ürgənc) — 4-cü Xarəzmşah hökmdarı, Xarəzmşah Atsızın oğlu
== Həyatı ==
Hələ atasının sağlığında vəliəhd seçilən Əbül-Fəth El- Arslan, onun ölümündən sonra Xarəzmə qayıdaraq işləri tənzimləmiş və taxt tac uğrunda mübarizəyə başlamışdır. Belə ki, qardaşının atabəyi olan Oğul bəyin rəhbərliyi altında bir qrup müxaliflər Atsızın ölümü ilə taxta onun oğlu Süleyman şahı gətirmək istəyirdilər. Xarəzmə gəldikdən sonra El-Arslanın ilk işi qardaşı Süleyman şahı həbs etdirib, atabəy Oğul bəyi və tərəfdarlarını öldürtmək olmuşdur. Daha sonra əmiləri İnal Tigin və Yusifi, qardaşları Xitay Xan və Süleyman şahı da öldürərək 22 avqust 1156-cı ildə Xarəzm taxtına çıxmışdır. Həyat yoldaşı Məlikə Türkan Xatun da dövlətin idarə etməsində mühüm rol oynamış və El-Arslanın vəfatında sonra kiçik oğlu Sultan şahı taxta çıxartmışdır. Bu da böyük oğlu Əlaəddin Təkiş ilə hakimiyyət uğrunda çəkişmələrə səbəb olmuşdur.
Atsız, əmisi Atsızdan sonra vəliəhd olaraq səltənət məqamına keçdi, ancaq Atsızın oğulları və səltənətdən haqq iddia edə biləcək rəqibləri səltənət mövqeyini təhdid edən vəziyyətdə idi. Bu təhlükələri ortadan qaldırmaq üçün əmisini və qardaşlarını öldürərək bütün rəqiblərini aradan qaldırdı. El Arslanın hakimiyyəti Böyük Səlcuq Dövlətinin hökmdarı Sultanı Səncər tərəfindən də tanındı. Çünki Səlcuq Dövləti çətin zamanlar keçirir, Səncər artıq Xarəzm bölgəsini nəzarəti altında saxlaya bilmirdi.
El Aslan Xarəzmşah
El-Arslan Xarəzmşah və ya Əbül-Fəth El- Arslan (XII əsr – 7 mart 1172, Köhnə Ürgənc) — 4-cü Xarəzmşah hökmdarı, Xarəzmşah Atsızın oğlu
== Həyatı ==
Hələ atasının sağlığında vəliəhd seçilən Əbül-Fəth El- Arslan, onun ölümündən sonra Xarəzmə qayıdaraq işləri tənzimləmiş və taxt tac uğrunda mübarizəyə başlamışdır. Belə ki, qardaşının atabəyi olan Oğul bəyin rəhbərliyi altında bir qrup müxaliflər Atsızın ölümü ilə taxta onun oğlu Süleyman şahı gətirmək istəyirdilər. Xarəzmə gəldikdən sonra El-Arslanın ilk işi qardaşı Süleyman şahı həbs etdirib, atabəy Oğul bəyi və tərəfdarlarını öldürtmək olmuşdur. Daha sonra əmiləri İnal Tigin və Yusifi, qardaşları Xitay Xan və Süleyman şahı da öldürərək 22 avqust 1156-cı ildə Xarəzm taxtına çıxmışdır. Həyat yoldaşı Məlikə Türkan Xatun da dövlətin idarə etməsində mühüm rol oynamış və El-Arslanın vəfatında sonra kiçik oğlu Sultan şahı taxta çıxartmışdır. Bu da böyük oğlu Əlaəddin Təkiş ilə hakimiyyət uğrunda çəkişmələrə səbəb olmuşdur.
Atsız, əmisi Atsızdan sonra vəliəhd olaraq səltənət məqamına keçdi, ancaq Atsızın oğulları və səltənətdən haqq iddia edə biləcək rəqibləri səltənət mövqeyini təhdid edən vəziyyətdə idi. Bu təhlükələri ortadan qaldırmaq üçün əmisini və qardaşlarını öldürərək bütün rəqiblərini aradan qaldırdı. El Arslanın hakimiyyəti Böyük Səlcuq Dövlətinin hökmdarı Sultanı Səncər tərəfindən də tanındı. Çünki Səlcuq Dövləti çətin zamanlar keçirir, Səncər artıq Xarəzm bölgəsini nəzarəti altında saxlaya bilmirdi.
Estoniya Xarici İşlər Nazirliyi
Estoniya Xarici İşlər Nazirliyi (est. Eesti Välisminister) — Xarici işlər naziri Estoniya hökumətinin ən əhəmiyyətli dövlət qurumlarından biridir və Estoniya ilə xarici ölkələr arasındakı əlaqələrə görə məsuliyyət daşıyır.
Xarici İşlər Naziri ilə yanaşı, Xarici İşlər Nazirliyinin müxtəlif qurumlarının rəhbərliyinə kömək edən bir neçə nazir müavini vardır:
Baş katib - Matti Maasikas: diplomatik təhlükəsizlik, protokol və daxili audit idarələri kimi nazirliyin nazir müavinlərinin nəzarətini həyata keçirir və bu, Xarici İşlər Nazirliyində ikinci ən yüksək vəzifə hesab edilir.
Siyasi İşlər nazirinin müavini - Sven Yürqenson: Avropa İttifaqının hüdudlarından kənarda olan sahələr üzrə siyasətləri nəzərdən keçirir və Xarici İşlər Nazirliyinin mətbuat və informasiya şöbəsini idarə edir.
Xarici İqtisadi Siyasət Məsələləri üzrə nazir müavini - Mart Lanema: Xarici İşlər Nazirliyi nəzdində xarici ölkələrlə bağlı iqtisadi siyasətə nəzarət edir.
Avropa İttifaqı məsələləri üzrə nazir müavini - Kaya Tael: Avropa birliyinə daxil olan dövlətlərlə və Avropa birliyi ilə əlaqələrə dair siyasətə nəzarət edir.
Hüquqi və Konsulluq məsələləri üzrə nazir müavini - Aino Lepik von Viren: hüquqi və konsulluq şöbələrinə nəzarət edir.
İnzibati İşlər nazir müavini Mati Vayranman: Xarici İşlər Nazirliyinin işçilərinin gündəlik inzibati vəzifələrinə nəzarət edir.
== Estoniya Xarici İşlər Nazirləri 1918-ci ildən 1940-cı ilə kimi ==
Yaan Poska — (24 fevral 1918 — 26 oktyabr 1919);
Ants Piyl — (26 oktyabr — 16 noyabr 1919);
Adom Birk — (18 noyabr 1919 — 28 iyul 1920);
Kaarel Robert Pusta — (28 iyul — 30 iyul 1920);
Ado Birk — (30 iyul — 26 oktyabr 1920);
Otto Ştrandman — (26 oktyabr 1920 — 25 yanvar 1921);
Ants Piyp — (25 yanvar 1921 — 15 oktyabr 1922);
Aleksandr Hellat — (15 oktyabr 1922 — 2 avqust 1923);
Karl Fridrix Akel — (2 avqust 1923 — 26 may 1924);
Otto Ştrandman — (26 mart — 13 may 1924);
Kaarel Robert Pusta — (13 may 1924 — 23 oktyabr 1925);
Ado Birk — (23 oktyabr — 16 dekabr 1925);
Ants Piyl — (16 dekabr 1925 — 9 dekabr 1926);
Qans Ribani — (9 dekabr — 23 dekabr 1926);
Karl Fridrix Akel — (23 dekabr 1926 — 10 noyabr 1927);
Aleksandr Hellat — (10 noyabr — 9 dekabr 1927);
Qans Ribani — (9 dekabr 1927 — 4 dekabr 1928);
Yaan Lattik — (4 dekabr 1928 — 12 fevral 1931);
Yaan Tennison — (12 fevral 1931 — 19 iyul 1932);
Mixail Punq — (19 iyul — 21 oktyabr 1932);
Auqust Rey — (21 oktyabr 1933 — 18 may 1933);
Ants Piyp — (18 may — 21 oktyabr 1933);
Yulis Selyama — (21 oktyabr 1933 — 1 aprel 1936);
Karl Fridrix Akel — (1 aprel 1936 — 8 may 1938);
Karl Selter — (8 may 1938 — 12 oktyabr 1939);
Ants Piyp — (12 oktyabr 1939 — 21 iyun 1940);
Niqol Andersen — (21 iyun — 21 iyul 1940).
== Estoniya Xarici İşlər Nazirləri 8 may 1990-cı ildən ==
Lennart Meri — (8 may 1990 — 6 aprel 1992);
Yaan Manitski — (6 aprel — 21 oktyabr 1992);
Trivimi Velliste — (21 oktyabr 1992 — 7 yanvar 1994);
Yuri Luyk— (7 yanvar 1994 — 17 aprel 1995);
Riyvo Siniyarv — (17 aprel — 6 noyabr 1995);
Siym Kallas — (6 noyabr 1995 — 2 oktyabr 1996);
Toomas Hendrik İlves — (2 oktyabr 1996 — 14 oktyabr 1998);
Rayl Myalk — (14 oktyabr 1998 — 25 mart 1999);
Toomas Hendrik İlves — (25 mart 1999— 28 yanvar 2002);
Kristiyna Oyüland — (28 yanvar 2002 — 11 fevral 2005);
Yaak Yaksert — (11 fevral — 21 fevral 2005);
Reyn Lanq — (21 fevral — 10 aprel 2005);
Urmas Paet — (12 aprel 2005 — 17 noyabr 2014);
Keyt Pentus Rozimannus (17 noyabr 2014 — 15 iyul 2015);
Yürqen Liqi — (15 iyul 2015 — 16 iyul 2015);
Marina Kalyürand — (16 iyul 2015 — 12 sentyabr 2016);
Yürqen Liqi — (12 sentyabr 2016 — 23 noyabr 2016);
Sven Mikser — (23 noyabr 2016 — bu günə qədər).
Estoniyanın Xarici İşlər Nazirliyi
Estoniya Xarici İşlər Nazirliyi (est. Eesti Välisminister) — Xarici işlər naziri Estoniya hökumətinin ən əhəmiyyətli dövlət qurumlarından biridir və Estoniya ilə xarici ölkələr arasındakı əlaqələrə görə məsuliyyət daşıyır.
Xarici İşlər Naziri ilə yanaşı, Xarici İşlər Nazirliyinin müxtəlif qurumlarının rəhbərliyinə kömək edən bir neçə nazir müavini vardır:
Baş katib - Matti Maasikas: diplomatik təhlükəsizlik, protokol və daxili audit idarələri kimi nazirliyin nazir müavinlərinin nəzarətini həyata keçirir və bu, Xarici İşlər Nazirliyində ikinci ən yüksək vəzifə hesab edilir.
Siyasi İşlər nazirinin müavini - Sven Yürqenson: Avropa İttifaqının hüdudlarından kənarda olan sahələr üzrə siyasətləri nəzərdən keçirir və Xarici İşlər Nazirliyinin mətbuat və informasiya şöbəsini idarə edir.
Xarici İqtisadi Siyasət Məsələləri üzrə nazir müavini - Mart Lanema: Xarici İşlər Nazirliyi nəzdində xarici ölkələrlə bağlı iqtisadi siyasətə nəzarət edir.
Avropa İttifaqı məsələləri üzrə nazir müavini - Kaya Tael: Avropa birliyinə daxil olan dövlətlərlə və Avropa birliyi ilə əlaqələrə dair siyasətə nəzarət edir.
Hüquqi və Konsulluq məsələləri üzrə nazir müavini - Aino Lepik von Viren: hüquqi və konsulluq şöbələrinə nəzarət edir.
İnzibati İşlər nazir müavini Mati Vayranman: Xarici İşlər Nazirliyinin işçilərinin gündəlik inzibati vəzifələrinə nəzarət edir.
== Estoniya Xarici İşlər Nazirləri 1918-ci ildən 1940-cı ilə kimi ==
Yaan Poska — (24 fevral 1918 — 26 oktyabr 1919);
Ants Piyl — (26 oktyabr — 16 noyabr 1919);
Adom Birk — (18 noyabr 1919 — 28 iyul 1920);
Kaarel Robert Pusta — (28 iyul — 30 iyul 1920);
Ado Birk — (30 iyul — 26 oktyabr 1920);
Otto Ştrandman — (26 oktyabr 1920 — 25 yanvar 1921);
Ants Piyp — (25 yanvar 1921 — 15 oktyabr 1922);
Aleksandr Hellat — (15 oktyabr 1922 — 2 avqust 1923);
Karl Fridrix Akel — (2 avqust 1923 — 26 may 1924);
Otto Ştrandman — (26 mart — 13 may 1924);
Kaarel Robert Pusta — (13 may 1924 — 23 oktyabr 1925);
Ado Birk — (23 oktyabr — 16 dekabr 1925);
Ants Piyl — (16 dekabr 1925 — 9 dekabr 1926);
Qans Ribani — (9 dekabr — 23 dekabr 1926);
Karl Fridrix Akel — (23 dekabr 1926 — 10 noyabr 1927);
Aleksandr Hellat — (10 noyabr — 9 dekabr 1927);
Qans Ribani — (9 dekabr 1927 — 4 dekabr 1928);
Yaan Lattik — (4 dekabr 1928 — 12 fevral 1931);
Yaan Tennison — (12 fevral 1931 — 19 iyul 1932);
Mixail Punq — (19 iyul — 21 oktyabr 1932);
Auqust Rey — (21 oktyabr 1933 — 18 may 1933);
Ants Piyp — (18 may — 21 oktyabr 1933);
Yulis Selyama — (21 oktyabr 1933 — 1 aprel 1936);
Karl Fridrix Akel — (1 aprel 1936 — 8 may 1938);
Karl Selter — (8 may 1938 — 12 oktyabr 1939);
Ants Piyp — (12 oktyabr 1939 — 21 iyun 1940);
Niqol Andersen — (21 iyun — 21 iyul 1940).
== Estoniya Xarici İşlər Nazirləri 8 may 1990-cı ildən ==
Lennart Meri — (8 may 1990 — 6 aprel 1992);
Yaan Manitski — (6 aprel — 21 oktyabr 1992);
Trivimi Velliste — (21 oktyabr 1992 — 7 yanvar 1994);
Yuri Luyk— (7 yanvar 1994 — 17 aprel 1995);
Riyvo Siniyarv — (17 aprel — 6 noyabr 1995);
Siym Kallas — (6 noyabr 1995 — 2 oktyabr 1996);
Toomas Hendrik İlves — (2 oktyabr 1996 — 14 oktyabr 1998);
Rayl Myalk — (14 oktyabr 1998 — 25 mart 1999);
Toomas Hendrik İlves — (25 mart 1999— 28 yanvar 2002);
Kristiyna Oyüland — (28 yanvar 2002 — 11 fevral 2005);
Yaak Yaksert — (11 fevral — 21 fevral 2005);
Reyn Lanq — (21 fevral — 10 aprel 2005);
Urmas Paet — (12 aprel 2005 — 17 noyabr 2014);
Keyt Pentus Rozimannus (17 noyabr 2014 — 15 iyul 2015);
Yürqen Liqi — (15 iyul 2015 — 16 iyul 2015);
Marina Kalyürand — (16 iyul 2015 — 12 sentyabr 2016);
Yürqen Liqi — (12 sentyabr 2016 — 23 noyabr 2016);
Sven Mikser — (23 noyabr 2016 — bu günə qədər).
Filippin Xarici İşlər Nazirliyi
Filippin Xarici İşlər Nazirliyi — Filipinin xaricdəki hüquq və rifahının qorunması, Filippin mədəniyyətinin beynəlxalq bir anlayışını yaratmaqda kömək edir.
Finlandiya Xarici İşlər Nazirliyi
Finlandiya Xarici İşlər Nazirliyi (fin Suomen ulkoasiainministeriö) — Finlandiyanın xarici siyasətinin hazırlanması və həyata keçirlməsini yerinə yetirən məsul dövlət agentliyi.
Nazirlikdə təxminən 1600 nəfər qadın işləyir. Finlandiya Xarici İşlər Nazirliyin xaricdəki qurumları 97-yə qədərdir.(onlardan çoxu səfirliklərdi) 1987-ci ildən bəri Nazirlik Finlandiyanın Helsinki şəhərində yerləşir.
== Maliyyələşdirmə ==
Nazirliyin 2009-cu ildə ümumi büdcəsi 1,176 milyon avro təşkil edib. Onlardan 746 milyonu əməkdaşlığın inkişafına, 202 milyon avro isə nazirliyin əməliyyat xərclərinə ayrılmışdır.
== Nazirin yüksək vəzifələri ==
2015-ci il mayın 29-dan etibarən nazirliyə Timo Soyni başçılıq edir.
== Bölmələri ==
Nazirliyin tərkibində 12 bölmə mövcud olmaqdadırː
Siyasi bölmə
Xarici İqtisadi Əlaqələr bölməsi
İnkişaf Sahəsində Siyasi bölmə
Avropa Departament
Mərkəzi Asiya, Şərqi Avropa və Rusiya üzrə bölmə
Şimali və Cənubi Amerika və Asiya üzrə bölmə
Yaxın Şərq və Afrika üzrə bölmə
Qlobal Məsələlər üzrə bölmə
Hüquqi bölmə
İnzibati İşlər üzrə bölmə
Mədəniyyət və Kommunikasiya bölməsi
Protokol bölməsi
Bundan əlavə olaraq daha iki ixtisaslaşdırılmış qrup ayrılmışdır:
Daxili revizyalar üzrə qrup
Siyasət və araşdırma planları üzrə qrup.
Fransa Xarici İşlər Nazirliyi
Fransa Xarici İşlər Nazirliyi fr. Ministre des Affaires étrangères — Fransa Respublikasının xarici ölkələrlə əlaqədə olan dövlət qurumu.
Nazirlik Fransanın Nant şəhərində yerləşir.
== Tarixi ==
1589-cu ildə xarici siyasətin fərdi sahələrində ixtisaslaşan dörd Fransız dövlət katibliyi birləşdi və xarici işlər üzrə dövlət katibi təyin edildi.
1791-ci ildə Xarici İşlər Katibi qurumu Xarici İşlər Naziri olaraq yenidən təşkil edildi. Bütün nazirlik vəzifələri 1794-cü ildə Milli Konvensiyanın qərarına əsasən ləğv edilmiş və Fransa Direktoriyası tərəfindən bərpa edilmişdir. (Fransa Direktoriyasıdövründə qurum "Xarici Əlaqələr naziri" adlandırılmışdı). Napoleon Bonapart "xarici işlər naziri" postunun ünvanını bərpa etdi. Napoleon Bonapart tərəfindən "Xarici İşlər Naziri" adı bərpa edildi.
1980-ci illərdə qısa bir dövr üçün qurum yenidən "Xarici Əlaqələr naziri" olaraq dəyişdirildi.
Fransanın xarici siyasəti
Fransa Respublikasının beynəlxalq əlaqələri Fransa hökumətinin xarici dünya ilə əlaqələri. Qərbi Avropada yerləşən Fransa əsas Avropa ölkələrindən biridir və orta əsrlərdən bəri Avropa və beynəlxalq tarixdə görkəmli və tarixi rol oynamışdır. FransaBirləşmiş Millətlər Təşkilatının, NATO-nun və Avropa Kömür və Polad Birliyinin (Avropa Birliyinin sələfi) qurucularından biridir. Onun əsas müttəfiqləri Almaniya, İtaliya, ABŞ, digər NATO ölkələri və Avropa İttifaqıdır. Birləşmiş Millətlər Təşkilatında Fransa Təhlükəsizlik Şurasında daimi bir yerdədir və ixtisaslaşmış və əlaqəli qurumlarının çoxunun üzvüdür.
Fransa həm də Aralıq dənizi Birliyinin qurucularından biridir və həm regional, həm də qlobal qlobal siyasətdə əsas rol oynayır.
== Jak Şirakın dövründə Fransanın xarici siyasəti ==
1995-ci ilin yazında 14 yaşlı "Mitterrand dövrü" başa çatdıqda və Cümhuriyyət partiyasını dəstəkləyən Alyansın lideri Jak Şirak Fransa prezidenti oldu, bir çox analitik, seçki kampaniyasından daha çox ölkənin xarici siyasətində ola biləcək dəyişikliklər haqqında çox ehtiyatlı fərziyyələr söylədi. ritorika, son illərdə ODA rəhbərliyi, Fransa, müstəqillik və böyüklük, antiamerikanizm, imtiyaz kimi postulatlara güvənən General de Gollun ideoloji irsini getdikcə daha çox sitat gətirir Sovet İttifaqı ilə tərəfdaşlıq, müstəqil dayandırıcı qüvvələrin qurulması. Fransa ABŞ-nin qlobal siyasi rəhbərliyindən məmnun deyildi, güc təzyiqinin taktikası və "qabaqlayıcı tətillər" strategiyası ilə razılaşmadı. Şarl de Qollun dövründə olduğu kimi, Fransa da hegemon bir siyasətə qarşı çıxdı, bütün beynəlxalq birliyin paylaşdığı dəyərlər sistemi üçün.
Gürcüstanın xarici siyasəti
Müstəqillik qazandıqdan sonra Gürcüstanın xarici siyasəti NATO və Aİ-yə üzv olmağa yönəlib. Gürcüstan həm də Ermənistanla Rusiya arasında, Azərbaycanla Avropa arasında tranzit ölkə rolunu oynayır. 2013-cü ildən etibarən Türkiyə və Azərbaycan Gürcüstanın aparıcı ticarət tərəfdaşlarıdır. Rusiya ilə münasibətlər 2008-ci ildə kəsilmiş və gərgin olaraq qalmaqdadır.
== Ümumi xüsusiyyətlər ==
Gürcüstanın xarici siyasətinin əhəmiyyəti əsasən tranzit ölkə kimi onun əlverişli mövqeyi ilə bağlıdır. Azərbaycan karbohidrogenlərinin Türkiyəyə və AB-nə tranziti məhz Gürcüstandan keçir. Azərbaycanla münaqişə səbəbinə görə Ermənistan da Rusiya və Avropa ilə xarici ticarətini Gürcüstan üzərindən aparmaq məcburiyyətindədir. Nəhayət, AB-dən Çinə tranzit malları Rusiyadan yan keçməklə Gürcüstandan keçir. Gürcüstanın xarici siyasətinə Moskvanın Abxaziya və Cənubi Osetiyanın müstəqilliyini tanıması problemi ilə əlaqəli Rusiya ilə gərgin münasibətləri güclü təsir göstərir. Bu səbəbdən Gürcüstan sərhədlərin qorunmasının lehinə olan Ukrayna ilə yanaşı, Azərbaycanla da isti münasibətlər saxlayır.
Gürcüstanın xarici ticarəti
Gürcüstanın xarici ticarəti mənfi ticarət balansı ilə xarakterizə olunur, idxal ixracdan bir neçə dəfə çoxdur.
== Tarixi ==
SSRİ dağılmadan əvvəl Gürcüstanın xarici ticarət dövriyyəsi istehsal olunan iqtisadi məhsulu üstələyirdi.Gürcüstan ixracatının böyük hissəsini ərzaq və kənd təsərrüfatı məhsulları, idxalın böyük hissəsini enerji mənbələri və istehlak malları təşkil edirdi.
1998-ci il Rusiya iqtisadi böhranından sonra Gürcüstanın Rusiyaya ixracı əhəmiyyətli dərəcədə azaldı ki, bu da Gürcüstan iqtisadiyyatının artım tempinin ildə bir neçə faizə enməsinə səbəb oldu.
=== 2008-ci il ===
2008-ci ilin əsas ixrac məhsulları:
ferro ərintilər — 17.9%
qara metal qırıntıları - 8.6%
mis filizi və konsentratları - 7,9%
avtomobillər (yenidən ixrac) — 7.6%
gübrələr - 7,1%
kobud qızıl - 6,7%
sement - 5,4%
spirt - 3,9%
şərab - 2,5%
2008-ci ildə əsas alıcılar: Türkiyə (17.6%), Azərbaycan (13.7%), Ukrayna (9%), Kanada (8.8%), Ermənistan (8.2%), Bolqarıstan (7.2%), ABŞ (6.8%).
2008-ci ildə əsas təchizatçılar: Türkiyə (14,9%), Ukrayna (10,4%), Azərbaycan (9,6%), Almaniya (7,9%), Rusiya (6,8%), ABŞ (5,7%), Çin (4,7%), BƏƏ (4,4%).
=== Metallurgiya məhsulları ===
Madneuli yatağından polimetal filizləri çıxaran və qızıl-mis konsentratı istehsal edən Madneuli mədən və emalı zavodunun məhsulları Gürcüstan ixracatının əhəmiyyətli hissəsini təşkil edir.
2008-ci ildə Gürcüstan 100,1 milyon dollara, 2009-cu ildə 116,2 milyard dollara kobud qızıl ixrac etdi.
2008-ci ildə Gürcüstan 128,5 milyon dollara, 2009-cu ildə 63,6 milyon dollara qara metal qırıntıları ixrac etdi.
2008-ci ildə Gürcüstan 118,3 milyon dollara, 2009-cu ildə 61,9 milyon dollara mis filizi və konsentratları ixrac etdi.
=== Ferro ərintilər ===
Ferro ərintiləri Gürcüstan ixracatının əsas əmtəəsidir, hazırda onların ixracdakı payı təxminən 17%-dir.
Hobbit: Smauqun xarabalığı (film, 2013)
Hobbit: Smauqun xarabalığı (ing. The Hobbit: The Desolation of Smaug) — rejissor Piter Ceksonun çəkdiyi "Hobbit" kinotrilogiyasının ikinci hissəsi, yazıçı Con Tolkinin "Hobbit, və ya oraya və geriyə" nağıl hekayəsinin ekranlaşdırılmasıdır.
Bu film, Gözlənilməz səyahət kimi saniyədə 48 kadr sürətlə RED Epic yüksək dəqiqlikli kameralarla çəkilib.
== Məzmun ==
Film cadugər Qandalf və Torin Palıd-sipər arasında Bri kəndindəki "Çapan Poni" mehmanxanasında görüşü ilə başlayır.
Torin və onun dəstəsi əvvəlki filmdə baş verən hadisələrdən sonra Murdarlayan Azoq və onun orkları tərəfindən təqib edilir. Qandalf onları yaxınlıqdakı qulyabanı Beornun evinə aparır. Eyni zamanda, qnomlar, hobbit və cadugər ayı cismində Beornun özündən möcüzəvi şəkildə canlarını qurtarır. Gecə Nekromant Azoqu Dol Quldura çağırır və ona müharibə üçün qoşun toplamaq əmri verir. Buna görədə Azoq Torinin ovunu oğlu Bolqa tapşırır. Ertəsi gün Beornla Qandalf Bilbo və qnomlar tanış olurlar və səhər yeməyi zamanı Beorn onlara Moria orkları ilə Dol Quldurun qaranlıq qüvvələri arasında bağlanmış birlikdən danışır.
II Məhəmməd (Xarəzm hökmdarı)
Ələddin Məhəmməd Xarəzmşah — Xarəzmşahların sonuncu nümayəndələrindən olan Əlaəddin Məhəmmədin dövrü dövlət üçün önəmli dövrlərdən sayılır. Hakimiyyətinin ilk dövrlərində Xarəzmşahlar dövləti sürətlə inkişaf etsə də, hakimiyyətinin son dövründə eyni sürətlə də zəifləmişdir. Dövlətin yüksəlişində ordunun, siyasi və idarəetmə fəaliyyətinin, işğalların təsiri böyük olmuşdur. Xarəzmşahın hakimiyyətinin son dövrlərində isə dövlətin dərin böhran keçirməsinə səbəb sultanın şəxsi xüsusiyyətlərində olan mənfi xarakterlər, işğal edilmiş ölkələrin xalqlarına qarşı hakimiyyətin rəftarının yaxşı olmaması, xəlifə Ən-Nasirə qarşı həyata keçirilən mənasız güc mübarizəsi və nəhayət monqol hücumu ehtimalına qarşı ağıllı bir siyasətin tətbiq edilməməsi olmuşdur.
== Şəhzadəlik dövrü ==
Mənbələrdə şahzadəlik dövrü haqqında məlumat demək olarki yoxdur. 1197-ci ildə vəliəhd qardaşı Nəsrəddin Məlikşahın ölümündən sonra vəliəhd seçilərək onun yerinə 1200-cü ilə qədər Xorasana hakimlik etmişdir.
1200-cü ildə atası Xarəzmşah Təkişin əmri ilə İsmaililərə qarşı hücuma keçmiş və Turşizi mühasirəyə almışdır. Həmin ildə də atasının ölümü xəbərini almışdır və 100 min dinar qarşılığında mühasirəni dayandıraraq, paytaxta üz tutmuşdur. 1200-cü ilin avqustun 3-də taxta oturmuşdur.
== Hakimiyyəti ==
=== Daxili mübarizə ===
Əlaəddin Məhəmməd hakimiyyətinin ilk dövrlərində əyanların müqaviməti ilə üzləşdi.
I Məhəmməd (Xarəzm hökmdarı)
Qütbəddin Məhəmməd (Farsça: قطب الدين محمد, Türkmencə: Gutbeddin Muhommed; ö. 1127, Köhnə Ürgənc), 1097–1127-ci illərdə hakimiyyətdə olmuş Xarəzmşah hökümdarı. Anuş Təkinin böyük oğluydu.
1097-ci ildə Böyük Səlcuq sultanı Börkiyaruq tərəfindən "xarəzmşah" titulu ilə atası kimi Xorasan hakimliyinə təyin edildi. 1127-ci ildə ölümündən sonra yerinə böyük oğlu Əlaəddin Atsız keçdi.
Anuş Təkinin vəfatından sonra Səlcuq Sultanı Səncər tərəfindən Xarəzm qubernatoru olaraq təyin olunmuş Qütbəddin Məhəmməd də atası kimi Səlcuq sarayında yetişmiş, saray tərbiyəsi və dövlət idarəçiliyi elmləri almış, göstərdiyi uğurlar ilə atası kimi göz dolduraraq yüksəlmişdi. Anuş Təkinin vəfatından sonra Xarəzm qubernatoru olaraq təyin olunmuş Qütbəddin Məhəmməd, xalqına ədalətli və mərhəmətli davranaraq Xarəzm xalqının hörmətini və etibarını qazandı. Buna görə də, Xarəzm zadəganları, Qütbəddin Məhəmmədi şəriksiz bir lider olaraq görməyə başlamışdılar. Səlcuq Dövləti ilə inkişaf edən ticarət də Xarəzm xalqını iqtisadi olaraq yüksəltmiş, firavan bir həyat sürən Xarəzm xalqı da Qubernatorları Qütbəddin Məhəmmədə bağlı qalmışdılar. Qütbəddin Məhəmməd dövründə çətin günlər yaşamaqda olan Böyük Səlcuq Dövləti, bölgədəki siyasi proseslər səbəbinə görə Xarəzm bölgəsini uzaqdan idarə etməkdə, sədaqətini sübut etmiş və sadiq bir qubernator olan Qütbəddin Məhəmməd də mərkəzi idarədən birbaşa təlimat almadan Xarəzm bölgəsinin idarəsini həyata keçirirdi.
Kamal Xarazi
Kamal Xarazi-20 Avqust 1997 - 24 Avqust 2005-ci il tarixləri arasında İranın Xarici İşlər Naziri olan islahatçı siyasətçi və diplomatdır.
Kanada Xarici İşlər Nazirliyi
Kanada Xarici İşlər Nazirliyi (fr. Affaires mondiales Canada) — xarici siyasətindən, həmçinin idxal-ixrac və beynəlxalq ticarət siyasətindən cavabdehdir.
1909-cu il 1 iyunda nazirlik Xarici İşlər Nazirliyi olaraq yaradıldı, sonra Xarici İşlər və Beynəlxalq Ticarət Nazirliyi adını aldı. Həmin dövrdə Kanadanın xarici siyasəti Böyük Britaniya tərəfindən idarə olunurdu.
Nazirliyin adı Kanadanın xarici siyasətinə nəzarət etməsindən 60 il sonra yalnız 1993-cü ildə Xarici İşlər və Beynəlxalq Ticarət Nazirliyi olaraq dəyişdirildi.
Kani Xarə (Bükan)
Kani Xarə (fars. كاني خواره) — İranın Qərbi Azərbaycan ostanının Bükan şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd.
== Əhalisi ==
2006-cı il məlumatına görə kənddə yaşayış yoxdur.
Kolumbiya Xarici İşlər Nazirliyi
Kolumbiya Xarici İşlər Nazirliyi (isp. Ministerio de Relaciones Exteriores) — Kolumbiyanın beynəlxalq əlaqələrindən məsul olan, Kolumbiya icra hakimiyyəti orqanıdır. Xarici diplomatik nümayəndəliklər vasitəsilə xaricdə dövlətini təmsil etdiyi məsələlər ilə bağlı xarici siyasətin formalaşdırılmasına nəzarət edir.
Kosovo Xarici İşlər Nazirliyi
Kosovo Xarici İşlər Nazirliyi — dövlətin xarici əlaqələrindən məsul, qismən tanınmış Kosovo Respublikasının dövlət icra hakimiyyəti orqanı.
Li Xarvi Osvald
Li Harvi Osvald (ing. Lee Harvey Oswald; 18 oktyabr 1939[…], Nyu-Orlean, Luiziana – 24 noyabr 1963) — ABŞ-nin 35-ci prezidenti Con Kennedinin qatili.
== Həyatı ==
Li Harvi Osvald 1939-cu ilin 18 oktyabr tarixində Nyu-Orlean şəhərində anadan olmuşdur. 1956–1959-cu illərdə dəniz donanmasında xidmət etmiş və xidmət etdiyi dövr ərzində rus dilini mükəmməl öyrənmişdir. ABŞ-nin 35-ci prezidenti Con Kennedini öldürməkdə təqsirləndirilən Li Harvi Osvald hadisədən iki gün sonra 24 noyabr tarixində Dallas Polis Departamentinin çıxışında Cek Rubi tərəfindən öldürülmüşdür. Harvi Osvald 1962-ci ildə Pentaqonda işləməyə başlamış, ancaq 1963-cü ildə KQB agenti olduğu şübhələri səbəbindən işdən kənarlaşdırılmışdır.
== Eksqumasiya proseduru ==
Li Harvi Osvaldın cəsədi 1981-ci ildə torpaqdan çıxarılıb. Həmin vaxt Con Kennedinin həyat yoldaşı qatilin cəsədinin eksqumasiya edilməsini istəyib. Li Harvi Osvaldın xanımı Marina da ərinin yerinə tabutda onun oxşarı olan rus casusunun dəfn edildiyini bildirərək eksqumasiyaya tərəfdar çıxıb. Ancaq analizlər göstərib ki, cəsəd həqiqətən Li Harvi Osvalda məxsusdur.
Litva Xarici İşlər Nazirliyi
Litva Xarici İşlər Nazirliyi (lit. Lietuvos Respublikos užsienio reikalų ministerija) — Litva Respublikasının xarici dövlətlər və beynəlxalq təşkilatlarla münasibətlərdə həyata keçirən hökumət orqanı.
== Nazirlər ==
Xarici İşlər Naziri - Litvanın xarici siyasətinin formalaşmasında iştirak edən və Litvanın və vətəndaşlarının maraqlarını təmsil edən, hüquqlarını müdafiə edən Xarici İşlər Nazirliyinin rəhbəri vəzifəsindədir.
=== Litva Xarici İşlər Nazirlərinin siyahısı (1918-1940) ===
1918-ci il 4 noyabr Litva Xarici İşlər Nazirliyi müstəqilliyini bərpa etdikdən qısa müddət sonra açıldı.
Loropeni xarabalıqları
Loropeni xarabalıqları — Burkina-Fasonun cənubundakı Loropeni şəhəri yaxınlığında yerləşən qədim bir mirasdır. 2009-cu ildə UNESCO-nun Ümumdünya irsi siyahısına daxil edilmişdir. Bu ərazi ölkənin ilk Ümumdünya İrsidir. 11310 kvadrat kilometr ərazini əhatə edən ərazidə on ən yaxşı qorunan qədim bir qaladan ibarət bir sıra daş divarlar daxildir. Qalıqlar ən azı min il əvvələ aiddir. Yaşayış məntəqəsi Lohron və ya Kulanqo xalqı tərəfindən işğal edilmiş və e.ə 14 və 17-ci əsrlər arasında Trans-Sahara qızıl ticarətində inkişaf etmişdir. XIX əsrin əvvəllərində tərk edilmişdir.