abazca 2021
abazinlər
OBASTAN VİKİ
Abazin dili
Abaza dili — abazaların dili. Abxaz-adıq dillərindən biridir. Əsasən Qaraçay-Çərkəzdə yayılmışdır. Bu dildə 30 mindən çox adam danışır. İki əsas dialektə bölünür: tapanta və aşxaraua (şkaraua). 1932–33-cü illərdə latın qrafikası əsasında yazısı hazırlanmışdır. 1938-ci ildən isə kiril əlifbasına keçmişdir. == Orfoqrafiya == 1938-ci ildən bəri abaza dilində aşağıda göstərilən kiril əlifbasından istifadə eolunur.
Abazin rayonu
Abazin rayonu (abq. Абаза район, kab.-çərk. Абазэ район / Абазэ куей, qaraç.-balk. Абаза район, noq. Абаза район) — Rusiya Federasiyası, Qaraçay-Çerkesiya Respublikasının tərkibində inzibati ərazi vahidi. İnzibati mərkəzi İnjiç-Çuqun auludur. == Coğrafiyası == Abazin rayonu Qaraçay-Çərkəz Respublikasının mərkəzi hissəsində yerləşir. Rayonun sahəsi 300,19 km²-dir. Qərbdə Xabez rayonu, şimalda Adıge-Xabl rayonu, şərqdə Çerkessk şəhər rayonu və Ust-Cequtin rayonu ilə həmsərhəddir. Rayon şərqdə Kuban çayı, qərbdə onun sol qolu olan Kiçik Zelençuk çayı ilə sərhədlənir.
Abaziniya
Abaziniya (Abazasht-ın öz adı Abaza, xalqın dili ilə qədim Abazgiya) — Abazin xalqının Böyük Qafqazın şimal hissəsinin ətəklərindəki tarixi ərazisi, bu da indi Abaza bölgəsi Karachaevonun şimal hissəsində Çərkəz Respublikası (Rusiya Federasiyasının subyekti) adlanır. == Tarixi == Abazinlər və abxazların indiki Abxaziya ərazisindəki əraziləri, qədim əsrlərdə Krasnodar diyarının cənub və şərq hissələri Abxaz (Abazg) krallığında birləşdirildi. Daha sonra Abazinlərin bir hissəsi indiki Stavropol diyarının cənub hissəsi ərazisinə köçdü. XVI–XVIII əsrlər dövründə Abazin torpaqları Krım-Türk qoşunları tərəfindən işğal edildi və Kabarda knyazlıqlarının bir hissəsi idi. XIX əsrin birinci yarısından bəri Abaza əraziləri Rusiyanın bir hissəsidir. Həm Krım-Türk, həm də Kabardiya və Rus hakimiyyətləri, digər Qafqaz xalqlarının yaşayış məskənləri arasında səpələnmiş də daxil olmaqla, Abazini tez-tez zorla köçürdülər. Sovet hakimiyyəti burada 1918-ci ildən qurulmuşdur. — Qafqaz Sovet Respublikası, 20 yanvar 1921-ci ildən — Dağ Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının bir hissəsi, 12 yanvar 1922-ci ildən — Qaraçay-Çerkess Muxtar Vilayətinin (KCAO) bir hissəsi Cənub-Şərqi (1924-cü ildən — Şimali Qafqaz) bölgəsi olaraq, 26-dan 1926-cı il aprel — Çərkəz Milli hissəsi rayon, 30 aprel 1928-ci ildən — Çerkess Muxtar Vilayətinin bir hissəsi, Stavropol diyarının bir hissəsi, 9 yanvar 1957-ci ildən — yenidən qurulan Qaraçay-Çerkess Muxtar Vilayətinin bir hissəsi olaraq Stavropol diyarının bir hissəsi. 1990 və 1991-ci illərdə Abazin milli "Adgilər" və "Apsadgil" hərəkatları, eləcə də Abaza milli bölgəsinin ayrılmasını tələb edən Abaza və Çərkəz xalqlarının qurultayı fəaliyyət göstərirdi. Ayrıca, Çərkəz-Abazin Respublikası və Nogai-Abazin Respublikasına KChAO xalqlarının sayı baxımından Karachaisdən daha kiçik olanların birləşməsi təklifləri irəli sürüldü.
Abazinlər
Abazin, Abazalar və ya Abaziniyalı(Abazin and Abxaz: Абаза; Çərkəz: Абазэхэр; rus. Абазины; türk. Abazalar; ərəb. أباظة‎) — Abxaz və çərkəz xalqları ilə sıx əlaqəli olan Şimal-Qərbi Qafqazda yaşayan etnik qrup. Əsasən Türkiyə, Misir və Rusiyanın Şimali Qafqaz bölgəsindəki Qaraçay-Çərkəz Respublikasında və Stavropol diyarında yaşayırlar. Abazinlərin bir qolu olan Tapantalar Kubanın yuxarı hissəsindəki Besleney və Kabardin knyazlıqları arasında yaşayırdı.. Abazinlər əvvəlcə Abxaziyanın qərb hissəsindəki Sadzen bölgəsində məskunlaşmış və 14–15-ci əsrlərdə Abxaziyadan Abaziniyaya köç etmişlər. Daha sonra 18–19-cu əsrlərdə keçmiş Osmanlı İmperiyasının müxtəlif bölgələrinə köç etdilər. 18-ci əsrin sonlarından etibarən onların hakim dini sünni İslamdır (Hənəfi). Abazin xalqı abxaz və çərkəz dillərinə çox yaxın, Şimal-qərb Qafqaz dillərindən olan abaza dilində danışır.