Lüğətlərdə axtarış.

Azərbaycan Respublikasında Fitosanitar Nəzarəti Xidməti == Haqqında == 1931-ci ildə təşkil olunmuş və SSRİ–nin dağılmasına qədər Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Soveti yanında Dövlət Bitki Karantini müfəttişliyi kimi mövcud olmuşdur. Müfəttişlik 2000-ci ildə ləğv olunmuş, Bitki mühafizəsi və karantini şöbəsi kimi Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin aparatına verilmişdir. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 23 oktyabr 2004-cü il tarixli 467 nömrəli Sərəncamına əsasən Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi yanında Dövlət Fitosanitar Nəzarəti Xidməti yaradılmış və Prezidentin 20 aprel 2005-ci il tarixli 226 nömrəli Fərmanı ilə "Dövlət Fitosanitar nəzarəti xidməti haqqında" Əsasnamə təsdiq edilmişdir. 12 may 2006-cı ildə "Fitosanitar nəzarəti haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanunu qəbul edilmişdir. Dövlət Xidməti öz fəaliyyətində Azərbaycan Respublikasının ərazisini karantin tətbiq edilən zərərli orqanizmlərdən qorumaq, onların mənbələrini vaxtında aşkar etmək, bitki və bitkiçilik məhsullarında zərərli orqanizmlərin kütləvi yayılmasının qarşısını almaq, flora və faunanın pestisidlərin və digər zəhərli maddələrin təsirindən qorumaq, Respublikanın ərazisinə başqa dövlətlərdən fitosanitar nəzarətində olan zərərli orqanizmlərin daxil olmasının və yayılmasının qarşısını almaq və digər bu kimi tədbirlərin həyata keçirilməsini təmin edir. Azərbaycan Respublikası Prezidenti İlham Əliyevin "Aqrar sahədə idarəetmənin təkmilləşdirilməsi ilə bağlı əlavə tədbirlər haqqında" 2019-cu il 14 yanvar tarixli 467 nömrəli Fərmanı ilə aqrar sahədə göstərilən dövlət xidmətlərinin optimallaşdırılması və səmərəliliyinin artırılması, həmin dövlət xidmətlərinin daha az həcmdə resurs sərf edilməklə həyata keçirilməsi, dövlət vəsaitinə qənaət edilməklə bu sahədə inzibati idarəetmənin təkmilləşdirilməsi, xidmətlərin həyata keçirilməsində keyfiyyətə nəzarətin təşkili, şəffaflığın artırılması, innovativ həllərin tətbiqi, elektron xidmətlərə keçidin sürətləndirilməsi və vətəndaş məmnunluğunun artırılması məqsədi ilə Azərbaycan Respublikasının Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi yanında olan Dövlət Fitosanitar Xidmətinin, Dövlət Baytarlıq Xidmətinin, Bitki Sortlarının Qeydiyyatı və Toxum Nəzarəti üzrə Dövlət Xidmətinin və Baş Dövlət Texniki Nəzarət Xidmətinin əsasında Azərbaycan Respublikasının Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi yanında Aqrar Xidmətlər Agentliyi yaradılmışdır.

Fitobentos — bitki və bentos deməkdir. Bitki bentosu — su hövzələrini dibində həmçinin dibdə yerləşən əşyaların üzərində olan bitkilərin məcmusudur == Ümumi məlumat == Fitobentosa çiçəkli bitkilər, az miqdarda ayıdöşənəyikimilər, mamırlar, göbələklər və yosunlar daxildir. Dərin olmayan saf su hövzələrində fitobentos bütün dic hissəni, dərin və ya saf olmayan su hövzələrində isə dayaz yerləri tutur. Fitobentosun tərkibi suyun axar vəziyyətindən, temperaturundan, saflığından və digər faktorlarda asılıdır. Fitobentosin bir sıra nümayəndələrinsən sənaye üçün xammal (məs. yod istehsalında) həmçinin qida mənbəyi (dəniz kələmi) kimi istifadə olunur.

Fitofaq — bitki yeyən heyvanlar. == Ədəbiyyat == R.Ə.Əliyeva, Q.T.Mustafayev, S.R.Hacıyeva. “Ekologiyanın əsasları” (Ali məktəblər üçün dərslik). Bakı, “Bakı Universiteti” nəşriyyatı, 2006, s. 478 – 528.

Fitofaqlar (müvafiq olaraq "bitki" və "yemək" mənasın verən q.yun. φῠτόν və φαγεῖν sözlərindən yaranıb) — heyvanların bitkilərlə qidalanması Bura əsasən daxildir: dırnaqlılar, gəmiricilər, çoxlu cücülər, o cümlədən karpofaqlar (meyvəni yeyir), ksilofaqlar (oduncağı) rizofaqlar (kök sistemini, kökümsovu, soğanağı), mikofaqlar (məs. gənələrin sürfələrini, göbələklərin qiflərini yeyir). Bitki ilə qidalanan onurğalıların çoxu (məs. gəmiricilər, dənyeyən quşlar) heyvan mənşəli qidaları, onurğasızları da yeyirlər.

Fitogeosfer — Landşaft təbəqəsində canlı orqanizmin əsasən bitkilərin daha artıq toplandığı təbəqəyə deyilir. Fitogeosfer dedikdə bütün bitki örtüyü və heyvanlar aləmi, habelə həyat olan (bərk,maye və qaz) mühit nəzərdə tutulur. Fitogeosferin qalınlığı quruda bir neçə on metr,dənizlərdə və okeanlarda isə 100–350m-ə qədərdir.

Fitoiqlim — bitki örtüyünün yaratdığı iqlim. == Ədəbiyyat == R.Ə.Əliyeva, Q.T.Mustafayev, S.R.Hacıyeva. “Ekologiyanın əsasları” (Ali məktəblər üçün dərslik). Bakı, “Bakı Universiteti” nəşriyyatı, 2006, s. 478 – 528.

Fitomeliorasiya - bitki qruplaşmalarının istifadəsinin nizama salmaq, həmçinin meşə zolaqlarının, ot səpinlərinin yaradılması və s.yolu ilə təbii şəraitin yaxşılaşdırılması üzrə tədbirlər sisteminin keçirilməsi. Fitomeliorasiyanı aşağıdakı sahələrə ayrılır: humanitar fitomeliorasiya (insanın fiziki və mənəvi vəziyyəti üçün mühitin sağlamlaşdırılması), təbiəti qorumaqla (biosenozların saxlanılmaq və yaxçılaşdırmaq), bioməhsuldar (məhsulun kəmiyyətını artırmaq) və mühəndis (yol və hidrotexniki) qurğuların istismar şəraitinin yaxşılaşdırılması.

Fitomonadlar dəstəsi (lat. Phyto – monadida ) — Qamçılılar sinfinə aid olan dəstə. == Haqqında == Fitomonadlar iki qamçılı yaşıl qamçılılardır. Onlar autotrof orqanizmlərdir. Böyük əksəriyyəti volvokskimilər fəsiləsində (Volvocidae) birləşərək koloniya şəklində rast gəlinir. Koloniya lövhəşəkilli, şarşəkilli formada ola bilər. Bu fəsilənin ayrı-ayrı koloniyalarında ölçüsü və fərdlərinin sayı müxtəlif olur. Ən sadə quruluşlu koloniya yastı lövhəşəkilli qonium koloniyasıdır. Bu koloniyada fərdlərin sayı 4–16 ədəd olub, tamamilə eyni fərdlərdən ibarətdir və bütün hüceyrələr bir cərgədə düzülərək lövhə şəklindədir. Hər bir fərd koloniyadan ayrılaraq bölünmə vasitəsilə qeyri-cinsi yolla coxalıb yeni koloniya əmələ gətirə bilir.

Fitonomus (lat. Phytonomus variabilis) — buğumayaqlılar tipinin sərtqanadlılar dəstəsinin uzunburun böcəklər fəsiləsinə aid olan növ. == Xarici quruluşu == Yetkin fitonomus 5–8 mm (xortumsuz) böyüklükdə olur. Böcəyin başı uzanaraq boru formasını almışdır. Cavan böcəklərin rəngi sarımtıl-bozdur. Yaşlı böcəklərin üzəri boz tükcüklərlə örtülü olur. Böcəklərin üst tərəfindən uzununa doğru əvvvəlcə enli, sonra isə birdən nazilən tünd-qəhvəyi rəngli zolaq gedir. Yumurtası 0,5-0,65 mm böyüklükdədir, ellips şəklindədir, əvvəlcə sarı-kəhrəba rəngində olub, inkişaf etdikcə tədricən tutqunlaşır. Sürfənin uzunluğu 10 mm-dir. Ayaqsızdır.

Fitonsidlər — bitkilərin əmələ gətirdiyi, bakteriyaların, mikroskopik göbələklərin, ibtidailərin böyüməsini və inkişafını saxlayan bioloji aktiv maddələr. Bu maddələr antibiotik xassəsi daşıyıb havadakı bir çox zərərli və xəstəlik törədən mikrobları, virusları məhv edir, bununla da havanı saflaşdırır. Aydın olmuşdur ki, təbiətdə fitonsid hadisəsi geniş yayılmışdır. Bakteriyalardan tutmuş ali bitkilərə qədər bütün bitki aləmi fitonsid xassəsinə malikdir. Çay, dəniz və göllərin suyunda da fitonsidli bitkilərə rast gəlinir. Ağaclar daha çox fitonsid xassələri daşıyır. Müəyyən edilmişdir ki, şam, ardıc, qovaq, cökə, tozağacı meşələri xəstəlik törədən virusları, mikrobları aloye, sarımsaq, soğan və istiotdan da tez məhv edir. Fitonsid buraxan 40-a qədər ağac və kol növü müəyyən edilmişdir. Hər bir bitki fitonsidinin özünəməxsus təsiredici xassəsi vardır. Şam ağacının Fitonsidi vərəm xəstəliklərinin sağalmasına kömək edir.

Fitopatologiya — bitki xəstəlikləri, onların profilaktikası və ləğv edilməsi üsullarını öyrənən elm. Ümumi və xüsusi hissəyə bölünür. Ümumi Fitopatologiya xəstəlik törədiciləri, onların başvermə səbəbini və şəraitini, inkişaf və yayılma qanunauyğunluqlarını, xəstə orqanizmdə anatomik, fizioloji dəyişkənlikləri, bitki immuniteti və karantini məsələlərini öyrənir. Fitopatologiyaya kənd təsərrüfatı fitopatologiyası, ağac və kolların xəstəliklərini öyrənən meşə fitopatologiyası, dekorativ bitkilərin fitopatologiyası aiddir.

Fitoplankton — su qatlarında yaşayan, ibtidai bitkilər — yaşıl, göy-yaşıl, qamçılı, diatom və b. yosunlar. == Haqqında == Fitoplankton suyun işıqlanan üst qatında yaşayan yosunların məcmusu. Fitoplankton müxtəlif sistematik mənşəli birhüceyrəli yosunlardan (qızılı-sarı, peridinlər, diatomea, yaşıl, müxtəlifqamçılılar, evqlenlər və b.) ibarətdir. İntensiv inkişafı işığın gücündən və suda həll olmuş qida maddələrinin zənginliyindən asılıdır. Əlverişli şərait olduqda yosunların bəzi növləri sürətlə çoxalır və suyun yosunla örtülməsi müşahidə edilir. Fitoplankton okeanın qida zəncirində ilk həlqədir. Çox vaxt okeanlarda biogen çöküntütoplanma prosesləri fitoplankton paylanması ilə müəyyən olunur. Çöküntülərdə hüceyrələrin bərk hissələri (karbonatlı kokkolitinlər, silikoflagellər və silisiumlu diatomealar, bəzən peridinlərin üzvi qılafı) mühafizə olunur. == İstinadlar == == Mənbə == Geologiya terminlərinin izahlı lüğəti.

Fitoremediasiya – yaşıl bitkilərdən istifadə etməklə axar suları, torpaqları, atmosfer havasını təmizləməyin kompleks metodlarıdır. Bu bioremediasiyanın daha ümumiləşmiş istiqamətlərindən biridir. == Tarix == Axar suların- suvarılan sahələrin və filtrasiya sahələrinin təmizləməyin ilkin ən sadə metodları bitkilərdən istifadəyə əsaslanmışdı. İlkin elmi tədqiqatlar 50-ci illərdə İsraildə keçirilmişdir, lakin metodun aktiv inkişafı yalnız XX əsrin 80-ci illərində baş vermişdır. == Prinsip == Bitki ətraf mühitə müxtəlif vasitələrlə təsir edir. Bunlardan əsas olanları aşağıdakılardır: rizofiltrasiya – köklər bitkilərin həyat fəaliyyəti üçün lazım olan suyu və kimyəvi elementləri sorur; fitoekstraksiya – bitkilərin orqanizmində təhlükəli çirkabların (məsələn, ağır metalların) yığılması; fitovolatilizasiya – bitki yarpaqları ilə suyun və uçucu kimyəvi elementlərin buxarlanması; fitotransformasiya: fitostabillilik - kimyəvi birləşmələrin az hərəkətli və aktiv formaya keçirilməsi (çirkabların yayılma riskini azaldır); fitodeqradasiya – çirkabların orqanik hissəsinin bitkilərlə və simbiotik mikroorqanizmlərlə deqradasiyası; fitostimulyasiya – təmizləmə prosesində iştirak edən simbiotik mikroorqanizmlərin inkişafının stimulyasiyası. Çirkabların deqratasiyasında mikroorqanizmlər əsas rol oynayır. Bitki bir növ biofiltrdir və onlar üçün yaşayış mühiti yaradır (süxuru oksigenlə və yumşaldıcı ilə təmin etmə). Bu proses sayəsində təmizlənmə qeyri vegetasiya dövründə də baş verir (yay fəslindən başqa), hərçənd onun intensivliyi müəyyən qədər aşağı düşür.

Azərbaycan Respublikasında Fitosanitar Nəzarəti Xidməti == Haqqında == 1931-ci ildə təşkil olunmuş və SSRİ–nin dağılmasına qədər Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Soveti yanında Dövlət Bitki Karantini müfəttişliyi kimi mövcud olmuşdur. Müfəttişlik 2000-ci ildə ləğv olunmuş, Bitki mühafizəsi və karantini şöbəsi kimi Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin aparatına verilmişdir. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 23 oktyabr 2004-cü il tarixli 467 nömrəli Sərəncamına əsasən Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi yanında Dövlət Fitosanitar Nəzarəti Xidməti yaradılmış və Prezidentin 20 aprel 2005-ci il tarixli 226 nömrəli Fərmanı ilə "Dövlət Fitosanitar nəzarəti xidməti haqqında" Əsasnamə təsdiq edilmişdir. 12 may 2006-cı ildə "Fitosanitar nəzarəti haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanunu qəbul edilmişdir. Dövlət Xidməti öz fəaliyyətində Azərbaycan Respublikasının ərazisini karantin tətbiq edilən zərərli orqanizmlərdən qorumaq, onların mənbələrini vaxtında aşkar etmək, bitki və bitkiçilik məhsullarında zərərli orqanizmlərin kütləvi yayılmasının qarşısını almaq, flora və faunanın pestisidlərin və digər zəhərli maddələrin təsirindən qorumaq, Respublikanın ərazisinə başqa dövlətlərdən fitosanitar nəzarətində olan zərərli orqanizmlərin daxil olmasının və yayılmasının qarşısını almaq və digər bu kimi tədbirlərin həyata keçirilməsini təmin edir. Azərbaycan Respublikası Prezidenti İlham Əliyevin "Aqrar sahədə idarəetmənin təkmilləşdirilməsi ilə bağlı əlavə tədbirlər haqqında" 2019-cu il 14 yanvar tarixli 467 nömrəli Fərmanı ilə aqrar sahədə göstərilən dövlət xidmətlərinin optimallaşdırılması və səmərəliliyinin artırılması, həmin dövlət xidmətlərinin daha az həcmdə resurs sərf edilməklə həyata keçirilməsi, dövlət vəsaitinə qənaət edilməklə bu sahədə inzibati idarəetmənin təkmilləşdirilməsi, xidmətlərin həyata keçirilməsində keyfiyyətə nəzarətin təşkili, şəffaflığın artırılması, innovativ həllərin tətbiqi, elektron xidmətlərə keçidin sürətləndirilməsi və vətəndaş məmnunluğunun artırılması məqsədi ilə Azərbaycan Respublikasının Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi yanında olan Dövlət Fitosanitar Xidmətinin, Dövlət Baytarlıq Xidmətinin, Bitki Sortlarının Qeydiyyatı və Toxum Nəzarəti üzrə Dövlət Xidmətinin və Baş Dövlət Texniki Nəzarət Xidmətinin əsasında Azərbaycan Respublikasının Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi yanında Aqrar Xidmətlər Agentliyi yaradılmışdır.

Fitosenoz (yunanca:Ümumi bitki) — Biosenoza daxil olan bitkilərin məcmusuna deyilir. == Həmçinin bax == Biosenoz == Mənbə == Биогеография. Кукурудза С. И. Львов.

Fitoterapiya (yunanca phyton — "bitki" və therapeia — "terapiya") — dərman kimi bitkilərdən istifadə olunan müalicə üsulu. Bu gün Fitoterapiya parafarmaseptikada xüsusi inkişaf yeri tutubdur. Bioloji aktiv əlavələrin işlənməsi üçün, insan sağlamlığının effektiv bərpa olunması üçün, nutrisevtika üçün, bitkilərin, otların tərkibinin öyrənilməsi və insan orqanizminə təsirlərini müəyyən etmək üçün bu istiqamətdə çoxlu sayda yeni elmi-tədqiqat biomühəndislik institutları yaranmışdır. Ümumdünya ekologiyasındakı fəlakəti və sağlamlığımıza təsirini göz önündə tutub desək, bu bizim həyat tərzimizdə çox mühüm həlledici rol oynayır. Praktiki olaraq hər insanda bir xroniki xəstəlik vardır və bu yaş keçdikcə daha ağır hal almağa başlayır. Ağrı kəsicilər, antibiotiklər, müxtəlif dərman vasitələri ilə hər dəfə zəhərlənmək də daha yeni xəstəliklərin yaranmasına yol açır. Fitoterapiya insan orqanizminin yaxşılaşması və xəstəliklərin müalicəsində real effektiv üsuldur. Biz nə qədər təbiətə yaxın dursaq, bir o qədər az xəstələnəcəyik! Əgər sağlam yaşamaq istəyiriksə, biz təbiət və özümüzlə barışıq olmalıyıq. Müasir dünya ilə ayaqlaşmaq, öz tələbatlarımızı əldə etmək uğrundə əlimizdə olan ən dəyərli şeyi – sağlamlığımızı itirdiyimizi heç düşünmürük də… Sağlam həyat siması daha çox bu aspektlərdə özünü göstərir: Düzgün və müxtəlif qidalanma Dünya ilə tamamlayıcı harmoniya Bitki və heyvan aləmi ilə yaxın münasibət İnsanlarla aktiv və sağlam ünsiyyət Aktiv ruhi fəaliyyət (yaradıcılıq) Və əlbəttə ki, özünü təkmilləşdirmə, öz-özünü təhlil etmə və daimi mənəvi inkişaf.

Fitotoksinlər — bitki mənşəli toksinlər. Fitotoksikologiya bitkilərin bioloji sitemlərdə zərərli təsirlərə səbəb olan toksik birləşmələrini öyrənən elm sahəsidir. İnsanlar və heyvanların bitkilərlə zəhərlənməsi müxtəlif səbəblərdən baş verə bilər. Zəhərli bitkilərin təsadüfən qəbul edilməsi Digər zəhərli orqanizmlərlə ,məs:zəhərli göbələklərlə qarışdırılması Bitkinin tərkibindəki az miqdarda toksiki birləşmələrin müəyyən həssas insanlarda təsirliliyi Mikotoksinlərlə kirlənmiç ərzaqların qəbulu. Bitkinin coğrafi yayılması səbəbi ilə torpağın tərkinbindəki toksiki birləşmələri udması.

Bir fotoşəkil (Cənubi azərbaycanda əks, ing.Photograph), işığa həssas bir səthə, ümumiyyətlə fotoşəkil filminə və ya bir CCD və ya CMOS çipi kimi elektron görüntü sensoru üzərinə düşən bir görüntüdür. == Tarix == Fotoqrafiya (yunan dilində foto — işıq, qrafo — yazıram, çəkirəm deməkdir) sənətinin tarixi qədim dövrlər aiddir.. Xüsusi zəhmət çəkmədən və tez zamanda istənilən rəsmi çəkmək, insanın, mənzərənin və s. əksini əldə etmək həmişə insanları maraqlandırmışdır. Hələ uzun illər öncə insanların diqqətini çəkən məqamlardan biri də kiçik deşikdən qaranlıq otağa süzülən günəş şüasının yaratdığı effekt, bu işıqda əşyaların proporsiya və rəng baxımından əks olunması idi. İşığın qaranlıq otaqda yaratdığı bu effekt hələ e.ə. IV əsrdə yaşamış qədim yunan alimi Aristotelə məlum idi. Aya Sofiya məbədinin tikintisində iştirak edən Bizans riyaziyyatçısı və arxitektoru Trallı Anfimiya (474–558) məbədin daxilindəki güzgülərin yerləşmə sxemini lahiyələşdirərkən kamera obskuranın iş metodundan istifadə etmişdi.

Kito (isp. San Francisco de Quito) — Ekvadorun paytaxtı, həmçinin siyasi, iqtisadi və mədəni mərkəzi. Qədim hindu xalqı kitunun şərəfinə adlandırılıb. == Coğrafi şəraiti == Kito Cənubi Amerikanın şimal-qərbində, And dağları arasında Piçinça vulkanının cənub ətəyində yerləşir. Şəhər ekvatordan 24 kilometr cənubdadır, sahəsi 290 km²-dir. == Əhalisi, dil və din == 2005-ci il siyahıyaalınmsına görə əhalisi 1 856 501 nəfərdir. Kito əhali sayına görə Ekvadorun ikinci şəhəridir, birinci şəhər Santyaqo-de-Quayakildir. Milli tərkibinə görə qarışıqdır. Əhalinin beşdə ikisi keçua xalqının nümayəndələri, beşdə ikisi — ispan-hindu metisləri, beşdə biri zəncilər, az bir hissəsi isə Avropa və Asiyadan gələnlərdir. Şəhər əhalisinin böyük əksəriyyəti katoliklərdir.

Mito (yap. 水戸市) — Yaponiyanın Honşu adasında olan Kanto regionunda yerləşən İbaraki prefekturasının paytaxtı.

Tito — kişi adı. Tito Qobbi — İtalyan opera bariton müğənnisi. Tito Vilanova — keçmiş ispaniyalı futbolçu. Tito Cekson — Amerikalı müğənni-mahnı müəllifi. İosip Broz Tito — Yuqoslaviya inqilabçısı, siyasi, dövlət, hərbi və partiya xadimi.

Hakim fiti — idmanda, xüsusi ilə də futbolda hakimlərin istifadə etdiyi vasitə Hakim fiti XIX əsrdə İngiltərənin Birminqem şəhərindən olan usta Cozef Hadson tərəfindən icad olunub. O, çörəkpulu qazanmaq üçün cib saatlarının təmirindən tutmuş köhnə ayaqqabılara yamaq vurmağadək bir çox işlərlə məşğul olurmuş. Boş vaxtlarında isə usta öz beyninin məhsulu olan fiti hazırlamağa girişirmiş. 1860–1870-ci illərdə isə Cozef Hadson tərəfindən yüzdən çox fit düzəldilmişdi. Əfsanəyə görə fit ilk dəfə "Nottinqem Forest" və "Şeffild" komandaları arasında keçirilən oyunda istifadə olunub. Bayraqlardan yorulan hakim fitdən istifadə etmək qərarına gəlib. Qeyd edək ki, hakimlər üçün fit ilk dəfə "Cozef Ko" şirkəşti tərəfindən istehsal olunub. Ən güclü fit modeli isə 1989-cu ildə bu şirkət tərəfindən istehsal olunan "Tornado T2000" fitidir.

Akira Kito (鬼頭明, Kito Akira, 10 sentyabr 1974) — Yaponiyanı təmsil edən stolüstü tennisçi. == Karyerası == Akira Kito Yaponiyanı 2004-cü ildə Afina şəhərində baş tutan XXVIII Yay Olimpiya Oyunlarında təmsil edib və cüt turnirdə 9-cu pillənin sahibi olub.

Fitr (fars. فطر‎‎) — İranın Qəzvin ostanının eyniadlı şəhristanının Kuhin bəxşinin ərazisinə daxil olan kənd. == Əhalisi == 2006-cı ildə əldə edilən məlumatına görə, kənddə 97 nəfər yaşayır (24 ailə).

Ramazan bayramı (Fitr bayramı) — şəvval ayının 1-ci günü. Ramazan ayının sonunda, orucun sona çatması münasibətilə qeyd edilir. Ramazan ayında oruc tutulması müsəlmanlara hicrətin ikinci (622-ci il) ili təyin edilmişdir. Ramazan ayı insanlara Allahı sevmək prinsiplərini öyrədir, onlara öz iradə qüvvələrini, dözümlüyünü yoxlamaq imkanı verir, onları gözüaçıq, təmiz, vicdanlı olmağa yönəldir və oruc tutmaqla ifadə olunur. Oruc ramazan ayında tutulduğu üçün ona "Ramazan orucu" da deyirlər. == Tarix == İslamda ilin ayları arasında Ramazan ayı ən şəfaqətli və ən müqəddəs ay hesab edilir. Onu məcazi mənada "on bir ayın sultanı" da adlandırırlar. Orucluq hicrinin ikinci ilində Məhəmməd peyğəmbər tərəfindən Mədinədə bu məqsəd üçün Ramazan ayı təyin olandan öz tarixini başlayır. Məhz Ramazan ayının axırıncı on gecələrinin birində Quran hədiyyə edilmişdir. Deyilənə görə bu, həmin ayın ya 22-dən 23-nə, ya da 26-dan 27-nə keçən gecə baş vermişdir.

Fotojurnalistika — yeni bir xəbər hekayəsini anlatmaq üçün şəkillərdən istifadə edən jurnalistikanın xüsusi bölməsi. İndiki dövrdə terminin adətən yalnız hərəkətsiz təsvirlərə istinad etdiyi başa düşülür, lakin bəzi hallarda bu termin həmçinin teleradio jurnalistikasında istifadə olunan videoya da aid edilir. Fotojurnalistika fotoqrafiyanın bu sahəyə yaxın olan digər qollarından sərt bir etik çərçivəylə işin dürüst, qərəzsiz olmasını tələb etməsi və hekayəni ciddi jurnalistika şərtləri daxilində anlatması ilə fərqlənir. Fotojurnalistlər xəbər mediasına töhfə verən şəkillər yaradır və cəmiyyətlərin bir-biri ilə əlaqə yaratmalarına kömək edir. Onlar ətraflarında baş verən hadisələrdən daim və tez bir şəkildə xəbərdar olmalıdırlar. Fotojurnalistlər xəbərləri həm dolğun, həm də əyləncəli şəkildə və yaradıcı formatda çatdırırlar. Bir yazıçı kimi, fotojurnalist də müxbirdir, ancaq çox vaxt sərt maneələrlə üzləşərkən o, ani qərarlar qəbul etməli və foto avadanlıqları daşımalıdır. == Tarixi == === Müharibə fotoqrafiyasının yaranması === Xəbər hekayələrini fotoşəkillərlə təsvir etmək təcrübəsi 19-cu əsrin ortalarında çap və fotoqrafiyada baş verən yeniliklərlə mümkün oldu. 1806-cı ildə "The Times" qəzetində çap olunmuş Lord Horatsio Nelsonun dəfn mərasimi kimi ilkin təsvirlər qəzetlərdə meydana çıxsa da, ilk həftəlik illustrasiyalı qəzet 1842-ci ildə çap edilmiş "Illustrated London News" (ILN) idi. Burada təsvirlər oyularaq çap edilmişdi.

Fotogəlin (写真花嫁, şaşin hanayome, ing. picture bride) və ya bəzən poçtla gələn gəlin (ing. mail-order bride) – XX əsrin əvvəllərində ABŞ-yə miqrasiya etmiş yapon kişilərin özlərinə Yaponiyadan gəlin tapmaq üçün istifadə etdikləri praktika. Yaponiyaya qayıtmaq istəməyən kişi miqrantlar ölkələrindəki əlaqələndirici şəxslərin vasitəsilə özlərinə uyğun gəlin tapırdılar. Bu zaman cütlük bir-birini ancaq fotoşəkillərdən tanıyırdı və fotogəlin ancaq ABŞ-yə gələndə əri ilə tanış ola bilirdi. Fotogəlinlər ABŞ-də yapon icmasının formalaşmasında vacib rol oynamışdırlar: ABŞ-də yapon kişilərlə qadınların sayında bərabərliyi təmin etmiş və ABŞ yaponları arasında ailə həyatını stabilləşdirmişdir. Onların uşaqları ABŞ vətəndaşı olmuş və yapon icmasının ABŞ cəmiyyətinə assimilasiyası üçün vasitəçi olmuşdurlar. == Arxa plan == ABŞ-yə miqrasiya etmiş birinci nəsil yaponların çox böyük qismi kişilər olmuşdur. 1905-ci ildən sonra ABŞ-də məskunlaşmağa qərar verən kişi miqrantlar evlənmək üçün fotogəlin praktikasından istifadə etməyə başlamışdırlar. Fotogəlin praktikasının mənşəyi Yaponiyadakı evlilik konsepsiyası ilə əlaqədardır.

Foto tranzistor-Üzərinə işıq düşdüyündə kollektor-emitter ucları arasındakı müqavimət dəyəri azalan elementdir. Ümumiyyətlə bir yükün işıq ilə idarə edilməsində açar elementi olaraq istifadə edilər. Foto tranzistorlar normal tranzistor kimi PNP və ya NPN olaraq istehsal edilirlər.Fototranzistorlar, baza ucuna işıq düşdüyündə K-E arasından cərəyan keçməsini təmin edən elementlərdir. Fotodiyotlardan fərqli olaraq işıqla hasil edilən cərəyanı gücləndirə bilərlər. Bu xüsusiyyətləri sayəsində fotodiodlardan çox üstündürlər. == Foto tranzistorun quruluşu == Fototranzistorlar iki ya da üç ayaqlı olaraq istehsal edilir. Üç ayaqlı olan modellərdə lupa rənglənmiş olarsa element normal tranzistor halına keçər. Lupa rənglənməzsə və baza ucu da dövrəyə bağlanacaq olursa baza iki təsir söz mövzusu olacağından K(kollektor)-E(emitter) arasından keçən cərəyanın miqdarındakı dəyişmə daha çox olur. Iki ayaqlı fototranzistorlarda(istifadə rahatlığı baxımından) baza ucu çölə çıxarılmaz.Foto tranzistorların quruluşu şəkildə östərilmişdir. Üç yarım keçiricinin birləşməsindən ibarət olan fototranzistorların K-B(baza) ucları arasına bağlanmış olan fotodioda işıq enerjisi (foton) gələ bilməsi üçün baza ucunun olduğu hissəyə lupa şəklində şüşə yerləşdirilmişdir.

Hakim fiti — idmanda, xüsusi ilə də futbolda hakimlərin istifadə etdiyi vasitə Hakim fiti XIX əsrdə İngiltərənin Birminqem şəhərindən olan usta Cozef Hadson tərəfindən icad olunub. O, çörəkpulu qazanmaq üçün cib saatlarının təmirindən tutmuş köhnə ayaqqabılara yamaq vurmağadək bir çox işlərlə məşğul olurmuş. Boş vaxtlarında isə usta öz beyninin məhsulu olan fiti hazırlamağa girişirmiş. 1860–1870-ci illərdə isə Cozef Hadson tərəfindən yüzdən çox fit düzəldilmişdi. Əfsanəyə görə fit ilk dəfə "Nottinqem Forest" və "Şeffild" komandaları arasında keçirilən oyunda istifadə olunub. Bayraqlardan yorulan hakim fitdən istifadə etmək qərarına gəlib. Qeyd edək ki, hakimlər üçün fit ilk dəfə "Cozef Ko" şirkəşti tərəfindən istehsal olunub. Ən güclü fit modeli isə 1989-cu ildə bu şirkət tərəfindən istehsal olunan "Tornado T2000" fitidir.

Hippolit Fizo (fr. Hippolyte Fizeau; 23 sentyabr 1819[…], Paris – 18 sentyabr 1896[…]) – Fizo eksperimentində işığın sürətini ölçməklə məşhur olan fransız fizik. == Həyatı == XIX əsr fransız fiziki, Fransız və İngiltərə Elmlər Akademiyasının üzvü Hippolit Fizo 23 sentyabr 1819-cu ildə Parisdə tibb professoru ailəsində anadan olub. Onun tədqiqatı işi fotoqrafiya proseslərinin təkmilləşdirilməsi ilə bağlı idi. Fransua Araqonun təkliflərindən sonra Leon Fuko və Fizo işıq və istiliyin interferensiyası ilə bağlı bir sıra araşdırmalarda əməkdaşlıq etdilər. 1848-ci ildə elektromaqnit dalğalarının qırmızı yerdəyişməsini proqnozlaşdırdı. 1849-cu ildə Fizo işığın sürətini Ole Römerin 1676-cı ildə müəyyən etdiyi əvvəlki qiymətindən daha yaxşı dəqiqliklə hesabladı. O, 8 kilometr uzaqlıqdakı güzgüdən əks olunan işıq şüasından istifadə etmişdi. Şüa sürətlə fırlanan çarxın dişləri arasındakı boşluqlardan keçirdi. Qayıdan işıq növbəti boşluqdan keçənə və görünənə qədər çarxın sürəti artırıldı.

Laslo Bito (tam adı: Laslo Bito, mac. László Z. Bitó; 7 sentyabr 1934, Budapeşt – 14 noyabr 2021) — Macarıstan fizioloqu və yazıçısı. Tədqiqatçı kimi qlaukoma üçün dərman hazırlamışdır. Yazıçı kimi roman və esselər müəllifidir. == Həyatı == Laslo Bito Macarıstanın paytaxtı Budapeştdə anadan olmuşdur. Onun ailəsi kommunist dövründə Budapeştdən ayrılmaq məcburiyyətində qalmışdır. O, Komlodakı bir mədəndə xidmət etmiş və 1956-cı ildə inqilabın yerli lideri olmuşdur. İnqilab Rus qüvvələri tərəfindən yatırılandan sonra Bito ABŞ-yə qaçdı, burada təqaüd qazandı və fizioloq oldu. ABŞ-də ona sığınacaq verildi və 1956–57-ci ilin qış rübündə Bard Kollecində təhsil aldı. O, 1960-cı ildə Bard Kollecinin pre-med biologiya fakültəsindən məzun oldu.

Luiş Fiqu (port. Luís Figo; d. 4.11.1972, Almada, Lissabon, Portuqaliya) — keçmiş Portuqaliya futbolçusu, "İnter" Milan klubunun idman direktoru. Futbolçu kimi yarımmüdafiəçi mövqeyində çıxış etmişdir. Fiqu Portuqaliya futbol tarixinin ən məşhur simalarındandır. Futbolçu karyerasına Portuqaliyanın Sportinq Lissabon klubunun aşağı yaş qruplarında başlayıb. 1989-1995-ci illərdə Sportinq Lissabon klubunun əsas heyətində çıxış edib. 1995-2000-ci illərdə İspaniyanın "Barselona", 2000-2005-ci illərdə isə "Real" Madrid klublarının formasını geyinib. 2005-2009-cu illərdə İtaliyanın "İnter" Milan klubunda çıxış edib. 1988-1994-cü illərdə Portuqaliyanın aşağı yaş qrupları üzrə milli komandalarının heyətində, 1991-2006-cı illərdə Portuqaliya milli futbol komandasının heyətində çıxış edib.

Luiş Fiqu (port. Luís Figo; d. 4.11.1972, Almada, Lissabon, Portuqaliya) — keçmiş Portuqaliya futbolçusu, "İnter" Milan klubunun idman direktoru. Futbolçu kimi yarımmüdafiəçi mövqeyində çıxış etmişdir. Fiqu Portuqaliya futbol tarixinin ən məşhur simalarındandır. Futbolçu karyerasına Portuqaliyanın Sportinq Lissabon klubunun aşağı yaş qruplarında başlayıb. 1989-1995-ci illərdə Sportinq Lissabon klubunun əsas heyətində çıxış edib. 1995-2000-ci illərdə İspaniyanın "Barselona", 2000-2005-ci illərdə isə "Real" Madrid klublarının formasını geyinib. 2005-2009-cu illərdə İtaliyanın "İnter" Milan klubunda çıxış edib. 1988-1994-cü illərdə Portuqaliyanın aşağı yaş qrupları üzrə milli komandalarının heyətində, 1991-2006-cı illərdə Portuqaliya milli futbol komandasının heyətində çıxış edib.

Maqnum Foto — beynəlxalq foto agentliyi. Nyu-York, Paris, London və Tokioda ofisləri olan agentlik 1947-ci ildə başda Anri Kartye-Bresson olmaqla müharibə fotoqrafları Robert Kapa, Devid Seymur və Corc Rocer tərəfindən yaradılmışdır. == Yaranması == Agentlik 1947-ci ildə Parisdə Robert Kapanın ideyası əsasında Robert Kapa, Anri Kartye-Bresson, Devid Seymur, Corc Rocer, Uilyam Vandivert, Rita Vandivert və Mariya Eyzner tərəfindən yaradılıb. Rita Vandivert agentliyin ilk prezidenti və Nyu-York ofisinin rəhbəri seçildi. Mariya Eyzner Paris ofisinə rəhbər təyin edildi. Plana görə, C.Rocer Afrika və Yaxın Şərq, A.Kartye-Bresson Cənubi və Şərqi Asiya, D.Seymur və U.Vandivert Avropa və ABŞ-dən fotolar çəkməli idilər. R.Kapa isə haranı və hansı hadisəni çəkəcəyini sərbəst şəkildə seçməli idi. Maqnum üzvləri tərəfindən yaradılan ilk fotoqrafiya koorporasiyadır. Heyət fotoqraflara dəstək göstərir və onların müəlliflik hüquqlarını müdafiə edirdi. == Yeni üzvlərin seçilməsi == Maqnumun yeni yarandığı illərdə üzvlük ümumi xarakter daşıyırdı və Robert Kapanın şəxsi dəvəti ilə qəbul edilirdi.

Mito İsaka (25 yanvar 1976, Saytama prefekturası) — keçmiş Yaponiya qadın futbolçusu. Yaponiya milli komandasının heyətində 46 oyun keçirib, 15 qol vurub.

Pito Borusu — cari maye (suspenziya) və ya qazın tam təzyiqini ölçmək üçün cihaz. Onun ixtiraçısı, fransız mühəndis-hidravlik Henri Pito (Henry Pito) adı ilə adlandırılmışdır (1732). L - formali bir boru şəklindədir. p ∂ ≈ ξ ρ V o 2 2 , {\displaystyle p_{\partial }\approx \xi {\frac {\rho V_{o}^{2}}{2}},} Harda ki, ρ {\displaystyle \rho } – hərəkət edən (qələn) mühitin sıxlığı; V o {\displaystyle V_{o}} – axın sürəti; ξ {\displaystyle \xi } – əmsal. Təzyiq altında olan (pnevmometrik və ya tam təzyiq borusu) Pito borusu xüsusi cihaz və qurğulara qoşulur. Diferensial manometrlərlə komplektdə qaz gəlirlərdə və ventilyasiya sistemlərində nisbi sürətin və həcm sərfinin müəyyən edilməsində tətbiq olunur.

Kito Lorenz (y.sorb Kito Lorenc; 4 mart 1938, Şlayfe[d], Saksoniya – 24 sentyabr 2017, Bautzen, Saksoniya) — Lusatiyalı yazıçı, esseist, tərcüməçi, hekayəçi və fabulist. Yuxarı Lusatian və Alman dillərində yazır. Sakson Rəssamlıq Akademiyasının üzvü. Lusat yazıçısı Yakub Lorenz-Zaleskinin nəvəsi. == Bioqrafiya == 4 mart 1938-ci ildə Sleponun Lusatian kəndində anadan olub. 1952-1956-cı illərdə Kottbusdakı internat məktəbində oxuyub. 1956-1961-ci illərdə Leypsiqdə slavyanşünaslıq üzrə təhsil alıb. 1961-1972-ci illərdə Bautzendə Serb Etnologiyası İnstitutunda kiçik elmi işçi işləyib. 1972-1979-cu illərdə Serb Xalq Mədəniyyəti Dövlət Ansamblında dramaturq işləyib. 2008-ci il dekabrın 18-də Drezden Texnologiya Universitetinin Dilçilik, Ədəbiyyat və Mədəniyyətşünaslıq fakültəsindən elmlər doktoru fəxri elmi dərəcəsi almışdır.

Filo Farnsvort (19 avqust 1906[…] – 11 mart 1971[…], Solt-Leyk-Siti) — Amerikalı ixtiraçı və elektron televiziyanın yaradıcılarından biri idi . == İxtiralar == O, daha çox elektron televiziya sistemlərindən birinin — " disektor "un ixtirasına görə tanınır. 7 yanvar 1927-ci ildə Farnsworth tərəfindən yaradılmış elektron televiziya sistemi üçün ABŞ Patent İdarəsinə ərizə verdi. İxtiranın mövzusu təsvirin elektrik siqnallarına çevrildiyi ötürücü qurğu, təsvirin qəbulunu təmin edən qəbuledici boru, ötürücü və qəbuledicinin işinin sinxronizasiya prinsipi, həmçinin parlaqlığın tənzimlənməsi sxemi olmuşdur. 1931-ci ildə Zvorykin Farnsworthun laboratoriyasına baş çəkdi. Hər iki ötürücü borunun işini müqayisə etdilər. Philo etiraf etdi ki, Zvorykinin ikonoskopu bəzi cəhətdən onun dizaynından üstündür. Öz növbəsində qonaq təəssüfləndiyini bildirib ki, onun Farnsvort sxemində təsbit olunmuş bəzi prinsiplərdən istifadə etmək hüququ yoxdur. Daha sonra Philo Farnsworth raket idarəetmə sistemlərinin və nüvə birləşməsinə nəzarətin inkişafı üzərində işləmişdir . Ömrünün sonlarında o , füzor kimi də tanınan kiçik bir termonüvə reaktoru icad etdi .

Vito Korleone (Vito Andolini) Korleone Mafiya Ailəsinin banisi və ilk donu. Filmdə gəncliyini Robert de Niro, qocalığını Marlon Brando canlandırmışdır. 1901-ci ildə Don Ciccionun atası, anasını öldürməsinin ardından yaxınları vasitəsilə Amerika Birləşmiş Ştatlarına göndərilmişdir. Su çiçəyi xəstəliyinə görə Ellis Adasında 3 ay karantində keçirmişdir. "Genco İdxalat" adlı bir şirkət qurmuş və İtaliyadan zeytun yağı idxal etmiştir. 4 uşağı, Santino , Fredo, Maykl, Coni, olmuşdur. Karmela Korleone ilə evlidir, belə ki, bu qadın ən çətin vaxtlarında yanında olaraq Vitonun hörmətini qazanmışdır. Məlum olan qeyri-qanuni əlaqəsi və uşağı yoxdur. İş dünyasında isə aldığı məntiqli qərarları, zəkası vardır. Don Vito Korleone personajı mafiya tərzi filmlərlə inteqrasiya olunmuş bir aktyordur.

Vito Fabris (20 sentyabr 1954 – 10 aprel 2021, Pistoya, Toskana) — İtalyalı peşəkar basketbolçu. Vito Fabris 20 sentyabr 1954-cü ildə İtaliyanın Emiliya-Romanya regionunda anadan olub. 1971-ci ildə başlayan və 1987-ci ilə qədər davam edən aktiv basketbol karyerasında İtalyan Basketbol Liqasında "Libertas Forlì", "Pall Firenze", "Basket Mestre" və "Olimpia Pistoia" komandalarında çıxış etmişdir. Fabris 10 aprel 2021-ci ildə dünyaya gəldiyi Emiliya-Romanyada 66 yaşında ürək tutmasından vəfat etmişdir. 1971-1979 – "Libertas Forlì" 1979-1983 – "Pall.

Vito Korleone (Vito Andolini) Korleone Mafiya Ailəsinin banisi və ilk donu. Filmdə gəncliyini Robert de Niro, qocalığını Marlon Brando canlandırmışdır. 1901-ci ildə Don Ciccionun atası, anasını öldürməsinin ardından yaxınları vasitəsilə Amerika Birləşmiş Ştatlarına göndərilmişdir. Su çiçəyi xəstəliyinə görə Ellis Adasında 3 ay karantində keçirmişdir. "Genco İdxalat" adlı bir şirkət qurmuş və İtaliyadan zeytun yağı idxal etmiştir. 4 uşağı, Santino , Fredo, Maykl, Coni, olmuşdur. Karmela Korleone ilə evlidir, belə ki, bu qadın ən çətin vaxtlarında yanında olaraq Vitonun hörmətini qazanmışdır. Məlum olan qeyri-qanuni əlaqəsi və uşağı yoxdur. İş dünyasında isə aldığı məntiqli qərarları, zəkası vardır. Don Vito Korleone personajı mafiya tərzi filmlərlə inteqrasiya olunmuş bir aktyordur.

Gülənçilik (türk. Gülen hareketi) və ya "Gülən camaatı" (türk. Gülen cemaati) və ya "Xidmət hərəkatı" (türk. Hizmet hareketi) — fəaliyyətini Türkiyə və digər ölkələrdə həyata keçirən dini-ideoloji cərəyan. == Tarixi == Gülənçilik Fətullah Gülənin başçılığı ilə 1960-cı ilin sonlarında Türkiyə Respublikasının İzmir şəhərində ortaya çıxmış, sonradan fəaliyyətlərini bütün Türkiyə ərazisində və bir sıra digər ölkələrdə həyata keçirməyə başlamışlar. Gülənçilər klassik nurçuluq içərisində meydana çıxsa da, daha sonra onlardan ayrılmış bir qoldur. Bəzən neo-nurçu cərəyanı kimi də tanınırlar. Türkiyədə baş vermiş 15 iyul hadisələrindən sonra 65-ci Türkiyə hakimiyyəti tərəfindən terror təşkilatı (Fəthullahçı terror örgütü - FETÖ) olaraq elan edilmişdir. == Mahiyyəti == Fətullah Gülən klassik nurçuların içində yetişməsinə baxmayaraq, özünü nurçu adlandırmır və bu addan da narahatlığını gizlətmir. Eyni zamanda, onun camaatı özünü "Xidmət hərəkatı" kimi təqdim edir, Səid Nursinin əsərlərindən daha çox "xoca əfəndi" adlandırdıqları Fətullah Gülənin kitablarını oxuyurlar.

Beynəlxalq Oxatma Federasiyası (fr. Fédération Internationale de Tir a l'Arc) — 1931-ci ildə Lvov şəhərində yaradılan və hazırda 156 ölkənin üzv olduğu federasiyadır. == Tarixi == FITA 4 sentyabr 1931-ci ildə Polşanın Lvov şəhərində (indiki Lvov, Ukrayna) yaradılıb. Onun yeddi təsisçi üzv dövləti Fransa, Çexoslovakiya, İsveç, Polşa, ABŞ, Macarıstan və İtaliya idi. Təşkilatın məqsədi oxatma üzrə müntəzəm çempionatlar yaratmaq və oxatmanı Olimpiya proqramına qaytarmaq idi. Nəhayət 1972 Yay Olimpiya Oyunlarında FITA buna nail oldu. 2011-ci ilin iyul ayında təşkilatın 80 illik yubileyinin qeyd edildiyi FITA Konqresində böyük əksəriyyət təşkilatın adının FITA-dan Beynəlxalq Oxatma Federasiyasına (ing. World Archery Federation) dəyişdirilməsinə səs verdi. Rusiyanın Ukraynaya hərbi təcavüzündən sonra, 2022-ci ilin martında Federasiya elan etdi ki, Rusiya və ya Belarusdan olan heç bir idmançı, komanda rəsmisi və ya texniki işçinin hər hansı beynəlxalq oxatma tədbirində iştirakına icazə verilməyəcək, onların bayraqları və himnləri qadağan edilib və bu iki ölkədə oxatma yarışları keçirilməyəcək.

FIFO (ing. first in, first out "birinci daxil, ilk çıxış") — zaman və prioritetlərlə bağlı məlumatların təşkili və manipulyasiya üsulu. Bu ifadə "birinci daxil, ilk çıxış" prinsipinə uyğun olaraq prosesi tənzimləməklə növbənin və ya ziddiyyətli tələblərə xidmətin texniki işlənməsi prinsipini təsvir edir. Birinci gələnə xidmət verilir, sonrakı birincinin xidməti başa çatana qədər gözləyir və s. Bu prinsip insanlar növbəyə daxil olduqları ardıcıllıqla xidmət alarkən növbəyə duran şəxslərin davranışına bənzəyir. Eyni şey, məsələn, tənzimlənməyən kəsişmədə, sürücülər sürməyə davam etmək üçün öz növbəsini gözlədikdə baş verir. Daha geniş mənada, LIFO (last-in, first-out son gələn, ilk çıxan) abstraksiya FIFO abstraksiyasının əksidir. Daha az istifadə olunan FILO sinonimini nəzərə alsaq, fərq daha aydın ola bilər ki, bu da birinci gələn, axırıncı çıxan ("ilk gələn, sonuncu çıxan") mənasını verir. Əslində, hər iki abstraksiya daha ümumi siyahı manipulyasiya anlayışının spesifik hallarıdır. Fərq siyahıda (məlumatlarda) deyil, məzmuna giriş qaydasındadır.