Lüğətlərdə axtarış.

Giliz — adi atıcı silahların patronuna və artilleriya mərmisinin bağlı borusunun içərisinə yerləşdirilən barıt bükümü və yandırıcı kapsul. Əsas xüsusiyyətləri germetikliyi, korroziyaya davamlılığı, möhkəmliyi və atəşdən sonra patron yeşiyindən asanlıqla çıxarılmasıdır.

İlbiz — (Gastropod) dəstəsindan bir Molyusk növü. Onların bədənləri 3 əsas hissədən: baş, gövdə və ayaqdan ibarətdir. Əzələli ayaqları qarın hissədə yerləşir. İlbizlər şirin sularda, okeanlarda və bütün ətrafda görüləbilən heyvanlardır. Nəmli yerlərdə, yağışın bol olduğu və havanın tam soyumadığı payız aylarında tez-tez görünərlər. Bədənlərində bol miqdarda su olduğu üçün çox soyuq havalarda donarlar. Çox isti havalarda isə su itirərək quruyabilərlər. Keçdikləri yerdə iz buraxmalarının səbəbi parlaq rəngdə sümüksü bir maye istehsal etmələridir. Qabıqlarıyla gövdələrinin arasındakı qurumuş sümüksü maye, bədənlərindəki nəmi itirməmələrini etməyə imkan verir. Qışda torpaq altına ya da ağac gövdələrinə sığınaraq aktivliklərini sürdürürlər.

Səkkizayaq Paul — "öncəgörən" səkkizayaq (lat. Octopus vulgaris), İtaliyanın Toskana şəhərinin vətəndaşı, Qərb xurafatı. Səkkizayaq Paul Cənubi Afrikada keçirilən futbol üzrə dünya çempionatı zamanı matçların nəticələri ilə bağlı verdiyi proqnozlarla məşhurlaşmışdır. Səkkizayağın bütün proqnozları doğru çıxmışdır. O, Almaniya yığmasının 6 oyununun və İspaniyanın çempion olacağının "dəqiq" proqnozunu vermişdir. Bununla da dünya xəbərlərinin baş mövzusuna çevrilmişdir. Paulun necə seçim etdiyi də maraqlıdır. Ona içərisi yeməklə dolu olan iki qab verilir və hər qabın üzərində qarşılaşacaq yığmaların ölkələrinin bayraqları əks olunur. Paul hansı ölkənin bayrağı olan qabdan yemək yesə, demək o ölkə "qalib"dir. Almaniyanın Oberhauzen şəhərindəki "Sea Life" adlı okeanariumda saxlanılan bu dəniz heyvanı 2010-cu il oktyabrın 26-da keçinib.

Kipr (yun. Κύπρος), bəzi mənbələrdə Qıbrız və ya Kıbrıs (türk. Kıbrıs) — Aralıq dənizinın şərqində ada. Coğrafi baxımından ada Asiya qitəsinə daxildir. Kipr Misirdən 380 km, Suriyadan 105 km, Türkiyədən isə 75 km məsafədə yerləşir. Şimalında Şimali Kipr Türk Respublikası, 1974-cü ildə türk ordusunun adanın şimalını nəzarətə götürməsindən sonra adanın cənubunda yerləşən və ada üzərində suveren hüquqları beynəlxalq birlik tərəfindən de-yure tanınan Kipr Respublikası yərləşir. Ayrıca, Kipr adasında Böyük Britaniyaya aid dövlət-hərbi baza olan Akrotiri və Dekeliya yerləşir. == Coğrafiya == Ada şərqdən qərbə 240 km məsafədə uzanır. Eni isə 100 km təşkil edir. Adanın sahəsi 9251 km².

Qırğızlar – türk xalqlarından biri. Hazırkı Qırğızıstan Respublikasının əsas (70.9 %-i) əhalisi. == Adın mənşəyi == Xalqın öz dilində adı "kırqız"dır. Etimologiyaya görə iki varianta üstünlük verilir : türk sözü olan " qırx qız" və "qırğı" sözləri. Bir çox türkdilli xalqlarda eyni məna başa düşülür. Kırılqız (qırğ.) — qırılmayan, vurula bilməyən Kırğın (qırğ.) — qırıcı, qıran Kıruu (qırğ.) — qırmaq, məhv etmək Azərbaycanca: qırğı — məhv edilmə Altay dilində: qırğın — qırıcı Qazax dilində: kıru — qırmaq, məhv etmək Monqol dilində: kırqı — məhv edilmə, qırılma Xakas dilində: xırqıs — qıran Yakut dilində: kırqısс (kırqıhın) — qırğı, məhv edilmə == Tarixi == == Mədəniyyəti == == Yaşadıqları ölkələr == Türkiyədə : Qırğızlar Van ilinin Ərciş ilçəsinin Ulupamir kəndində yaşayırlar, sayları 3.850 nəfərdir (2007). Əfqanıstanda : Qırğızlar Bədəxşan vilayətinin Vahan rayonunda yaşayırlar və sayları 20.000 nəfərdən çoxdur.

== İstinadlar ==

İlbiz - lat. cochlea 2½ dəfə öz oxunun başına burulmuş spiral sümük kanal - lat. canalis spiralis cochleae. Uzunluğu 2 sm-ə bərabərdir. İlbiz kanalının bir ucu lat. apertura vestibularis deyilən dəlik vasitəsilə dəhlizdən başlazır və digər ucu isə kor surətdə tamam olur. İlbizin daxili qulaq keçəcəyinə baxan əsası - lat. basis concheae və təbil boşluğuna doğru baxan zirvəsi - lat. cupula concheae vardır. İlbizin sağı (istinadı) mil - lat.

Qımız və ya Kumıs (rus. Кумыс) — madyan südünün fermante edilməsiylə əldə edilən ənənəvi içki. Ən əski köçəri xalq olan türklərin milli içkisidir. Asiya çöllərində yaşayan qırğızlar, başqırdlar, qazaxlar, monqollar, yakutlar və özbəklər arasında bu gün də əhəmiyyətli bir içkidir. Qımız həmçinin Baltik macarları tərəfindən istifadə edilərdi.. Türklərdən və türklərin buyruğu altında olan millətlərdən başqa dünyanın heç bir yerində qımızdan içki kimi istifadə olunmamışdır. Məhz buna görə də V. Eberxardt yazırdı ki, "qımız içilən sahələrdə türklər yaşamışlar". == Tarixi == Qımız dünyanın ən qədim içki növlərindən biridir. Onun ilk dəfə harada və kim tərəfindən düzəldilməsi barədə məlumat yoxdur, lakin alimlər belə hesab edir ki, qımız atın əhilləşdirilməsi ilə birlikdə meydana çıxmışdır. Qımız barədə yazılı məlumatlara qədim çin və qədim yunan mənbələrində rast gəlinir.

Qrız — Azərbaycan Respublikasının Quba rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. == Adı == "Qrız" sözü haqqında əsası olmayan rəvayətlər söyləyənlər olmuşdur. Belə ki, Qrız-Qrıts sözü qırmaq feli ilə təsadüfən fonetik səsləşir və ona görə də, bu rəvayətlər uydurmadır. "Tök" (tökmək), "var", "gəldi", "gələcək", "gəlir" fellərinin Qrız dilində təsnifatını və s. verdikdə "Q" elementinə, daha doğrusu söz önlüyünə rast gəlinir. Həmin "Q" elementi yüksəklik, ucalıq, hündürlük, açıqlıq göstərir. "rıts" isə hamar, cila mənasını verir. Cilalanmış daş-ritsə xud, cilalanmış taxta-ritsə təxtə yer bildirir. Kəndin mövqeyinə görə belə adlanır. Qrızlı tədqiqatçı Şıxbala Qrızlı bu haqqda "Qrızlar və qrız dili" kitabında geniş məlumat vermişdir.

Mehmet Yıldız, 1981-ci ilin 14 sentyabrında anadan olub. Futbolçu kimi karyerasına "Tigemspor" klubunda başlayıb. Çox keçmədən gənc hücumçu nisbətən güclü klubların maraq dairəsinə düşür və 2000-ci ildə Mehmet "Sivasspor"a keçir. Onun komandaya gəldiyi vaxt "Sivasspor" aşağı dəstədə superliqaya çıxmaq üçün mübarizə aparırdı. Elə həmin il, yəni 2000-2001-ci il mövsümündə "Sivasspor" aşağı dəstənin çempionu olur və superliqaya vəsiqə əldə edir. Amma Mehmet yeni klubunda təsadüfi hallarda meydana çıxır, özünü göstərmək şansı əldə edə bilmirdi. Ona görə də gənc futbolçu klubunu dəyişməli olur. Mehmet 3-cü liqada mübarizə aparan "Samsun Çarşanbaspor"a keçir. 21 yaşlı futbolçu peşəkar karyerasında ilk qolunu da Samsunda vurur. Yıldız "Divriğispor"a qarşı oyunun 7-ci dəqiqəsində hesabı açır.

Qırğızıstan (qırğız. Кыргызстан; rus. Киргизия) və ya rəsmi adı ilə Qırğız Respublikası (qırğız. Кыргыз Республикасы; rus. Кыргызская Республика) – Mərkəzi Asiyada dövlət. Qırğızıstanın dənizə çıxışı yoxdur və ərazisinin əksər hissəsi Tyan-Şan, Talas, Qırğız, Türküstan dağları ilə əhatə olunmuşdur. Şimalda Qazaxıstan, qərb və cənub-qərbdə Özbəkistan, cənubda Tacikistan, şərqdə isə Çin Xalq Respublikası ilə həmsərhəddir. Paytaxtı və ən böyük şəhəri Bişkek şəhəri, ümumi sahəsi 199,951 kvadrat kilometrdir. Qırğızıstan 31 avqust 1991-ci ildə SSRİ-dən müstəqilliyini əldə etmişdir. == Coğrafiya == Dənizə çıxışı olmayan Qırğızıstanın qonşuları şimalda Qazaxıstan, qərbdə Özbəkistan, cənub-qərbdə Tacikistan və cənub-şərqdə Çin Xalq Respublikasıdır.

Qırğız atı— Qırğız atı bir at cinsidir. 4 min il əvvəl atçılıqla məşğul olan qırğızların qədim əcdadlarının atlarından törəmişdir. Monqol və qismən şərq at cinslərinin əhəmiyyətli bir təsirinə məruz qalmışdır. Qırğız atlarının qabarıq bir cins xüsusiyyətinə malikdir: qısa, maral boynuna bənzər boyuna, inkişaf etməmiş küt bir uzunsov bədənə və güclü kürəyə, sallanan krupa, çox güclü dırnaqlara sahibdirlər. Orta boy 137 sm, ön ətrafı sümüklərinin eni 17,5 smdir. Rəngi müxtəlifdir: ən çox yayılmış rəngi qəhvəyi və bozdur. Atlar çox davamlı və iddiasızdır. Demək olar ki, bütün il boyunca otlaqlarda otarılırlar. Yalnız qışda samanla bəslənilirlər. Qırğız atları istər minik istərsə yük heyvanalrı kimi istifadə olunurlar.

Qırğız Birliyi (qırğ. Кыргыз бирлиги) — 1514-cü ildə Moğolistan dövlətinin süqutu nəticəsində müasir Qırğızıstan və qonşu dövlətlərin ərazilərinə əsaslanan qırğız dövləti və qəbilə birliyidir.

Qırğız dili – Altay dilləri ailəsinin Türk dilləri qrupunun Qıpçaq boyuna aid olan danışıq dilidir. Həmçinin Qırğızıstanın rəsmi dövlət dilidir. Qırğızıstanın 5,264,000 nəfərlik əhalisinin 3,700,000 nəfərinin ana dilidir. == Qırğız əlifbası == К + а, о, у, ы ك => ق Г + а, о, у, ы گ => ع == Xarici keçidlər == Prof.Dr.Ömürkul Karayev THE TALKING KYRGYZ PHRASEBOOK Arxivləşdirilib 2010-06-20 at the Wayback Machine (ing.) Киргизско-Русский (Кыргызско-русский) словарь.

Qırğız diyarı — RSFSR–in tərkibində, 19 iyul 1919–cu ildən 26 iyul 1920–ci ilədək mövcud olmuş inzibati–ərazi vahidi. İnzibati mərkəzi Orenburq şəhəri idi.

Qırğız mətbəxi (qırğ. кыргыз ашканасы) — qırğız xalqının milli mətbəxidir. Texnologiya və məhsul çeşidləri baxımından digər Türk köçəri xalqlarının mətbəxləri ona çox yaxındır. Ölkənin cənub və şimal bölgələrinin mətbəxlərində bəzi fərqlər var. Şimal və cənub qırğızlarının ənənəvi yeməklərindəki və ləzzətlərindəki bu fərqlər, bəzi bölgələrə parçalanmalarından və müxtəlif xalqlara yaxınlığından qaynaqlanır. Beləliklə, şimal bölgələrində əsas bayram yeməyi beşbarmaqdır - əriştə ilə incə doğranmış qaynadılmış ət, cənubda isə plov daha populyardır, görünür bu yeməklər oturaq Asiya xalqlarından mənimsənilmişdir. Çay seçimlərində də fərqlər var. Şimalda südlü qara çay populyardır, çay özü rus üsulu ilə dəmlənir və rus samovarları da burada populyardır. Cənubda südə çay əlavə edilmir, çay içmə ənənələri Özbəkistana bənzəyir, yaşıl çay da məşhurdur. Orijinal qırğız yeməklərinə (əsasən ət) əlavə olaraq, yerli düyü növlərindən olan plov cənubda çox populyardır (qırmızı uzqen və batken düyü sortları deozire və çongara Orta Asiya plovunun hazırlanması üçün ən yaxşı hesab olunur).

Tarixi Böyük Türküstanın yerli xalqlarından biri də Qırğız Türkləridir. Çin sərhəddində yerləşən Türk ölkəsi Qırğızıstan Qırğız Türklərinin yaşadığı tarixi Türküstanın bir parçasıdır. Qədim Çin və İslam müəllifləri Qırğızları "qumral saçlı, mavi gözlü və uzun boylu" kimi təsvir etmişlər. VIII əsrə aid bir Tibet mənbəsinə görə də "Uyğurlara bəzən dost, bəzən düşmən olan Qırğızlar mavi gözlü və qızıl saçlıdırlar" . Tarixi mənbələrə əsaslanaraq tədqiqatçılar həm də belə bir fikir irəli sürürlər ki: "Şimalda yaşayan Qırğız, Peçenek, Qıpçak və Bulqarlar ağ, cənubdakılar isə iqlim şəraitinə görə əsmər rəngdə olmuşlar" . Çin mənbəsi olan "Tan-su"ya görə "Qırğızlar hər fəsli üç ay hesab etmiş və onları on iki heyvan adı ilə adlandırıb təqvim kimi istifadə etmiş, ilkin başlanğıcına da "Mo-chenq ay" yəni "Buz ay" demişlər" . Qədim Qırğızlar ilin müəyyən günlərində toplanar, şənlik edər, musiqiçilər musiqi səsləndirər, mahnı oxuyar, rəqs edər, içki içər, Şamanlarını dinləyərdilər. Şamanları onlara il boyu nələrin baş verəcəyi haqqında məlumatlar verər, onlar da Şamanlarının dediyinə inanardılar. Şamanların tövsiyəsi olmadan ordunu toplamaz və savaşa getməzdilər. Onlar Şamanların verdiyi məlumatların Tanrıdan gəldiyinə inanardılar.

Qırğız xanlığı və ya Qara-qırğız xanlığı (qırğ. Кара-кыргыз хандыгы) — 1842-1854-cü illərdə mövcud olan müvəqqəti dövlət. Müasir Qırğızıstan ərazisinin şimal hissəsində, bir sıra şimal qırğız qəbilələrinin birləşməsi nəticəsində elan edilmişdir. İlk və son xanı Ormon xan idi. 1844-cü ildə Omon xan Bişkek şəhərini Kokand xanlığının əlindən aldı. Ormon xanın ölümü Qara Qırğız xanlığının tamamilə parçalanmasına səbəb oldu və onun əraziləri Rusiya imperiyasına birləşdirildi. == Tarixi == === Xanlığın yaranması === 1842-ci ilin yayında, İssık-Kulun qərbində, Kotmaldı bölgəsində, bir sıra şimal qırğız qəbilələrinin qurultayı keçirildi. Qurultayda Sarıbağış, Buqu, Sayak, Solto, Saruu, Kuşçu, Monoldor və Jetigen qəbilələri iştirak edirdilər. Sarıbağış qəbiləsindən olan Ormon Niyazbek oğlu xan elan edildi və qədim bir ayinə əməl edərək ağ keçə döşəməyə mindirildi. Sonra ayinə uyğun olaraq "Ai Tuyak"adlı ağ ayğır at qurban kəsildi.

Qırğız xaqanlığı — 831-ci ildə Ötüken və ətrafını ələ keçirərək Mərkəzi Asiyada qurulan türk dövləti. Hökmdarları xan titulu daşıyırdı. == Tarixi == === İlk dövlət === Qırğızların bilinən ilk hökmdarları Bars xaqan adı ilə bilinən İnanc Alp Bilgədir. Tabğaclar və Türkeşlərlə İkinci Göytürk xaqanlığına qarşı ittifaqa qoşulmuşdu. 710–711-ci illərdə Tonyukuk, Kül Tigin və Bilgə xaqanın ordusuna məğlub olaraq öldürüldü. Övladları daha sonra Çinə səfir kimi getdilər. === İkinci dövlət === Qırğızlar 820-ci ilədək Göytürk xaqanlığı və Uyğur xaqanlığına tabe olsalar da İnal Ajonun özünü xaqan elan etməsindən sonra müstəqil yaşamağa başladılar. 839-cu ildə uyğur əyanlarından Bağa Sanqunun Ajoya pənah gətirməsi və dəstək tələb etməsindən sonra 100.000 nəfərlik Qırğız ordusu Ordu-Balıq şəhərini ələ keçirdi və yandırdı. Taihe xatun əsir götürüldü. Ajonu əvəz edən Alp Solaqay xaqan uyğurlara qarşı müharibəni davam etdirməyi qərara aldı.

Qırğız ədəbiyyatı — Qırğızıstanlı və qırğız şair, yazıçıların Qırğızıstan mədəniyyətinə, eləcə də dünya mədəniyyətinə bəxş etdikləri ədəbi-mədəni fikrin ən yaxşı nümunələridir. == Qədim Qırğız ədəbiyyatı == == XIX əsr Qırğız ədəbiyyatı == Toktoqul Satılqanov bölgənin zarafatcıl, şirin lətifələr danışan, bədahətən şeirlər söyləyən, bugünkü mənada monotamaşalar göstərən insanlarından birisi olmuşdur. Toktoqulun anası da ürəkləri kövrəldən, necə deyərlər, daş ürəkli insanların da gözündən yaş çıxara bilən bir ağıçı olmuşdur. Uşaqlığını keçə çadırlarda, yayda yaylaqda, qışda qışlaqda keçirən, məktəb, mədrəsə üzü görməsə də, fitri istedadı, iti yaddaşıyla ailə üzvlərinin, qohumlarının, sonra da bölgədə yaşayanların diqqətini özünə cəlb edən Toktoqul yeniyetməliyində çobanlıq edərkən təbiətin hər cür sərt üzünü görür. Sürü otararkən borana da düşür, qoyunlara hücuma keçən ac yırtıcılarla da üzləşir. Hava xoş, kefi kök olanda dağ bulaqlarının suyundan içib çəmənlərdə oxumaqla səsini cilalayıb. Dağlara, göydə uçan quşlara “konsert” verə-verə bir akın kimi yetişib. Beləcə 13 yaşından yırlar söyləməyə başlayıb. Onun fitri istedadını ailəsi və Naken, Esenaman, Çondun kimi yırçıların şeirləri gəlişdirir. Tarixi mənbələrə sadiq qalan, əsərlərində fakt və sənədlərə dayanmağa üstünlük verən məşhur qırğız yazıçısı Tölöqon Qasımbekov “Gəlgəl” romanında bölgənin məşhur qopuz düzəldən və ifaçısı Niyazalı onu himayəsinə götürdüyünü, şagirdinə yalnız çalıb oxumağı, qırğızların ağızı ilə desək akınlığı öyrətmir, həm də quzunun və ya oğlağın bağırsaqlarını təmizlədikdən sonra onu tərsinə çevirərək necə qaşıyıb naziltmək lazım gəldiyini, həmin bağırsaqları kölgədə qurudarkən onun uzanması üçün hansı çəkidə daş bağlamaq lazım gəldiyini, necə deyərlər, bağırsaqdan qopuz üçün yüksək keyfiyyətli sim düzəltməyi, qopuzun çanağı və qolu üçün ağac seçməyi öyrədir.

Taner Yıldız (3 aprel 1962) — Türk siyasətçi, elektrik mühəndisi. 22., 23. və 24. Dövr Ədalət və İnkişaf Partiyası Kayseri millət vəkili və Türkiyə respublikasın Enerji və Təbii Qaynaqlar Naziridir. == Həyatı == 3 Aprel 1962 tarixində Yozğadın Boğazlıyan mahalına bağlı Dəvəçipinar Qəsəbəsində dünyaya gəldi. Lisey təhsilini Kayseri Liseyində tamamladı. İstanbul Texniki Universiteti Elektrik-Elektronik Fakültəsi Elektrik Mühəndisliyi Hissəsini bitirdi. Kayseri Elektrik İstehsal Şirkətinin İdarə heyəti Üzvü, Kayseri və Ətrafı Elektrik TAŞ-ının İdarə heyəti Üzvü və Ümumi Müdiri olaraq vəzifə yerinə yetirdi. 2002 ümumi seçkilərində Əİ Partiyasından Kayseri millət vəkili namizədi oldu, 22. Dönəmdə Türkiyə Böyük Millət Məclisinə girdi.

Yıldız Moran (24 iyul 1932, İstanbul – 15 aprel 1995, İstanbul) — tərcüməçi, Türkiyənin peşəkar və akademik təhsil almış ilk qadın fotoqrafı Yıldız Moran 24 iyul 1932-ci ildə İstanbulda doğulmuşdur. 1950-ci ildə İstanbulda Robert Kollecindən məzun oldu. Daha sonra İngiltərə Bloomsbury Texniki Kolleci və Ealving Texniki Kollecində fotoqraflıq təhsili aldı. İngiltərə də Old Vic Teatrının məşhur fotoşəkil sənətçilərindən John Vickerin yanında assistentlik etdi. 1952-ci ilin yazında İtaliyaya gedən Yıldız orada bir fotoqraf klubuna üzv oldu, İspaniyanı və Portuqaliyanın gəzdi. İlk Fotograf sərgisini 1953-ci ildə 21 yaşında Kembricdə açdı. Şərqdən gəlmiş Türk qızının 25 fotoşəkili bir gün içində satıldı, 1954-cü ilə qədər Londonda beş sərgi daha açdı. Amma işləri istədiyi kimi getmirdi. Sərgiləri çox şöhrət gətirmişdi, bir çox tamaşaçı çəkmişdi amma Kembricdə açdığı tək bir sərgidə bir gündə 25 fotoşəkil satarkən, öz ölkəsində fotoşəkillərindən bir dənəsini belə sata bilməmişdi. Fotoşəkildən yetərli pul qazana bilmədiyini görüncə, yeni il kartları hazırlayıb satmağa qərar verdi.

Ulduz sarayı — İstanbulda XIX əsrin sonlarında tamamlanan saray kompleksi. Ulduz yüksəkliyində yerləşən köşk və qəsrlərdən ibarət saray kompleksinin ilk binası III Səlim tərəfindən anası Mihrişah Sultana inşa edilən qəsr və atası Sultan III Mustafanın adına inşa etdirdiyi rokoko üslubundakı çeşmədir. Daha sonra Sultan II Mahmud 1834-1835-ci illərdə burada bir köşk inşa etdirmiş, ancaq bu bina günümüzə qədər gəlib çatmamışdır. Sultan Əbdülməcid isə burada mövcud olan bütün binaları dağıdaraq 1842-ci ildə anası Bəzmialəm Sultan üçün Dilquşə qəsri adlı yeni bir qəsr inşa etdirmişdir. Hal-hazırda bu qəsr Validə sultan köşkü olaraq tanınır. Sultan Əbdüləziz zamanında da Böyük Mabeyn köşkü, Çit qəsri, Malta köşkü və Çadır köşkü inşa edilmişdir. Sultan II Əbdülhəmid isə taxta çıxdıqdan sonra bir müddət Dolmabağça sarayında yaşamış, daha sonra isə Ulduz sarayına köçmüş və səltənətinin sonuna qədər burada yaşamışdır. Onun səltənətində bölgədə Kiçik Mabeyn köşkü, hərəm binaları, Kənizlər dairəsi, Qızlarağası dairəsi, Şalə köşkü, Ulduz məscidi, teatr binası, dülgər binası, çini emalatxanası, kitabxana binası, şahzadə köşkləri inşa edilmiş və günümüzdəki saray kompleksi meydana gəlmişdir. Təxminən 4 metr yüksəklikdəki divarlarla əhatə olunan böyük ərazidə yerləşən köşk və qəsrlərdən ibarət bu saray kompleksi, əsas saray bölümü ilə Ulduz parkı adlanan hissədən ibarətdir. Sarayın 4 əsas giriş qapısı var: Qoltuq qapısı, Validə sultan qapısı, Səltənət qapısı və Məcidiyyə qapısı.

Yıldız Tilbə (16 iyul 1966, Konak, İzmir ili) — Türkiyə müğənnisi. == Həyatı == İzmirin Konak mahalına bağlı Gültepe səmtində gecəqondu məhəlləsində doğulmuş olan Yıldız Tilbe ailəsinin altı uşağından ən kiçiyidir. Ailəsi içində "Yadigar" taxma adıyla xitab edilmişdir. Yıldız Tilbənin atası Ağrılı bir sünni kürd, anası isə Tuncəlili bir ələvi zazadır Anasının adı Altun Tilbe, atasının adı Əli Tilbenin. Tilbenin öz sözlərinə görə, atası Ağrılı bir sünni kürdü, anası isə tuncelili şiə zazadır. Atası Əli Tilbe mövsüm işçisi idi. İkinci sinifdə oxuduğu Mustafa Rəhmi Balaban Məktəbində təhsilini buraxmaq məcburiyyətində qalmışdır. Çox kiçik yaşlardan bəri mahnı oxumağa başlamışdır. 18 yaşından əvvəl evlənmişdir. İlk evliliyindən Sezen Burçin adlıbir qız uşağı dünyaya gətirmişdir.

Yıldız Tilbə (16 iyul 1966, Konak, İzmir ili) — Türkiyə müğənnisi. == Həyatı == İzmirin Konak mahalına bağlı Gültepe səmtində gecəqondu məhəlləsində doğulmuş olan Yıldız Tilbe ailəsinin altı uşağından ən kiçiyidir. Ailəsi içində "Yadigar" taxma adıyla xitab edilmişdir. Yıldız Tilbənin atası Ağrılı bir sünni kürd, anası isə Tuncəlili bir ələvi zazadır Anasının adı Altun Tilbe, atasının adı Əli Tilbenin. Tilbenin öz sözlərinə görə, atası Ağrılı bir sünni kürdü, anası isə tuncelili şiə zazadır. Atası Əli Tilbe mövsüm işçisi idi. İkinci sinifdə oxuduğu Mustafa Rəhmi Balaban Məktəbində təhsilini buraxmaq məcburiyyətində qalmışdır. Çox kiçik yaşlardan bəri mahnı oxumağa başlamışdır. 18 yaşından əvvəl evlənmişdir. İlk evliliyindən Sezen Burçin adlıbir qız uşağı dünyaya gətirmişdir.

Ulduz Parkı — Ulduz Qoruğu olaraq da bilinir, İstanbulun, Beşiktaş rayonunda yer alan tarixi park. Balmumcuda Ortaköyə uzanan Şkiv prospektinin şimal və şərq sərhədini, Ortaköy Beşiktaşa uzanan Çırağan prospektinin cənub sərhədini təşkil edir. Biri Şkiv prospektinə, digəri də Çırağan prospektinə iki ayrı qapısı olan Ulduz Parkının içində Malta köşkü və Çadır köşkü adı altında iki köşk vardır. Osmanlı dövründə, xüsusilə 1600-cü illərin əvvəllərində ön plana çıxmağa başlamışdı. O zamanlar Kazancıoğlu Bağçası adını daşıyan və bu ailənin mülkü olan torpaqlar padşah IV Murad tərəfindən satın alınaraq qızı Qaya Sultana hədiyyə edilmişdir. Lalə Dövrü dövründə bəzəmə zövqünə söykənən təşkil edilən çırağan aləmləri zamanı müxtəlif əyləncələrə məkan olmuşdur. Divarın dəniz tərəfindəki közülük və içindəki Çadır və Malta Köşkləri isə İstanbul Bələdiyyəsinə verildi. Əvvəl Çırağan Sarayının arxa bağçası, sonra da 1877-ci ildə etibarən genişləndirilməsinə başlanan Ulduz Sarayının çöl hissəsi olan yaşıllıq, 1940-cı ildən sonra Ulduzz Parkı olaraq adlandırıldı. 1925-ci ildə bir İtalyan iş adamın verilən və bir kazino olaraq istifadə Şəalə köşkü, Atatürkün müdaxiləsilə həmin iş adamından alınmışdır. 1930-cu illərdə üç yerə bölünərək, təpə qisimindəki strukturlar Hərb Akademiyasına verildi (1978-ci ildə Mədəniyyət Nazirliyinə buraxıldı), divarın arxasında şimal istiqamətində olan Şale köşkü Türkiyə Böyük Millət Məclisinə verildi.

Yıldız İrengün (16 sentyabr 1938, Ankara – 15 iyun 2021, Antalya) — klassik türk musiqi bəstəkarı, müğənni və şərhçi. == Həyatı == 16 sentyabr 1938-ci ildə Ankarada anadan olub. Anası Xədicə, atası Muhittin bəydir.Ailənin böyüyü, ikisi qız, dördü oğlan olan Yıldız İrengün təhsili Ankara Dumlupınar İbtidai məktəbində başladı. Ankaradakı orta məktəbi və liseyi bitirmiş İsmet Paşa Qızlar İnstitutu. İlk evliliyini 1958-ci ildə etdi, 1961-ci ildə boşandı və 1966-cı ildə Mithat İrengün ilə evləndi. İki uşaq anası Bahar və Gültekin olan Yıldız İrengün, uzun illər TRT Baş İdarəsi Təsisat və Tətbiq şöbəsində çalışmış, TRT-dən ayrılmış və karyerasını xüsusi bir şirkətdə davam etdirərək təqaüdə çıxmışdır. Orta məktəbdə oxuyarkən, Ankara Radio Uşaq Saatları proqramında canlı yayımda mandolin çaldı və Erdoğan Çaplı və Nurullah Şevket Taşkıranın təşəbbüsü ilə Radio Uşaq Saatları proqramlarına davam etdi. Orta və lisey tələbat dövründə, musiqi müəlliminin istəyi ilə Qızlar Texniki Müəllim Məktəbi xoruna rəhbərlik etdi və 5 il məktəb xorunu davam etdirdi. Xarici dildə oxumağı çox sevdiyindən, sözləri düzgün tələffüz etmək üçün İngilis və İtalyan kurslarına qatıldı. Yıldız İrengün 1990-cı ildə itirdiyi ikinci həyat yoldaşı Mithat İrengünün dəstəyi və təşviqi ilə əsərlər bəstələməyə başladı və 1975-ci ildə təsadüfi ofisdə Hülya Bağ adlı ilk kompozisiyanı hazırladı.

Dilbaz atı (həmçinin, Dəliboz, Dilboz və ya Qazax atı) — XVIII əsrin sonu, XIX əsrin əvvəllərində Azərbaycanda yetişdirilmiş at cinsi. Azərbaycan Respublikasında milli at cinsidirYerli Azərbaycan atlarının qədim cinslərindən biridir. Dilbaz atı təqribən XVIII əsrin sonu, XIX əsrin əvvəllərində yerli atların Şərq atları ilə çarpazlaşdırılması əsasında və Qarabağ cinsinin təsiri altında Qazax qəzasında yaradılmışdır. Bir az Qarabağ atlarına oxşayır. Bu şərqi minik at növü Azərbaycanın Qazax, Ağstafa və Tovuz rayonlarında formalaşmışdır. Bəzi ədəbiyyatlarda bu at Azərbaycan "Qazax" atı kimi və ya Azərbaycan atı kimi əks olunmuşdur. Cinsin adı zaman keçdikcə bir neçə dəfə dəyişib, ona "Dəliboz", "Diliboz", "Dilbaz", "Dilboz" da deyirlər. == Tarixi == Atçılığın inkişafında Qazaxın Xanlıqlar kəndində olan tanınmış Dilbozlar nəsli, habelə, Allahyar bəy Zülqədərli və onun sülalənin nümayəndələri böyük rol oynamışdır. Dilbozlar nəslin nümayəndələri 300 ildən artıq Qazax atının cinsləşməsinə qayğı göstərmiş və ona öz adını vermişdir. 1867-ci ildə Ümumrusiya At Sərgisində Dilboz bəylərinə məxsus Uzelok ləqəbli at yüksək mükafat almışdır.

Giləzi – Azərbaycanın Xızı rayonunda qəsəbə. Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin 25 may 1991-ci il tarixli, 123-XII saylı Qərarı ilə Xızı rayonunun Giləzi kəndi şəhər tipli qəsəbələr kateqoriyasına aid edilmiş, Giləzi kənd Soveti ləğv edilərək, Giləzi şəhər tipli qəsəbəsi mərkəz olmaqla Giləzi qəsəbə Soveti yaradılmışdır. == Toponimikası == Əsl adının Gilyazı olduğu göstərilir. Tədqiqatçıların fikrincə, oykonim gil və yazı (düzən) sözlərindən düzəlib, "gil torpaqlı düzən" mənasındadır. XIV əsrdə Barmaq dağının yaxınlığında Giləzi adlı yer olduğu göstərilir. 1870-ci ildə kəndin yerində poçt məntəqəsi (çaparxana) vardı. Sonralar poçt məntəqəsi dəmir yolu stansiyasına, daha sonralar isə yaşayış məntəqəsinə çevrilmışdir. Oykonimi "gil çölü, gil düzü" kimi də izah etmək olar. Kəndin yaranmasında Gərmiyan, Upa, Xəl, Gədi kimi hal-hazırda yaşayış olmayan kəndlərin əhalisinin böyük rolu var. == Coğrafiyası və iqlimi == Qəsəbə Bakı şəhərindən 73 km şimalda, Xızı rayonun mərkəzindən 30 km aralıda, Böyük Qafqaz dağları ilə Xəzər dənizi arsında, düzənlikdə yerləşir.

Filiz — iqtisadi cəhətcə tərkibindən metalların alınması məqsədəuyğun hesab edilən təbii mineral birləşmə. "Filiz" termini bir sıra qeyri metal qazıntılar (pyezokvars, flüorit və s.) üçün də işlədilir. == Azərbaycanda filiz yataqları == Azərbaycanın yeraltı sərvətləri içərisində əhəmiyyətinə görə ikinci yeri filiz faydalı qazıntıları durur, (birinci yerdə neft-qaz durur), Respublika bu faydalı qazıntılarla çox zəngindir. Daşkəsən dəmir yatağı, Zəylik alunit yatağı, Balakən rayonunda aşkar edilmiş Filizçay polimetal yatağı Avropada, həta dünyada ən iri yataqlardan sayılır.[mənbə göstərin]Azərbaycan ərazisində həmçinin mis, qurğuşun, sink, molibden, manqan, kobalt, civə, xrom, nikel, sürmə, arsen, qızıl və s. yataqları da vardır.

Dilbaz atı (həmçinin, Dəliboz, Dilboz və ya Qazax atı) — XVIII əsrin sonu, XIX əsrin əvvəllərində Azərbaycanda yetişdirilmiş at cinsi. Azərbaycan Respublikasında milli at cinsidirYerli Azərbaycan atlarının qədim cinslərindən biridir. Dilbaz atı təqribən XVIII əsrin sonu, XIX əsrin əvvəllərində yerli atların Şərq atları ilə çarpazlaşdırılması əsasında və Qarabağ cinsinin təsiri altında Qazax qəzasında yaradılmışdır. Bir az Qarabağ atlarına oxşayır. Bu şərqi minik at növü Azərbaycanın Qazax, Ağstafa və Tovuz rayonlarında formalaşmışdır. Bəzi ədəbiyyatlarda bu at Azərbaycan "Qazax" atı kimi və ya Azərbaycan atı kimi əks olunmuşdur. Cinsin adı zaman keçdikcə bir neçə dəfə dəyişib, ona "Dəliboz", "Diliboz", "Dilbaz", "Dilboz" da deyirlər. == Tarixi == Atçılığın inkişafında Qazaxın Xanlıqlar kəndində olan tanınmış Dilbozlar nəsli, habelə, Allahyar bəy Zülqədərli və onun sülalənin nümayəndələri böyük rol oynamışdır. Dilbozlar nəslin nümayəndələri 300 ildən artıq Qazax atının cinsləşməsinə qayğı göstərmiş və ona öz adını vermişdir. 1867-ci ildə Ümumrusiya At Sərgisində Dilboz bəylərinə məxsus Uzelok ləqəbli at yüksək mükafat almışdır.

Dilbaz atı (həmçinin, Dəliboz, Dilboz və ya Qazax atı) — XVIII əsrin sonu, XIX əsrin əvvəllərində Azərbaycanda yetişdirilmiş at cinsi. Azərbaycan Respublikasında milli at cinsidirYerli Azərbaycan atlarının qədim cinslərindən biridir. Dilbaz atı təqribən XVIII əsrin sonu, XIX əsrin əvvəllərində yerli atların Şərq atları ilə çarpazlaşdırılması əsasında və Qarabağ cinsinin təsiri altında Qazax qəzasında yaradılmışdır. Bir az Qarabağ atlarına oxşayır. Bu şərqi minik at növü Azərbaycanın Qazax, Ağstafa və Tovuz rayonlarında formalaşmışdır. Bəzi ədəbiyyatlarda bu at Azərbaycan "Qazax" atı kimi və ya Azərbaycan atı kimi əks olunmuşdur. Cinsin adı zaman keçdikcə bir neçə dəfə dəyişib, ona "Dəliboz", "Diliboz", "Dilbaz", "Dilboz" da deyirlər. == Tarixi == Atçılığın inkişafında Qazaxın Xanlıqlar kəndində olan tanınmış Dilbozlar nəsli, habelə, Allahyar bəy Zülqədərli və onun sülalənin nümayəndələri böyük rol oynamışdır. Dilbozlar nəslin nümayəndələri 300 ildən artıq Qazax atının cinsləşməsinə qayğı göstərmiş və ona öz adını vermişdir. 1867-ci ildə Ümumrusiya At Sərgisində Dilboz bəylərinə məxsus Uzelok ləqəbli at yüksək mükafat almışdır.

Eucalyptus gillii (lat. Eucalyptus gillii) — mərsinkimilər fəsiləsinin evkalipt cinsinə aid bitki növü.

Eugenia gilgii (lat. Eugenia gilgii) — mərsinkimilər fəsiləsinin evgeniya cinsinə aid bitki növü.

Gildir (fars. گيلدير‎) - İranın Şərqi Azərbaycan ostanının Heris şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd. == Əhalisi == 2006-cı il məlumatına görə kənddə 809 nəfər yaşayır (187 ailə).

Gilgit-Baltistan (urdu گلگت بلتستان‎) və ya keçmiş adı ilə Şimal əraziləri Pakistan İslam Respublikasının ucqar şimalında yerləşən muxtar bölgədir. Bu vilayət cənubdan Hindistanın nəzarəti altında olan Azad Kəşmir, şimaldan Əfqanıstana məxsus Vahan dəhlizi, qərbdən Hayber Paxtunxva bölgəsi, şərqdən və şimal-şərqdən Çinin Sintszyan-Uyğur Muxtar Rayonu ilə əhatə olunmuşdur. Gilgit-Baltistan Hindistan və Pakistan arasında mübahisəli ərazi olan Kəşmirin tərkib hissəsidir.Hazırda Gilgit-Baltistanın yerləşdiyi ərazi 1970-ci ildə "Şimal əraziləri" adı altında muxtar inzibati vahid elan olunmuşdur. 2009-cu ildə Pakistan Prezidenti Asif Əli Zərdari tərəfindən imzalanmış əmrə əsasən muxtar bölgənin adı Gilgit-Baltistan formasına qaytarılmışdır. Bu bölgənin əhalisi Kəşmirlə birləşməyin əleyhinə olmuş, Pakistanın tərkibində beşinci muxtar vilayət olmaq istəmişdir, lakin Pakistan hökuməti BMT-də müzakirə olunan Kəşmir məsələsi ilə əlaqədar olaraq bu istəyi qəbul etməmişdir. Gilgit-Baltistanın sahəsi əksər hissəsi yüksək dağlıq relyef olmaqla 72,971 km²-dir. 2015-ci il hesablamalarına əsasən bölgə əhalisi 1 milyon 800 min nəfər təşkil edir. Paytaxtı Gilgit şəhəridir. Bu muxtar bölgədə olan zirvələrin 50-dən çoxunun hündürlüyü 7000 metrdən çoxdur. Qütb zonasını çıxmaqla dünyada mövcud olan ən uzun üç buzlaq Gilgit-Baltistan ərazisində yerləşir.

Gülbin Tosun (10 noyabr 1977, İstanbul), türk proqramçı, diktor və aparıcıdır. İstanbul Universitetində və London School of Business Studies Marketing-də təhsil alıb. O, Reuters xəbər agentliyində təcrübə keçib. 2009-cu ildən Gülbin Tosun ilə FOX Ana Xabər Xəftəsonu-də; Yayda FOX Main News təqdim edir. O, həm də FOX News-un müxbiri Ali Onur Tosunun böyük bacısıdır. == Reaksiyalar == Gülbin Tosun 22 may 2022-ci il gecəsi Tvitterdə 28 mart 2022-ci ildə sahibsiz it hücumu nəticəsində dünyasını dəyişən 10 yaşlı Mahra Melin Pınarın anasına yazdığı cavabla böyük reaksiya verdi:"Sabah səni izləyirəm! Yazıq!Tosun reaksiyalardan sonra şərhini silib. == İşlədiyi kanallar == 2009-cu ildən FOX -da " Gülbin Tosun ilə FOX Main News Weekend " bülletenini təqdim edir. Yayda FOX Main News -u təqdim etməyə davam edir. 2006-cı ildə SKY Türk kanalında "Gülbin Tosunla səhər xəbərləri" verilişini təqdim edib.