I сущ. гагауз, гагаузка; qaqauzlar гагаузы (тюркоязычная народность, живущая в Молдове, Украине, а также в Болгарии и Румынии) II прил. гагаузский. Qa
Tam oxu »-ов; мн. см. тж. гагауз, гагаузка, гагаузский Народ тюркской этноязыковой группы, живущий в Молдавии, на Украине, а также в Болгарии и Румынии; предст
Tam oxu »сущ. гагауз (туьрк чӀаларикай садал рахадай халкь ва а халкьдикай тир кас); qaqauz dili гагауз чӀал.
Tam oxu »...Bolqarıstanda yaşayan türkdilli xalq və bu xalqa mənsub adam. Haray, ey qaqauz, türk, kazak, balkar! Ey başqırd, ey türkmən, susursan niyə? Qovuşsun
Tam oxu »Oğuz sözü ilə qohumdur. S.Mladenov qaqauz sözünün göy oğuz birləşməsindən əmələ gəldiyini bəyan edib (müqayisə edin: göy türklər). İnandırıcı hesab e
Tam oxu »Qaqauz dilində örtlenmek sözü ruscaya “жечь”,” палить” kimi tərcümə olunub. Güman edirəm ki, pörtmək və ört (od) sözləri qohumdur. (Bəşir Əhmədov. Eti
Tam oxu »Oğru sözü ilə qohumdur. Qaqauz dilində belə bir deyim də var: əyridən doğru olmaz; oğru “əyri iş görən” anlamını əks etdirib. (Bəşir Əhmədov. Etimolog
Tam oxu »...sonra dəyişərək qaşov şəklinə düşüb. “Qaşıma aləti” deməkdir. Qaqauz dilində ona kaşaağat (qaşıyacaq, qaşıyıcı) deyirlər. (Bəşir Əhmədov. Etimologi
Tam oxu »...dialektlərində gögöyünlə yanaşı, büyələk (biyələk) sözü də işlədilir. Qaqauz dilində gögöyün yerinə böyrək sinəyi (milçəyi) işlədilir. Görünür, büyəl
Tam oxu »Bu söz bilmək feili ilə qohumdur. Qaqauz dilində onun mənası “очевидный” anlamında şərh olunub. Anadolu türklərində bəlirmək sözü “meydana çıxmaq”, bə
Tam oxu »Burmaq, bürümək sözü ilə qohumdur. Qaqauz dilində “barama qurdu” yerinə, bürüncük böcək işlədirlər. Kiçik xiyar bəzi dialektlərdə belə adlanır (bu cür
Tam oxu »Qaqauz dilində sapa sözü var və “расположенный встороне” deməkdir. Sapmaq isə “сбить с пути, поворачивать” deməkdir. Sapaq “kənara çıxan (əlavə) yol”d
Tam oxu »Bəzi türk dillərində (məsələn, qaqauz dilində) sıbıdılma (отбросы), sıbıtma (выбрасывать) sözləri var. Süpürgə onların zəminində əmələ gəlib, tullant
Tam oxu »...geniş (dərin) mənasını verən enmək feilidir (indi işlədilmir). Qaqauz dilində yenqin kimi işlədilir. Görünür, en sözü ad-feil omonimi olub, sözün -gi
Tam oxu »...olub. Qoyun saxlanılan xalxal da ağıl (ətrafı bağlı) adlanır. Qaqauz dilində aul sözü “çəpər” mənasını indi də saxlayıb. Onlarda aulaşırı ifadəsi ru
Tam oxu »El arasında пчелиные соты anlamını verən köməc (qaqauz dilində qomeç kimi işlədilir) sözü var. Gömmək (basdırmaq, quylamaq) feili ilə qohumdur, arı şa
Tam oxu »...“daş”, daha hansı bir dildəsə “ağac” anlamını əks etdirir. Qaqauz dilində də “meşə” mənasını verir, onlar daalık (dağlıq) kəlməsini rus dilinə “леси
Tam oxu »Acı sözünün qədim mənalarından biri “ağrımaq” deməkdir və qaqauz dilində indi də qalmaqdadır: onlarda “aceer ayaam” – cümləsi ayağım ağrıyır anlamını
Tam oxu »...mənbələrdə çiçamuq, çocuq, çoşqa formalarında da qeyd edilmişdir. (Qaqauzlar buna “ən kiçik barmaq” deyirlər). Hər üç sözün “kiçik” mənası vardır. Bu
Tam oxu »...belədir: ölü bir qayda olaraq şişir. Türk dillərinin bəzilərində (məs, qaqauz dilində) hamilə yerinə qebə işlədilir. Qebermə (gəbərmə) isə ruscaya “и
Tam oxu »...sonra 40 gün çilləli hesab olunur. Bu dövr təhlükəli sayılır. Qaqauz türkləri belə qadınlar haqqında deyirlər ki, onun məzarı 40 gün açıq qalır, onu
Tam oxu »Qaqauz dilində arğın sözü “zəif” mənasında işlədilir. Arqımaa feili isə arıqlamaq kimi açıqlanıb. Deməli, arıq və arğın sözləri eyni kökdən əmələ gəl
Tam oxu »...burunku gün (tuva dilində), üçüncü gün (tatar), ötöqün, ötenqen (qaqauz). Bizdə arxa anlamında sırt sözü var, bəzi türk dillərində “əvvəlki” mənasın
Tam oxu »...kəlməsindəki yarı komponenti də qaraq (göz) sözünün dəyişmiş formasıdır. Qaqauz dilində gözəyarı əvəzinə qöz kararına (приблизительно) ifadəsi işlədi
Tam oxu »Bəzi türk dillərində (Qaqauz dilində) mor sözü var və darçını, mixəyi, xurmayı, qəhvəyi mənalarında işlədilir. Morar feili də “badımcanı rəng” anla
Tam oxu »...formasıdır. Gün sözü “vaxt” mənasında da işlədilir (bir gün gələr...). Qaqauz dilində выкидыш sözünün mənası qünsüz (vaxtından tez doğma) kimi açıq
Tam oxu »...qanlı yaş axır deyirik. Əslində, heç bir qan görünmür və olmur. Qaqauz dilində bu ifadə “горючие слезы” anlamında işlədilir. Sözün əsli köylü (qaynam
Tam oxu »...görüşənlərin hamısı oğraş adlanmır. Burada aradüzəltmə mənası üstündür. Qaqauz dilində bu sözün yerinə kodoş işlədilir (bizdə də buna oxşar söz var).
Tam oxu »...çoxaltma dərəcəsi zəminində yaranıb (müqayisə et: dümdüz, bomboz və s.). Qaqauz dilində dimdik yerinə, qaqa (qaxmaq, vurmaq) sözü işlədilir. Dimdik
Tam oxu »Qaqauz dilində alat sözü var və ruscaya спешка kimi tərcümə olunub. Alatlan kəlməsi isə tələsik (торопливо) kimi açıqlanıb. Qətiyyətlə demək çətin ols
Tam oxu »...sözünün sinonimi olan düyün kəlməsi var. Türk dillərinin bəzilərində (Qaqauz dilində) dünür (сватовство), dünürçü(сват), düyün(свадьба) kəlmələri işl
Tam oxu »...qurşağı yerinə də əbəm qurşağı (nənə qurşağı) deyilən vaxtlar olub. Qaqauz dilində əməköməci yerinə qul Fatma (Fatma gülü) deyirlər. Fatma elə “göbə
Tam oxu »...dəyişib. Hamısı kəbin (daha doğrusu,quda) anlayışı ilə bağlıdır. Qaqauz dilində kürəkən yerinə qüvəə, baldız əvəzinə qorumca deyirlər. Bunlar da t
Tam oxu »...boğulub ölür) dialektlərdə öyədəyə düşmək sözü ilə ifadə edilir. Qaqauz dilində çuxur (çökəklik) sözü əvəzinə adık işlədilir, öyədəyə düşməyə “adıq d
Tam oxu »...olub və digər türk dillərində indi də belə işlədilir. Məsələn, qaqauz dilində soysuz kəlməsi var və ruscaya “безродный”, “неродовитый” kimi tərcümə o
Tam oxu »