Lüğətlərdə axtarış.

"Aleksandr Nevski" ordeni — Rusiya Federasiyasının dövlət mükafatı. == Tarixi == 1725-ci ildən 1917-ci ilədək Rusiya imperiyasının Müqəddəs Aleksandr Nevski ordeni var idi, SSRİ-də isə Aleksandr Nevski ordeni1942-ci ildən 1991-ci ilədək mövcud olmuşdur. Müqəddəs Aleksandr Nevski ordeni 1725-ci ildə I Yekaterina tərəfindən təsis edilib. Həm hərbi, həm də mülki şəxslərin mükafatlandırılması üçün də nəzərdə tutulub. 1917-ci ildə çar ordenI başqa ordenlərlə birlikdə ləvğ edildi. Aleksandr Nevski ordeni 29 iyul 1942-ci ildə SSRİ komanda heyətinin mükafatlandırılması üçün Qırmızı Ordunun hərbi ordeni kimi təsis edilmişdir. Sovet İttifaqı dağıldıqdan sonra ordeni 1992-ci il 2 mart tarixli Rusiya Federasiyası Ali Sovetinin Qərarı İlə və "Rusiya Federasiyasının dövlət mükafatı Haqqında" 20 mart 1992-ci il tarixli 2424–1 saylı Fərmanı İlə Rusiya Federasiyasının Ali Soveti Rəyasət Heyətinin Rusiya Federasiyasının dövlət mükafatları sistemində 2557-I saylı qərarı ilə saxlanıldı. Lakin, Rusiya Federasiyasının dövlət mükafatı kimi rəsmi statutu və təsviri olmayıb, təltif olunması dövlət tərəfindən həyata keçirilməyib. "Rusiya Federasiyasının dövlət mükafat sisteminin təkmilləşdirilməsi üzrə tədbirlər Haqqında" 7 sentyabr 2010-cu il tarixli 1099 saylı fərmanı ilə Rusiya Federasiyasının Prezidenti D. Medvedevin gostərişi ilə, Aleksandr Nevski ordeni Rusiya Federasiyasının dövlət mükafatı sisteminə yenidən daxil olur, habelə onun statutu və təsviri təsdiq edilir. Aleksandr Nevski ordeni olaraq Rusiya Federasiyasının ordeni inqilabdan əvvəlki dizaynı ifadə edir.

Dostluq ordeni — Rusiya ordeni.

Kutuzov ordeni — Rusiya Federasiyasının dövlət mükafatıdır. == Ordenin tarixi == Kutuzov ordeni SSRİ-də 1942-ci ildə təsis edilib.SSRİ dağıldıqdan sonra orden Rusiya Federasiyası Ali Sovetinin 20 mart 1992-ci il tarixli 2557 saylı qərarı İlə Rusiya Federasiyasının dövlət mükafatlarının sistemində saxlanılmışdı. Lakin Rusiya Federasiyasının dövlət mükafatı 2010-cu ilə qədər nizamnaməyə və rəsmi təsvirə malik deyildi. Rusiya Federasiyası Prezidentinin 7 sentyabr 2010-cu il tarixli 1099 saylı "Rusiya Federasiyasının dövlət mükafat sisteminin təkmilləşdirilməsi üzrə tədbirlər Haqqında"fərmanı ilə nizamnamə və ordenin təsviri təsis edilmişdir.2013-cü ilin yanvarında və 2015-ci ilin aprelində ordenin nizamnaməsinə dəyişikliklər edilmişdi.

Müqəddəs apostol Andrey Pervozvannı ordeni — Rusiya Federasiyasının ali ordeni. Rusiya Federasiyası Prezidentinin 1 iyul 1998-ci il tarixli "Müqəddəs apostol Andrey Pervozvannı ordeninin bərpası Barədə" 757 saylı fərmanı ilə bərpa olunub.. == Nizamnamə == Rusiya Federasiyasının Prezidenti Boris Yeltsinin1 iyul 1998-ci il tarixli "Müqəddəs apostol Andrey Pervozvannı ordeninin bərpası Barədə" 757 saylı fərmanından çıxarış: Müqəddəs apostol Andrey Pervozvannı ordeni Rusiya Federasiyasının ali dövlət mükafatı sayılır. Müqəddəs apostol Andrey Pervozvannı ordeni ilə və digər vətəndaşlar Rusiya Federasiyasının görkəmli dövlət və ictimai xadimləri, Rusiyanın şöhrəti və əzəməti çiçəklənməsinə səbəb olan müstəsna xidmətlərinə görə təltif olunur. Xarici dövlətlərin başçıları və hökumət rəhbərləri Rusiya Federasiyası qarşısında görkəmli xidmətlərinə görə Müqəddəs apostol Andrey Pervozvannı ordeni ilə təltif oluna bilər. Müqəddəs apostol Andrey Pervozvannı ordeninin nişanı bu orden zəncirindən və ya rozetdə çiyin üzərində dolaşır. Müqəddəs apostol Andrey Pervozvannı ordeninin nişanın zəncirində taxılmasına xüsusilə təntənəli hallarda yol verilir. Rozetdə çiyin üzərində onun Müqəddəs apostol Andrey Pervozvannı ordeninin işarəsi sağ çiynə keçirilir. Müqəddəs apostol Andrey Pervozvannı ordeninin ulduzu sinənin sol tərəfində, aşağıda orden kötükləri, orden özü solda yerləşir. Döyüş əməliyyatlarında fərqlənməyə görə nişanını və ulduz ordeni ilə təltif edilmiş Müqəddəs apostol Andrey Pervozvannı qılınclarla ilə verilir.

Müqəddəs böyük Yekaterina ordeni — Rusiya Federasiyasının dövlət mükafatı. == Tarixi == Müqəddəs böyük Yekaterina ordeni Rusiya Federasiyasının Prezidenti D. Medvedyevin 3 may 2012-ci il tarixli 573 saylı "Yaxşılıq Uğrunda" Müqəddəs böyük Yekaterina fərqlənmə nişanı və ordeninin təsis edilməsi haqqında" fərmanı ilə yaradılmışdır. == Ordeninin statutu == 1. Müqəddəs böyük Yekaterina ordeni yüksək dini-mənəvi mövqeyi ilə tanınmış və Rusiya Federasiyasının vətəndaşlarına və xarici dövlətlərin vətəndaşlarına sülhməramlı, humanitar və xeyriyyəçilik fəaliyyətində, mədəni irsinin qorunmasında verdiyi töhfəyə görə təqdim edilir. 2. Müqəddəs böyük Yekaterina ordeni lenti sinənin sağ tərəfində daşınır. Müqəddəs böyük Yekaterina ordeni lentini sinənin sağ tərəfində Rusiya Federasiyasının digər dövlət mükafatları ilə birlikdə daşımağa icazə verilir. Müqəddəs böyük Yekaterina ordeninin ulduzu çiynin sol tərəfində "Vətənə xidmətə görə" ordenin ulduzu altında daşınır. 3. Xüsusi hallarda Müqəddəs böyük Yekaterina ordeninin lentini sinənin sağ tərəfində daşınmasına icazə verilir.

Suvorov ordeni — Rusiya Federasiyasının dövlət mükafatı. == Tarixi == Uşakov ordeni 1942-ci ildə SSRİ-də təsis edilib.SSRİ dağıldıqdan sonra orden Rusiya Federasiyası Ali Sovetinin 20 mart 1992-ci il tarixli 2557 saylı qərarı İlə Rusiya Federasiyasının dövlət mükafatlarının sistemində saxlanılmışdı. Lakin Rusiya Federasiyasının dövlət mükafatı 2010-cu ilə qədər nizamnaməyə və rəsmi təsvirə malik deyildi. Rusiya Federasiyası Prezidentinin 7 sentyabr 2010-cu il tarixli 1099 saylı "Rusiya Federasiyasının dövlət mükafat sisteminin təkmilləşdirilməsi üzrə tədbirlər Haqqında"fərmanı ilə nizamnamə və ordenin təsviri təsis edilmişdir.2013-cü ilin yanvarında və 2015-ci ilin aprelində ordenin nizamnaməsinə dəyişikliklər edilmişdi. 2013-cü ilin yanvarında və 2015-ci ilin aprelində ordenin statusunda dəyişikliklər edilərək hərbi birləşmələrin komandirləri və onların muavinləri, yüksək rütbəli ali zabit heyəti, hərbi təhsil təşkilatları və s. verilməsinə qərar verilmişdir. Rusiya Federasiyasının Prezidentinin 14 noyabr 2013-cü il tarixli 842 saylı fərmanı ilə general V. F. Marqelov adına Ryazan ali hava-desant komanda məktəbini Suvorov ordeni ilə mükafatlandırılıb. Prezident Putin 2013-cü il noyabrın 15-də ziyarət zamanı məktəbin bayrağına ordenin nişanını o şəxsən bərkitdi.8 avqust 2014-cü ildə 76-cı qvardiyanın Çerniqov Qırmızı Bayraqlı diviziyası Suvorov ordeniylə mükafatlandırılmışdır.

Şərəf ordeni (rus. Орден Почёта) — Rusiya Federasiyasının dövlət mükafatıdır. == Ordeni ilə təltif edilmişdir == Rusiya prezidenti V. Putin və ordenlə təltif edilib - 2 qat Olimpiya çempionu Svetlana Xorkina. 8 iyun 2001-ci il Bax Şərəf Ordeninin Cəngavərləri İlk olaraq 1994-cü ildə 17-ci Qış Olimpiya Oyunlarının nəticələrinə görə mükafatlandırılan idmançılar və məşqçilər oldu.

102-ci Rusiya hərbi bazası (rus. 102-я российская военная база, erm. Ռուսաստանի 102-րդ ռազմական բազա) — Rusiya Silahlı Qüvvələrinin Ermənistandakı hərbi bazası. Rusiya Müdafiə Nazirliyinin direktivi ilə 1 sentyabr 1994-cü il tarixində keçmiş SSRİ Silahlı Qüvvələrinin 7-ci ordusunun 127-ci motoatıcı diviziyasının bazasında yaradılıb. Hazırda şəxsi heyətinin 4000 nəfər olduğu bildirilən hərbi bazanın döyüş heyəti İrəvan və Gümrü qarnizonundan ibarətdir. İrəvan qarnizonuna İdarəetmə Qrupu, 123-cü motoatıcı alay, 3624-cü aviasiya bazası, hospital, mənzil-təchizat hissəsi, qarnizon məhkəməsi və rabitə mərkəzi daxildir. Gümrü qarnizonuna isə 128-ci motoatıcı alay, 124-cü motoatıcı alay, 988-ci zenit raket alayı (S-300 ZRK) və 992-ci artilleriya alayı tabedir. Bazanın nəzdində əlahiddə tank, kəşfiyyat, təmir, mühəndis-istehkam, radiasiya-kimyəvi və bakteroloji mühafizə taborları, tank əleyhinə divizion, radioelektron, tibb, komendant bölükləri, prokurorluq, televiziya mərkəzi və s. fəaliyyət göstərir. == Alayların təyinatı və şəxsi heyəti == 128-ci motoatıcı alay: Alay 3 motoatıcı tabor (biri BMP-2, biri BTR-80, biri isə avtotexnika), zenit divizionu (silahlanmasına ZSU-23-4 «Şilka», BRDM maşının bazasında «Strela» və ZU-23-2 ), özüyeriyən artilleriya divizionu («Qvozdika»), artilleriya divizionu (D-30 haubitsalar), tank bölüyü (T-72 tankları) olmaqla 750 nəfər şəxsi heyətdən ibarətdir.

Rusiyada 1905-1907-ci illər inqilabı və ya Birinci rus inqilabı - XX əsrdə, eyni zamanda Rusiyada ilk inqilab. Bu inqilabın qarşısında mütləqiyyətin devrilməsi, təhkimçiliyin qalıqlarının ləğv edilməsi dururdu. == İnqilabın ilkin şərtləri == Mülkədar torpaq sahibkarlığı təhkimçiliyin qalıqlarının əsası idi. Buna görə aqrar məsələ rus burjua-demokratik inqilabının mərkəzi məsələsi idi və onun milli xüsusiyətini müəyyən edirdi. Öz obyektiv mahiyətinə görə bu inqilab burjua inqilabı idi. Ancaq hərəkətverici qüvvələri baxımından o əvvəlki burjua inqilablarından fərqlənirdi. Bu inqilabın xüsusiyəti daxilində iki sosial ziddiyətin çulğaşmasında idi: 1) Ümumdemokratik hərəkat, çar mütləqiyyətinə qarşı, demokratik təsisatlar, təmsilçilik və başqa siyasi hüquqlar uğrunda mübarizə. 2) Proletariatla burjuaziya arasında yaranmaqda olan kəskin ziddiyətlər.Rusiyanın əhalisinin əksəriyyəti, təhkimçilik qalıqlarından əziyyət çəkən kəndlilər idi. Yaranmaqda olan kənd burjuaziyası, tamamilə mülkədarların əlində olan hakimiyətdə təmsil olunmurdular. Siyasi hakimiyətlərindən istifadə edən mülkədarlar kənddə burjua münasibətlərin yaranmasına ciddi əngəllər törədirdilər.

Rusiyada 1905-1907-ci illər inqilabı və ya Birinci rus inqilabı - XX əsrdə, eyni zamanda Rusiyada ilk inqilab. Bu inqilabın qarşısında mütləqiyyətin devrilməsi, təhkimçiliyin qalıqlarının ləğv edilməsi dururdu. == İnqilabın ilkin şərtləri == Mülkədar torpaq sahibkarlığı təhkimçiliyin qalıqlarının əsası idi. Buna görə aqrar məsələ rus burjua-demokratik inqilabının mərkəzi məsələsi idi və onun milli xüsusiyətini müəyyən edirdi. Öz obyektiv mahiyətinə görə bu inqilab burjua inqilabı idi. Ancaq hərəkətverici qüvvələri baxımından o əvvəlki burjua inqilablarından fərqlənirdi. Bu inqilabın xüsusiyəti daxilində iki sosial ziddiyətin çulğaşmasında idi: 1) Ümumdemokratik hərəkat, çar mütləqiyyətinə qarşı, demokratik təsisatlar, təmsilçilik və başqa siyasi hüquqlar uğrunda mübarizə. 2) Proletariatla burjuaziya arasında yaranmaqda olan kəskin ziddiyətlər.Rusiyanın əhalisinin əksəriyyəti, təhkimçilik qalıqlarından əziyyət çəkən kəndlilər idi. Yaranmaqda olan kənd burjuaziyası, tamamilə mülkədarların əlində olan hakimiyətdə təmsil olunmurdular. Siyasi hakimiyətlərindən istifadə edən mülkədarlar kənddə burjua münasibətlərin yaranmasına ciddi əngəllər törədirdilər.

Suriyada Rusiyanın Su-24 təyyarəsinin vurulması — 24 noyabr 2015-ci il tarixində Türkiyə ilə Suriya sərhədinin yaxınlığlnda Türkiyə hərbi hava qüvvələrinin F-16 qırıcı təyyarəsi tərəfindən Rusiyanın Su-24 bombardmançı təyyarəsinin vurulması. == Hadisənin məzmunu == Türkiyə Silahlı Qüvvələrinin açıqladığı radar analizinə görə, Rusiyaya məxsus təyyarə Türkiyə hava sərhədini pozaraq Türkiyə üçün təhlükə yaradıb. Türkiyə silahlı qüvvələri Su-24 təyyarəsi tərəfindən hava sərhədinin pozulduğu vaxt 5 dəqiqə ərzində 10 dəfə xəbərdarlıq edildiyini bildirib. Rusiya Müdafiə Nazirliyi isə Su-24 təyyarəsinin Suriya hava sərhədi daxilində uçduğunu bildirib. Pilotlar paraşütlə tullanaraq təyyarədən evakuasiya olunsalar da, onlardan biri – Su-24 təyyarəsinin pilotu polkovnik-leytenant Oleq Peşkov yerli türkmanların yerdən açdıqları atəşlə havada öldürülüb. Kapitan Konstantin Muraxtin isə sağ tapılaraq Suriyadakı Rusiya hərbi bazasına aparılıb. Rusiya prezidenti Vladimir Putin Oleq Peşkova ölümündən sonra Rusiya Qəhrəmanı adını verib. Ertəsi gün Rusiyanın Su-24 təyyarəsinin vurulması ilə bağlı Türkiyənin Moskvadakı diplomatik missiyasının qarşısına toplaşan yüzlərlə aksiya iştirakçısı səfirlik binasına yumurta, daş, butulka və boya qutuları atıblar. Səfirliyin bir neçə pəncərəsi sındırılıb. Polis aksiyaya müdaxilə etməyib və iştirakçılar arasında saxlanılan olmayıb.

2015 Rusiya meşə yanğınları (rus. Лесные пожары в Сибири (2015), ing. 2015 Russian wildfires) - Rusiyanın cənubi Sibir ərazilərində 12-16 aprel aralığında baş vermiş meşə yanğınları. Baş verən yanğınlar nəticəsində Xakasiya Respublikasında yaşayan 29 nəfər həlak olmuş 6.000 dən çox şəxs isə evsiz qalmışdır. Eyni zamanda Zabaykal diyarının inzibati mərkəzi olan Çita şəhəri yaxınlığında yerləşən meşədə yanğın nəticəsində 4 nəfər həlak olmuşdur. Yanğının Daxili Monqolustan Muxtar Rayonu ərazisinə qədər yayıldığı raport edilmişdir.

2016 Rusiya Müdafiə Nazirliyi Tu-154 qəzası, 25 dekabr, 2016-cı il tarixində Moskva saatı ilı (UTC+3) 05:50-də Tupolev Tu-154 tipli təyyarə ilə Moskvadan Latakiyaya gedən Qızıl Ordu heyətindən 65 musiqiçi, jurnalist və əsgərləri daşıyan təyyarənin qəzası. Rusiya Müdafiə Nazirliyinin ilkin məlumatlarına əsasən Tu-154 təyyarəsindən kimsə xilas oluna bilinməyib. Təyyarədə ümumi olaraq 93 nəfərin olduğu rəsmi olaraq açıqlanmışdır.

Aqmola vilayəti (rus. Акмо́линская область), 1918—1920 illərdə Omsk vilayəti (rus. Омская область) — Rusiya imperiyasının inzibati ərazi vahidi.

"Aleksandr Nevski" ordeni — Rusiya Federasiyasının dövlət mükafatı. == Tarixi == 1725-ci ildən 1917-ci ilədək Rusiya imperiyasının Müqəddəs Aleksandr Nevski ordeni var idi, SSRİ-də isə Aleksandr Nevski ordeni1942-ci ildən 1991-ci ilədək mövcud olmuşdur. Müqəddəs Aleksandr Nevski ordeni 1725-ci ildə I Yekaterina tərəfindən təsis edilib. Həm hərbi, həm də mülki şəxslərin mükafatlandırılması üçün də nəzərdə tutulub. 1917-ci ildə çar ordenI başqa ordenlərlə birlikdə ləvğ edildi. Aleksandr Nevski ordeni 29 iyul 1942-ci ildə SSRİ komanda heyətinin mükafatlandırılması üçün Qırmızı Ordunun hərbi ordeni kimi təsis edilmişdir. Sovet İttifaqı dağıldıqdan sonra ordeni 1992-ci il 2 mart tarixli Rusiya Federasiyası Ali Sovetinin Qərarı İlə və "Rusiya Federasiyasının dövlət mükafatı Haqqında" 20 mart 1992-ci il tarixli 2424–1 saylı Fərmanı İlə Rusiya Federasiyasının Ali Soveti Rəyasət Heyətinin Rusiya Federasiyasının dövlət mükafatları sistemində 2557-I saylı qərarı ilə saxlanıldı. Lakin, Rusiya Federasiyasının dövlət mükafatı kimi rəsmi statutu və təsviri olmayıb, təltif olunması dövlət tərəfindən həyata keçirilməyib. "Rusiya Federasiyasının dövlət mükafat sisteminin təkmilləşdirilməsi üzrə tədbirlər Haqqında" 7 sentyabr 2010-cu il tarixli 1099 saylı fərmanı ilə Rusiya Federasiyasının Prezidenti D. Medvedevin gostərişi ilə, Aleksandr Nevski ordeni Rusiya Federasiyasının dövlət mükafatı sisteminə yenidən daxil olur, habelə onun statutu və təsviri təsdiq edilir. Aleksandr Nevski ordeni olaraq Rusiya Federasiyasının ordeni inqilabdan əvvəlki dizaynı ifadə edir.

Almaniya–Rusiya münasibətləri — Almaniya Federativ Respublikası ilə Rusiya Federasiyası arasındakı mövcud ikitərəfli əlaqələr. == Tarixi == Rusiya-Almaniya münasibətlərinin çoxəsrlik bir tarixi var. İlk ticarət və sülalə əlaqələri Qədim Rusiya dövləti ilə Müqəddəs Roma İmperiyası arasında mövcud olmuşdur. I Pyotrun dövründə alman alimləri, sənətkarları və hərbi qulluqçuları böyük həvəslə Rusiyaya dəvət edilir və onlara mühüm imtiyazlar verilirdi. Romanovların imperator ailəsi kiçik alman knyazlıqları ilə sülalə nikahlarına girir və III Pyotrdan Romanovlar sülaləsi şəcərə qaydalarına görə Holşteyn-Qottorp-Romanovlar adlanırdı. Böyük Yekaterina kimi tanınan alman şahzadəsi Anhalt-Zerbst Sofiya Frederika 34 il Rusiyanı imperatriça kimi idarə etmişdi. Onun təşəbbüsü ilə çoxlu sayda alman sakinləri Rusiyaya dəvət edilmiş, sonralar onlar rus almanları adlandırılmış və onlar az məskunlaşmış torpaqlarda məskunlaşmışdılar. 1871-ci ildə Prussiyanın aparıcı rolu ilə elan edilmiş vahid alman dövləti olan Almaniya İmperiyası Avstriya-Macarıstanla birlikdə Rusiyanın Avropada təsirinin genişlənməsinə qarşı çıxdı. Almaniya kansleri Otto fon Bismark 1877-1878-ci illər Rusiya-Türkiyə müharibəsinin nəticələrinin Rusiya üçün əhəmiyyətli dərəcədə məhdudlaşdırıldığı Berlin Konqresinin təşkilatçısı idi. XX əsrin əvvəllərində Avropanın iki hərbi-siyasi bloku - Üçlər ittifaqı (Almaniya, Avstriya-Macarıstan və İtaliya) və Antanta (Rusiya, Fransa və Böyük Britaniya) arasında ziddiyyətlər kulminasiya nöqtəsinə çatdı və Birinci Dünya Müharibəsi başlandı.

Amerika-Rusiya ticarət şirkəti (hərdən Rus Amerikası ticarət şirkəti), ARTŞ (ing. American Russian Commercial Company, ARCC) — Amerika səhmdar şirkəti. == Müəssisə == 1852-ci ilin payızında (digər mənbələrə görə — 1853-cü ildə ) bir qrup San-Fransisko taciri tərəfindən Rus Amerikasından (Alyaska bölgələri) Kaliforniyaya çatdırılan buzun satılması məqsədi ilə qurulmuşdur. Amerika Birləşmiş Ştatlarının bu bölgəsində çatışmazlıq və bu səbəbdən böyük mənfəət vəd etdi. Şirkət bir müddət "Buz" da adlandırıldı. ARTŞ yaradılmadan əvvəl buz Cənubi Amerikanın cənub ucundan böyük çətinliklərlə Kaliforniyaya nəql edildi. Şirkətin ilk prezidenti Beverli Şyun Sanders (ing. Sanders, Beverly Chune) (1808–1883) idi. Şirkəti qurmağa kömək edən Rus-Amerikan Şirkətinin (RAŞ) agenti Peter S. Kostromitinov və gələcəkdə Rusiyanın San-Fransiskodakı Konsulu Peter S. Kostromitinova görə, yeni şirkətin iş şərtləri "olduqca faydalı idi" "RAŞ üçün, sonuncudan bəri," kapital xərcləmədən və heç bir şey risk etmədən, təxmini hesablamalara görə, ona 2.50 dollardan çox olmayan bir ton üçün 25 dollar dəyirmi bir rəqəm aldı ". == ARTŞ və Krım müharibəsi == Krım müharibəsi zamanı RAŞ rəhbərliyi, Sakit okean sahili boyunca nisbətən qorunmayan müstəmləkələrin və ticarət gəmilərinin İngilis Hudzon körfəzi şirkəti (hücumları Kanadanın qərbində, xüsusən də Vankuver Adasında) tərəfindən olacağından qorxurdu.

Aqmola vilayəti (rus. Акмо́линская область), 1918—1920 illərdə Omsk vilayəti (rus. Омская область) — Rusiya imperiyasının inzibati ərazi vahidi.

Rusiya-Türkiyə Birgə Monitorinq Mərkəzi (türkcə Türkiye-Rusya Ortak Merkezi; rus. Совместный российско-турецкий мониторинговый центр) — İkinci Qarabağ müharibəsi bitdikdən sonra Qarabağ ərazisində atəşkəsin təmin edilməsi üçün yaradılan Türkiyə―Rusiya birgə monitorinq mərkəzi.2020-ci il noyabrın 10-da Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev və Ermənistanın Baş Naziri Nikol Paşinyan Qarabağda hərbi əməliyyatların tamamilə dayandırılması barədə ortaq bəyanat imzaladılar. Bəyanatda bölgədə atəşkəsi təmin etmək üçün sülhməramlıların da yerləşdirilməsi nəzərdə tutulurdu.Noyabrın 11-də isə Rusiya və Türkiyə müdafiə nazirləri Azərbaycanda Rusiya-Türkiya Birgə Monitorinq Mərkəzi (RTBMM) yaratmaq üçün anlaşma memorandumu imzaladılar. Baxmayaraq ki, Rusiya rəsmiləri Türkiyənin sülhməramlı əməliyyatlara qatılmasının Dağlıq Qarabağa təsir etməyəcəyini bildirmişdilər. Noyabrın 16-da Türkiyə hökuməti Böyük Millət Məclisinə Azərbaycanda sülhməramlıların yerləşdirilməsi ilə bağlı qanun layihəsini təklif etdi. Türkyə parlamenti, ertəsi gün Türkiyə Silahlı Qüvvələrinə Azərbaycana əsgər göndərmək üçün bir illik səlahiyyət verərək bu vəsatəti təsdiqlədi. Bununla da Azərbaycan ərazisində Türkiyə hərbi qüvvələrinin yerləşdirilməsinə rəsmi razılıq verdi və monitorinq mərkəzinin yaradılması prosesinə start verildi. Rusiya tərəfi Monitorinq Mərkəzinin Qarabağdan kənarda Bərdədə yerləşdirilməsini təklif etsə də, Azərbaycanın təkidi ilə mərkəzin Ağdam şəhərində açılması qərarı verildi. 2021-ci il yanvar ayının 30-da Atəşkəsə nəzarət üzrə Rusiya-Türkiyə Birgə Monitorinq Mərkəzi fəaliyyət göstərməyə başlamışdır. == Tarixi == 2020-ci il noyabrın 10-da Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev və Ermənistanın Baş Naziri Nikol Paşinyan Qarabağda hərbi əməliyyatların tamamilə dayandırılması barədə ortaq bəyanat imzaladılar.

== Kişilər == === A milli === 28.03.2009 Moskva DÇ Rusiya – Azərbaycan 2:0 14.10.2009 Bakı DÇ Azərbaycan – Rusiya 1:1 16.10.2012 Moskva DÇ Rusiya – Azərbaycan 1:0 15.10.2013 Bakı DÇ Azərbaycan – Rusiya 1:1 03.09.2014 Moskva DÇ Rusiya – Azərbaycan 4:0 === U-21 === 17.11.2015 Bakı AÇSO Azərbaycan – Rusiya 3:0 24.03.2016 Rostov-na-Donu AÇSO Rusiya – Azərbaycan 2:2 === U-19 === 29.09.2005 Berburq, Lüksemburq AÇSO Rusiya – Azərbaycan 3:0 07.01.2009 Sankt-Peterburq BT Rusiya – Azərbaycan 2:0 05.01.2012 Sankt-Peterburq BT Sankt-Peterburq – Azərbaycan 1:2 04.01.2015 Sankt-Peterburq, Rusiya BT Rusiya-2 – Azərbaycan 2:4 07.01.2015 Sankt-Peterburq BT Sankt-Peterburq – Azərbaycan 4:2 22.03.2018 Bakı, Azərbaycan YO Azərbaycan – Rusiya 0:4 25.03.2018 Bakı, Azərbaycan YO Azərbaycan – Rusiya 0:1 20.03.2019 Krasnodar, Rusiya AÇSO e.r., Rusiya – Azərbaycan 0:0 === U-18 === 01.10.2000 AÇSO Rusiya – Azərbaycan 10:0 22.03.2018 Bakı, Azərbaycan YO Azərbaycan – Rusiya -:- ??.03.2018 Bakı, Azərbaycan YO Azərbaycan – Rusiya -:- === U-17 === 26.10.2005 Kfar-Sava, İsrail AÇSO Rusiya – Azərbaycan 1:1 01.10.2007 AÇSO Rusiya - Azərbaycan 1:1 23.09.2013 Volqoqrad, Rusiya AÇSO Rusiya – Azərbaycan 1:0 18.02.2015 Bakı, Azərbaycan YO Azərbaycan – Rusiya 1:2 20.02.2015 Bakı, Azərbaycan YO Azərbaycan – Rusiya 2:4 23.06.2015 Astana BT Rusiya-2 – Azərbaycan 0:1 23.02.2016 Bakı, Azərbaycan YO Azərbaycan – Rusiya 1:5 25.02.2016 Bakı, Azərbaycan YO Azərbaycan – Rusiya 1:0 11.08.2016 Çimkənd, Qazaxıstan BT Rusiya-2 – Azərbaycan 1:12 === U-16 === 27.03.2015 Matozinyuş, Portuqaliya BT Rusiya – Azərbaycan 1:0 === Klublar === 27.01.1993 Moskva, Rusiya, Birlik Kuboku, Spartak M. – Neftçi 8:0 30.01.1995 Moskva, Rusiya, Birlik Kuboku, Spartak M. – Neftçi 5:0 25.01.1997 Moskva, Rusiya, Birlik Kuboku, Spartak M. – Neftçi 4:2 27.07.2004 Bakı, Azərbaycan, UEFA ÇL, Neftçi – ÇSKA 0:0 04.08.2004 Moskva, Rusiya, UEFA ÇL, ÇSKA – Neftçi 2:0 23.01.2005 Moskva, Rusiya, Birlik Kuboku, Lokomotiv – Neftçi 2:1 08.01.2009 Antalya, Türkiyə, YO, Spartak Nalçik – Xəzər Lənkəran 1:2 13.01.2009 Antalya, Türkiyə, YO, İnter Bakı – Tom 1:0 19.01.2010 Antalya, Türkiyə, YO, Xəzər Lənkəran – Vityaz 1:0 19.01.2011 Antalya, Türkiyə, YO, Neftçi – SKA-Energiya 1:1 21.01.2011 Sankt-Peterburq, Rusiya, Birlik Kuboku, Zenit - İnter Bakı 0:5 06.03.2011 Antalya, Türkiyə, YO, Qarabağ – SKA-Energiya 3:1 23.01.2011 Antalya, Türkiyə, YO, Spartak Moskva – Xəzər Lənkəran 3:1 18.01.2012 Sankt Peterburq, Rusiya BT Sozvezdiye (U-14) - Neftçi (U-14) 0:1 03.02.2012 Antalya, Türkiyə, BT, Terek – Neftçi 0:3 03.07.2012 Antalya, Türkiyə, YO, Kuban – Neftçi 2:0 25.10.2012 Kazan, Rusiya, UEFA AL QM, Rubin – Neftçi 1:0 08.11.2012 Bakı, Azərbaycan, UEFA AL QM, Neftçi – Rubin 0:1 19.01.2013 Antalya, Türkiyə, YO, Neftçi – Rotor Volqoqrad 1:0 19.01.2013 Antalya, Türkiyə, YO, Qarabağ – Ural 3:2 25.01.2013 Antalya, Türkiyə, YO, Qəbələ – Tom 1:1 22.06.2013 Tirol, Avstriya YO İnter Bakı – Krasnodar 0:0 24.06.2013 Qızılcahamam, Türkiyə YO Mordoviya – Qarabağ 3:1 27.06.2013 Qızılcahamam, Türkiyə YO Mordoviya – Qarabağ 1:1 27.06.2013 Leoqanq, Avstriya YO İnter Bakı – Anji 0:1 28.06.2013 Tirol, Avstriya YO Neftçi – Volqa 0:1 30.06.2013 Antalya, Türkiyə YO Simurq – Spartak Nalçik 0:1 09.07.2013 Tirol, Avstriya YO Neftçi – Terek 0:0 22.01.2014 Antalya, Türkiyə YO Qəbələ – Volqa 0:0 28.06.2014 Xoxfilsen, Avstriya, YO, Qarabağ – Krasnodar 0:1 26.07.2014 Avstriya YO Amkar – Simurq 4:1 27.07.2014 Sloveniya YO Xəzər Lənkəran – Arsenal (Tula) 2:1 22.01.2015 Antalya YO Neftçi-2 – Rubin-2 1:4 23.01.2015 Antalya YO Qəbələ – Kuban 0:2 23.01.2015 Antalya YO Neftçi-2 – Dinamo Moskva-2 1:2 29.01.2015 Antalya YO Qarabağ – Mordoviya 0:0 07.07.2015 Avstriya YO Qarabağ – Lokomotiv Moskva 2:2 30.09.2015 Moskva, Rusiya UEFA GL Spartak Moskva (U-19) - Rəvan (U-19) 4:0 01.10.2015 Krasnodar, Rusiya UEFA AL Krasnodar - Qəbələ 2:1 14.10.2015 Krasnodar, Rusiya BT Puls Yakutsk (U-14) - Neftçi (U-14) 1:2 16.10.2015 Krasnodar, Rusiya BT Nadejda Krasnodar (U-14) - Neftçi (U-14) 2:3 21.10.2015 Bakı, Azərbaycan UEFA GL Rəvan (U-19) - Spartak Moskva (U-19) 0:0 10.12.2015 Bakı, Azərbaycan UEFA AL Qəbələ - Krasnodar 0:3 28.06.2016 Avstriya YO Zenit - Qarabağ 0:1 21.09.2016 Qəbələ UEFA GL Qəbələ (U-19) - Dinamo Moskva (U-19) 0:2 19.09.2016 Moskva UEFA GL Dinamo Moskva (U-19) - Qəbələ (U-19) 5:0 17.01.2017 Antalya, Türkiyə YO Neftçi – Tosno 2:2 21.01.2017 Antalya, Türkiyə YO İnter Bakı – Orenburq 1:1 15.06.2017 İnnsburk, Avstriya YO Axmat – Qəbələ 1:0 20.06.2017 İnnsburk, Avstriya YO Axmat – Qarabağ 1:0 28.06.2017 Tirol, Avstriya YO Dinamo Moskva – Qarabağ 1:0 17.01.2018 Antalya, Türkiyə YO Qarabağ – Kuban 2:2 22.01.2018 Antalya, Türkiyə YO Neftçi – SKA-Xabarovsk 1:8 27.01.2018 Antalya, Türkiyə YO Neftçi – Krılya Sovetov 0:2 27.01.2018 Antalya, Türkiyə YO Qəbələ – Arsenal Tula 3:3 30.01.2018 Antalya, Türkiyə, YO, Zirə – Avanqard 0:3 31.01.2018 Antalya, Türkiyə YO Sumqayıt – Anji 0:1 01.02.2018 Antalya, Türkiyə YO Keşlə – Yenisey 1:1 28.08.2018 Astana, Qazaxıstan BT Azərbaycan (U-17) – Krasnodar (U-17) 0:3 20.01.2019 Antalya, Türkiyə YO Qəbələ – Yenisey 2:2 22.01.2019 Antalya, Türkiyə YO Azərbaycan (U-19) – Krasnodar-3 1:1 24.01.2019 Antalya, Türkiyə YO Azərbaycan (U-21) – Spartak Moskva-2 0:0 25.01.2019 Antalya, Türkiyə YO Keşlə – Çertanovo 1:0 26.01.2019 Antalya, Türkiyə YO Zirə – Tambov 2:0 30.01.2019 Antalya, Türkiyə YO Azərbaycan (U-19) – Dinamo-2 -:- 20.06.2019 Topuk yaylası, Türkiyə YO Neftçi – SKA-Xabarovsk 3:1 28.06.2019 Avstriya YO Ufa - Qarabağ 1:2 25.07.2019 Tula, Rusiya UEFA AL Arsenal Tula - Neftçi 0:1 01.08.2019 Bakı, Azərbaycan UEFA AL Neftçi - Arsenal Tula 3:0 18.12.2019 Bakı, Azərbaycan YO Zirə (U-17) - Kazan (U-17) 1:1 18.01.2020 Antalya, Türkiyə YO Qəbələ – Çayka 3:0 21.01.2020 Antalya, Türkiyə YO Sabah – Spartak Moskva-2 2:2 22.01.2020 Antalya, Türkiyə YO Keşlə – Arsenal Tula 1:2 29.06.2021 Fillax, Avstriya YO Neftçi – Spartak Moskva 2:1 11.07.2021 Kirxdorf, Avstriya YO Qarabağ – Arsenal Tula 0:1 22.07.2021 Soçi, Rusiya UEFA KL Soçi - Keşlə 3:0 29.07.2021 Bakı, Azərbaycan UEFA KL Keşlə - Soçi 2:4 17.01.2023 Antalya, Türkiyə YO Sumqayıt – Krılya Sovetov 0:1 01.07.2023 Sankt-Peterburq, Rusiya BT Zenit - Neftçi 3:1 15.07.2023 Türkiyə YO Qəbələ - Orenburq 1:1 18.07.2023 Moskva, Rusiya YO Spartak Moskva - Neftçi 2:0 == Qadınlar == === A milli === 17.09.2021 Krımsk, Rusiya AÇSO Rusiya - Azərbaycan 2:0 25.11.2021 Bakı, Azərbaycan BT Azərbaycan - Rusiya 0:4 === U-21 === === U-19 === 20.10.2012 Krımsk, Rusiya AÇSO Rusiya - Azərbaycan 5:0 11.03.2013 Soçi, Rusiya BT Rusiya - Azərbaycan 0:1 22.03.2014 Soçi, Rusiya BT Rusiya - Azərbaycan 3:0 20.03.2017 Soçi, Rusiya BT Rusiya - Azərbaycan 1:0 01.03.2019 Soçi, Rusiya BT Rusiya - Azərbaycan 7:0 === U-18 === 16.05.2014 Bakı, Azərbaycan BT Azərbaycan - Rusiya 1:4 === U-17 === 12.02.2014 Antalya, Türkiyə YO Azərbaycan - Rusiya 2:0 25.04.2018 Bakı, Azərbaycan YO Azərbaycan - Rusiya (U-16) 0:2 28.04.2018 Bakı, Azərbaycan YO Azərbaycan – Rusiya (U-16) 0:1 === Klublar === == Futzal == === A milli === 27.03.2012 Bakı, Azərbaycan DÇSO (p/o), Azərbaycan – Rusiya 2:3 09.04.2012 Tümen, Rusiya DÇSO (p/o), Rusiya - Azərbaycan 2:2 09.02.2016 Belqrad, Azərbaycan AÇ Rusiya – Azərbaycan 6:2 02.11.2017 Slovakiya YO Azərbaycan (U-17) – Rusiya (U-17) 0:20 04.12.2017 İsfahan, İran BT Azərbaycan – Rusiya 3:4 22.09.2019 Həştərxan, Rusiya BT, Rusiya - Azərbaycan 2:1 30.01.2020 Osiek, Xorvatiya DÇER, Azərbaycan – Rusiya 4:3 === Klublar === 19.11.2014 Pardubiçe, Çexiya UK Dinamo Moskva - Araz Naxçıvan 5:424.11.2016 Zaqreb, Xorvatiya UK Qazprom-Yuqra - Araz Naxçıvan 4:0 == Çimərlik futbolu == === A milli === 12.05.2015 Moskva, Rusiya BT, Rusiya – Azərbaycan 9:5 13.05.2015 Moskva, Rusiya BT, Rusiya-2 – Azərbaycan 7:1 20.07.2018 Moskva, Rusiya BT, Rusiya – Azərbaycan 8:3 05.07.2019 Nazare, Portuqaliya BT, Rusiya – Azərbaycan 3:3 pen.

Azərbaycan–Rusiya münasibətləri — Azərbaycan Respublikası ilə Rusiya Federasiyası arasındakı mövcud ikitərəfli əlaqələr. 2006-cı ildən etibarən Azərbaycanın Rusiyada səfiri Polad Bülbüloğludur.2018-ci ildən etibarən Rusiya Federasiyasının Azərbaycan Respublikasında fövqəladə və səlahiyyətli səfiri Mixail Boçarnikov olub. == Diplomatik əlaqələr == İki ölkə arasında diplomatik əlaqələr 1992-ci ilin aprel ayının 4-də qurulmuşdur. Rusiyanın Bakıdakı Səfirliyi isə rəsmən 1992-ci ilin sentyabrın 25-də fəaliyyətə başlayıb. İkitərəfli münasibətlərin müqavilə-hüquqi bazasını təşkil edən əsas sənəd Rusiya Federasiyası ilə Azərbaycan Respublikası arasında 1997-ci ilin iyulun 3-də imzalanmış Dostluq, əməkdaşlıq və qarşılıqlı təhlükəsizlik haqqında müqavilədir. Azərbaycan Respublikasına Rusiya Prezidenti V.V.Putinin 9-10 yanvar 2001-ci il tarixli rəsmi və 21-22 fevral 2006-cı il tarixli işgüzar səfərləri, habelə Rusiya Prezidenti D.A.Medvedevin 3-4 iyul 2008-ci il tarixli rəsmi və 29 iyun 2009-cu il tarixli işgüzar səfərləri baş verib. Rusiya Prezidenti Vladimir Putinin Azərbaycana ilk rəsmi səfəri zamanı Şəhidlər Xiyabanını ziyarət etməməsi həmin vaxt Azərbaycan Prezidenti Heydər Əliyev tərəfindən Bakı Slavyan Universitetindəki tədbir zamanı qınanılıb.22 fevral 2022-ci ildə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev və Rusiya Prezidenti Vladimir Putin Azərbaycan Respublikası ilə Rusiya Federasiyası arasında Müttəfiqlik qarşılıqlı fəaliyyət haqqında Bəyannamə imzaladılar, hansı ki Azərbaycan və Rusiyanın münasibətlərin “müttəfiqlik səviyyəsinə” çıxması demək idi. 13 oktyabr 2022-ci ildə İlham Əliyev Astanada Vladimir Putinlə görüş çərçivəsində həmçinin qeyd edib ki, Azərbaycan və Rusiyanın münasibətləri “ən yüksək səviyyəyə – müttəfiqlərin qarşılıqlı fəaliyyəti səviyyəsinə çıxıb”.Hal hazırda iki ölkə arasında müqavilə-hüquqi bazaya 200-ə yaxın dövlətlərarası, hökumətlərarası və regionlararası sazişlər daxildir. Rusiya Federasiyası ilə Azərbaycan Respublikası arasında ikitərəfli münasibətlərə dair konkret məsələlərin dövlət səviyyəsində həllini tənzimləyən işçi mexanizm İqtisadi Əməkdaşlıq üzrə Hökumətlərarası Komissiyadır. Komissiyanın həmsədrləri Azərbaycan Baş nazirinin müavini Şahin Mustafayev və RF Baş nazirinin müavini Aleksey Overçukdur.

Azərbaycan-Rusiya sərhədi — Azərbaycan və Rusiya arasında dövlətlərarası sərhəd. Sərhəddin uzunluğu 327,6 km (55,2 km çay, 272,4 km quru) quru sərhəddi, 22,4 km isə dəniz sərhəddidir. Sərhəddə Rusiya Federasiyasının ən ucqar cənub nöqtəsi yerləşir. 1991-ci ildə Rusiya ilə Azərbaycan haqqında bu sərhəd dəqiqləşib. Rusiya ilə Azərbaycan arasında avtomobil, dəmir və piyada keçidləri müxtəlif hissələrdə yerləşir. Onlardan biri dağlıq və dağətəyi zonadakı (Samurçay üzərindən), digəri isə aşağıdan (Samurçayın deltasının üzərindən) keçir. Keçmiş sərhəddə isə iki Rusiya eksklavası Xraxoba və Uryanobadır. Azərbaycan sərhəddi daxilində etnik qruplardan ləzgilər yaşayır. Sərhəd haqqında Azərbaycan və Rusiya ilə 2010-cu ildə müqavilə bağlanıb. Sərhəd çayı olan Samurçaydan suvarmada istifadə olunur.

== Kişilər == === A milli === === Klublar === == Qadınlar == === A milli === === Klublar === Azərbaycan klublarının ruslarla oyunu heç uğurlu alınmır. İndiyə kimi şimal qonşuları ilə rəsmi görüşlərdə 3 klubu ilə qarşılaşsa da, nəticələr Azərbaycanın əleyhinədir: 7 oyundan 4-də ruslar qələbəni bayram ediblər.

== Kişilər == === A milli === === Klublar === == Qadınlar == === A milli === === Klublar === Azərbaycan klublarının ruslarla oyunu heç uğurlu alınmır. İndiyə kimi şimal qonşuları ilə rəsmi görüşlərdə 3 klubu ilə qarşılaşsa da, nəticələr Azərbaycanın əleyhinədir: 7 oyundan 4-də ruslar qələbəni bayram ediblər.

Ağ qvardiya (rus. Бѣлая Армія/Белая гва́рдия) — Rusiyada vətəndaş müharibəsi və xarici hərbi müdaxilə illərində Rusiya dövlətinə bağlı hərbi hissələr. Bu hərbi hissələr bolşeviklərə bağlı Qızıl Orduya qarşı vuruşmuşdur. == Qeydlər == == İstinadlar == == Əlavə ədəbiyyat == Osipov, Yury. White Armies. Moscow: Great Russian Encyclopedia. 2005. səh. 268. ISBN 5-85270-331-1.

Husilər və ya Ənsarullah (anṣār allāh أنصار الله "Allahın köməkçiləri") — Yəməndə yaşayan Zeydi şiə toplumu tərəfindən qurulmuş dəstəyə verilən addır.Onlara bu ad 2004-də öldürülən rəhbərləri Hüseyn Bədrəddin Əl-Husi yə görə verilmişdir.2015-ci ildə paytaxt Sananı və parlamenti ələ keçirən bu qrup ilk dəfə 2004`cü ildə silahlı ixtişaş törətmişdir. Həmin ildən İrandan və Hizbullah qruplaşmasından hərbi və maliyyə yardımları almaqdadır.

Zambar (lat. Rusa) — marallar fəsiləsinə aid heyvan cinsi.

Ruse — Bolqar dilində qədim adı Ruşuk, türk dilində Rusçuk olan Ruse Bolqarıstanın beşinci böyük şəhəridir. Əhalinin sayı 146 min nəfərdir. Şəhər Dunay çayının sahilində yerləşir və demək olar ki, bu çay da Bolqarıstanın ən böyük limanıdır. Tarixi mənbələrə görə, müasir Rusenin ərazisində 5000 il bundan əvvəl insanlar məskunlaşmağa başlayıblar. Bizim eranın birinci əsrində İmperator Vespasian burada qala və Seksaqinta Prista (60 gəmi) limanı inşa etdirir. Qala Belqraddan Dunayın deltasına və Qara dənizə gedən əsas yolun üzərində idi. 250-ci ildə qot tayfaları qalanı dağıtsalar da, əsrin sonunda romalılar onu yenidən bərpa edirlər. Dördüncü əsrdə qala şimaldan gələn barbar tayfaları tərəfindən yenidən dağıdılır. IX-X əsrlərdə bolqarlar qalanı yenidən bərpa edərək onu gənc döyüşçülərin himayədarı şərəfinə Ruse adlandırdılar. XIX-XX illərdə avropalılar şəhəri "Parçalanmış Dunayın Vyanası" adlandırmağa başladılar, çünki şəhər binalarının arxitekturası Qərbi Avropa dövlətlərinin paytaxtlarını xatırladırdı.

Ruzi Nəzər

Ruslar (rus. русские) — hind - avropa dil ailəsinin slavyan qrupunun şərqi-slavyan qoluna aid Avropanın ən çoxsaylı millətidir. Təxmini sayları 133 milyon nəfərdir. 2010-cu ilin siyahıyaalınmasına görə Rusiyada sayları 111 016 896 nəfərdir . Yayılma əraziləri əsasən Şərqi-Avropa düzənliyi, Volqaboyu ,Don və Kuban çayları hövzələri, Ural, Qərbi Sibir düzənliyi, Altay, Sayan, Orta Sibir yastı dağları, Verxoyansk sıra dağları, Baykal gölü ətrafı, Kamçatka yarımadası, Amur çayının aşağı axarı və Sixote-Alin sıra dağları. Şərqi-Avropa düzənliyini çıxmaqla əsasən şəhərlərdə və böyük qəsəbələrdə yaşayırlar. Bundan başqa çox sayda rus Ukrayna (9 mln.), Qazaxıstan (3,5 mln.), Özbəkistan (500 min.), ABŞ (3,5mln.), Kanada (500 min.), Belarus (800 min.), Azərbaycan (180 min.) və bir sıra başqa ölkələrin əsasən şəhərlərdə yaşayırlar. Dindarları əsasən pravoslav xristianlardır. Etnoqenezlərində birinci növbədə hindavropalı slavyanlar, eləcə də altaylı fin-uqor və türk-tatarlar iştirak ediblər.

Usi (və yaxud Vuşi, çin. 无锡), Çin Xalq Respublikasıın Jianqsu vilayətinin cənubunda şəhər və eyniadlı bələdiyədir. Tai gölünün şimal-şərqinin yaxınlığında, Büyük kanalın Xichenq kanalıyla birləştiyi nöqtədə yerləşmişdir. Jianqsu vilayətinin cənubunda əsas nəqliyyat sistemini teşkil edən suyolları və kanalların qovuşduğu əsas mərkəzdir. == Tarix == Yanszı çayının deltasında tikilən ilk yaşayış mərkəzlərindən biridir. Əvvəllər bir qalay rezerv mərkəzi kimi bilinirdi, sonra Şərqi Xan sülaləsi dövründə (b.e.ə. 206-b.e. 25) qalay rezervlərinin qutarması ilə əlaqəli adı "qalayı olmayan" mənasını verən Usi adlandırılmışdır. III əsrin sonlarından başlayaraq Bilinq (Changzhou) kapitanlığına verildi. Yuan sülaləsi dövründə (1206-1368) müstəqil bir vilayət oldu və illərcə müstəqil olaraq qaldı.

Adi ayıqulağı (lat. Arctostaphylos uva-ursi) — bitkilər aləminin erikaçiçəklilər dəstəsinin erikakimilər fəsiləsinin ayıqulağı cinsinə aid bitki növü. == Yayılması == Şimali Amerika və Avrasiyanın şimalında geniş yayılmışdır. Seyrək quru şam və enliyarpaqlı meşələrdə, talalarda, sahilkənarı qumsallıqda, daş qırıntıları səpələnmiş yerlərdə bitir. Açıq və günəşin işıqlandırdığı yerləri xoşlayır və digər bitkilərə rəqib deyildir. == Sinonimləri == Arbutus acerba Gilib. Arbutus buxifolia Stokes Arbutus officinalis Boiss. Arbutus procumbens Salisb. Arbutus uva-ursi L. Arctostaphylos adenotricha (Fernald & J.F.Macbr.) Á.Löve, D.Löve & B.M.Kapoor Arctostaphylos angustifolia Payot Arctostaphylos officinalis Wimm. & Grab.

Cek Rubi (ing. Jacob Leon Rubenstein) — ABŞ-nin 35-ci prezidenti Con Kennedinin qatili Li Harvi Osvaldı qətlə yetirmiş polşa əsilli gecə klubu sahibi.

Mövlana Cəlaləddin Bəlxi (fars. مولانا جلال الدین محمد رومی‎ Mevlānā Celāl-ed-Dīn Muhammed Balkhi; 30 sentyabr 1207 – 17 dekabr 1273[…], Konya, Rum Səlcuqlu dövləti) — İslam və təsəvvüf dünyasından olan fars şair, mövləvi yolunun öncülü, vəhdəti-vücud (panteizm) fəlsəfəsinin nümayəndəsi. Molavi, Mövlana və Rumi kimi tanınan Cəlaləddin Məhəmməd Bəlxi (6 Rəbiul-əvl 604 – 5 Cümadi əl-Sani 672 h.) İran farsdilli şairdir. Onun tam adı "Məhəmməd bin Məhəmməd bin Hüseyn Hüseyni Xətibi Bəkri Bəlxi"dir və sağlığında "Cəlaləddin", "Xodavəndgər" və "Mövlana Xədvəndgər" titulları ilə çağırılıb. Sonrakı əsrlərdə (görünür, IX əsrdən) onun üçün “Mülvi”, “Mulana”, “Mülvi Rumi” və “Mula Rumi” titullarından istifadə edilmişdir. == Həyatı == Əsl adı Muhamməd Cəlaləddindir. Xudavəndiyar, Sultanul-Aşiqin (aşiqlər sultanı), Sultanul-Muhibbin (sevgililər sultanı) ləqəbləri ilə də tanınmışdır. Mövlana ləqəbi isə ona hələ gənc yaşlarında ikən Konyada dərs verməyə başladığı zamanlarda verilmişdir. Mövlana ləqəbini ilk dəfə ona Şeyx Sədrəddin Konyəvi vermişdir. Mövlana Cəlaləddin Rumi ("Rumi" ləqəbi ona Anadoluya (o vaxtlar Anadolu "Diyari Rum" adlanırdı) yerləşib orada yaşadığı üçün, "Ağa" mənasına gələn "Mövlana" ləqəbi isə ona qarşı duyulan böyük hörmətin əlaməti olaraq verilmişdir) İranın Xorasan vilayətinin (indiki Əfqanıstanın ) Bəlx şəhərində anadan olmuşdur.

III Rusa Urartu kralı. Ona " Erimena'nın Oğlu" adı verildi , yəni ehtimal ki II Rusanın qardaşı idi. Səltənəti haqqında çox az şey bilinir; adı Armavirdəki böyük bir taxıl ambarı və indi British Museum'da sərgilənən Rusaxinilidə Xaldi məbədindən tapılan bir neçə tunc kalxan üzerinə yazılmışdır.

II Rusa — e.ə.685-ci ildən e.ə.645-ci ilədək hökm sürən Urartu kralı. Kral II Argiştinin oğludur və ondan sonra taxta keçən kraldır. Mixi yazısıyla yazılmış bir kitabədə kralın Zəngiçay üzərində Quarlini şəhərindən İldaruni şəhərinə gedən bir suyolu inşa etdirdiyi yazmaqdadır.

IV Rusa ( e.ə.55- ci ildə vəfat etmişdir) e.ə. 590-cı ildən 585-ci ilə qədər Urartunun kralı olmuşdur . . Onun adı Karmir Blur yaxınlığında yerləşən bir sıra gil tabletlərdən , o cümlədən öz kral yazılarını daşıyan tabletlərdən xatırlanır . Lakin hakimiyyəti haqqında demək olar ki, heç bir məlumat yoxdur.

I Rusa (e. ə. VIII əsr – e.ə. 714) — Urartu hökmdarı (E.ə. 735 – 713). II Sardurinin oğlu == Həyatı == Özündən əvvəlki Urartu hökmdarı, atası II Sardurinin dövründə artıq Urartu dövləti assurlarla mübarizədə xeyli zəifləmişdi və hətta bir çox vilayətlər Urartunun siyasi təsir dairəsindən çıxmışdı. Bu ərazilər Assuriyanın hakimiyyəti dairəsinə alınmışdı. Eyni zamanda, Urmiyyə gölü hövzəsində Urartu ağalığı ləğv edilmişdi. bu vəziyyətdən istifadə edən Manna öz torpaqlarını qaytarmaq uğrunda mübarizəyə qalxmışdışdı. I Rusa Urartu dövlətininqüdrətini qaytarmaq üçün cəhd göstərdi, lakin güclü Assuriya dövlətinə bata bilmədi.

Ketrin Ellen Susi (ing. Katherine Elaine Soucie; 20 fevral 1967, Klivlend, Ohayo) — ABŞ səs aktrisası . Adı tez-tez Ket Susi və ya Ket Eleonor Susi kimi qeyd edilir. O, əmək fəaliyyətinə 1979-cu ildə başlamışdır və bu günə kimi fəaliyyətini davam etdirir. O, cizgi filmlərində və cizgi seriallarında (xüsusilə "The Walt Disney Company" tərəfindən istehsal olunanlar), eləcə də video oyunlarda bir çox personajları səsləndirmişdir. Susi Ohayo ştatının Klivlend şəhərində anadan olmuşdur.

Lusi Betan Cons (ing. Lucie Bethan Jones; d. 20 mart 1991, Kardiff, Uels, Böyük Britaniya) və ya sadəcə Lusi Cons — Uels əsilli Böyük Britaniya müğənnisi, aktrisası və modeli. O Böyük Britaniyanı 2017 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsində təmsil etmişdir. == Həyatı və musiqi karyerası == Lusi Cons 20 mart 1991-ci ildə Uelsin Kardiff şəhəri yaxınlığında olan kiçik bir kənddə anadan olmuşdur. Kiçik yaşlarından musiqiyə həvəsi olan Lusi Kardiffdə keçirilən konsert və festivallarda çıxış etmişdir. === The X Factor === 2009-cu ildə Lusi Cons Böyük Britaniyanın The X Factor musiqi yarışmasının dinləmələrində iştirak etmişdir. İlk mərhələni uğurla adlayan ifaçı yarışma boyunca göstərdiyi yüksək səviyyəli ifalar sayəsində yarışmanın beşinci həftəsindək yüksələ bilmişdir. Beşinci həftədə isə Lusi Jedward qrupuna məğlub olmuşdur. Nəticələrin açıqlanmasının ardınca bir çox izləyici yayımçı telekanalı saxtakarlıqda ittiham etmişdir.

Lusi Hanna (16 iyul 1874, Linden[d], Alabama – 21 mart 1993, Detroyt, Miçiqan) — Dünyanın ən uzunömürlü sakinlərindən biri. Ən çox yaşayan afrikan-amerikalı olan Hannah dünyanın ən yaşlı sakini adını ala bilməyib. Çünki onunla eyni dövrdə yaşayan Jeanne Calment bu adı götürmüşdü.

Lusi Septimi (lat. Lucius Septimius; e. ə. I əsr – e. ə. I əsr) — Roma hərbçisi və muzdlu əsgəri. O, Axill ilə birlikdə Qney Pompeyin əsas qatillərindən biri kimi tanınır. Misirə qabiniani olaraq təyin edilən Lusi Septimi e.ə. 67-ci ildə Pompeyin quldurlara qarşı müharibəsində iştirak etmişdir. O, "Assassin's Creed Origins" (2017) video oyununda qeyri-oyunçu personajdır.

Lusi Avreli Ver (lat. Lucius Ceionius Commodus, Lucius Aelius Commodus, Lucius Aelius Aurelius Commodus; * 15 dekabr 130; † 169 Altinum) — Mark Avreli ilə müştərək 161-169-cu illərdə Roma imperatoru olmuşdur. == Həyatı == === Kimliyi === Doğma atası Lusi Eliy Ver Adrian tərəfindən oğulluğa götürüldüyünə görə qısa müddət imperatorluğa xələf olmuş, lakin 1 yanvar 138- ci ildə Adriandan qabaq vəfat etmişdir. Bundan sonra azyaşlı Lusi Ver növbə üzrə ikinci xələf adlandırılır ki, öz növbəsində imperatorluğu Antonin Piydən Mark Avreli ilə birlikdə qəbul etmiş olur. === Siyasi fəaliyyəti və müştərək imperatorluğu === Karyerasına 153- cü ildə Kvestor, 154-cü ildə Konsul kimi başlamışdır. 32 yaşında Pretor, 161- ci ildə təzədən konsul kimi fəaliyyət göstərir. Antonin Piyin ölümündən sonra Mark Avreli artıq hakimiyyətdə olsa da, və senatın idarəetməni tək ona tapşırmasına baxmayaraq hakimiyyəti Lusi Ver ilə bölüşməyi qərara alır. Ciddi və tədbirli Mark Avrelidən fərqli olaraq, Lusu Ver öz kefi üçün yaşamağa, gününü kef məclislərində, əyləncədə keçirməyi üstün tuturdu. Antik mənbələrdə şəxsiyətinə cox tənqidi yanaşılır və o Neron ilə müqqayisə edilir. === Parfiya müharibəsi === 162—166-ci illərdə Ver Parfiya çarlığı ilə müharibədə imperiya qoşunlarına rəhbərlik etmişdir.

Rusa alfredi (lat. Rusa alfredi) — zambar cinsinə aid heyvan növü.

Rusa mariannus (lat. Rusa mariannus) — zambar cinsinə aid heyvan növü.

Rusa timorensis (lat. Rusa timorensis) – zambar cinsinə aid heyvan növü.

Hindistan zambarı (lat. Rusa unicolor) — zambar cinsinə aid heyvan növü.

Rusif İbrahim oğlu Ağayev (16 aprel 1987, Hirkan, Lənkəran rayonu – 2 aprel 2016, Talış, Tərtər rayonu) — Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin giziri. 2016-cı ildə Aprel döyüşləri zamanı şəhid olub, ölümündən sonra "Hərbi xidmətdə fərqlənməyə görə" III dərəcəli medalı ilə təltif edilib. == Həyatı == Rusif Ağayev 1987-ci ilin 16 aprel günündə Lənkəran şəhərinin Hirkan kəndində anadan olub. == Hərbi xidməti == Rusif Ağayev məktəbi bitirdikdən sonra, sənədlərin Ali Hərbi Akademiyaya verdi. Lakin lazım olan balı yığa bilmədi və 2005-ci ildə hərbi xidmətə yola düşdü. Azərbaycan Hərbi Dəniz Donanmasında xidmətə başladı. 6 ay hərbi xidmət keçdikdən sonra özünü nümunəvi əsgər kimi tanıtdı. Azərbaycanın sabiq müdafiə naziri Səfər Əbiyev Rusif Ağayevin xidmət etdiyi hərbi hissəyə gəlir və əsgərlərin təlim tərbiyəsi, gün güzəranı ilə maraqlanır. Bu zaman Rusif Ağayev hərbi təzim edərək , nazirə xüsusi təyinatlı qüvvələrin tərkibində xidmət etmək istədiyini bildirdi. Nazirin adyutantı onun adını öz dəftərçəsinə qeyd etdi.

Rusif Şakir oğlu Hüseynov (24 avqust 1987, Sahil) — Azərbaycan araşdırmaçısı, siyasi eksperti. O, Topçubaşov Mərkəzinin həmtəsisçisi və direktoru, eləcə də "The Politicon" onlayn siyasi jurnalının həmtəsisçisi və baş redaktorudur. Əsas maraqları post-sovet ölkələrində ictimai-siyasi proseslər, dondurulmuş münaqişələr, etnik azlıqlar olub, tədqiqat regionları isə əsasən Şərqi Avropa, Orta Şərq, Qafqaz və Mərkəzi Asiyanı əhatə edir. == Həyatı və fəaliyyəti == Rusif Hüseynov 24 avqust 1987-ci ildə Azərbaycan SSR-nin Qaradağ rayonu ərazisində yerləşən Sahil qəsəbəsi də anadan olmuşdur. O, həmin qəsəbənin 228 saylı orta məktəbində təhsil almış, 2004-cü ildə oradan məzun olmuşdur. Hüseynov həmin il Bakı Dövlət Universitetinin beynəlxalq münasibətlər ixtisasına prezident təqaüdü ilə qəbul olmuş, 2008-ci ildə oradan bakalavr dərəcəsi ilə məzun olmuşdur. O, magistr dərəcəsini Tartu Universitetinin Yohan Şütte Siyasət Araşdırmaları İnstitutundan almışdır.Hüseynov 2018-ci ilin aprel ayında Murad Muradov ilə birlikdə Topçubaşov Mərkəzini təsis etmişdir. Mərkəz Bakı şəhərində fəaliyyət göstərən Regional Araşdırmalar İctimai Birliyi daxilində fəaliyyət göstərir.Hüseynov "Modern Diplomacy", "The Independent Türkçe", "Visegrad Insight", "New Eastern Europe", Strateji və Müasir Araşdırmalar Mərkəzi, "The Jamestown Foundation", Ankara Böhran və Siyasət Araşdırmaları Mərkəzi, "Foreign Policy News", "The National Interest", "Al Bawaba", "The Times of Israel", "TRT World", "Vostokian", "Polis180", "Kyiv Post" kimi beynəlxalq media orqanlarında məqalələr və müsahibələr ilə çıxış etmiş, həmçinin Azərbaycan mətbuatında (İctimai TV, AzTV, APA TV, Space TV) da çıxış etmişdir.

Rusif Yusif oğlu Kazımov (29 mart 1997; Cəlilabad rayonu, Azərbaycan — 5 noyabr 2020; Laçın rayonu, Azərbaycan) — Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin leytenantı, İkinci Qarabağ müharibəsi şəhidi. == Həyatı == Rusif Kazımov 1997-ci il martın 29-da Cəlilabad rayonunun Uzuntəpə kəndində anadan olub. 2003–2011-ci illərdə Uzuntəpə kənd tam orta məktəbində, 2011–2014-cü illərdə isə Cəmşid Naxçıvanski adına Hərbi Liseydə təhsil alıb. 2014–2018-ci illərdə isə Heydər Əliyev adına Azərbaycan Ali Hərbi Məktəbində (AAHM) ali hərbi təhsil alıb. == Hərbi xidməti == Azərbaycan Ordusunun leytenantı olan Rusif Kazımov 2020-ci il sentyabrın 27-də Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən Ermənistan işğalı altında olan ərazilərin azad edilməsi və Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün bərpa olunması üçün başlanan İkinci Qarabağ müharibəsi zamanı 5 noyabr tarixində Laçın koridoru istiqamətində gedən döyüşlərdə həlak olmuşdur.Cəlilabad rayonunda dəfn olunub. Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün təmin edilməsi uğrunda döyüş əməliyyatlarına qatılan və hərbi hissə qarşısında qoyulmuş tapşırıqların icrası zamanı vəzifə borcunu şərəflə yerinə yetirdiyi üçün Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Rusif Kazımov ölümündən sonra "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edildi.Azərbaycanın Şuşa rayonunun işğaldan azad edilməsi uğrunda aparılan döyüş əməliyyatlarına qatılaraq şəxsi igidliyi və şücaəti nümayiş etdirdiyinə görə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Rusif Kazımov ölümündən sonra "Şuşanın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edildi.Azərbaycanın Kəlbəcər rayonunun işğaldan azad edilməsi uğrunda aparılan döyüş əməliyyatlarına qatılaraq şəxsi igidliyi və şücaəti nümayiş etdirdiyinə görə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Rusif Kazımov ölümündən sonra "Kəlbəcərin azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edildi.

Suşi (yap. 寿司, 鮨, 鮓) — balıqdan hazırlanmış yemək növü. İlk suşi adlı yemək Cənubi Asiyada meydana gəlmişdir. Təmizlənmiş və müxtəlif hissələrə bölünmüş balıqlar nazik təbəqələr formasında düzülür. İçərisinə duz da əlavə edildikdən sonra qabın ağız hissəsi daş preslərlə örtülürdü. Bir neçə həftədən sonra daşı götürürdülər və əvəzində adi qapaqlarla bağlayırdılar. Bir neçə ay ötdükdən sonra balıq acıyı, mayalanırdı və məhz bundan sonra işlənilməsi üçün hazır sayılırdı. Hələ də Tokionun bir neçə restoranında bu orijinal suşini gələn qonaqlara təklif edirlər. Bu suşinin adı narezushi adlandırılır və sualtı heyvan olan karp balığından hazırlanır. Hazırlanan bu qidanın olduqca sərt qoxusu olur və nəticədə balığın qoxusunu udmağı bacarır.

Rüi və ya Rüi-Monso (fr. Ruy-Montceau) — Fransada kommuna, Rona-Alplar regionunda yerləşir. Departament — İzer. Burquen-Jalyö kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — La-Tur-dü-Pen. 4 avqust 2015-ci ildə kommunanın adı Ryuydan Ryuy-Monsoya dəyişilmişdir. INSEE kodu — 38348. Kommunanın 1999-cu il üçün əhalisi 1810 nəfər təşkil edirdi. Kommuna dəniz səviyyəsindən 244 ilə 505 qədər metr yüksəklikdə yerləşir. Kommuna Parisdən təxminən 430 km cənub-şərqdə, Liondan 45 km cənub-şərqdə, Qrenobldan 55 km şimal-qərbdə yerləşir.

Hüseyn Muşi və ya Dengbêj Huseyno (1936) - kürd müğənni. == Həyatı == Hüseyn Muşi 1936-cı ildə Muşun Orginos kəndində anadan olmuş kürd müğənnisidir. Onların mənşəyi Sasondandır, lakin sonralar Mauba kəndində məskunlaşıblar. Atasının adı Şakir Nimət, anasının adı Hüsniyədir. Məktəbdə oxuyub. O Mauba kəndindən Orginos kəndinə köçüb və orada muxtar şəxs olub. Ona görə də ona Hüseyn Orqinosi deyirdilər. O, evli idi. Doqquz övladı var. 2001-ci il aprelin 8-də vəfat edib.

Kürülü suşi - Yapon mətbəxinin yeməyi. Nori dəniz yosunu, kürüdən, üzüm sirkəsi, balıq, tərəvəz və digər yerli delikateslərlə tamlandırılmış düyüdən ibarət olur. == Suşi haqqında == Suşinin vətəni Yaponiya deyil. Eramızdan əvvəl 500-cü illərdə Tailand, Borneo və Laosda insanlar tutduqları çay balıqlarını düyü içində saxlayıblarmış. Düyü turşuda olan fermentasiyaya bənzər dəyişiklik keçirib balıqların pozulmasını önləyibmış. Bu üsul Çində də istifadə olunarkən 300 il sürən Monqol işğalı zamanı monqolların balıq yeməmələri ucbatından unudulmuşdu. Yaponlar bu ölkələrdən düyü yetişdirməyi öyrənərkən bu saxlanma üsulunu da almışdılar. Böyük qapaqlı qablar içində bir sıra düyü, bir sıra balıq döşəyərək bir il qədər saxladıqları balıqları yeyib düyünü atarlarmış. Zamanla fermentasiya texnikalarının inkişafı ilə gözləmə müddəti bir, iki günə enincə düyünün kəskin və dəyişik dadı xoşlarına gəlib onu da yeməyə başlamışdılar. 17-ci əsrdə düyünün içinə sirkə qoyduqlarında bir neçə gün gözləmələrinə gərək qalmadan eyni ləzzətə çatdıqlarını kəşf etmişdilər.

Luşi-Monfan (fr. Louchy-Montfand) — Fransada kommuna, Overn regionunda yerləşir. Departament — Alye. Sen-Pursen-syur-Siul kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Mulen. INSEE kodu — 03149. == Əhalisi == 2008-ci ildə əhalinin sayı 453 nəfər təşkil edirdi. == İqtisadiyyatı == İqtisadiyyatın əsasını şərabçılıq təşkil edir. 2007-ci ildə əmək qabiliyyətli 288 nəfərdən (15–64 yaş) 216 nəfəri iqtisadi cəhətdən fəal, 72 nəfər fəaliyyətsizdir (fəaliyyət göstəricisi 75,0%, 1999-cu ildə 77,1%). Fəal 216 nəfərdən 208 nəfəri (114 kişi və 94 qadın) işləyir, 8 nəfər işsizdir (1 kişi və 7 qadın).

Lüsi Elizabet Dakus (2 may 1995, Norfolk, Vircinia, Virciniya) — amerikalı müğənni-bəstəkar və prodüser. Əslən Virciniya ştatının Riçmond şəhərindən olan Dakus, 2016-cı ildə Matador Records ilə bağladığı müqavilədən sonra buraxdığı No Burden albomu ilə diqqətləri üzərinə çəkdi. Onun ikinci albomu olan Historian 2018-ci ildə müsbət rəylər aldı. Dakusun üçüncü studiya albomu Home Video 2021-ci ildə buraxıldı. Dakus, Fibi Bricers və Cülyen Beyker ilə birlikdə yaratdığı indi-rok super qrupu Boygenius-un üzvüdür. == Həyatı == Dacus körpə ikən övladlığa götürüldü və Riçmond şəhərinin yaxınlığında olan Virciniya ştatının Mekaniksvill şəhərində böyüdü. Özbək və irland əsillidir. Övladlığa götürən anası peşəkar pianoçu və musiqi müəllimi, övladlığa götürən atası isə qrafik dizaynerdir. Dakus musiqiyə erkən maraq göstərdi və orta məktəbdə oxuyarkən ilk gitarası, ibanezini Kreyqslistdən aldı. 2013-cü ildə Meqqi L. Uolker Qubernator Məktəbini bitirdikdən sonra o, Virginia Commonwealth Universiteti-də film təhsili almağa başladı, lakin bir müddət sonra oranı tərk etdi.

Lucy Lawless (ing. Lucille Frances Ryan, 29 mart 1968, Mount Albert[d], Oklend regionu[d]) — ABŞ pop və ritm-end-blüz müğənnisi, mənşəcə barbadosludur. Amerikan "Zena: Cəngavərlərin şahzadəsi" serialında baş qahramanıdır. == Həyatı == Lüsi Louless (ingLucy Lawless, d.29 Mart 1968,Mount Albert, Auckland),Yeni Zelandiyalı aktrisa və müğənni.Beynəlxalq mükafat almış Televiziya serialı Zena: Cəngavər Şahzadəsində 1995-dən 2001-ə qədər canlandırdığı Zena rolu ilə tanınmışdır.Bundan başqa Battlestar Galacticada da önəmli rol almışdır.Sonuncu çəkildiyi serial Spartacus: Blood and Sand və Spartacus: Vengeancedə Batiatın arvadı rolunu canlandırmışdır(ancaq serialın İntiqam hissəsində Batiat yoxdur). == Şəxsi həyatı == Lüsi 19 yaşında Qarz Loulessdən hamilə qalmışdır.1988-ci ildə Kalgoorlie,Avstraliyada evləndilər.Yeni Zelandiyaya qayıdanda Deysi Louless adlı qızları doğulmuşdur.(doğum tarixi 15 iyul 1988-ci il).Cütlük 1995-ci ildə boşanmışlar.Lüsi daha sonra Zenanın yaradıcısı Robert G. "Rob" Tapert ilə 28 Mart 1998-ci ildə evləndi.Julius Robert Bay Tapert (doğum tarixi 16 Oktyabr 1999) və Judah Miro Tapert (doğum tarixi 7 May 2002) adında iki oğulları var.