Lüğətlərdə axtarış.

Axtarışın nəticələri

  • TARXAM

    ...tərbiyəsiz. – Mən tarxam adam olseydım, atam məi dögərdi 2. ərköyün. – Tarxam adam oxıyaməz (Salyan) ◊ Tarxam olmağ (Salyan) – 1. ərköyün olmaq; 2. t

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin dialektoloji lüğəti.
  • TARXAN

    xandan törəyənlər, xan nəslindən olanlar ("tar" "törəmək, yaradılış" sözləri ilə əlaqədardır), qədim türklərdə xüsusi imtiyaza malik olan titul sahibi

    Tam oxu »
    Azərbaycan kişi adlarının izahlı lüğəti
  • TARXAN

    (Salyan) kök. – Bi tarxan qoyınım vardı, dünən kəsdim

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin dialektoloji lüğəti.
  • ТӀАРАМ

    ...затӀ ялнавай, акъажнавай гьалда аваз. ЯцӀу-яцӀу ая чикьер Цуьл тарам кутӀун патахъай. С. С. Гад кӀватӀиз тади ая.

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • ТӀАРАМ

    ...жедай затӀ кӀевиз ялнавай, акъажнавай гьалда авай. Пагьливандиз тӀарам сим лайих я. Р. 2) хъсан акунар авай. Килигзавай кьарай квахьна юкь шу

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • тӀарам

    1.1. туго натянутый, тугой, упругий : тӀарам сим - тугая струна; тӀарам авун - туго натягивать, делать тугим, натягивать (что-л.); тӀарам хьун - стать

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • ТӀАРАМ

    1. 1) adj. tight; tense, stiff; tough; 2) adj. shapely, having an attractive shape; svelte, slender, having a slim and graceful figure

    Tam oxu »
    Ləzgicə-ingliscə lüğəti
  • ТӀАРАМ

    1. tarım, tarım çəkilmiş, dartılmış, gərgin; тӀарам еб tarım ip; 2. bərk, möhkəm; тӀарам буржин bərk yay; 3. məc. gözəl, qəşəng, yaraşıqlı; əndamlı, q

    Tam oxu »
    Ləzgicə-azərbaycanca lüğəti
  • ТӀАРАМ

    хьун f. 1. tarımlanmaq, gərilmək, bərk dartılmaq, tarım çəkilmək; 2. möhkəmlənmək, bərkimək; 3. dartılma, gərilmə, çəkilmə, tarımlaşma.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-azərbaycanca lüğəti
  • ТАРМАР

    фарс: * тармар авун гл., ни вуч тахьай гьалдиз гъун. Цурра гьахьна КускафтӀарар, Фад ая на Абур тармар 1. Ф. Синонимар: пучун, тармарун. * тармар хьу

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • ТАРПАН

    м vəhşi at

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ТАРТАР

    м мн. нет cəhənnəm (yunan əsatirində)

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ТАРХАН

    м tar. tarxan (1. qədim Rusiyada: vergidən azad edilmiş və xüsusi imtiyazları olan mülkədar; 2. bu imtiyazları verən fərman, sənəd).

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • TARTAR

    Tartar1 n 1. tatar; the ~s tatarlar; 2. tatar dili Tartar2 adj tatar; the ~ language tatar dili

    Tam oxu »
    İngiliscə-azərbaycanca lüğət
  • ТАРЛАН

    ...Синоним: кард. 2) ( чӀехи гьарфуналди - Т) эркекдин хас тӀвар: Тарлан. - Мехъеррал, дах, чна Тарлан Мамедов гъида, -зарафатарни ийизвай... М. Б. "Ж

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • тӀарвал

    боль : тӀарвал гун - причинять боль, делать больно; тӀарвал жедайвал - чтобы было больно; рикӀин тӀарвал (перен.) - душевная боль, огорчение; рикӀиз т

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • ТАРМАЧ

    ...кьван вахт алатайла, Гьамидан терс кагъаз Салегьав агакьна: Ам са тармач газетринни журналрин кьула авай. А. А. Пад хьайи рагъ. 2) пулунин кӀватӀ.

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • ТӀАРВАЛ

    ...дарвилерини тӀарвилери чпикай хабар гузва. ЛГ. 2003, 25. ХӀӀ. * тӀарвал гун гл., ни-куь низ-квез тӀар тир гьалдиз гъун. Сулейман и кьве девирдин ши

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • тарлан

    (уст.; поэт.) - 1. (зоол.) сокол; см. кард 1.. 2. (Т прописное) Тарлан (имя собственное, мужское).

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • тармар

    разгром; развал, полное расстройство, распад : тармар авун - громить, разрушать (что-л.); тармар хьун - разваливаться, распадаться, приходить в полное

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • ТАМТАМ

    м mus. sinc, qonq

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ТАРМАР

    n. debacle, rout; defeat, smash.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-ingliscə lüğəti
  • ТӀАРВАЛ

    n. pain, ache, hurt; anguish; complaint; distress.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-ingliscə lüğəti
  • ТАРАРАМ

    м мн. нет dan. səs-küy, qalmaqal

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • TARTAN

    n 1. şotlandka, dama-dama parça; 2. dama-dama şal

    Tam oxu »
    İngiliscə-azərbaycanca lüğət
  • TƏRXİM

    ə. ismin bir-iki hərfini atıb tələffüzünü asanlaşdırma

    Tam oxu »
    Klassik Azərbaycan ədəbiyyatında işlənən ərəb və fars sözləri lüğəti
  • TAYXAN

    xanın tayı-tuşu, xana bənzəyən, xan kimi

    Tam oxu »
    Azərbaycan kişi adlarının izahlı lüğəti
  • TARAMA

    darama

    Tam oxu »
    Türkcə-azərbaycanca lüğət
  • TƏRXAN

    is. 1. Orta əsrlərdə türk xalqlarında hökmdarların titulu. 2. Zaqafqaziya və Mərkəzi Asiyada, Kazan, Həştərxan xanlıqlarında feodalların dövlət vergil

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • ТАРАРАМ

    мн. нет, разг. дарам-дурум:, тарарам, къалмакъал.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • TARIXAN

    xandan törəyənlər, xan nəslindən olanlar ("tar" "törəmək, yaradılış" sözləri ilə əlaqədardır), qədim türklərdə xüsusi imtiyaza malik olan titul sahibi

    Tam oxu »
    Azərbaycan kişi adlarının izahlı lüğəti
  • TURXAN

    xandan törəyənlər, xan nəslindən olanlar ("tar" "törəmək, yaradılış" sözləri ilə əlaqədardır), qədim türklərdə xüsusi imtiyaza malik olan titul sahibi

    Tam oxu »
    Azərbaycan kişi adlarının izahlı lüğəti
  • TARMAN

    qalxmaq, yüksəlmək, ucalmaq

    Tam oxu »
    Azərbaycan kişi adlarının izahlı lüğəti
  • TƏRXAN

    xandan törəyənlər, xan nəslindən olanlar ("tar" "törəmək, yaradılış" sözləri ilə əlaqədardır), qədim türklərdə xüsusi imtiyaza malik olan titul sahibi

    Tam oxu »
    Azərbaycan kişi adlarının izahlı lüğəti
  • TURXAN

    turlar türklər ölkəsinin xanı; Tur dağının xanı

    Tam oxu »
    Azərbaycan kişi adlarının izahlı lüğəti
  • TƏRXAN

    ...Şərur) ərköyün II (İmişli, Kürdəmir) 1. zərif 2. gözəl, təravətli. – Tərxan mahudu koldakosda geymək olmaz (Kürdəmir); – Bi yaxşı tərxan arvadı var (

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin dialektoloji lüğəti.
  • TAMTAM

    сущ. тамтам: 1. ударный музыкальный инструмент, разновидность гонга). Çin tamtamı китайский тамтам 2. барабан с деревянными щитками вместо кожи (распр

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • TARTAN

    I сущ. тартан (особое синтетическое покрытие беговых дорожек) II прил. тартановый. Tartan qaçış yolu тартановая беговая дорожка

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • TƏRXAN

    прил. диал. избалованный

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • TARMAR

    dağılma — qarma-qarışıqlıq

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti
  • SARXAN

    baş xan, böyük xan, xanlarxanı (Sar-şahinlər sinfinə mənsub olan, suda, quruda və dağ zirvələrində yaşayan yırtıcı quşdur

    Tam oxu »
    Azərbaycan kişi adlarının izahlı lüğəti
  • ГАРГАМ

    сущ.; -ди, -да; -ар, -ри, -ра недай хъчарин са жуьре.... кукупӀар хьтин гаргамрин афарар вичин рикӀ алай хуьрекар тирди лагьана зи духтурди

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • barxan

    is. dune f du désert

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-fransızca lüğət
  • BARXAN

    türk. barkan – hərəkət edən

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin etimologiya lüğəti
  • BARDAM

    xaral — kisə

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti
  • BARXAN

    ...пустынях, не закреплённый растительностью) II прил. барханный. Barxan qumları барханные пески, barxan tirələri барханные гряды

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • PARXAL

    I (Kürdəmir) çox böyük kisə. – Parxal meşoydan çox tutur II (Tabasaran) kəndirdən toxunmuş palaz. – Aybikə bazardan yəxşi parxal gətürdi

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin dialektoloji lüğəti.
  • NARXAL

    (Kürdəmir) böyük kisə, bardan

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin dialektoloji lüğəti.
  • MARXAL

    ...uçqunu. – İnəx’ marxal uçuv altda qalıf (Oğuz); – Dərədən marxal tökülür (Zaqatala)

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin dialektoloji lüğəti.
  • ТАРМАР

    хьун f. 1. tar-mar olmaq, xaraba qalmaq, dağılmaq, alt-üst olmaq; 2. dağılmaq, məhv olmaq, darmadağın olmaq

    Tam oxu »
    Ləzgicə-azərbaycanca lüğəti
  • тартан

    -а; м. (франц. tartane) см. тж. тартановый Синтетический материал, используемый для покрытия беговых дорожек и других спортивных площадок.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • тарарам

    -а (-у); м.; разг. 1) Шум, грохот. Страшный тарарам. 2) Шумное, беспорядочное веселье. Поднять тарарам во всём доме. 3) а) Суматоха, переполох. У сосе

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • тамтам

    ...музыкальный инструмент, разновидность гонга. Китайский, индийский тамтам. Звуки тамтама. 2) Барабан с деревянными щитками вместо кожи (распространён

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • tərxan

    tərxan

    Tam oxu »
    Azərbaycan Dilinin Orfoqrafiya Lüğəti
  • TƏRXAN

    сущ. 1. юкьван виш йисара туьрк халкьарин гьукумдаррин титул; 2. Закавказияда ва Юкьван Азияда, Казан, Гьаштерхан ханлухра феодалрин девлетдин налогри

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • ТӀАРВАЛ

    ...yaralamaq; * рикӀин тӀарвал ürək acısı, qəm, qüssə, kədər, dərd, ələm; тӀарвал гун ağrı vermək, əziyyət vermək, ağrıtmaq, incitmək.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-azərbaycanca lüğəti
  • ТАРМАЧ

    dial. 1. yığın, qalaq, dəstə; 2. paçka, dəstə, bağlı.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-azərbaycanca lüğəti
  • ТАРЛАН

    bax кард.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-azərbaycanca lüğəti
  • ТАРКАЛ

    dial. ləng; halsız, taqətsiz, yorğun.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-azərbaycanca lüğəti
  • чӀартӀам

    (диал., мед.) - жила; см. дамар.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • TARXAMLAŞMAĞ

    (Salyan) 1. ərköyünləşmək 2. tərbiyəsiz olmaq. – Bı uşağ yaman tarxamlaşıb, heç sözə baxmır

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin dialektoloji lüğəti.
OBASTAN VİKİ
Tarxan
Tarxan — Qədim türk dilində vergi və mükəlləfiyyətdən azad olunmuş rəiyyət. Ərəbcə tarxana məaf deyilir. Rəiyyət tarxanlığı sayəsində tezliklə varlanır, ağa, bəy ünvanı alırdı. == Tarix == Xəzər xaqanlığında titul, ünvan idi. Orta Asiya, Qazan, Həştərxan və Krım xanlıqlarında feodal tarxan adlanırdı.
Alp Tarxan
Alp Tarxan — VIII əsrdə baş verən Xəzər-ərəb müharibələrində xəzər qoşunlarına başçılıq etməsi ehtimal olunan, Məslamənin komandası altında Şimali Qafqaza soxulmuş ərəb qoşunlarına qarşı vuruşan sərkərdə. Alp Tarxan ifadəsinin bu şəxsin adı və ya ləqəbi olması mübahisəlidir. Bəzi mənbələrə görə, Şimali Qafqaza soxulmuş ərəb qoşunlarına qarşı əməliyyatlarda Məslamənin ordusunu Dağıstan ərazisində sıxışdıran məhz Alp Tarxan olub. M.Kaqankatvatsi bildirir ki, 713-714-cü illərdə Alp Tarxanın komandanlığı altında olan Xəzər ordusu, Məsləmə ibn Əbdülmalikin komandanlığı altında olan ərəb ordusunu Dərbənd ətrafında sıxışdırdı və Məsləmə ibn Əbdülmalik bütün ordusunu və hətta hərəmini tərk edərək qaçmalı oldu..
Bağa Tarxan
Bağa Tarxan (?- 13.4.744) — Türgiş xaqanlığının hökmdarı. == Həyatı == Bağa Tarxan əvvəlcə sarı türgişlərin başçısı idi. Kül Çör kimi tanınırdı. Çumuğun tayfasının başçısı idi. Tarix səhnəsinə ilk dəfə 721-ci ildə çıxmışdır. Qəsr əl-Bahil mühasirəsində müvəffəqiyyətsiz olsa da, 729-cu ildə Kəmərcə mühasirəsində iştirak etmişdi. Daha sonra 737-ci ildə Xaristan döyüşündəki Sulukun məğlubiyyəti ona hakimiyyəti öz əlinə almaq üçün motivasiya verdi. 738-ci ildə əyanlardan başqa biri olan Tumutu ilə əlbir olaraq Suluk xanı öldürtdürdü. Onun bayrağı altına Fərqanə və Daşkənd hakimləri toplanmışdılar. Çin hakimlərindən bəziləri də ona söz vermişdilər.
Ras Tarxan
Ras Tarxan (VIII əsr — ?) — Xəzər xaqanlığının xaqanı, sərkərdəsi. == Həyatı == Ras Tarxan 764-cü ildə Cənubi Qafqaza yürüş etmişdi. 764-cü ildə xəzərlər yenidən Ras Tarxanın başçılığı altında Qafqaziyaya hücum edirlər. Bununla bağlı İbn-əl-Əsir qeyd edir ki, 764–765-ci illərdə türklərə başçılıq edən Xarəzmli Astarxan müsəlmanların üzərinə hücuma keçib çoxsaylı müsəlman və zimmiləri əsir götürərək Tiflisi tutur. Türklərlə müharibəyə Mansur Cəbrayıl ibn-Yəhyanı və Zərba ibn-Abdullahi göndərir, özləri bir qədər döyüşdükdən sonra qaçır, əsgərlərinin böyük əksəriyyəti isə öldürülür. Ət-Təbəri onun adını As-tarxan, Gevond Raş-tarxan, əl-Yəqubi isə Ras-tarxan yazır. === Yəzid ibn Üseyd ibn Zafir əs-Sulaminin xəzər padşahının qızı ilə evlənməsi haqqında hekayət === Müəllif deyir: Xəlifə əl-Mənsurun məktubunu alandan sonra Yəzid xəzərlərin hökmdarı olan Taatur adlı xaqanın yanına öz adamlarını onun qızı üçün elçi göndərir. Qızın adı Xatun idi. Xəzərlərin padşahı öz razılığını verdi. Yəzid ibn Üseyd Xatunla evlənərək, qızına görə atasına 100 min dirhəm verdi.
Tarxan (Şaran)
Tarxan (başq. Тархан, rus. Тархан) — Başqırdıstan Respublikasının Şaran rayonunda yerləşən kənd. Kənd Şaran kənd şurasının tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: rayon mərkəzindən (Şaran): 12 km, kənd sovetliyindən (Şaran): 12 km. ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 36 km.
Tarxan Batiraşvili
Tarxan Batiraşvili (gürc. თარხან ბათირაშვილი) — Suriya vətəndaş müharibəsinin iştirakçısı, keçmiş Ceyş əl-Mühacirin vəl-Ənsar qruplaşmasının komandiri, 2013-cü ilin yayından bəri İraq və Şam İslam Dövlətinin şimali Suriya əmiri. Daha çox Əbu Ömər əl-Şişani və yaxud Ömər əl-Çeçen adları ilə tanınır. Milliyətcə kist, yəni çeçendir. == Həyatı == Tarxan Batiraşvili (gürc. თარხან ბათირაშვილი) 1986-cı ildə çeçenlərin subetnik qrupu sayılan kistlərin yaşadığı Gürcüstanın Pankisi dərəsində yerləşən Birkiani kəndində anadan olub. Atası xristian olsa da, özü müsəlmandır. Bu haqda atası Teymuraz Batiraşvili deyir: Həmçinin atasının dediyinə görə, Tarxan Suriyaya getdikdən sonra yalnız bircə dəfə atasına zəng vurub və həmin telefon danışığı zamanı Şişani çeçen qızı ilə evləndiyini, qızının doğulduğunu, ona Sofiya adının verildiyini, qızının cizgilərinin babasının cizgilərini xatırlatdığını deyib. Telefon bağlantısı zamanı Şişani atasının namaz qılıb-qılmaması ilə də maraqlanıb, atası isə ona əvvəlki kimi xristian kilsəsinə getdiyini deyib. Bunu eşidən oğlu telefonunu qapadıb və bir daha atasına zəng etməyib.
Böyük Tarxan qəbiristanı
Böyük Tarxan qəbiristanı (rus. Больше-Тарханский могильник) — Rusiya Federasiyasının Tatarıstan Respublikasında Tetüş rayonunun Böyük Tarxan kəndi yaxınlığında Volqa çayının sağ sahilində arxeoloji abidə. == Tarixi == Qəbiristan 1939–1941-ci illərdə aşkar edilmişdir. Abidənin tədqiqinə 1950-ci ildə başlanılmış, 1957 və 1960-cı illərdə tədqiqat işləri davam etdirilmişdir. Məzarlıq 358 torpaq qəbirdən ibarətdir. Tədqiqatçılar Böyük Tarxan qəbiristanının VII əsrin sonu – VIII əsrin əvvəllərində Donboyundan Orta Volqaboyuna köçən bulqar əhalisinə məxsus olduğunu ehtimal edirlər. Bu, Orta Volqaboyunda Azovyanı bulqarlara məxsus ən erkən abidələrdən biridir. Qəbiristanda tapılmış Sasani draxması, Ərəb xilafəti dövrünə aid Xarəzm tipli sikkə, Abbasilərə aid dirhəm qırığına əsasən məzarlıq VIII əsrin II yarısı – IX əsrin I yarısına aid edilir. Abidədən tapılan maddi mədəniyyət nümunələri içərisində gil qablar (əksəriyyəti küp formasındadır) üstünlük təşkil edir. 79 dəfn yerindən at, qoyun, ehtimal ki, inək sümükləri tapılmışdır.
Tun Bağa Tarxan
Tun Bağa Tarxan — Uyğurların dördüncü xaqanı. == Hakimiyyətə gəlişi == İdigəni öldürməsindən sonra taxta çıxan Bayan Çur xaqanın qardaşı Tun Bağa Tarxan Çin hakimiyyətini qəbul etdi və Tenqriçiliyə geri qayıtdı. Hakimiyyətə gələndən sonra əsas fəaliyyəti digər uyğur əsilzadələrini öldürmək olan xaqan 788-ci ildə Çinlilərlə yeni bir müqavilə imzaladı. Müqaviləyə görə: Xaqan - imperatorun vassalı elan olunur. Uyğur səfiri 200dən çox atlı saxlaya bilməz. Çin 1000 at qarşılığında ipək verəcək. Uyğurlar Çinə hücum etməyəcək. Xaqan 789-cu ildə imperatorun qızı Yünan (uyğurca titulu - Qutluq Bilgə Konçuy) ilə evlənəndən bir il sonra öldü. Yerinə oğlu Tolosu keçdi.
Bilgə İşbara Tamqan Tarxan
Bilgə İşbara Tamqan Tarxan — Göytürk şahzadəsi, şad. == Hakimiyyəti == Atasının ölümündən sonra əmisioğlu Bilgə xaqan tərəfindən şad kimi təsdiq olunmuşdu. Atasının öldürülməsinə baxmayaraq xaqana sadiq olmuş, Tan sülaləsinə axınlarda iştirak etmişdir. 719-cu ilin iyulunda vəfat etmişdir.
Mənim Ağ Tarlam (1977)
Mənim ağ tarlam (film, 1977)
Barxan
Barxan — səhralarda küləyin təsiri altında sovrulan qum təpəsi. == Haqqında == Barxan təpəsi planda oraq və ya nal şəklində göstərilir. Küləktutan yamacı az meyilli, küləktutmayan yamacı isə dik və qısa olur. Barxan küləyin rejimindən asılı olaraq tirə, təpə formasında olur və öz yerini dəyişir. Böyük Səhrada, Liviya və Nubiya səhralarında hündürlüyü 100 metrdən çox olan barxanlar var. == Ədəbiyyata gətirilməsi == Barxan, adını aldığı Türküstan kimi daxili hissələrdəki açıq çöl rayonlarının səciyyəvi xüsusiyyətini təşkil edir. Bu sözü 1881-ci ildə Rus təbiətşünas Alexander von Middendorun elmi ədəbiyyata gətirdiyi qəbul edilir. == Barxan ehramlar == Barxan ehramlar piramidal dyunlar, ulduzvari dyunlardır. Piramidal formalı qum yığınları. Barxan ehramları sadə-bir mərkəzdə birləşən eyni ölçülü, dik yamaclı tirələrdən və kompleks (mürəkkəb) — bir neçə zirvəsi olan, bir çox müxtəlif ölçülü tirələrdən ibarət formaları olur.
Cardam
Cardam — Azərbaycan Respublikasının Ağdaş rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. Kənd əhalisi 1340 nəfərdir (2009). == Tarixi == Cardam Ağdaş rayonunun Nehrəxəlil inzibati ərazi vahidində kənd. Şirvan düzündədir. Yerli əhalinin məlumatına görə, kəndi Zaqatala rayonunun Car kəndindən köçüb gəlmiş ailələr salmışlar. Oykonim "Carlıların evi" deməkdir.
Darxan
Marxal
Marxal - qar kütləsinin dağ zirvələrindən və yamaclardan sürüşüb axması və sürüşdükcə yeni qar kütlələrini özü ilə aparmasıdır. == Baş vermə səbəbi == Qar uçqunlarının əmələ gəlməsinin əsas səbəbləri yamaclarda qarın həddindən artıq yığılması, qar kütləsinin daxilində gedən kristallaşma prosesi və qar sahəsinin temperatur dəyişkənliyi nəticəsində sıxlaşmışdır. Qar uçqunlarının sürəti 20-30 m/san-yə, həcmi bir neçə mln.m3-ə çata bilər. Bu böyük dağıntılara səbəb olur. Qar uçqunları zamanı onun önündə əmələ gələn hava dalğası çox güclü dağıdıcı qüvvəyə malik olur. Qar uçqununun zərbə gücü qar kütləsinin0,5 sıxlığında 1 m2-də 60-100 t təşkil edir. qar uçqunları dağlarda mailliyi 15° və qarın hündürlüyü 40-50 sm-dən yuxarı olan yamaclarda baş verir. == Növləri == Hərəkət yolunun səciyyəsinə görə qar uçqunu 3 cür olur: Məcradan kənarda bütün yamac boyu sürüşmə şəklində Çay məcrası ilə hərəkət edən Sərt sütunlardan qopan qar uçqunu == Yayıldığı ərazilər == Alp, Şimali Amerikanın Kordilyer, Qafqaz, Xibin və Orta Asiya dağlarında müşahidə edilmişdir. Azərbaycanda bu təbii fəlakət az yayılmışdır və əsasən Böyük Qafqazın cənub yamacında müşahidə edilir.
Sarxan
Tarama
Tarama (yap. 多良間島) — Miyako qrupuna, Sakişima adaları, Ryukyu arxipelaqına daxil olan ada. Minna adası ilə birlikdə Tarama dairəsini əmələ gətirir və Miyako qəzası, Okinava prefekturası ərazisinə daxildir. == Coğrafiya == Adanın sahəsi 19,75 km² təşkil edir. Tarama adasının şimalında Siokava və Nasasuci qəsəbələri yerləşir. Adada 1000 nəfər yaşayır. Adanın relyefi düzənlikdir. Ən hündür nöqtəsi 33 metrdir. Adaya yaxınlaşmaq məqsədi ilə sal quraşdırılmışdır.
Tarkan
Tarkan Tevetoğlu — Türk müğənni. 1972-ci ildə Almaniyanın Frankfurt yaxınlarındakı Alzey qəsəbəsində anadan olmuşdur. Atası Ali Tevetoğlunun qərarıyla 13 yaşında Karamürseldə Klassik Türk Musiqisi üzrə təhsil almağa başladı. Karamürsel Liseyini bitirdikdən sonra Karamürsel Musiqi Cəmiyyətində ardından da Üsküdar Musiqi Cəmiyyətində musiqi savadını aldı. == Karyerası == 1991-1999-cu illər ərzində yoldaşı Alpay Aydın sayəsində İstanbul Val sahibi və prodüser Məmməd Söğütoğlu ilə tanış oldu. 1992-ci ilin sonunda İstanbul Val ilə imzaladığı razılaşma nəticəsində, ilk albomu Yenə Sənsiz Türkiyədə bazara çıxarıldı. Bu albomun ilk mahnısı olan Kıl Oldum çox qısa müddətdə dinləyənlərin marağını çəkərək məşhur məkanlarda çalındı. Yenə Sənsiz adlı albomunu 900 min tirajla satılınca, Tarkan ölkə diametrində tanındı. 1994-cü ilin Mayında Sezen Aksunun yardımı ilə Acayipsin albomunu çıxaran Tarkan müvəffəqiyyətini davam etdirdi. Bu albom ilə Türkiyə və Avropada 24 konsert verdi.
Tarpan
Tarpan (Equus ferus ferus), Avrasiya vəhşi atı kimi də tanınan ,nəsli kəsilmiş vəhşi at növünün yarımnövüdür. Yarımnövə aid sonuncu nümayəndənin 1909-cu ildə Rusiyada əsirlik altında öldüyü güman edilir. Bəzi mənbələr isə yarımnövün nümayəndələrinin əhliləşdirilmiş atla oxşarlığını nəzərə alıb bunun həqiqi vəhşi at olmadığını iddia edirlər. 1930-cu illərin əvvəllərində, "təkrari seçmə" adlanan süni seçmə yolu ilə tarpanlara bənzəyən at növlərininin alınmasına cəhdlər olmuşdur. Bu vasitə ilə alınan bəzi atlar kommersiya məqsədi ilə "tarpan" kimi təqdim olunur. Ancaq qədim vəhşi atların tarixi haqqında təhsil alanlar iddia edirlər ki, "tarpan" adı yalnız həqiqi vəhşi atı xarakterizə edir. == Adı və etimologiyası == "Tarpan" və ya "tarpani" adı Türk dillərindən (Qırğız və ya Qazax) tərcümədə "vəhşi at" mənasına gəlir. Tatarlar və Kazaklar vəhşi atlarla yarım əhliləşdirilmiş (feral) atları ayırırlar, və sonuncuları Takca və ya Muzin adlandırırlar. Müasir dövrdə, bu termin daha çox müasir atların əhliləşdirilməmiş əcdadlarını, Equus ferus, tarixi dövrlərdə yaşaması güman olunan əhilləşdirilməmiş yarımnövlərini, Equus ferus ferus, və bütün primitiv və ya vəhşi Avropa atlarını ifadə etmək üçün istifadə olunur.
Tarqim
Tarqim(inquş Тӏаргам) — İnquşetiyada qədim şəhər. Ceyrax rayonunda yerləşir. İndi tərk edilmiş ərazi, inzibati cəhətdən Quli kənd yaşayış məntəqəsinə daxildir.. Şəhər ərazisində bir çox tarixi obyektlərlə təmsil olunan “Tarqim” memarlıq kompleksi var. Buraya qala tipli qədim siklop tikililər, 4 müdafiə qalası, 4 kiçik müdafiə qalası və 16 uçuq-sökük yaşayış qalası, o cümlədən 19 qəbir abidəsi, 2 məqbərə və 5 ziyarətgah daxildir. Hazırda İnquş memarlığının bu obyektləri və şəhərin bütün ərazisi Ceyrax-Assa Dövlət Tarix-Memarlıq və Təbiət Muzey-Qoruğuna daxildir və dövlətin mühafizəsi altındadır. == Coğrafiyası == Şəhər İnquşetiyanın cənubunda, Gürcüstanla sərhədə yaxın, Tarqim hövzəsində Assa çayının sağ sahilində yerləşir. Şəhər dəniz səviyyəsindən 1080 m yüksəklikdədir. Ən yaxın yaşayış məntəqələri: şimal-qərbdə - Eqikxal, cənub-qərbdə - Xamxi, cənubda - Qureti, qərbdə isə Barxanədir. Coğrafi cəhətdən Tarqimə Txaba-Yerdi qala kompleksi yolunda yerləşən Qureti və İsmayıl-koa kəndləri daxildir.
Tartan
Tartan — müxtəlif vertikal və horizontal rənglərdən ibarət olan naxış. Bu naxış Şotlandiya kiltlərində daha çox işlənir.
Varxan
Qaralar — Azərbaycan Respublikasının Saatlı rayonunun eyniadlı inzibati ərazi vahidində kənd. == Əhalisi == Əhalisinin sayı 2143 nəfərdir. == Toponimikası == Kənd 1944-cü ildə qanunsuz olaraq Axalsixi rayonundan (Gürcüstan) Özbəkistana sürgün edilmiş, sonralar isə Azərbaycana qayıtmış bir qrup türk ailəsinin məskunlaşması nəticəsində 1959-cu ildə yaranmışdır. Varxan onların köçürülməzdən əvvəl Axaltsixidəki kəndlərinin adı olmuşdur. Orta Asiyada Qoşqar əyalətində də qəd. türklərə aid Varxan qalası vardır. Oykonim var/bar (əşya, əmlak) və xan (titul) komponentlərindən düzəlib, "xanın əmlakı, varidatı" mənasındadır.
Xarxan
Xərxan — Azərbaycan Respublikasının Xocavənd rayonunun Qarqar kənd inzibati ərazi dairəsində kənd. 2 oktyabr 1992-ci ildən 10 noyabr 2020-ci ilə kimi Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin işğalı altında olmuşdur. İkinci Qarabağ müharibəsinin nəticələrinə əsasən imzalanmış 10 noyabr 2020-ci il tarixli üçtərəfli bəyanata uyğun olaraq Xərxan kəndi Rusiya sülhməramlı qüvvələrinin nəzarətinə keçmişdir. 19 sentyabr 2023-cü ildə aparılan lokal xarakterli antiterror əməliyyatları nəticəsində yenidən Azərbaycan Respublikasının suverenliyinə qayıtmışdır. == Toponimikası == Oykonim Erkən orta əsrlərdə Qafqaz Albaniyasının Arsax əyalətində (indiki Ağdərə rayonu ərazisində) mövcud olmuş Xarx qalasının adındandır. Bu qalanın adı ilk dəfə XIII əsrə aid mənbədə çəkilmişdir. Xərxan yaşayış məntəqəsi kimi əvvəlcə Ağdərə rayonu ərazisində olmuş, orta əsrlərdə dağıdılmış, əhalisi Xocavənd və Şuşa rayonları ərazisində Xərxan adlı iki kənd salmışdır. Oykonim türk dillərindəki xarz (boş, kimsəsiz) və İran dillərindəki -an (yer) komponentlərinin birləşməsindən düzəlib, "kimsəsiz, boş yer" mənasındadır. Görünür, qala XIII əsrdə artıq boşalmış və kimsəsiz olduğu üçün bu adla qeydə alınmışdır == Tarixi == === Tarixi abidələri === Kənddə daşınmaz tarix və mədəniyyət abidəsi qeydə alınmamışdır. == Coğrafiyası və iqlimi == Kənd Qarabağ silsiləsinin ətəyində yerləşir.
Xarxar
Xarxar — Azərbaycan Respublikasının Gədəbəy rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 24 iyun 2005-ci il tarixli, 954-IIQ saylı Qərarı ilə Gədəbəy rayonunun Xarxar kəndi Zəhmətkənd kənd inzibati ərazi dairəsi tərkibindən ayrılaraq, bu kənd mərkəz olmaqla, Xarxar kənd inzibati ərazi vahidi yaradılmışdır. == Toponimikası == Yaşayış məntəqəsini 1904-cü ildə, çarlıq dövründə Azərbaycana köçürülmüş moldovan ailələri Novoalekseyevka adı ilə salmışdılar. Lakin 1916-1917-ci illərdə onlar geriyə qayıtdıqdan sonra, burada azərbaycanlı ailələr məskunlaşmış və Xarxar adlı dərədə yerləşən bu kəndi "Xarxar" adlandırmışlar. Tədqiqatçılara görə, toponim qədim alban tayfalarından olan qarqarların adı ilə bağlıdır. == Coğrafiyası və iqlimi == Kənd dağətəyi ərazidə yerləşir. == Əhalisi == 2009-cu ilin siyahıyaalınmasına əsasən kənddə 1515 nəfər əhali yaşayır. == İqtisadiyyatı == Əhalinin əsas məşğuliyyətini kənd təsərrüfatı — əkinçilik, maldarlıq və heyvandarlıq təşkil edir.
Arxar
Arxar (lat. Ovis ammon) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin məməlilər sinfinin cütdırnaqlılar dəstəsinin boşbuynuzlular fəsiləsinin qoyun cinsinə aid heyvan növü. Arxarlar ev qoyunlarının əcdadları sayılırlar. Aralıq dənizi adalarının bir neçəsində, Orta , mərkəzi, Şimal-şərqi, Şimali asiyada və Şimali Amerikanın qərbində yayılmışdır. == Xarici görünüşü == Arxarların kütləsi 200-220 kq-a qədər olur. Dişilər nisbətən kiçik olur. Olçulərindən başqa dişilərdə buynuz 10-30 sm əksər vaxtlarda isə olmur. == Davranışı == Bu heyvanlar dəniz səviyyəsindən 5500 metr yüksəklikdə açıq yamaclarda yaşayırlar. Payızda çütləşmə dövründə böyük sürülər əmələ gətirirlər. Arxarların hamiləlik dövrü 170 gün sürür.
Haram
Haram (ərəb. حرام‎) — yerinə yetirildikdə günah yazılan, ondan çəkindikdə isə axirət savabı yazılan əməl, yaxud böyük günah. Hər dində haramın nə olduğu haqqında fərqli görüşlər var. Bəzən eyni bir dinin məzhəbləri arasında belə bir şeyin haram olub-olmaması mübahisə doğura bilir. Bununla belə, əksər dinlərdə yalan, cinayət, əxlaqsızlıq, paxıllıq, oğruluq, sehr kimi şeylər günah sayılır. Bəzi əməllər isə bir dində savab sayıldığı halda digərində haramdır. Məsələn, bütü sındırmaq islamda böyük savab olduğu halda bütpərəslikdə haramdır. == İslamda haram == Allahın qəti şəkildə, açıq dəlillərlə bildirdiyi və qəti qadağan etdiyi əməllərdir. Qumar oynamaq, yalan danışmaq, içki içmək, qeybət etmək, başqalarının haqqını tapdalamaq, dedi-qodu etmək kimi, Qadağan olunmuş əməlləri işləmək günahdır, bu günahı tərk etmək (işləməmək) isə savabdır, Haram buyurulmuş bir işi inkar edib halal hesab edən insan dindən çıxmış olur. == Xristianlıqda haram == Yəhudilikdən fərqli olaraq Xristianlıqda haram anlayışına o qədər də önəm verilməmişdir.
TAROM
TAROM — Rumıniyada bir hava yolu şirkətidir və Rumıniyanın ilk milli havayoludur. Qərargahı Buxarestdədir. == Tarix == Ruminiyada ilk aviaşirkəti kimi 1920-ci ildə CFRNA adı ilə qurulmuş, 1954-cü ildə yenidən qurulanda TAROM adını almışdır. 26 ölkənin 54 nöqtəsinə reysləri var.
Taraz
Taraz şəhəri (qaz. Тараз; до 1997 — Cambıl, 1993-ci ilədək — Cambul, 1938-ci ilədək — Mirzoyan, 1936-cı ilədək — Avliyé-Ata) — Qazaxıstan ərazisində yerləşir. == Tarixi == Mahmud Qaşqarlının Divani-lüğət-it-türk adlı əsərində Taraz şəhərinin Talas və Tıraz variantları mövcuddur. == İstinadlar == == Xarici keçidlər == Сайт Акимата Жамбылской области Электронная карта города Тараза Arxivləşdirilib 2011-05-09 at the Wayback Machine Объявления города Тараз Arxivləşdirilib 2021-05-08 at the Wayback Machine Город Тараз. Информационный портал Областная газета "Новый регион" Тараз на WikiMapia — аннотированные спутниковые снимки Путешествие по Казахстану: Тараз Гумилев Л. Н. Древние тюрки.
Tarla
Tarla — Kənd təsərrüfatında növbəli əkin sahələrinə bölünmüş şum yerləri, həmçinin kənd təsərrüfatı bitkilərinin becərilməsi üçün istifadə edilən sahə.