Lüğətlərdə axtarış.

Tibb (Ərəbcə: طب ) — insan sağlamlığını qorumaq və möhkəmləndirmək üçün müxtəlif xəstəlikləri və patoloji vəziyyətləri öyrənən, insan orqanizmində normal və patoloji proseslərin tədqiqatı üzrə elmi və praktik fəaliyyət sahəsidir. Elmi və praktiki fəaliyyətin bir istiqaməti olub, xəstə və sağlam insanların orqanizmində gedən prosesləri öyrənir, onların sağlamlığını qoruyur və xəstəliklərin müalicə üsullarını işləyib hazırlayır.

Xəyanət — Bu kitab Azərbaycan milli detektivinin əsas yaradıcılarından hesab olunan Elxan Elatlının geniş oxucu kütləsi qazanmasında əhəmiyyətli rol oynamışdır. Romanda yüksək vəzifə sahibi olan birinin başına gələn ağlasığmaz faciədən bəhs olunur. İnsan xislətinin ayrılmaz ünsürü olan xəyanətkarlıq ön plana çəkilir və bu təəssüfedici hal Qaplan adlı sədaqətli itlə müqayisədə daha qabarıq çatdırılır. Bu romanda müəmmalı qətllərin sirrinin açılmasından bəhs edilir. Əsər tanınmış həkim Əlisəttar Muradzadənin qızı Venaranın intihar səhnəsi ilə başlayır. İntihar etməsinin yeganə günahkarı kimi isə nazir Niyazi Məlikxanlını göstərir. Niyazi Məlikxanlı isə bunun tamamilə böhtan olduğunu bildirir. Cinayətin üstünün açılmasına məşhur istefada olmuş polkovnik Qanbay Qasımlını cəlb edir. Əsərdə Niyazi Məlikxanlının özünə qəsd etməsi də işi bir az çətinə salır. Lakin buna baxmayaraq sonda Qanbay Qasımlı həqiqi cinayətkarı Ruslan Dadaşovu tapır.

Əbasəlt və ya tam adıyla Xacə Əbasəlt Əbdüssəlam ibn Saleh ibn Süleyman Herəvi — On iki imam şiələrinin 8-ci imamı Əli ibn Musa ər-Rza, 9-cu imamı Məhəmməd ibn Əli ət-Təqi və 10-cu imamı Əli ibn Məhəmməd ən-Nəqinin səhabəsi. H.Q. 160-cı ildə Mədinə şəhərində anadan olmuşdur. Bəsrə, Kufə, Hicaz, Yəmən kimi ərazilərə səfər etmiş və alimlərdən hədis öyrənmişdir. Ərəb xəlifəsi Abdullah Məmunun hakimiyyəti dövründə 1 il həbsdə olmuşdur. Həbsdən çıxdıqdan sonra bir müddət Herat şəhərində yaşamışdır. H.Q. 236-cı ildə vəfat etmiş və indiki Məşhəd şəhərində dəfn olunmuşdur. Sonralar məzarı üzərində türbə-məscid kompleksi inşa olunmuşdur.

Azərbaycanda təbabət — Azərbaycanda xalq və elmi təbabətinin inkişafıdır. == Tarixi == Azərbaycanın Çalağantəpə yaşayış yerində aparılmış arxeoloji qazıntılar nəticəsində, e.ə. IV minilliyə aid və üzərində trepanasiya əməliyyatının izlərini daşıyan insan kəlləsi aşkar olunmuşdur. E.ə. VIII—IV əsrlərdə Azərbaycanın qədim əraziləri olan Manna və Midiya dövlətlərində tibb Assuriya və Babilistan tibbinin təsiri altında inkişaf edirdi. Atropatena və Qafqaz Albaniyası dövlətlərində tibb nəzəriyyəsi qədim Zərdüştilikdən gələn və yunanlar tərəfindən mənimsənilmiş dörd unsur (od, su, torpaq və hava) nəzəriyyəsinə əsaslanırdı. Hippokrat və Qalenin əsərləri və ümumiyyətlə qədim Yunan tibbi Ellinizm dövründə (e.ə. IV əsrdən sonra) yayılmağa başladı. Miladın IV əsrindən etibarən türkəçarə adlanan türk təbabəti (şamançılıq, cərrahiyyə, cadu və təbii dərman vasitələri ilə müalicə) daha geniş yayılmağa başladı. Həkimlərə türkcə qam (şaman), yaxud otaçı (otlarla müalicə edən həkim), dərmana isə ota deyirdilər.

Saxta xəyanət, kəşfiyyat dairələrində adətən "təxribat" və ya "podstava" — kəşfiyyat agenti tərəfindən saxta iddialar əsasında edilən xəyanət. Saxta xəyanətkarlar dezinformasiya yaya və ya köstəbəklərin ifşa edilməsində kömək ola bilər. Xəyanətin saxta olması ehtimalı adətən xəyanətkarlar haqqında məlumat verən kəşfiyyat agentliklərində narahatlıq doğurur.

Xəyanət boğazı (yap. 野付水道) — Sakit okeanında yerləşən Kunaşir adasını Hokkoyda adasından ayırır. Şimaldan Kunaşir boğazı, cənubdan Cənubi Kuril boğazını birləşdirir. Uzunluğu 24 km, eni 20 km təşkil edir. Dərinliyi 20 m-dir. Sahilləri nisbətən alçaqdır. Orta dərinlik 7 m olması, üstəlik duman naviqasiya üçün təhlükəlidir. Bu səbəbdən gəmilər üçün məsləhət görülmür. Sahillərində Paltusov, Visla (Kumaşir) və Pyadzin-Saki (Hokkoyda) burunları vardır. Boğaza Rikardo, Qolovina, Sennaya çayları tökülür.

Zirehdəki xəyalət və ya Yaponiyada tanınan adı ilə Ghost in the Shell (攻殻機動隊, Ko:kaku Kido:tai) Masamune Şironun 1991-ci ildə yaratdığı elmi-fantastik manqa. Adın İngilis dilinə müəllif özü tərcümə edib. Manqa Production I.G kompaniyası və rejissor Mamoru Oşii tərəfindən iki tam metrajlı film kimi ekranizasiya olunmuşdur: «Ghost in the Shell» (1995) və «Ghost in the Shell 2: Innocence» (2004). Həmçinin, Production I.G anime-serialı da çəkmişdi: «Ghost in the Shell: Stand Alone Complex» (birinci mövsüm 2002-ci ildə, ikinci mövsüm «2nd GIG» postfiksi ilə — 2004-cü ildə, rejissor Kenci Kamiyama). 1 sentyabr 2006 tarixində Production I.G-nın serialı bitirən «Ghost in the Shell: Stand Alone Complex - Solid State Society» adlı tam metrajlı anime-filmi ekranlara çıxıb. 2002-ci ildə manqanın sikvelı çıxdı - «Ghost in the Shell 2: Man/Machine Interface» (攻殻機動隊 : 2 ManMachine Interface). 22 iyun 2013-cü ildə 4 seriyadan ibarət olan «Ghost in the Shell: Arise» serialı çıxdı, hər seriya 50 dəqiqə çəkirdi. 31 mart 2017-ci ilə bədii filmin premyerası planlaşdırılıb, mayor Makoto Kusanaqinin rolunu Skarlet Yohansson, Daysuke Aramakinin rolunu isə Takeşi Kitano ifa edəcəklər. İctimai təhlükəsizlik nazirliyi adından fəaliyyət göstərən Yaponiya DİN-nin bir bölməsi. Faktiki olaraq isə xoşagəlməz şəxslərin və polisin bacara bilmədiyi işlərin həll dilməsi üçün yaranan taktiki kəşfiyyat təşkilatı.

Vətənə xəyanət — vətəndaşın öz ölkəsinin suverenliyinə qarşı qəsdən törətdiyi əməldən ibarət cinayət. Vətənə xəyanət edən şəxs xain kimi tanınır. Dövlətə xəyanətə xüsusilə aşağıdakılar aid edilir: müharibə zamanı düşmən tərəfinə keçmək (kollaborasionizm); dövlət sirrinin və hərbi sirrin verilməsi və açıqlanması; casusluq; hökumətin və başqalarının iradəsinə zidd olaraq düşmənlə ayrı aparılan danışıqlar.

Abasət İsa oğlu İsayev (7 oktyabr 1948, Kotam, Ordubad rayonu) — fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, professor. == Həyatı == Abasət İsayev 1948-ci il oktyabrın 7-də Naxçıvan Muxtar Respublikası Ordubad rayonunun Kotam kəndində[mənbə göstərin] anadan olmuşdur. O, 1971-ci ildə Bakı Dövlət Universitetinin Fizika fakultəsini bitirib və AMEA Fizika İnstitutunda yarımkeçiricilər fizikası ixtisası aspiranturaya daxil olub.[mənbə göstərin] Burada selen yaımkeçiricisinin elektron xassələrinin tədqiqi üzrə elmi-tədqiqat işləri aparıb və 1976-cı ildə namizədlik, 1992-ci ildə doktorluq dissertasiyası müdafiə edib. Abasət İsayev 2017-ci ildə professor elmi adını alıb. === Elmi-pedeqoloji fəaliyyəti === Onun həm namizədlik, həm də doktorluq dissertasiyası kristal və amorf selen və selen əsasında olan yarımkeçirici sistemlərdə elektron proseslərinin tədqiqinə həsr olunmuşdur. Abasət İsayev tərəfindən ilk dəfə olaraq selen monokristalında bir sıra qeyri-tarazlıqlı proseslər (qalıq və mənfi fotokeçiricilik, foto və elektro-stimulyasiya effektləri, anomal fotokeçiricilik, fotocərəyanın alçaq tezlikli rəqsləri və s.) müşahidə edilmiş və həmin effektlərin kompleks şəkildə tədqiqi nəticəsində yükdaşıyıcıların generasiya-rekombinasiya proseslərini və dreyfini idarə edən müxtəlif təbiətli baryerlərin parametrləri təyin edilmiş, həmin proseslərin mexanizmi aydınlaşdırılmışdır. İsayev 1994-cü ildən Dövlət İmtahan Mərkəzi (DİM) ilə əməkdaşlıq edir və 2015-ci ildən Fizika institutunun magistrantlarına müxtəlif fənnləri tədris edir. O, 1994–2010-cu illərdə Bakı şəhərindəki 289 saylı məktəbdə (Zəngi liseyində) fizika fənnini tədris edib. Abasət İsayev 2004–2011-ci illərdə Azərbaycan Təhsil Nazirliyinin Fizika fənni üzrə Elmi-Metodiki Şurasının sədr müavini, 2008-ci ildən isə Dövlət İmtahan Mərkəzində Fizika fənni üzrə ekspert olmuşdur.[mənbə göstərin] == Elmi əsərləri == Abasət İsayev 130 elmi əsərin müəllifidir və bunlardan 60-ı ölkədən xaricdə, 40-ı isə beynəlxalq bazalarda indekslənmiş jurnallarda dərc olunmuşdur. O, 4 müəlliflik şəhadətnaməsi və patentin sahibidir.

Hyphessobrycon megalopterus (lat. Hyphessobrycon megalopterus) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin şüaüzgəclilər sinfinin xarasikimilər dəstəsinin xarasilər fəsiləsinin hifessobrikon cinsinə aid heyvan növü.

Əlidən nəql olunur ki, əmanətdarlıq imanın üstünlüyünün göstəricisidir və əmanəti istənilən halda sahibinə qaytarmaq vacibdir: "İmanın ən üstünü əmanətdarlıq, ən pis xislət isə xəyanətkarlıqdır." "Sənə etibar edib əmanət tapşıran şəxsə xəyanət etmə, hətta o sənə xəyanət etmiş olsa belə.Onun sirrini faş etmə, hətta əgər o sənin sirrini faş etmiş olsa belə." Peyğəmbər (s) əmanətə xəyanət edənin onun ümmətindən olmadığı qeyd edir: "Əmanəti əhəmiyyətsiz sayaraq bu səbəbdən onu zay edən kəs bizdən deyil." İslam peyğəmbəri (s) həmçinin etibarsız şəxsə əmanət tapşırılmamasını tövsiyə edir: "Allah etibarsız şəxsə əmanət tapşıran kəsin zamini deyil.

Xəyanət — Bu kitab Azərbaycan milli detektivinin əsas yaradıcılarından hesab olunan Elxan Elatlının geniş oxucu kütləsi qazanmasında əhəmiyyətli rol oynamışdır. Romanda yüksək vəzifə sahibi olan birinin başına gələn ağlasığmaz faciədən bəhs olunur. İnsan xislətinin ayrılmaz ünsürü olan xəyanətkarlıq ön plana çəkilir və bu təəssüfedici hal Qaplan adlı sədaqətli itlə müqayisədə daha qabarıq çatdırılır. Bu romanda müəmmalı qətllərin sirrinin açılmasından bəhs edilir. Əsər tanınmış həkim Əlisəttar Muradzadənin qızı Venaranın intihar səhnəsi ilə başlayır. İntihar etməsinin yeganə günahkarı kimi isə nazir Niyazi Məlikxanlını göstərir. Niyazi Məlikxanlı isə bunun tamamilə böhtan olduğunu bildirir. Cinayətin üstünün açılmasına məşhur istefada olmuş polkovnik Qanbay Qasımlını cəlb edir. Əsərdə Niyazi Məlikxanlının özünə qəsd etməsi də işi bir az çətinə salır. Lakin buna baxmayaraq sonda Qanbay Qasımlı həqiqi cinayətkarı Ruslan Dadaşovu tapır.

AMEA Naxçıvan Bölməsinin Nəbatət bağı — AMEA Naxçıvan Bölməsinin Bioresurslar İnstitutunun tərkibində fəaliyyət göstərir. == Tarixi == AMEA Naxçıvan Bölməsinin Nəbatət bağı 2003-cü ildə Babək rayonunun Şıxmahmud kəndi yaxınlığında salınmışdır. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri Vasif Talıbovun göstərişi ilə bu bağ Muxtar Respublikanınmuzeyləri siyahısına daxil edilmişdir. == Statistik məlumatlar == Bağın təcrübə sahəsi 13,2 hektardır və sturukturuna uyğun olaraq təcrübə sahələrinə ayrılıb. Nəbatət bağında hər bir bitkinin xüsusiyyətləri tədqiq edilir, yayılma zonalarının xəritəsi tərtib olunur, mühafizə yolları müəyyənləşdirilir. Burada dünyanın müxtəlif botaniki-coğrafi rayonlarından, o cümlədən, Azərbaycan florasından toplanılan ayrı-ayrı torpaq və iqlim xüsusiyyətlərinə malik 200-dən çox ağac, kol, meyvə, giləmeyvə, üzüm sortları, dekorativ bitkilər, tropik və subtropik bitki nümunələri, dərman və digər bitkilər əkilərək tədqiq olunur. Həmçinin Qafqaz, Aralıq dənizi, Cənub-Şərqi Asiya, Şimalı Amerika mənşəli bitkilər əkilərək introduksiya olunur. Nəbatət bağına müxtəlif rayonların meyvə bağlarından və şəxsi təsərrüfatlardan qiymətli yerli meyvə sortları gətirilərək burada meyvə genefondu bağı yaradılıb. Bağda muxtar respublikanın yerli meyvə bitkiləri ilə yanaşı, tərəvəz və bostan bitkiləri genefondu da toplanılır ki, həmin nümunələr AMEA Genetik Ehtiyatlar İnstitutunun genbankında saxlanılır. Bağın ərazisində Nadir bitkilər kolleksiyası sahəsi də fəaliyyət göstərir.

SSRİ Ali Soveti (rus. Верхо́вный Сове́т СССР) — 1936–1989-cu illərdə SSRİ-nin konstitusiya ilə birbaşa, bərabər və gizli seçilən ali hakimiyyət orqanı. 1989–1991-ci illərdə SSRİ xalq deputatları qurultayı vasitəsilə seçilən daimi fəaliyyət göstərən parlamenti. İki bərabərhüquqlu palatadan — İttifaq Sovetindən və Millətlər Sovetindən ibarət idi. 1936-cı il SSRİ Konstitusiyasına görə səlahiyyət müddəti 4 il, 1977-ci il SSRİ Konstitusiyasına görə isə 5 il idi. 1977-ci il SSRİ Konstitusiyasına görə müttəfiq respublikalar əhali sayından asılı oımayaraq hər biri 750 yerlik Millətlər Sovetində 32 yerə malik idilər. Muxtar respublikalar, muxtar vilayətlər və muxtar dairələr müvafiq olaraq 11, 5 və 1 yerə malik idilər. İttifaq Sovetində isə 750 yerlik palataya əhali sayına görə deputat seçilirdi.

Bosniya və Herseqovina Rəyasət Heyəti (serb-xorv. Predsjedništvo Bosne i Hercegovine / Предсједништво Босне и Херцеговине) — Bosniya və Herseqovinada dövlət başçısı vəzifəsinə bənzər kollektiv ali icra hakimiyyəti orqanı. == Tərkibi == Konstitusiyanın V maddəsinə əsasən, rəyasət heyəti eyni vaxtda dörd il müddətinə (2000-ci ilə qədər iki il müddətinə) seçilən üç üzvdən ibarətdir: Bosniya və Herseqovina Federasiyasından bir boşnak və bir xorvat; Serb Respublikasından bir serb. == Rəyasət Heyətinin sədri == Rəyasət Heyətinə seçkilərdən sonra hər 8 aydan bir növbəti rotasiya ilə ən çox səslə Rəyasət Heyətinə üzv olan Rəyasət Heyətinin sədri rəhbərlik edir. Rotasiya prinsipi 1998-ci ildə yaradılmışdır. == Qərarvermə proseduru == Rəyasət Heyətinin qərarları səs çoxluğu ilə qəbul edilir, lakin onun hər bir üzvü veto hüququna malikdir. Bunun üçün o, 3 gün müddətində mübahisəli məsələ ilə bağlı rəyini təmsil etdiyi respublikanın parlamentinə təqdim etməli və orada deputatların 2/3-nin dəstəyini almalıdır.

Azərbaycan SSR Ali Sovetinin Rəyasət Heyəti (azərb-kiril. Азәрбајҹан ССР Али Советинин Рәјасәт Һеј’әти) — 1937–1990-cı illərdə Azərbaycan SSR-də dövlət hakimiyyətinin ali orqanı. 1990-cı ildə Azərbaycan SSR Ali Sovetinin işini təşkil edən orqana çevrilmişdir. == Tarixi == 14 mart 1937-ci ildə Azərbaycan SSR Konstitusiyasının qəbul edilməsi ilə Azərbaycan SSR Mərkəzi İcraiyyə Komitəsi fəaliyyətini dayandırmış və onun əsasında Azərbaycan SSR Ali Soveti yaradılmışdır. Azərbaycan SSR Ali Sovetinin Rəyasət Heyəti 1938-ci ildə fəaliyyətə başlamış və ilk illərdə Azərbaycan SSR Baş Sovetinin Prezidiumu adlanmışdır. Rəyasət Heyətinin tərkibinə Ali Sovetin deputatları arasından seçilmiş sədr, 2 müavin, katib və 15 üzv daxil idi. Həmin tərkib Azərbaycan SSR Ali Sovetinin hər çağırışının ilk iclasında seçilirdi. == Səlahiyyətləri == === 1990-cı ilədək === 1990-cı ilədək Rəyasət Heyətinin səlahiyyətləri geniş olmuşdur. Onlardan bir qismi hazırda Azərbaycan Respublikası Prezidentinin səlahiyyətləri ilə üst-üstə düşür. Azərbaycan SSR Konstitusiyasına (1978) əsasən Rəyasət Heyətinin səlahiyyətlərinə aşağıdakılar daxil olmuşdur: Azərbaycan SSR Ali Sovetinin sessiyalarının çağırılması, daimi komissiyalarının fəaliyyətinin əlaqələndirilməsi; Azərbaycan SSR Ali Sovetinə və yerli xalq deputatları sovetlərinə, habelə rayon (şəhər) xalq məhkəmələrinə seçkilərin təyin edilməsi; Azərbaycan SSR Konstitusiyasına əməl olunmasına nəzarət edilməsi, eləcə də Naxçıvan MSSR Konstitusiyasının və qanunlarının Azərbaycan SSR Konstitusiyasına və qanunlarına uyğun olmasını təmin edilməsi; Yerli xalq deputatları sovetlərinin fəaliyyətinə rəhbərlik edilməsi; İnzibati ərazi quruluşu məsələlərinin həlli qaydasının müəyyənləşdirilməsi, inzibati-ərazi vahidlərinin tabeliyinin müəyyən edilməsi, yaşayış məntəqələri adlarının dəyişdirilməsi; Respublikanın qüvvədə olan qanunlarını şərh edilməsi; Ümumxalq səsverməsinin (referendum) keçirilməsi; Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin, Naxçıvan MSSR Nazirlər Sovetinin, rayon və şəhər xalq (zəhmətkeş) deputatları sovetlərinin qərar və sərəncamlarının qanunamüvafiq olmadıqda ləğv edilməsi; Azərbaycan SSR fəxri adlarının təsis edilməsi və verilməsi, Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin fəxri fərmanı ilə təltif edilmə, habelə həmin mükafatlardan məhrum edilmə; Azərbaycan SSR vətəndaşlığına qəbul edilmə və sığınacaq vermə məsələlərinin həll edilməsi; Amnistiya haqqında aktların qəbul edilməsi, məhkəmə orqanları tərəfindən məhkum edilmiş vətəndaşların bağışlanma hüququnun həyata keçirilməsi; Azərbaycan SSR-in xarici dövlətlərdə və beynəlxalq təşkilatlar nəzdində olan diplomatik nümayəndələrinin təyin edilməsi və geri çağırılması; Azərbaycan SSR Dövlət himninin təsdiq edilməsi; Müxtəlif məsələlər üzrə fərmanların verilməsi; Azərbaycan SSR Konstitusiyasının və qanunlarının müəyyən etdiyi başqa səlahiyyəti həyata keçirilməsi.

SSRİ Ali Soveti Rəyasət Heyətinin Sədri — 1936 - 1989-cu illərdə SSRİ-də dövlət başçısı. Rəyasət Heyətinin Sədri SSRİ Ali Sovetinin birgə iclasında seçilirdi.

Azərbaycan SSR Ali Sovetinin Rəyasət Heyəti (azərb-kiril. Азәрбајҹан ССР Али Советинин Рәјасәт Һеј’әти) — 1937–1990-cı illərdə Azərbaycan SSR-də dövlət hakimiyyətinin ali orqanı. 1990-cı ildə Azərbaycan SSR Ali Sovetinin işini təşkil edən orqana çevrilmişdir. == Tarixi == 14 mart 1937-ci ildə Azərbaycan SSR Konstitusiyasının qəbul edilməsi ilə Azərbaycan SSR Mərkəzi İcraiyyə Komitəsi fəaliyyətini dayandırmış və onun əsasında Azərbaycan SSR Ali Soveti yaradılmışdır. Azərbaycan SSR Ali Sovetinin Rəyasət Heyəti 1938-ci ildə fəaliyyətə başlamış və ilk illərdə Azərbaycan SSR Baş Sovetinin Prezidiumu adlanmışdır. Rəyasət Heyətinin tərkibinə Ali Sovetin deputatları arasından seçilmiş sədr, 2 müavin, katib və 15 üzv daxil idi. Həmin tərkib Azərbaycan SSR Ali Sovetinin hər çağırışının ilk iclasında seçilirdi. == Səlahiyyətləri == === 1990-cı ilədək === 1990-cı ilədək Rəyasət Heyətinin səlahiyyətləri geniş olmuşdur. Onlardan bir qismi hazırda Azərbaycan Respublikası Prezidentinin səlahiyyətləri ilə üst-üstə düşür. Azərbaycan SSR Konstitusiyasına (1978) əsasən Rəyasət Heyətinin səlahiyyətlərinə aşağıdakılar daxil olmuşdur: Azərbaycan SSR Ali Sovetinin sessiyalarının çağırılması, daimi komissiyalarının fəaliyyətinin əlaqələndirilməsi; Azərbaycan SSR Ali Sovetinə və yerli xalq deputatları sovetlərinə, habelə rayon (şəhər) xalq məhkəmələrinə seçkilərin təyin edilməsi; Azərbaycan SSR Konstitusiyasına əməl olunmasına nəzarət edilməsi, eləcə də Naxçıvan MSSR Konstitusiyasının və qanunlarının Azərbaycan SSR Konstitusiyasına və qanunlarına uyğun olmasını təmin edilməsi; Yerli xalq deputatları sovetlərinin fəaliyyətinə rəhbərlik edilməsi; İnzibati ərazi quruluşu məsələlərinin həlli qaydasının müəyyənləşdirilməsi, inzibati-ərazi vahidlərinin tabeliyinin müəyyən edilməsi, yaşayış məntəqələri adlarının dəyişdirilməsi; Respublikanın qüvvədə olan qanunlarını şərh edilməsi; Ümumxalq səsverməsinin (referendum) keçirilməsi; Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin, Naxçıvan MSSR Nazirlər Sovetinin, rayon və şəhər xalq (zəhmətkeş) deputatları sovetlərinin qərar və sərəncamlarının qanunamüvafiq olmadıqda ləğv edilməsi; Azərbaycan SSR fəxri adlarının təsis edilməsi və verilməsi, Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin fəxri fərmanı ilə təltif edilmə, habelə həmin mükafatlardan məhrum edilmə; Azərbaycan SSR vətəndaşlığına qəbul edilmə və sığınacaq vermə məsələlərinin həll edilməsi; Amnistiya haqqında aktların qəbul edilməsi, məhkəmə orqanları tərəfindən məhkum edilmiş vətəndaşların bağışlanma hüququnun həyata keçirilməsi; Azərbaycan SSR-in xarici dövlətlərdə və beynəlxalq təşkilatlar nəzdində olan diplomatik nümayəndələrinin təyin edilməsi və geri çağırılması; Azərbaycan SSR Dövlət himninin təsdiq edilməsi; Müxtəlif məsələlər üzrə fərmanların verilməsi; Azərbaycan SSR Konstitusiyasının və qanunlarının müəyyən etdiyi başqa səlahiyyəti həyata keçirilməsi.

Azərbaycan SSR Ali Sovetinin Rəyasət Heyəti (azərb-kiril. Азәрбајҹан ССР Али Советинин Рәјасәт Һеј’әти) — 1937–1990-cı illərdə Azərbaycan SSR-də dövlət hakimiyyətinin ali orqanı. 1990-cı ildə Azərbaycan SSR Ali Sovetinin işini təşkil edən orqana çevrilmişdir. == Tarixi == 14 mart 1937-ci ildə Azərbaycan SSR Konstitusiyasının qəbul edilməsi ilə Azərbaycan SSR Mərkəzi İcraiyyə Komitəsi fəaliyyətini dayandırmış və onun əsasında Azərbaycan SSR Ali Soveti yaradılmışdır. Azərbaycan SSR Ali Sovetinin Rəyasət Heyəti 1938-ci ildə fəaliyyətə başlamış və ilk illərdə Azərbaycan SSR Baş Sovetinin Prezidiumu adlanmışdır. Rəyasət Heyətinin tərkibinə Ali Sovetin deputatları arasından seçilmiş sədr, 2 müavin, katib və 15 üzv daxil idi. Həmin tərkib Azərbaycan SSR Ali Sovetinin hər çağırışının ilk iclasında seçilirdi. == Səlahiyyətləri == === 1990-cı ilədək === 1990-cı ilədək Rəyasət Heyətinin səlahiyyətləri geniş olmuşdur. Onlardan bir qismi hazırda Azərbaycan Respublikası Prezidentinin səlahiyyətləri ilə üst-üstə düşür. Azərbaycan SSR Konstitusiyasına (1978) əsasən Rəyasət Heyətinin səlahiyyətlərinə aşağıdakılar daxil olmuşdur: Azərbaycan SSR Ali Sovetinin sessiyalarının çağırılması, daimi komissiyalarının fəaliyyətinin əlaqələndirilməsi; Azərbaycan SSR Ali Sovetinə və yerli xalq deputatları sovetlərinə, habelə rayon (şəhər) xalq məhkəmələrinə seçkilərin təyin edilməsi; Azərbaycan SSR Konstitusiyasına əməl olunmasına nəzarət edilməsi, eləcə də Naxçıvan MSSR Konstitusiyasının və qanunlarının Azərbaycan SSR Konstitusiyasına və qanunlarına uyğun olmasını təmin edilməsi; Yerli xalq deputatları sovetlərinin fəaliyyətinə rəhbərlik edilməsi; İnzibati ərazi quruluşu məsələlərinin həlli qaydasının müəyyənləşdirilməsi, inzibati-ərazi vahidlərinin tabeliyinin müəyyən edilməsi, yaşayış məntəqələri adlarının dəyişdirilməsi; Respublikanın qüvvədə olan qanunlarını şərh edilməsi; Ümumxalq səsverməsinin (referendum) keçirilməsi; Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin, Naxçıvan MSSR Nazirlər Sovetinin, rayon və şəhər xalq (zəhmətkeş) deputatları sovetlərinin qərar və sərəncamlarının qanunamüvafiq olmadıqda ləğv edilməsi; Azərbaycan SSR fəxri adlarının təsis edilməsi və verilməsi, Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin fəxri fərmanı ilə təltif edilmə, habelə həmin mükafatlardan məhrum edilmə; Azərbaycan SSR vətəndaşlığına qəbul edilmə və sığınacaq vermə məsələlərinin həll edilməsi; Amnistiya haqqında aktların qəbul edilməsi, məhkəmə orqanları tərəfindən məhkum edilmiş vətəndaşların bağışlanma hüququnun həyata keçirilməsi; Azərbaycan SSR-in xarici dövlətlərdə və beynəlxalq təşkilatlar nəzdində olan diplomatik nümayəndələrinin təyin edilməsi və geri çağırılması; Azərbaycan SSR Dövlət himninin təsdiq edilməsi; Müxtəlif məsələlər üzrə fərmanların verilməsi; Azərbaycan SSR Konstitusiyasının və qanunlarının müəyyən etdiyi başqa səlahiyyəti həyata keçirilməsi.

"Xülasət ət-təvarix" Azərbaycan tarixinin mənbəyi kimi — Şükufə Məmmədovanın Qazi Əhməd Quminin "Xülasət ət-təvarix" əsəri haqqında yazdığı kitab. == Məzmunu == Oxuculara təqdim olunan Qazi Əhməd Quminin bu əlyazmasında Azərbaycanın XVI əsr tarixinə aid sosial və iqtisadi əsasən siyasi məlumatlar öz əksini tapmışdır.Sovet tarixşünaslıq elmi bele bir amili əsas tuturdu ki, mənbələrdə verilən tarixi məlumatlar dövrün xüsusiyyətlərini,tarixçinin, səlnaməçinin, səyyahın sinfi mənsubiyyətini,siyasi mövqeyini,dini-siyasi dünyagörüşünü özündə əks etdirir.Bu baxımdan Xülasət ət-təvarix əlyazması da Azərbaycan tarixinin öyrənilməsində əsas yer tutur. Monoqrafiyada əlyazmanın Tehran və Berlin nüsxələrindən istifade edilmişdir.Əsər giriş,beş fəsil,nəticə,istifadə edilmiş ədəbiyyat və mənbələr bölümündən ibarətdir.Giriş hissəsində, əsərin Azərbaycan tarixşünaslığı üçün önəmi qeyd olunmuş, əsərdə yer alan problemin marksizm-leninizm nəzəriyyəsinə uyğun şəkildə hazirlandığı bildirilmişdir.Əlyazma şəklində olan bu əsərdə XVI əsr Yaxın və Orta Şərq ölkələrinin,Orta Asiyanın, İran və Azərbaycanın tarixinə dair zəngin məlumatların olduğu bildirilir.Məhz giriş hissəsində yuxarıda qeyd etdiyimiz əlyazmanın nüsxələrinin, müəllifin digər əsəri "Gülüstani-hünər”, Həsən bəy Rumlunun "Əhsən ət-təvarix”, Budaq Qəzvininin "Cəvahir əl-əxbar”,Qazi Əhməd Qaffarinin "Nusəx-i cahanara”,Miryəhya əl-Qəzvininin "Lobb ət-təvarix”,Şərəfxan Bidlisinin "Şərəfnamə”,İskəndər bəy Münşinin "Tarixi aləmarayi Abbasi”,Mirxondun "Rövzət əs-səfa”(VII cild),anonim "Tarixe aləmaraye Şah İsmayıl”,anonim "Tarixe aləmaraye Səfəvi”,Molla Kamalın "Tarixi Səfəviyan” ilə müqayisə olunmuşdur.Bundan əlavə XVI əsrdə Azərbaycanda səfərdə olmuş səyyahların gündəliklərindən,çap olunmuş rəsmi dövlət sənədlərindən,epiqrafik və numizmatik materiallardan istifadə edilmidir. Azərbaycanın XVI əsr tarixinin bir sıra problemləri Sovet və xarici ölkə tarixçiləri tərəfindən tədqiq edilmişdir.Bunların içərisində İ.P.Petruşevskinin "XVI əsr-XIX əsrin əvvəllərində Azərbaycanda və Ermənistanda feodal munasibətləri tarixi oçerkləri”, O.Ə.Əfəndiyevin "Azərbaycan Səfəvi dövləti” Ə.Ə.Rəhmaninin "XVI əsrin sonu XVII əsrin əvvəllərində Azərbaycan Səfəvi dövləti” monoqrafiyalari əhəmiyyətli yer tutur ki, bu da əsərdə öz əksini tapmışdır.Qeyd edək ki, əsərin giriş hissəsində Ş.F.Fərzəliyevin dövrun mənbəyi olan Həsən bəy Rumlunun "Əhsən ət-təvarix” əsərinə dair elmi cəhətdən maraqli mülahizələr irəli sürdüyü qeyd edilmişdir.Azərbaycan tarixinin bu dövr tarixşünaslığının İran və Türkiyə tarixşünaslığında da öz əksini tapdığı bildirilmişdir.Giriş hissədə İran tarixçilərinin əsərlərindən Əhməd Kəsrəvinin "Şeyx Səfi və təbarəş” əsərinin,Nəsrullah Fəlsəfinin "Zendeqaniyi Şah Abbas-i əvvəl” əsərinin və Əhməd Kaviyan purun "Tarix-i ümum-i Azərbaycan” əsərləri,türk tarixçilərinin əsərlərindən isə Faruk Sümərin "Səfəvi dövlətinin quruluşu və gəlişməsində Anadolu türklərinin rolu” İsmayıl Həqqi Danışməndin "Osmanlıların xronoloji tarixi” əsərlərinin adı çəkilmişdir. === I fəsil === Şükufə xanımın əsərinin I fəslində Qazi Əhməd Quminin həyatı və onun "Xülasət ət təvarix” əsəri barəsində məlumatlar verilmişdir.Qeyd olunur ki,Qazi Əhməd Qumi 1546-cı il mayın 17-də İranın Qum şəhərində anadan olmuşdur.Şəhərin XVI əsrdə Şiə məzhəbinin əsas mərkəzlərindən birinə çevrildiyi bildirilir.1556-cı ildə Qazi Əhmədin 10 yaşı olarkən ailəsi ilə birlikdə Qum şəhərindən Məşhədə köçdüyü barəsində məlumat verilir.Onun burada Mazandaran valisi Əmir xanın oğlu Sultan Murad xandan təlim alması və xanın istedadlı şagirdlərindən biri olması barəsində məlumatlar vardır.Qazi Əhmədin yazdığına görə "Həmin gənclik illəri” onun həyatında ən gözəl və unudulmaz günlər olmuşdur.İyirmi yaşında olarkən onun I Şah Təhmasibin sarayında olması bildirilir.Şah Təhmasibin fərmanı ilə dövlət sənədlərinin üzünü köçürüb 70 nüsxədə cildləyərək ölkənin bütün bəylərbəyilərinə və valilərinə göndərilməsində Qazi Əhmədin və atası Mir Münşi Şərafəddinin böyük rolu olmuşdur. Şah Təhmasibin oğlu II İsmayılın hakimiyyəti donəmində (1576-1578) mustofi əl-məmalik vəzifəsində olan Mirşah Qazi İsfahaninin yanında bir müddət xidmət etmişdir.1589-cu ilin sonlarında Qazi Əhməd I Şah Abbasın sarayında çalışmışdır.Həmin il Qazi Əhməd özbək feodallarının Məşhədə hücumu və şəhərin dağıdılması barəsində qəsidə yazaraq məlumat verir ki, bu məlumatlar Şükufə xanımın qeyd olunan əsərində öz əksini tapmışdir.Qazi Əhməd bu qəsidədən bir parçanı "Xülasət ət-təvarix” əsərində qeyd etmişdir. O,əsərdə özü haqqinda axırıncı dəfə 1590-cı ilin sonlarında baş vermiş hadisələrdən bəhs edərkən məlumat verir.O, Şiraz şəhərini alim və mütəfəkkirlərin məskəni kimi vəsf edərək həmin yerə yollandığını yazır.Qazi Əhməd həyatının son illərində Böyük Moğol imperatoru Cahangirin sarayında yaşamışdır. "Gülüstan-i hünər”-in Tehran nüsxəsində bir sıra faktlar Qazi Əhmədin vətəni tərk edərək Hindistana getməsinin səbəbini aydınlaşdırır.Qazi Əhməd yazır ki, 1605-ci ildə dövrün xəttat və alimlərindən Mir Sədrəddin paxıllıq hissi ilə ona iftira atmış,onu Məşhəddə vəzir olarkən şahın kitabxanasından kitab oğurlamaqla təqsirləndirmiş və beləliklə bu gorkəmli şəxsiyyəti şahın gözündən salmışdır.Bu ağır böhtandan sonra Quma qayıtmış buradan da Hindistana yollanmışdır.Qazi Əhməd Quminin vəfat ili təəssüf ki,müəyyən olunmamışdır.Bu haqda ondan sonra yaşamış tarixçilər də məlumat verməmişdir. Qazi Əhməd Quminin yaradıcılığında böyük yer tutan "Xülasət ət-təvarix” əsərinin beş cilddən ibarət olması barəsində məlumat olsa da əsərin bizə gəlib çatmış hissəsi V cilddir.Şükufə xanım bu barədə qeyd edir ki, Qazi əhməd Qumi beş cildi on iki ilə tamamlamışdır.Əsər I Şah İsmayılın dönəmindən başlamalı və II Şah İsmayılın hakimiyyət illərini də əhatə etməli idi.Əsərdə xronoloji ardicilliğa fikir verilmişdir.O,Səfəvi hökümdarı Məhəmməd Xüdabəndənin səfərlərində iştirak etdiyi üçün Azərbaycanın bir çox yerlərini gəzib öyrənə bilmişdir.O,V cildi Səfəvilər xanədanının geneologiyası ilə başlayır.Əsərdə I Şah İsmayılın hakimiyyət döveündən yalnız əsas hadisələr xronoloji ardıcıllıqla qeyd olunur.O,gostərir ki, II Şah İsmayılın tarixinin təsvirinə qədər olan hissə V cildin I yarısını təşkil edir.Cildin II hissəsi isə II Şah İsmayılın taxta çıxması ilə başlanıb I Şah Abbasın hakimiyyəti dövründə 1591-ci ildə qurtarır. Şükufə xanım qeyd edir ki, "Xülasət ət-təvarix” əsərinin hələlik dord əlyazma nüsxəsi məlumdur.Berlin nüsxəsi,Tehranda Mehdi Bəyaninin şəxsi xitabxanasindakı nüsxə,Tehranda Kitabxanaye Milliyyə Məlikdə saxlanılan əlyazma,Tehranda professor Səid Nəfisinin şəxsi kitabxanasında saxlanılan əlyazma.

Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin fəxri fərmanı (5 noyabr 1974-cü ilədək Azərbaycan SSR Ali Sovetinin fəxri fərmanı, daha əvvəllər Azərbaycan SSR Baş Soveti Prezidiumunun fəxri fərmanı) — Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyəti tərəfindən təqdim olunan dövlət təltifi. Həmin fərmanla fəhlələr, kolxozçular, qulluqçular, elm, mədəniyyət, ədəbiyyat və incəsənət xadimləri, həmçinin dövlət planlarının yerinə yetirilməsində yüksək göstəricilər əldə edilməsinə, yüksək məhsul alınmasına, səmərəli istehsal, elmi və ictimai-siyasi fəaliyyətinə görə müəssisə və təşkilatlar mükafatlandırılırdı.

xBASE - dBASE proqramının verilənlər bazasının fayllarını oxuya, yaza, redaktə edə, dəyişdirə və hətta poza bilən istənilən proqramı ifadə edən ümumiləşdirilmiş termin. Ən populyar xBase-proqramları Microsoft FoxPro, CA-Clipper və Alpha Four’dur. XBase - çox yüksək səviyyəli dillər və ya vizual dillərə aiddir. xBase proqramlaşdırma dilinin dialektlərindən FoxPro (Foks-Pro) proqramı - əsasən relasiya verilənlər bazasının işlənməsində istifadə edilir. xBase proqramlaşdırma dillərindən Visual FoxPro (VFP) proqramı - mərkəzində relyasiyalı verilənlər bazalarının idarəolunması sistemi olan obyekt-yönlü və prosedurlu proqramlaşdırma dilidir. İsmayıl Calallı (Sadıqov), “İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti”, 2017, “Bakı” nəşriyyatı, 996 s.

Təbabət və əczaçılıq işi üzrə orta əsr əlyazmaları — Bakıdakı Məhəmməd Füzuli adına AMEA Əlyazmalar İnstitutunda saxlanılır. Kolleksiyada təqribən 12 minə yaxın əlyazma var və bu sənəd irsinin əhəmiyyətli bir parçasıdır. Aşkar edilib ki, burada təbabət və əczaçılıqla bağlı 363 orta əsr əlyazması və 27 çap edilmiş qədim kitab vardır. Bunların 222-i fars dilində, 71-i türk dilində (qədim azəri dili və qədim türk dili), 70-i ərəb dilindədir. 2005-ci ildə əlyazmalardan üçü — İbn Sinanın "Tibb elminin qanunu" əsəri (II cild), Rüstəm Curcaninin "Nizamşahın ehtiyatları" əsəri, Əbu Əl-Qasım Əl-Zəhrəvinin "Əl-Məqalə əs-Sələsun" əsəri Azərbaycanda YUNESCO-un Dünya Sənəd İrsi "Dünyanın yaddaşı" siyahısına (ing. Memory of the World) daxil edilib. AMEA Əlyazmalar İnstitutunun toplusuna 222-i fars dilində, 71-i türk dilində (qədim azəri dili və qədim türk dili), 70-i ərəb dilində olmaqla 363 təbabət və əczaçılıqla bağlı orta əsr əlyazması daxildir. Buradakı ən qədim əlyazmalardan biri İbn Sinanın "Tibb elminin qanunu" əsəridir. Bu əlyazmanın nüsxəsi 1143-cü ildə Bağdadda hazırlanıb və 1956-cı ildə Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyasının respublika fonduna verilib. Onunla birlikdə Qanunun 1259-cu ildə yenidən yazılmış ikinci əlyazması fonda təqdim edilib.

== 1960-cı illər == === 1960 === Əhmədov Yəhya Həbib oğlu — 25.04.1960 === 1966 === Nəcəfov Cavid Nəcəfqulu oğlu — 1966 === 1968 === Altay Əmir oğlu Hacıyev — 1968 == 1970-ci illər == === 1970 === Əliverdibəyov Kazım Ağalar oğlu — 21.05.1970 Əlikişizadə Yulana Yusif qızı — 21.05.1970 Almazzadə Qəmər Hacağa qızı — 21.05.1970 Bədirova Maya Fyodorovna — 21.05.1970 Vikulov Sergey Mixayloviç — 21.05.1970 Vladimirov Yuri Kuzmiç — 21.05.1970 Genin Yakov Markoviç — 21.05.1970 Qurbanov Qorxmaz Ağababa oğlu — 21.05.1970 Hüseynağa Abuzər oğlu — 21.05.1970 Dadaşov Kamil Hənifə oğlu — 21.05.1970 Yeqorova Larisa Vsevolodovna — 21.05.1970 Zeynalov Rüfət Oqtay oğlu — 21.05.1970 İsmayılova Raisa Hüseyn qızı — 21.05.1970 Makarova Natalya Romanovna — 21.05.1970 Məmmədov Tofiq — 21.05.1970 Məmmədova Tamilla Nəzər qızı — 21.05.1970 Nəzirova Nella Nəzər qızı — 21.05.1970 Səidova Sara Dadaş qızı — 21.05.1970 Sorokina Nina İvanovna — 21.05.1970 === 1971 === Cahangir Şirgəşt oğlu Cahangirov — 29.10.1971 İsfəndiyar Aslan oğlu Cavanşirov — 29.12.1971 === 1972 === Niyazi Zülfüqar oğlu Tağızadə (Niyazi) — 26.12.1972 Əliyev Azad Həmzə oğlu — 19.04.1972 Ələkbərov Zeynal Məmməd oğlu — 19.04.1972 Atakişiyev Rafiq İsrafil oğlu — 19.04.1972 Ağamova Yelena Artyomovna — 19.04.1972 Hacıyev Əhməd-Cövdət İsmayıl oğlu — 19.04.1972 Hacıbəyov Soltan İsmayıl oğlu — 19.04.1972 Cəfərova Zəhra Hüseyn qızı — 19.04.1972 Danilov Daniil Xristoforoviç — 19.04.1972 İvanova Anastasiya İvanovna — 19.04.1972 İsmayılova Qəmər Abbasqulu qızı — 19.04.1972 Qarayev Qara Əbulfəz oğlu — 19.04.1972 Qasımov Muxtar Maqsud oğlu — 19.04.1972 Məmmədova Şövkət Həsən qızı — 19.04.1972 Məmmədova Bilqeyis Mirəbdul qızı — 19.04.1972 Məlikov Xanlar Həmid oğlu — 19.04.1972 Muradova Yevgeniya Haykovna — 19.04.1972 Muradova Cəmilə Mehrəli qızı — 19.04.1972 Musabəyova Sara Qəzənfər qızı — 19.04.1972 Nəzirova Elmira Mirzərza qızı — 19.04.1972 Nikomarova Ella Markovna — 19.04.1972 Usubova Nigar İbrahim qızı — 19.04.1972 Fiş Monsey İsaakoviç — 19.04.1972 Frolova Larisa Vasniyevna — 19.04.1972 Əbdulkərimov Davud Həsən oğlu — 18.05.1972 Ələkbərova Cəmilə Zakir qızı — 18.05.1972 Əlibəyli Xanımana Sabir qızı — 18.05.1972 Əliyev Məstan Rəsul oğlu — 18.05.1972 Əliyeva Raya Səlim qızı — 18.05.1972 Əmrahov Əmrah Bala oğlu — 18.05.1972 Atakişiyeva Yelizaveta Semyonovna — 18.05.1972 Babayev Qorxmaz Məmmədbağır oğlu — 18.05.1972 Bağırzadə Əhəd Zulfüğar oğlu — 18.05.1972 Bədəlbəyli Əfrasiyab Bədəl oğlu — 18.05.1972 Brailovskaya Berta Adamovna — 18.05.1972 Haciyeva Sayad Yusif qızı — 18.05.1972 Həsənova Əminə Dadaş qızı — 18.05.1972 Hüseynov Vaqif Əlövsət oğlu — 18.05.1972 Hüseynova Validə Həsən qızı — 18.05.1972 Cavanşirov Əfsər Bayram oğlu — 18.05.1972 Cəfərov Əziz Babası oğlu — 18.05.1972 İbrahimova Ofelya Əhməd qızı — 18.05.1972 Qədirova Gülarə Məcid qızı — 18.05.1972 Qasımov Tələt Əli oğlu — 18.05.1972 Quliyev Akif Aslan oğlu — 18.05.1972 Məmmədov Əmənulla Beydulla oğlu — 18.05.1972 Petrova Qalina Pavlovna — 18.05.1972 Sadıqov Hüseynağa Ələsgər oğlu — 18.05.1972 Cəfərov Kamran Ələs oğlu — 18.05.1972 Sokayeva Valentina Andreyevna — 18.05.1972 Süleymanov Nəriman Qoca oğlu — 18.05.1972 Sultanova Hökümə İsmayıl qızı — 18.05.1972 Fərəcova Mahirə Qənbər qızı — 18.05.1972 Xəlilova Məlahət Xalid qızı — 18.05.1972 Hasilova Xalidə Məmməd qızı — 18.05.1972 Xaxanova İnna İosifovna — 18.05.1972 Şirokov Vladimir İvanoviç — 18.05.1972 Eminova Zemfira Həmid qızı — 18.05.1972 Əfəndiyev Tacəddin Əbdürrəhman oğlu — 18.05.1972 === 1973 === Əli Yusif oğlu Zeynalov — 23.04.1973 Nigar Xudadat qızı Rəfibəyli — 28.06.1973 === 1974 === Abbasov Hacağa Mütəllib oğlu — 01.06.1974 Ağayeva Adilə Kərim qızı — 01.06.1974 Ələskərov Abdulla Ağasəməd oğlu — 01.06.1974 Əliyeva Ətayə Qulam qızı — 01.06.1974 Bağırov Sadıqsaleh Xəlil oğlu — 01.06.1974 Bədirbəyli Leyla Ağalar qızı — 01.06.1974 Haçıyeva Sona Salman qızı — 01.06.1974 Gəraybəyov Ağasadıq Ağəli oğlu — 01.06.1974 Qriqoryan Şuşanik Sarkisovna — 01.06.1974 Hüseynova Sofiya Həsən qızı — 01.06.1974 Yermakova Mariya Frolovna — 01.06.1974 Zeynalov Əli Yusifoğlu — 01.06.1974 İbadzadə Seyfulla İbad oğlu — 01.06.1974 İbrahimov Mirzə Əjdər oğlu — 01.06.1974 İbrahimova Mariya Yefimovna — 01.06.1974 İsmayılov Bahadır Xalıq oğlu — 01.06.1974 Qasımov İmran Haşım oğlu — 01.06.1974 Quliyev Əzizağa Rza oğlu — 01.06.1974 Quliyev-Qafqazlı Haçıməmməd Ələkbər oğlu — 01.06.1974 Qurbanova Hökümə Abbasəli qızı — 01.06.1974 Məmmədov Çəlal Cabbar oğlu — 01.06.1974 Məmmədxanlı Ənvər Qafar oğlu — 01.06.1974 Mustafayeva Sədayə İsmayıl qızı — 01.06.1974 Novruzova Mirvari Balaqadaş qızı — 01.06.1974 Rəsulov Əmənulla Ağahüseyn oğlu — 01.06.1974 Rzayev Abbas Mahmudəli oğlu — 01.06.1974 Rzayeva Şövkət Böyükağa qızı — 01.06.1974 Rüstəmzadə Süleyman Əlabbas oğlu — 01.06.1974 Sadıqov Məmməd Əhməd oğlu — 01.06.1974 Sadıqova Məhluqə Ələkbər qızı — 01.06.1974 Sənani Möhsün Sadıq oğlu — 01.06.1974 Süleymanov Mustafa Dadaş oğlu — 01.06.1974 Təhmasib Rza Abbasqulu oğlu — 01.06.1974 Fətullayev Nüsrət Möhsün oğlu — 01.06.1974 Fətullayev Fateh Möhsün oğlu — 01.06.1974 Şərifov Ələskər Məmmədtağı oğlu — 01.06.1974 Şəkinskaya Barat Həbib qızı — 01.06.1974 Əfəndiyev İlyas Məhəmməd oğlu — 01.06.1974 === 1975 === Karandaş (Mixail Nilolayeviç Rumyantsev) — 14.04.1975 Aleksandr Qriqoryeviç Alleqrov — 14.04.1975 === 1976 === Aleksandrov Qriqori Vasilyeviç — 23.12.1976 Əlili Məmməd Əlizadə — 23.12.1976 Həsənzadə Rəşid Həsən oğlu — 23.12.1976 Cabbarlı Qorxmaz Teymur oğlu — 23.12.1976 Cəfərova Əminə Cəfər qızı — 23.12.1976 Dziqan Yefim İosifoviç — 23.12.1976 İbrahimov Əjdər Mütəllim oğlu — 23.12.1976 Kuraşin Vladimir Nikolayeviç — 23.12.1976 Qurbanov Məmməd Qurban oğlu — 23.12.1976 Mikayılov Mikayıl Yusif oğlu — 23.12.1976 Nərimanbəyov Arif Əmir oğlu — 23.12.1976 Ocaqov Rasim Mirqasım oğlu — 23.12.1976 Rüstəmova Şərqiyyə Hacımahmud qızı — 23.12.1976 Təhmasib Rza Abbas oğlu — 23.12.1976 Xeyfits İosif Yefimiviç — 23.12.1976 Xocaxanova Yelena Yusif qızı — 23.12.1976 Həbib Bayram oğlu Babayev — 29.12.1976 Şamil Rasizadə — 28. XII.1976 ==== Təşkilatlar ==== Moskva Satira Teatrı — 20.09.1976 === 1977 === Vidadi Yusif oğlu Babanlı — 14.01.1977 Leyla Məhəd qızı Vəkilova — 28.01.1977 Tokay Həbib oğlu Məmmədov — 18.07.1977 Tələt Ağasıbəy oğlu Xanlarov — 25.08.1977 Addullayev Böyükağa Cabar oğlu — 19.10.1977 Abdullayev Mikayıl Hüseyn oğlu — 19.10.1977 Averkina Valentina Viktorovna — 19.10.1977 Ağayev Ramiz Ələkbər oğlu — 19.10.1977 Ələsgərov Süleyman Əyyub oğlu — 19.10.1977 Əliyev Əlimərdan Əbdüləzim oğlu — 19.10.1977 Əliyev Arif Hacıbaba oğlu — 19.10.1977 Axundov Firidun Abbas oğlu — 19.10.1977 Babayeva Firuzə İsmayıl qızı — 19.10.1977 Gözəlov Oqtay Abdulla oğlu — 19.10.1977 Hüseynov Fəxrəddin Hüseynəli oğlu — 19.10.1977 Zülfüqarova Xumar Rza qızı — 19.10.1977 Kərimov Kərim Həmid oğlu — 19.10.1977 Quliyev Tofiq Ələkbər oğlu — 19.10.1977 Milyayev Yuri Vladimiroviç — 19.10.1977 Nəsirov Nəsrulla Əlabbas oğlu — 19.10.1977 Rəcəbova Solmaz Cahangir qızı — 19.10.1977 Rüstəmov İsfəndiyar Adil oğlu — 19.10.1977 Rüstəmova Validə Asəf qızı — 19.10.1977 Salmanova Həqiqət Surxay qızı — 19.10.1977 Sanatulov Şamil Zeynaloviç — 19.10.1977 Zeynalov Ələkbər Cavad oğlu — 14.11.1977 Quliyeva Zemfira Nəçəf qızı — 14.11.1977 Kazımov Kamil Kazım oğlu — 14.11.1977 ==== Təşkilatlar ==== Biləcəri stansiyası dəmiryolçuları mədəniyyət evinin xalq nəfəs alətləri orkestri — 19.10.1977 Hərbi hissənin "Zvyozdoçka" xalq vokal-instrumental ansamblı — 19.10.1977 Azərneft Mədənlərarası Yol Çəkilişi və Təmiri Trestinin traktorçusu M. Cananovun ailəsinin "Xatirə" xalq ansamblı — 19.10.1977 Leytenant Şmidt adına maşınqayırma zavodu mədəniyyət sarayının xalq rəqs ansamblı — 19.10.1977 Texniki peşə təhsili respublika mədəniyyət evinnn "Vixr" rəqs kollektivi — 19.10.1977 Salyan rayon mədəniyyət evinin "Cəngi" zurnaçılar ansamblı — 19.10.1977 Ucar rayon mədəniyyət-evinin xor kollektivi — 19.10.1977 Sumqayıt şəhərində N. Nərimanov adına mədəniyyət evinin nəfəs alətləri orkestri — 19.10.1977 Kirovabad şəhərində maarif işçiləri evinin "Gəncə" xalq estrada orkestri — 19.10.1977 İliç rayon mədəniyyət evinin "Yallı" xalq rəqs ansamblı — 19.10.1977 Lənkəran rayon mədəniyyət evinin "Şənlik" mahnı və rəqs ansamblı — 19.10.1977 === 1978 === Hacı Dadaş oğlu Xanməmmədov — 22.06.1978 Mirzəbəy Mirzəbaxış oğlu Mustafayev — 22.06.1978 Yuri Vladimiroviç Fidler — 27.06.1978 Qafarova Raya Talıb qızı — 24.11.1978 İsmayılova Elmira Məhərrəm qızı — 24.11.1978 Orucov Hidayət Xuduş oğlu — 24.11.1978 === 1979 === Əşrəf Həsən oğlu Həsənov — 23.01.1979 Tofiq Mehdi oğlu Tağızadə — 06.02.1979 Abdullayev Rauf Canbaxış oğlu — 24.02.1979 Adıgözəlzadə Zöhrab Əfrasiyab oğlu — 24.02.1979 Əhmərova Tanilla Aysayevna — 24.02.1979 Bədəlbəyli Fərhad Şəmsi oğlu — 24.02.1979 Bayramov Həbibulla Əbdülhüseyn oğlu — 24.02.1979 Hasilova Xalidə Məmməd qızı — 24.02.1979 Qasımov İldırım Əlinəzər oğlu — 24.02.1979 Kərimova Rumiyə Həmid qızı — 24.02.1979 Quliyev Əliağa Eyvaz oğlu — 24.02.1979 Məmmədova Şəfiqə Haşım qızı — 24.02.1979 Rəhimova Elmira Allahverdi qızı — 24.02.1979 Rzayev Nazim Əsədulla oğlu — 24.02.1979 Sultanov Fəxr Nəsib oğlu — 24.02.1979 Tumarkina Dina İosifovna — 24.02.1979 Eminova Rimma Rəhim qızı — 24.02.1979 Əliyev Nəzir Kərim oğlu — 02.04.1979 Hüseynova Nəcibə İbrahim qızı — 02.04.1979 Məmmədov Füzuli Şahbalı oğlu — 02.04.1979 Rza Abasqulu oğlu Təhmasib — 19.04.1979 Cahangir Rəcəb oğlu Gözəlov — 14.12.1979 == 1980-ci illər == === 1980 === Azad Ağakərim oğlu Şərifov — 04.04.1980 Hacı Məmməd oğlu Məmmədov — 25.04.1980 Altay Yusif oğlu Məmmədov — 14.05.1980 Abdullayev Ağalar Bəhmən oğlu — 18.12.1980 Mahmudov Hüseyn Ağa oğlu — 18.12.1980 Şıxlı Sabir Məmməd oğlu — 18.12.1980 ==== Təşkilatlar ==== Əzim Əzimzadə adına Azərbaycan Dövlət Rəssamlıq Məktəbi — 18.12.1980 === 1981 === Seyfəddin Əliağa oğlu Abbasov — 26.08.1981 Famil Novruzov — 20.11.1981 Novruz İsmayıl oğlu Gəncəli — 11.09.1981 Bəkir Əhməd oğlu Nəbiyev — 16.01.1981 Qulu Qasım oğlu Xəlilov — 16.01.1981 Lətif Hüseyn oğlu Kərimov — 16.11.1981 Əzizə Məmməd qızı Cəfərzadə — 28.12.1981 Abbasov Ələddin Aslan oğlu — 24.12.1981 Ağayev Həsən Səfər oğlu — 24.12.1981 Əliyev Telman Rüstəm oğlu — 24.12.1981 Veysəlova Rəmziyyə Osman qızı — 24.12.1981 Həsənov Hilal Mahmud oğlu — 24.12.1981 Cəfərov Bağır Mansur oğlu — 24.12.1981 Rzayev Əli Məşədirza oğlu — 24.12.1981 === 1982 === Аğası Abutalıb oğlu Məşədibəyov — 11.01.1982 Sərdar Bünyad oğlu Sərdarov — 11.01.1982 Yunus Hacıqulu oğlu Ağayev — 09.02.1982 Tamella Rzayeva — 30.09.1982 Dilarə Səmədova — 30.09.1982 Məsih Tağıyev — 30.09.1982 Kseniya Lvovna Babiçeva — 18.11.1982 Arutyunyan Armen Samveloviç — 03.12.1982 Arutyunyan Ruben Hayrapetoviç — 03.12.1982 Qabrielyan Armida Sarkisovna — 03.12.1982 Ohanyan Anaida Osipovna — 03.12.1982 Əzimov Nəriman Abbasqulu oğlu — 09.12.1982 Аxundzadə Salavat Ilyas oğlu — 09.12.1982 Qasımova Gövhər Balaqardaş qızı — 09.12.1982 Qasımova Nisə Fətulla qızı — 09.12.1982 Mustafayev Azər Imambaxış oğlu — 09.12.1982 Rəcəbova Məsumə Ismayıl qızı — 09.12.1982 Səfərova Vəcihə Məşədi qızı — 09.12.1982 ==== Təşkilatlar ==== А.S.Puşkin аdınа Leninqrаd Dövlət Аkаdemik Drаm Teаtrı — 24.12.1982 Lənkəran şəhər Şirəli Axundov adına 1 nömrəli tam orta məktəb(hal hazırda Mehman Bağırov adınadır) — 30.09.1982 === 1984 === Məmməd Əliyev Əli oğlu — 31.10.1986 === 1986 === Şamil Rasizadə — 28.