kaxeti

Kaxeti diyarı (gürc. კახეთის მხარე) — Gürcüstan Respublikasının doqquz diyarından (gürcücə: მხარე) biridir. Tarixi və müasir elmi Azərbaycan mənbələrində bəzən Qaxet adıyla tanınır. İnzibati mərkəzi Telavi şəhəridir. Diyar Azərbaycan və Rusiya ilə həmsərhəddir. Kaxetinin cənubunda Keşiş dağ məbədi yerləşir. == İnzibati-ərazi bölgüsü == Kaxeti diyar səkkiz bələdiyyəyə bölünür (2014): Telavi bələdiyyəsi (ərazisi 1,094 km², əhalisi 58.350) Axmeta bələdiyyəsi (ərazisi 2,248 km², əhalisi 31.461) Qurcaani bələdiyyəsi (ərazisi 849 km², əhalisi 54.337) Kvareli bələdiyyəsi (ərazisi 1,000 km², əhalisi 29.827) Dedoplistsğaro bələdiyyəsi (ərazisi 2,531 km², əhalisi 21.221) Laqodexi bələdiyyəsi (ərazisi 890 km², əhalisi 41.678) Saqareco bələdiyyəsi (ərazisi 1,515 km², əhalisi 51.761) Sığnaq bələdiyyəsi (ərazisi 1,251 km², əhalisi 29.948) == Tarixi == VIII əsrdən başlayaraq Kaxeti müstəqil feodal knyazlıq olmuşdur. XI–XII əsrlərdə o, çar Qurucu Davidin səyləri nəticəsində birləşmiş Gürcüstan çarlığının tərkibidə girmişdir. Gürcüstan çarlığının süqutundan sonra Kaxeti 1460-cı illərdə yenidən müstəqil olub yerli çar tabeliyində kiçik dövlət kimi mövcudluğunu davam eləmişdir. 1762-ci ildə Kaxeti çarlığı qonşu Kartli çarlığı ilə birləşmiş, Kaxetinin paytaxtı Telavi yeni birləşmiş Kartli-Kaxeti çarlığının paytaxtı olmuşdur.

Kaxeti diyarı (gürc. კახეთის მხარე) — Gürcüstan Respublikasının doqquz diyarından (gürcücə: მხარე) biridir. Tarixi və müasir elmi Azərbaycan mənbələrində bəzən Qaxet adıyla tanınır. İnzibati mərkəzi Telavi şəhəridir. Diyar Azərbaycan və Rusiya ilə həmsərhəddir. Kaxetinin cənubunda Keşiş dağ məbədi yerləşir. == İnzibati-ərazi bölgüsü == Kaxeti diyar səkkiz bələdiyyəyə bölünür (2014): Telavi bələdiyyəsi (ərazisi 1,094 km², əhalisi 58.350) Axmeta bələdiyyəsi (ərazisi 2,248 km², əhalisi 31.461) Qurcaani bələdiyyəsi (ərazisi 849 km², əhalisi 54.337) Kvareli bələdiyyəsi (ərazisi 1,000 km², əhalisi 29.827) Dedoplistsğaro bələdiyyəsi (ərazisi 2,531 km², əhalisi 21.221) Laqodexi bələdiyyəsi (ərazisi 890 km², əhalisi 41.678) Saqareco bələdiyyəsi (ərazisi 1,515 km², əhalisi 51.761) Sığnaq bələdiyyəsi (ərazisi 1,251 km², əhalisi 29.948) == Tarixi == VIII əsrdən başlayaraq Kaxeti müstəqil feodal knyazlıq olmuşdur. XI–XII əsrlərdə o, çar Qurucu Davidin səyləri nəticəsində birləşmiş Gürcüstan çarlığının tərkibidə girmişdir. Gürcüstan çarlığının süqutundan sonra Kaxeti 1460-cı illərdə yenidən müstəqil olub yerli çar tabeliyində kiçik dövlət kimi mövcudluğunu davam eləmişdir. 1762-ci ildə Kaxeti çarlığı qonşu Kartli çarlığı ilə birləşmiş, Kaxetinin paytaxtı Telavi yeni birləşmiş Kartli-Kaxeti çarlığının paytaxtı olmuşdur.

Kaxeti diyarı (gürc. კახეთის მხარე) — Gürcüstan Respublikasının doqquz diyarından (gürcücə: მხარე) biridir. Tarixi və müasir elmi Azərbaycan mənbələrində bəzən Qaxet adıyla tanınır. İnzibati mərkəzi Telavi şəhəridir. Diyar Azərbaycan və Rusiya ilə həmsərhəddir. Kaxetinin cənubunda Keşiş dağ məbədi yerləşir. == İnzibati-ərazi bölgüsü == Kaxeti diyar səkkiz bələdiyyəyə bölünür (2014): Telavi bələdiyyəsi (ərazisi 1,094 km², əhalisi 58.350) Axmeta bələdiyyəsi (ərazisi 2,248 km², əhalisi 31.461) Qurcaani bələdiyyəsi (ərazisi 849 km², əhalisi 54.337) Kvareli bələdiyyəsi (ərazisi 1,000 km², əhalisi 29.827) Dedoplistsğaro bələdiyyəsi (ərazisi 2,531 km², əhalisi 21.221) Laqodexi bələdiyyəsi (ərazisi 890 km², əhalisi 41.678) Saqareco bələdiyyəsi (ərazisi 1,515 km², əhalisi 51.761) Sığnaq bələdiyyəsi (ərazisi 1,251 km², əhalisi 29.948) == Tarixi == VIII əsrdən başlayaraq Kaxeti müstəqil feodal knyazlıq olmuşdur. XI–XII əsrlərdə o, çar Qurucu Davidin səyləri nəticəsində birləşmiş Gürcüstan çarlığının tərkibidə girmişdir. Gürcüstan çarlığının süqutundan sonra Kaxeti 1460-cı illərdə yenidən müstəqil olub yerli çar tabeliyində kiçik dövlət kimi mövcudluğunu davam eləmişdir. 1762-ci ildə Kaxeti çarlığı qonşu Kartli çarlığı ilə birləşmiş, Kaxetinin paytaxtı Telavi yeni birləşmiş Kartli-Kaxeti çarlığının paytaxtı olmuşdur.

Kaxeti çarlığı — Kaxeti ərazisində 1465-ci ildə yaranmış feodal dövləti. Gürcü krallığının parçalanmasından sonra VIII Georgi tərəfindən yaradılmışdı. Dəfələrlə Kartli çarlığı ilə birləşmiş və ya Səfəvilər tərəfindən birbaşa idarə olunmuşdur. II İrakli dövründə Kaxetiya krallığına birləşdirilərək yeni Kartli-Kaxetiya krallığının tərkibinə daxil olmuşdur.

Kartli–Kaxeti çarlığı — 19 yanvar 1762-ci ildə Kartli çarlığı ilə Kaxeti çarlığının Kaxeti çarı II İrakli tərəfindən birləşdirilməsi nəticəsində yaranmış dövlət. == Tarixi == Rusiyada səfərdə olan Kartli çarı II Teymuraz 8 yanvar 1762-ci ildə Sankt-Peterburqda vəfat etdi. Bundan sonra Kartli taxtını da ələ keçirən Kaxeti çarı, II Teymurazın oğlu II İrakli 19 yanvar 1762-ci ildə Kartli və Kaxetini birləşdirərək vahid Kartli-Kaxeti çarı oldu. === II İraklinin hakimiyyəti dövrü === 1762-ci ildə atasının ölümündən sonra Kartli-Kaxeti çarı elan olundu və 300 il sonra ilk dəfə iki Gürcü dövləti birləşdirildi. 1783-cü ildə Georgiyevsk traktatını imzalayaraq Rusiya imperiyası tərəfindən himayəyə alınmaq hədəfinə nail oldu. Lakin Ağa Məhəmməd şah Qacarın ordusunun hücumu qarşısında Rusiya ona kömək etmədi və Krtsanisi döyüşündə 5000 nəfərlik gürcü bölüyü 35000 əsgərdən ibarət Qacar ordusuna çox ağır şəkildə məğlub oldu. Yeni bir İran hücumunun qarşısını isə Qacarın öldürülməsi aldı. Ondan sonrakı il çar özü də vəfat etdi. Yohan Anton Güldenştedt yazır: Hazırda Yuxarı və Aşağı Kartli, Kaxetiya və Somxeti əyalətləri II İraklinin simasında vahid hökmdara sahibdirlər. ==== Avar xanı Ümmə xanın hücumu ==== Gürcülər Dağıstana Lekianoba deyirdilər.

1812-ci ilin yanvar ayında başlanan və Gürcüstanın bir çox kəndlərinə yayaılan Kaxeti üsyanı Gürcüstanda çar Rusiyasına qarşı yönəlmiş ən böyük üsyanlardan biri olmuşdur. İran və Osmanlı imperiyası ilə müharibə zamanı aclıq və vəba şəraitində kəndlilərdən ərzaq vergisi ödəmələri tələb olunur, məhsullar zorla, rekvizisiya yolu ilə alınırdı. Kəndlilərin kortəbii, ədalətli mübarizəsi müstəmləkə və sosial zülmə qarşı yönəlmişdi. İri feodallar isə kəndlilərin mübarizəsindən öz mürtəce məqsədlərinə- siyasi cəhətdən parçalanmış Gürcüstanın bərpasına nail olmaq üçün istifadə edirdilər. Yanvarın 31-də Axmeta kəndində kortəbii və gözlənilmədən baş vermiş üsyan fevralın 1-də Tianetidə şiddətləndi. Kaxetinin kəndlərində qanlı döyüşlər gedirdi. Bundan sonra üsyan dərhal bütün Kaxeti boyunca Siqnaxiyə yayıldı. Kəndlərdə yerləşdirilirən rus əsgərləri hücuma məruz qalır və öldürülürdülər. Kəndlilər Rus qoşunlarının alay qərargahının binalarını dağıdıb yandırdılar. İtkilərin sayı çox idi.

II Aleksandr (gürc. ალექსანდრე) — Baqrationilər sülaləsindən olan Kaketi çarı. Kaxeti çarı Levanın və Tinatin Quriyelinin oğlu. == Həyatı == II Aleksandr Qafqaz üzərində nəzarət uğrunda mübarizə aparan Osmanlı və Səfəvi hökümətləri arasında siyasi manevr edərək ehtiyatlı siyasət yürütməyə və eyni zamanda Rusiya ilə ittifaq qurmağa çalışırdı. II Aleksandr 1578-ci ildə Osmanlıların hakimiyyətini qəbul etdi. O, bu dövrdə ölkənin müdafiəsini gücləndirmək üçün bir sıra addımlar atdı. Həmçinin digər ölkələr ilə ticarət əlaqələrini genişləndirdi. II Aleksandrın hakimiyyəti dövründə çətin xarici-siyasi vəziyyətə baxmayaraq, onun dövründə şəhərlər (xüsusilə Qremi və Zeqami şəhərləri) və əkinçilik inkişaf etdi. Avropa və Asiya ölkələri ilə ticarət əlaqələri quruldu (ipək, şərab, qoz və ədviyyatın ixracına başlanıldı). II Aleksandr 1587-ci ildə Rusiya ilə müttəfiqlik əlaqələri qurdu.

I Aleksandr Georgiyeviç (gürc. ალექსანდრე I, Alek’sandre I) — 1476–1511-ci illərdə Kaxeti çarı. Osmanlı və Səfəvi qoşunlarının Kaxetiyə basqın təhlükəsinin qarşısını almaq məqsədilə müttəfiqlər axtaran I Aleksandr Rusiya dövləti ilə monqol istilasından sonra kəsilmiş əlaqələri bərpa etmiş, 1483-cü və 1491-ci illərdə III İvanın yanına elçilər gəndərmişdi. XVI əsrin əvvəlindən Şah İsmayılın vassalı olmuşdur. Gürcüstan üzərində Osmanlı ilə Səfəvilər dövləti arasında mübarizənin səbəb olduğu saray çəkişmələri nəticəsində öldürülmüşdür. == İstinadlar == == Əlavə ədəbiyyat == Славянская энциклопедия. Киевская Русь — Московия: в 2 т. / Автор-составитель В. В. Богуславский. — Т. 1. — С. 14.

Qagik (gürc. გაგიკი), yaxud Qaki – Şəki-Kaxeti hökmdarı. Mənbələrdə adı ilk dəfə 1037/1038-ci, sonuncu dəfə isə 1046-ci ildə baş vermiş hadisələrin təsvirində çəkilmişdir. XVIII əsr gürcü tarixçi-coğrafiyaşünası Vaxuşti Baqrationi səhvən, Böyük Kvirikenin 1039-cu ildə öldüyünü və həmin ildə də Qagikin hakimiyyətə gəldiyini göstərir. Lakin əslində Böyük Kvirike Tiflisin 1037/1038-ci il mühasirəsi zamanı artıq həyatda yox idi. Vaxuşti Baqrationiyə görə Qagik 1058-ci ilə qədər – ömrünün sonuna qədər hakimiyyətdə olmuşdur. Böyük Kvirikenin övladı olmadığı üçün onun ölümündən sonra hakimiyyətə bacısı oğlu Qagik keçdi. Böyük Kvirikenin başqa bacısının əri Aşot Marileli – Alazan çayının mənbəyi yaxınlığında yerləşən Marelisi qalasının sahibi də hakimiyyətə iddialı idi. Yuxarıda qeyd edilən Tiflisin 1037/38-ci il mühasirəsi isə “Kartli salnaməsi”nə görə Kürün sağ sahili tərəfdən gürcü çarı IV Baqratın (1027—1072), solsahildən – İsani qalası tərəfdən, Kaxeti çarı Qagikin “kaxetilərin və heretilərin” ordusu ilə şəhərə yaxınlaşması ilə başlamış və iki il davam etmişdir. Sonda IV Baqrat Tiflis hakimi Cəfər ibn Əli ilə sülh bağlamış, bundan sonra bəzi Kaxeti əyanlarını, o cümlədən hakimiyyətə iddialı olan Aşot Marilelini də öz tərəfinə çəkərək Kaxetiyə hücum etmişdir.

Qagik (gürc. გაგიკი), yaxud Qaki – Şəki-Kaxeti hökmdarı. Mənbələrdə adı ilk dəfə 1037/1038-ci, sonuncu dəfə isə 1046-ci ildə baş vermiş hadisələrin təsvirində çəkilmişdir. XVIII əsr gürcü tarixçi-coğrafiyaşünası Vaxuşti Baqrationi səhvən, Böyük Kvirikenin 1039-cu ildə öldüyünü və həmin ildə də Qagikin hakimiyyətə gəldiyini göstərir. Lakin əslində Böyük Kvirike Tiflisin 1037/1038-ci il mühasirəsi zamanı artıq həyatda yox idi. Vaxuşti Baqrationiyə görə Qagik 1058-ci ilə qədər – ömrünün sonuna qədər hakimiyyətdə olmuşdur. Böyük Kvirikenin övladı olmadığı üçün onun ölümündən sonra hakimiyyətə bacısı oğlu Qagik keçdi. Böyük Kvirikenin başqa bacısının əri Aşot Marileli – Alazan çayının mənbəyi yaxınlığında yerləşən Marelisi qalasının sahibi də hakimiyyətə iddialı idi. Yuxarıda qeyd edilən Tiflisin 1037/38-ci il mühasirəsi isə “Kartli salnaməsi”nə görə Kürün sağ sahili tərəfdən gürcü çarı IV Baqratın (1027—1072), solsahildən – İsani qalası tərəfdən, Kaxeti çarı Qagikin “kaxetilərin və heretilərin” ordusu ilə şəhərə yaxınlaşması ilə başlamış və iki il davam etmişdir. Sonda IV Baqrat Tiflis hakimi Cəfər ibn Əli ilə sülh bağlamış, bundan sonra bəzi Kaxeti əyanlarını, o cümlədən hakimiyyətə iddialı olan Aşot Marilelini də öz tərəfinə çəkərək Kaxetiyə hücum etmişdir.

II Kvirike (Şəki/Eretidə); IV Kvirike (Kaxetidə (gürc. კვირიკე IV )) – Şəki-Kaxeti hökmdarı. Mənbələrdə adı ilk dəfə 1082-ci ildə çəkilir və 1104-cü ildə vəfat etməsi göstərilir. XVIII əsr gürcü tarixçi-coğrafiyaşünası Vaxuşti Baqrationi isə səhvən II Kvirikenin 1084-сü ildən 1102-ci ilə qədər hakimiyyətdə olduğunu və 1102-ci ildə vəfat etdiyini göstərir. ХII əsr erməni tarixçisi Samuel Anesi 1082-ci il üçün Şəki çarı Kverikenin adını çəkir. “Çarlar-çarı Davidin həyatı” adlanan ХII əsr anonim gürcü mənbəsinə görə “Çarlar-çarı Davidin həyatı”na görə, Gürcü çarı IV David Zeda-Zedeni qalasını II Kvirikenin əlindən aldıqdan bir il sonra (1104) II Kvirike vəfat etmişdir. Zeda-Zedeni (Zedazeni) qalası Tiflisin şimalında idi və “Kartlis tsxovreba”nın XVI əsr redaktəsində (“Çariça Annanın siyahısı”) çar Davidin həmin qalanı 1003-cü ildə ələ keçirməsi göstərilir. == İstinadlar == == Ədəbiyyat == Мусхелишвили Д. Л. Из исторической географии восточной Грузии (Шаки и Гогорена). Тбилиси: Мацниереба. 1982.

Baxtrioni üsyanı (gürcücə:ბახტრიონის აჯანყება) — 1659-cu ildə Səfəvi ağalığına qarşı şərqi Gürcüstanda yerləşən Kaxetiya krallığında baş vermiş üsyandır. Üsyan üsyanın gedişatında baş vermiş əsas döyüş yerinin adı ilə Baxtrioni adlandırılmışdır. Baxtrioni qala adıdır. == Arxa plan == XVII əsrin ilk yarısında Kaxetiya kralı I Teymuraz illərdir davam edən və yerli əhalinin narazılığına səbəb olan Səfəvi ağalığına qarşı üsyana qalxdı. 1610-cu illərdə başlayan üsyanın gedişatında gürcülər səfəvilərin ilk hücumlarının qarşısını alsalar da, 1616-cı ildə Şahın özü Kaxetiyanı bir daha ələ keçirdi və oranın əhalisinin bir çoxunu İrana köçürdü və ya qətlə yetirdi. Növbəti illərdə, qızılbaş zadəganlar şərqi Gürcüstana qubernator kimi təyin edildilər və xeyli sayda Qızılbaş tayfa mənsubları orada yerləşdirildilər. Bununla Gürcüstanın tamamilə tabe etdirilməsi planlaşdırılırdı. 1630-cu illərdə səfəvilər Kaxetiyanı daha itaətkar Kartlinin tabeliyinə keçirməyə çalışdılar. Kartli hökmdarı islamı qəbul etmiş və şaha sadiqliyi ilə seçilən Rüstəm idi. Rüstəm özü də gürcü şahzadəsi idi.

I Təhmasibin Gürcüstan yürüşləri — Səfəvi imperiyasının ikinci hökmdarı olan I Təhmasibin indiki Gürcüstan ərazisində yerləşən Kartli və Kaxeti çarlıqlarını ərazilərinə həyata keçirmiş yürüşləri. Şah Təhmasibin mütəmadı olaraq maraqlandığı bölgələrdən biri də Gürcüstan idi. Bunun səbəbləri içərisinə indiki Gürcüstanın cənubu və indiki Ermənistan ərazilərini əllərində saxlayan Ustaclı tayfasının gücünü azaltmaq dursa da, digər bir məqam yağma idi. Əsasən xristian olan gürcü torpaqlarına hücumların çox zaman motivi cihad olurdu. Şah Təmasibin ilk yürüşü zamanı Tiflis yağmalanmış, onun kilsələri, gürcü zadəganların sərvətləri, uşaqları və arvadları qənimət olaraq ələ keçirilmişdi. Həmçinin sonda Tiflis, Golbad kimi şəhərlərin hakimləri şiəliyi qəbul etməyə məcbur olmuşlardı. Kartli kralı I Luarsab xilas olmağı bacarmış və Təhmasibin yürüşləri zamanı gizlənmişdir. İkinci yürüşün məqsədi gürcü torpaqlarında stabil qızılbaş hakimiyyətini təmin etmək idi. Yenə yağmalamalarla müşahidə edilən yürüş nəticəsində Kaxetiya kralı Levan tabe edilmiş və o, şaha tabe olacağı barədə and içmişdir. Amasiya sülhündən bir il əvvəl daha bir yürüş həyata keçirilmişdir.

Kartli–Kaxeti çarlığı — 19 yanvar 1762-ci ildə Kartli çarlığı ilə Kaxeti çarlığının Kaxeti çarı II İrakli tərəfindən birləşdirilməsi nəticəsində yaranmış dövlət. == Tarixi == Rusiyada səfərdə olan Kartli çarı II Teymuraz 8 yanvar 1762-ci ildə Sankt-Peterburqda vəfat etdi. Bundan sonra Kartli taxtını da ələ keçirən Kaxeti çarı, II Teymurazın oğlu II İrakli 19 yanvar 1762-ci ildə Kartli və Kaxetini birləşdirərək vahid Kartli-Kaxeti çarı oldu. === II İraklinin hakimiyyəti dövrü === 1762-ci ildə atasının ölümündən sonra Kartli-Kaxeti çarı elan olundu və 300 il sonra ilk dəfə iki Gürcü dövləti birləşdirildi. 1783-cü ildə Georgiyevsk traktatını imzalayaraq Rusiya imperiyası tərəfindən himayəyə alınmaq hədəfinə nail oldu. Lakin Ağa Məhəmməd şah Qacarın ordusunun hücumu qarşısında Rusiya ona kömək etmədi və Krtsanisi döyüşündə 5000 nəfərlik gürcü bölüyü 35000 əsgərdən ibarət Qacar ordusuna çox ağır şəkildə məğlub oldu. Yeni bir İran hücumunun qarşısını isə Qacarın öldürülməsi aldı. Ondan sonrakı il çar özü də vəfat etdi. Yohan Anton Güldenştedt yazır: Hazırda Yuxarı və Aşağı Kartli, Kaxetiya və Somxeti əyalətləri II İraklinin simasında vahid hökmdara sahibdirlər. ==== Avar xanı Ümmə xanın hücumu ==== Gürcülər Dağıstana Lekianoba deyirdilər.

Kartli–Kaxeti çarlığı — 19 yanvar 1762-ci ildə Kartli çarlığı ilə Kaxeti çarlığının Kaxeti çarı II İrakli tərəfindən birləşdirilməsi nəticəsində yaranmış dövlət. == Tarixi == Rusiyada səfərdə olan Kartli çarı II Teymuraz 8 yanvar 1762-ci ildə Sankt-Peterburqda vəfat etdi. Bundan sonra Kartli taxtını da ələ keçirən Kaxeti çarı, II Teymurazın oğlu II İrakli 19 yanvar 1762-ci ildə Kartli və Kaxetini birləşdirərək vahid Kartli-Kaxeti çarı oldu. === II İraklinin hakimiyyəti dövrü === 1762-ci ildə atasının ölümündən sonra Kartli-Kaxeti çarı elan olundu və 300 il sonra ilk dəfə iki Gürcü dövləti birləşdirildi. 1783-cü ildə Georgiyevsk traktatını imzalayaraq Rusiya imperiyası tərəfindən himayəyə alınmaq hədəfinə nail oldu. Lakin Ağa Məhəmməd şah Qacarın ordusunun hücumu qarşısında Rusiya ona kömək etmədi və Krtsanisi döyüşündə 5000 nəfərlik gürcü bölüyü 35000 əsgərdən ibarət Qacar ordusuna çox ağır şəkildə məğlub oldu. Yeni bir İran hücumunun qarşısını isə Qacarın öldürülməsi aldı. Ondan sonrakı il çar özü də vəfat etdi. Yohan Anton Güldenştedt yazır: Hazırda Yuxarı və Aşağı Kartli, Kaxetiya və Somxeti əyalətləri II İraklinin simasında vahid hökmdara sahibdirlər. ==== Avar xanı Ümmə xanın hücumu ==== Gürcülər Dağıstana Lekianoba deyirdilər.

Kaxeti diyarı (gürc. კახეთის მხარე) — Gürcüstan Respublikasının doqquz diyarından (gürcücə: მხარე) biridir. Tarixi və müasir elmi Azərbaycan mənbələrində bəzən Qaxet adıyla tanınır. İnzibati mərkəzi Telavi şəhəridir. Diyar Azərbaycan və Rusiya ilə həmsərhəddir. Kaxetinin cənubunda Keşiş dağ məbədi yerləşir. == İnzibati-ərazi bölgüsü == Kaxeti diyar səkkiz bələdiyyəyə bölünür (2014): Telavi bələdiyyəsi (ərazisi 1,094 km², əhalisi 58.350) Axmeta bələdiyyəsi (ərazisi 2,248 km², əhalisi 31.461) Qurcaani bələdiyyəsi (ərazisi 849 km², əhalisi 54.337) Kvareli bələdiyyəsi (ərazisi 1,000 km², əhalisi 29.827) Dedoplistsğaro bələdiyyəsi (ərazisi 2,531 km², əhalisi 21.221) Laqodexi bələdiyyəsi (ərazisi 890 km², əhalisi 41.678) Saqareco bələdiyyəsi (ərazisi 1,515 km², əhalisi 51.761) Sığnaq bələdiyyəsi (ərazisi 1,251 km², əhalisi 29.948) == Tarixi == VIII əsrdən başlayaraq Kaxeti müstəqil feodal knyazlıq olmuşdur. XI–XII əsrlərdə o, çar Qurucu Davidin səyləri nəticəsində birləşmiş Gürcüstan çarlığının tərkibidə girmişdir. Gürcüstan çarlığının süqutundan sonra Kaxeti 1460-cı illərdə yenidən müstəqil olub yerli çar tabeliyində kiçik dövlət kimi mövcudluğunu davam eləmişdir. 1762-ci ildə Kaxeti çarlığı qonşu Kartli çarlığı ilə birləşmiş, Kaxetinin paytaxtı Telavi yeni birləşmiş Kartli-Kaxeti çarlığının paytaxtı olmuşdur.

Kaxeti çarlığı — Kaxeti ərazisində 1465-ci ildə yaranmış feodal dövləti. Gürcü krallığının parçalanmasından sonra VIII Georgi tərəfindən yaradılmışdı. Dəfələrlə Kartli çarlığı ilə birləşmiş və ya Səfəvilər tərəfindən birbaşa idarə olunmuşdur. II İrakli dövründə Kaxetiya krallığına birləşdirilərək yeni Kartli-Kaxetiya krallığının tərkibinə daxil olmuşdur.

Kaxeti çarlığı — Kaxeti ərazisində 1465-ci ildə yaranmış feodal dövləti. Gürcü krallığının parçalanmasından sonra VIII Georgi tərəfindən yaradılmışdı. Dəfələrlə Kartli çarlığı ilə birləşmiş və ya Səfəvilər tərəfindən birbaşa idarə olunmuşdur. II İrakli dövründə Kaxetiya krallığına birləşdirilərək yeni Kartli-Kaxetiya krallığının tərkibinə daxil olmuşdur.