Kolumbiya

Kolumbiya (isp. Colombia), rəsmi adı Kolumbiya Respublikası (isp. República de Colombia [reˈpuβlika ðe koˈlombja]) — Cənubi Amerikada dövlət. == Etimologiya == Kolumbiya sözü Xristofor Kolumbun adı ilə bağlıdır (italyanca: Cristoforo Colombo; ispanca: Cristóbal Colón). Kolumbiya İspan ağalığına qarşı vuruşduğu bir anda ölkədə 1812-1814 ci illərdə Birinci Kolumbiya vətəndaş müharibəsi baş verir. 1819-cu ildə Böyük Kolumbiya Respublikası elan olundu. Bu respublikaya Venesuela general-qubernatorluğu və Yeni Qranada vitse-krallığı (indiki Kolumbiya, Panama, Venesuela və Ekvador) daxil idi. 1835-ci ildə Venezuela və Ekvador vahid dövlətdən ayrıldıqdan sonra, qalan ərazidə Yeni Qranada Respublikası yaradıldı. 1858-ci ildə Yeni Qranadanın adı rəsmən dəyişdirilərək Qranada Konfederasiyası adlandırılır, 1863-cü ildə Birləşmiş Kolumbiya Ştatları və nəhayət 1886- ildəki konsitutsiyanın qəbulu ilə indiki adı - Kolumbiya Respublikası oldu. == Tarixi == === Koloniyalar === XVI əsrdən etibarən ispanlar Cənubi Amerikada, o cümlədən indiki Kolumbiya ərazisində koloniyalar qurmağa başladı.

Columbia Kosmik Gəmisi kosmosa çıxan ilk kosmik gəmidir. İlk tapşırığında gəmidə yalnız 2 nəfər astronavt idi. Bu iki astronavtın adları John W. Yanq və Robert L. Ciripendi. İlk uçuş (STS-1) tapşırığında 2 astronavt kosmik yürüyüş etmişdir. İlk uçuş tarixi 12 aprel 1981 -ci ildir. Nasazlıq səbəbəindən geri dönuş zamanı (1 fevral 2003) partlayış baş vermişdir.

Kolumbiya Prezidenti (TBD) — Kolumbiyanın ali dövlət vəzifəsi. Kolumbiya Prezidenti dövlətin başçısı hesab olunur. Kolumbiya Prezidenti, vəzifəyə seçim yolu ilə təyin olunur. Kolumbiya vətəndaşları seçim yolu ilə bir nəfəri dörd il müddətinə Kolumbiya Prezidenti vəzifəsinə seçir. Kolumbiya Prezidenti seçilən şəxsin səlahiyyət müddəti seçildiyi il avqustun 7-də başlayır və dörd il sonra başa çatır. 2018-ci il avqustun 7-dən Kolumbiya Prezidentinin səlahiyyətlərini İvan Duqe icra edir. Onun səlahiyyət müddəti 2022-ci il avqustun 7-də başa çatır. == Tarixi == == Prezidentin səlahiyyətləri == == Seçilmə qaydaları == === Prezidentin səlahiyyət müddəti === Kolumbiya Konstitusiyasında qeyd olunub: Kolumbiya Konstitusiyasında qeyd olunub: === Prezidentin andiçmə mərasimi === Kolumbiya Prezidenti seçilən şəxsin andiçmə mərasi avqustun 7-də baş tutur. Latviya Prezidenti seçilən şəxsə andiçmə mərasimi zamanı Kolumbiya Prezidentinin qurşağı təqdim edilir. Andiçmə mərasimi zamanı Kolumbiya Prezidenti seçilən şəxs sağ əlini ürəyinə qoyur və aşağıda olan andı qəbul edir: == Prezidentin rəmzləri == === Kolumbiya Prezidentinin bayrağı === == Prezidentin iqamətgahları == Kolumbiya Prezidentinin rəsmi iqamətgahı Narinio Evidir.

Kolumbiya (isp. Colombia), rəsmi adı Kolumbiya Respublikası (isp. República de Colombia [reˈpuβlika ðe koˈlombja]) — Cənubi Amerikada dövlət. == Etimologiya == Kolumbiya sözü Xristofor Kolumbun adı ilə bağlıdır (italyanca: Cristoforo Colombo; ispanca: Cristóbal Colón). Kolumbiya İspan ağalığına qarşı vuruşduğu bir anda ölkədə 1812-1814 ci illərdə Birinci Kolumbiya vətəndaş müharibəsi baş verir. 1819-cu ildə Böyük Kolumbiya Respublikası elan olundu. Bu respublikaya Venesuela general-qubernatorluğu və Yeni Qranada vitse-krallığı (indiki Kolumbiya, Panama, Venesuela və Ekvador) daxil idi. 1835-ci ildə Venezuela və Ekvador vahid dövlətdən ayrıldıqdan sonra, qalan ərazidə Yeni Qranada Respublikası yaradıldı. 1858-ci ildə Yeni Qranadanın adı rəsmən dəyişdirilərək Qranada Konfederasiyası adlandırılır, 1863-cü ildə Birləşmiş Kolumbiya Ştatları və nəhayət 1886- ildəki konsitutsiyanın qəbulu ilə indiki adı - Kolumbiya Respublikası oldu. == Tarixi == === Koloniyalar === XVI əsrdən etibarən ispanlar Cənubi Amerikada, o cümlədən indiki Kolumbiya ərazisində koloniyalar qurmağa başladı.

Kolumbiya Universiteti (ing. Columbia University) — ABŞ-nin Nyu-York şəhərinin Manhetten bölgəsində yerləşən özəl ali təhsil müəssisəsi. Universitet Sarmaşıq Liqasının üzvüdür. == Məşhur məzunlar == Barak Obama – Amerika Birləşmiş Ştatlarının Prezidenti Teodor Ruzvelt – Amerika Birləşmiş Ştatlarının 26-cı Prezidenti Mixeil Saakaşvili – Gürcüstan Prezidenti Salome Zurabişvili — Gürcüstan Prezidenti Tomas Hendrik İlves – Estoniya Prezidenti Madlen Olbrayt – ABŞ-nin keçmiş dövlət katibi Əbdül Zahir – Əfqanıstanın Baş naziri Martin Çalf – kimyaçı, Nobel mükafatı laureatı Robert Qrabs – kimyaçı, Nobel mükafatı laureatı Con Mather – fizik, Nobel mükafatı laureatı Ceyms Hekman – iqtisadçı, Nobel mükafatı laureatı Robert Mandell – iqtisadçı, Nobel mükafatı laureatı Edmund Felps – iqtisadçı, Nobel mükafatı laureatı Riçard Aksel – həkim-psixoloq, Nobel mükafatı laureatı Orxan Pamuk – türk yazıçı, Nobel mükafatı laureatı == Reytinqi == == Mənbə == Lamiyə Əliyeva, Dünya universitetləri: Kolumbiya Universiteti Arxivləşdirilib 2014-09-09 at the Wayback Machine, "Azərbaycan müəllimi" qəzeti, 23.10.2009, № 41.

Kolumbiya bayrağı — Kolumbiyanın Dövlət bayrağı

Kolumbiya burnu (ing. Cape Columbia) — Kanadanın ən ucqar şimal nöqtəsi. Burun Elsmir adasının şimalında, Linkoln dənizinin sahilində yerləşir. Burun ilk dəfə 1876-cı ildə britaniyalı dənizçilər Pelqam Aldriç və Corc Ners tərəfindən aşkar edilmişdir. Burun Şimal qütbündən 769 km məsafədə yerləşir. Qrenlandiya istisna qütbə ən yaxın quru sahəsi hesab edilir. Kolunmiya burnu ilə Kanadanın ən ucqar cənub nöqtəsi Midl adası arasında məsafə 4640 km-dir. == Mənbə == Corc Ners (1878). Narrative of A Voyage to the Polar Sea in H. M. Ships 'Alert' and 'Discovery'. London: Sampson Low, Marston, Searle, & Rivington.

Vaşinqton, Kolumbiya Dairəsi (ing. Washington, D.C.) — Amerika Birləşmiş Ştatlarının paytaxtı və federal dairəsidir. Rəsmi adı Kolumbiya Dairəsi (ing. district of Columbia, qısaldılmış şəkildə D.C., "Di-Si"). Ölkənin şimal-qərbindəki eyniadlı ştatla qarışdırmamaq üçün amerikalılar danışıq dilində şəhəri adətən "Di Si" və yaxud "Vaşinqton Di Si" adlandırırlar == Tarixi == Paytaxt salınması üçün Potomak çayı sahilini ölkənin ilk prezidenti Corc Vaşinqton seçib və şəhərin əsası 1790-cı ildə qoyulub. 1800-cü ildə Vaşinqton rəsmən Birləşmiş Ştatların paytaxtı elan olunub. == Xüsusiyyətləri == Dünyanın paytaxt şəhərləri ilə müqayisədə bu şəhərin bir neçə xüsusiyyəti var. Vaşinqton məhz paytaxt funksiyasını yerinə yetirmək üçün salınan şəhərdir. Bundan başqa, məlum olduğu kimi, hələ şəhər salınarkən əldə edilmiş ümumi razılığa əsasən, Vaşinqtonda Konqres binasından hündür bina tikməyə icazə verilmir. Bu qadağının məqsədi ölkədə Konqresin və qanunların hər şeydən uca olduğunu göstərməkdir.

Bİrləşmiş Kolumbiya Ştatları (Kolumbiya və Panama) və Ekvador müharibəsi 1863-cü illin 6 - 30 dekabra davam etmişdir.İki ölkə İspaniya ağalığı dövründə Yeni Qranada vice krallığına aid idi.1819-1831-ci illərdə iki ölkə Böyük Kolumbiya dövlətinin tərkibində idi. == Tarixi == İki dövlət arasında dəfələrlə sərhədlə bağlı anlaşılmazlıqlar baş vermişdir.Ekvador prezidenti Qabriel Qarsia Morena ölkənin ərazi dil baxımından birləşdirilməsi xətdini tutur.Bu siyasətin bir qolu kimi millətçiliyin müclənməsinə fikir artırılır. Yerli liberallar isə kilsəni sosial və siyasi inşafa əsas maneə olmasını bildirirdilər.Kolumbiyalı liberal prezident Tomas Sipriona de Moskera Ekvador liberallarına yardım edəcəyini bildirir.1863-cü ildə Moskera Böyük Kolumbiyanın Ekvaorla birləşməsini istəyirdi.Bu məqsədlə Morenanı sərhədə çağırır.Morena isə görüşə gəlmir.Bundan sonra Mosker sərhədə 4000-lik qoşun yerləşdirir.Buna cavab Morenada 6000 qoşun Xuan Xose Floresin(1-ci prezident) başçılığı bölgəyə göndərilir.6 dekabrda Kuaspada iki ordu toqquşur.Döyüşdə Ekvador ordusu 1500 itki və 2000 əsir verir.Kolumbiya ordusu Ekvadora doğru irrələyərək İberra şəhərini tutur.Bundan sonra münaqişə tərəfləri atəşkəs elan etməsinə razı olur. 30 dekabrda imzalanmış sülh müqaviləsini imzalayırlar.Şərtlərinə əsasən müharibədən əvvəl ki,vəziyyət bərpa edilir. == Ehtimallar == Belə bir fərziyə var ki, Kuapsadakı ilk məğlubiyyətdən sonra Morena Danışıqsız təslim olmanı qəbul edir. Hakimiyyətin verdiyi rəsmi məlumata görə:Kolumbiyanın qalib olan vəziyyətdə bu müqaviləyə qol çəkməsinin səbəbi Morenanın yeni güclü ordunun yaradılması haqqındakı qərarı idi.

Kolumbiya Konservativ Partiyası (isp. Partido Conservador Colombiano) həmcinin S partiyası kimi də tanınır. Kolumbiyada XIX əsrdə mövcud olmuş iki əsas partiyadan biri olmuşdur. Partiyanın əsası 1848-ci ildə qoyulmuşdur. Partiyanın proqramı 1849-cu ildə təstiqlənmişdir. Əsası Mariano Ospina və Xose Eysebio Koro tərəfindən qoyulmuşdur. İlk əvvəl partiya Kolumbiya Liberal Partiyasına rəqib olaraq yaradılmışdır. 1948-ci ildə iki partiya arasında 10 il sürən münaqişə baş verir. Bu münaqişə tarixə La Violensiya müharibəsi kimi düşür.1957-ci ildə Konservativlər və Liberallar arasında ümumi razılığa gəlinərək barışıq elan edilir və Milli Cəbhə yaradırlar. Bu birlik Ölkəni 12 il idarə edir.

Kolumbiya Liberal Partiyası (isp. Partido Liberal Colombiano) — Partiya həm də (<<L>>) kimi tanınır. Bu partiya XIX əsrdə Kolumbiya Konservativ Partiyası ilə birlikdə ölkənin iki əsas partiyası olmuşdur. Liberallar sosial-internasional qrupuna aiddir. Partiyanın əsası 1848-ci ildə qoyulmuşdur. İlk əvvəl partiya Konservatlar əlehinə fəaliyyət göstərirdi. Bu iki partiya arasında 1948-ci ildə münaqişə baş verir ki, bu da tarixə La Violensiya müharibəsi kimi düşür. 1958-ci ildə iki partiya arasında barışıq sazışı imzalanır və "Milli Cəbhə" yaradırlar. == Fəaliyyəti == Partiyanın nümayəndəsi Ernesto Samper Pisano 1994-1998 ci illərdə ölkəni idarə edir. 2002-ci ildə ölkə prezidenti Alvaro Uribe seçilir ki, oda nə Liberalardan və nə də Konservatlardan deyildi.

Kolumbiya Xarici İşlər Nazirliyi (isp. Ministerio de Relaciones Exteriores) — Kolumbiyanın beynəlxalq əlaqələrindən məsul olan, Kolumbiya icra hakimiyyəti orqanıdır. Xarici diplomatik nümayəndəliklər vasitəsilə xaricdə dövlətini təmsil etdiyi məsələlər ilə bağlı xarici siyasətin formalaşdırılmasına nəzarət edir.

Amasonas (isp. Amazonas) — Kolumbiyanın departamentlərindən biri və Amazon çayı adına əsasən adlandırılmışdır. Ölkənin cənubunda yerləşən Amasonas, şərqdə Braziliya, cənub-qərbdə Peru ilə sərhəddir. İnzibati mərkəzi - Letisiya şəhəri. == İqtisadiyyatı == Amasonasda əsasən kənd təsərrüfatı, balıqçılıq və turizm sahəsi mühüm rol oynayırdı.

Armeniya — Kolumbiyada yerləşən şəhər, Kindio departamentinin inzibati mərkəzidir. 1999-cu il 25 yanvarda şəhərin əhəmiyyətli bir hissəsi 6,2 bal gücündə bir zəlzələ ilə məhv oldu. 1230 insan məhv oldu, 200 000 ailə isə evsiz qaldı.

Böyük Kolumbiya (isp. Gran Colombia) və ya Kolumbiya Respublikası (isp. República de Colombia) – Venesuela, Yeni Qranada Respublikası və Ekvatorun müasir ərazilərini əhatə etmiş dövlət. Dövlətin quruçusu Simon Bolivar, Latın Amerikasında yaşayan yerli xalqları, vahid şəkildə birləşdirmək məqsədilə BKR adlı dövlət yaratmışdır. Dövlətin qurulmasına qarşı çıxan İspaniya dərhal hərbi müdaxiləyə başlamışdır. 1819-cu ilə qədər davam edən silahlı mübarizənin sonunda, Simon Bolivar qalib gəlmiş və üç dövlətin birləşməsindən yaranan Böyük Kolumbiya Respublikasının müstəqilliyini rəsmən elan etmişdir. Dövlətin ilk prezidenti olan Simon Bolivara BKR-in ən yüksək mükafatı Libertador (Xilaskar) ordeni verilmişdir. Birliyə daxil olan Venesuelanın digər iki dövlət üzərində üstünlük əldə etmək istəməsi, tərəflər arasında fikir ayrılığına səbəb olmuşdur. 1830-cu ildə Venesuela, Yeni Qranada Respublikası və Ekvadorun formalaşması ilə Böyük Kolumbiya Respublikasının fəaliyyətinə fikir ayrılığı səbəbindən son qoyulmuşdur.

Kartexena (isp. Cartagena de Indias) — Kolumbiyanın beşinci böyük şəhəri, Bolivar departamentinin inzibati mərkəzi, Karib dənizinin sahilində iri liman şəhəri hesab edilir. == Tarixi == === XVI-XVII əsrlərdə === İspanların gəlməsindən qabaq, bugünkü Kartexena bölgəsi Karib və Araşakan dillərini danışan, məşğuliyyətləri balıqçılıq, yığıçılıq və ibtidai kənd təsərrüfatı olan hind tayfaları tərəfindən məskunlaşmışdı. == İqtisadiyyatı == Kartaxena ölkənin üçüncü ən mühüm (Boqota və Medellin) iqtisadi mərkəzi olan müasir çeşidli iqtisadiyyata malikdir. Əsas sənaye sahələri: Turizm (Kolumbiyanın əsas turizm yerləri) Sənaye (ilk növbədə petrokimya, neft emalı, tikinti materialları istehsalı) Xidmətlər və ticarət Logistika (Kolumbiya əsas limanı) İnşaat Şəhərdə və ətrafında imtiyazlı vergi rejimi və gömrük administrasiyası olan bir neçə pulsuz iqtisadi zona mövcuddur. == Həmçinin bax == Kolumbiyanın inzibati bölgüsü Barrankilya Yopal Tunxa Popayan Valyedupar == İstinadlar == == Xarici keçidlər == La guía más completa de Cartagena de Indias This Is Cartagena Mapa de los principales barrios de Cartagena: Bocagrande, Castillogrande, Laguito, Centro, Pie de la Popa, Manga, Condominio Brisas del Mar. Fiestas de Nuestra Señora de La Candelaria en Pie de la Popa. Exposición virtual sobre Cartagena de Indias en el Centro Virtual Cervantes. Mapa de la Ciudad y la Bahía de Cartagena de Indias desde 1735.

Kolumbiya (Nuna və ya Hadsonlend) — Eramızdan 2,5–1,6 milyard əvvəl paleoproterozoy erasında mövcud olmuş ilk hipotik qitələrdən biridir. Təxminən eramızdan 1,6–1,2 milyard il əvvəl müxtəlif superqitələrə parçalanmışdır.

Pasto (isp. Pasto) — Narino departamentinin paytaxtı, şəhərin əsası 1539-cu ildə ispanyalı Atris tərəfindən qoyulmuşdur. Pasto şəhəri İspaniya konkistadoru Sebastian de Belalcázar tərəfindən 1537-ci ildə qurulub. 1539-cu ildə başqa bir İspaniya konkistadoru Atris şəhəri cari yerinə köçürmüş və onu "San Xuan de Pasto" adlandırmışdı. Pasto şəhərinin iqtisadiyyatının inkişaf etməsinin əsas səbəblərindən biri italyan əsilli Qvido Buçelinin fəaliyyəti idi. Şəhər müstəmləkə dövründən bəri inzibati, mədəni və dini mərkəzi şəhər olmuşdur. Buna görə də şəhər Kolumbiyanın müqəddəs şəhəri hesab edilirdi. İspaniyaya qarşı Müstəqillik Savaşları zamanı Pasto realist bir şəhər idi. Partiya bu siyasi mövqeyə görə və coğrafi mövqeyindən ötrü müstəqillik qazandıqdan sonra, Pasto Kolumbiyanın qalan hissəsindən uzun müddət təcrid olunmuşdu. Kolumbiyanın inzibati bölgüsü Tunxa Monteriya Mokoa Florensiya (Kaketa) İnirida San Xose del Quavyare Alcaldía de San Juan de Pasto Portal de turismo y Cultura del Municipio de Pasto.

Vaşinqton — şəxs adı və soyadı. Bu adı olan tanınmış şəxslər Vaşinqton İrvinq — Amerika yazıçısı, qısa hekayələr müəllifi, esseist, bioqraf, jurnal redaktoru və diplomat. Bu soyadı olan tanınmış şəxslər Corc Vaşinqton — ABŞ-nın dövlət xadimi, ABŞ-nin ilk Prezidenti (1789–1797). Marta Vaşinqton — ABŞ siyasətçisi, 1-ci Prezidenti Corc Vaşinqtonun həyat yoldaşı. Yaşayış məntəqələri Vaşinqton şəhəri — Amerika Birləşmiş Ştatlarının paytaxtı. Vaşinqton ştatı — Amerika Birləşmiş Ştatlarında ştat. Mərkəzi Olimpiya şəhəridir. Vaşinqton (dairə, Pensilvaniya) Digər Vaşinqton Post (qəzet) — ABŞ-də qəzet.

Kolumbiya yüksək şəhərləşmiş ölkədir və əhalinin 70%-i böyük şəhərlərdə yaşayır. Sonuncu əhalinin siyahıyaalınması 2005-2006-cı illərdə aparılıb və daha sonra məşğulluq və əhalinin miqrasiyası ilə bağlı məlumatlar əsasında statistik hesablamalar Milli Statistika Departamenti (DANE) tərəfindən aparılıb. == Siyahı == == İstinadlar == == Xarici keçidlər == Vikianbarda Cities in Colombia ilə əlaqəli mediafayllar var.

Azərbaycan–Kolumbiya münasibətləri — Azərbaycan Respublikası ilə Kolumbiya Respublikası arasındakı mövcud ikitərəfli əlaqələr. == Diplomatik əlaqələr == İki ölkə arasında diplomatik əlaqələr 1994-cü ilin dekabr ayının 13-də qurulmuşdur. Hələlik iki ölkə arasında səfirlik səviyyəsində rəsmi münasibətlər yaradılmamışdır, lakin iqamətgahı başqa ölkədə olmaqla Azərbaycan Respublikasının Kolumbiya Respublikasında fövqəladə və səlahiyyətli səfiri var. Belə ki, Azərbaycan Respublikasının Meksika Birləşmiş Ştatlarındakı səfiri, həmçinin Kolumbiya Respublikasına da akkreditə olunmuşdur. == Parlamentlərarası əlaqələr == Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisində Azərbaycan-Kolumbiya parlamentlərarası əlaqələr üzrə işçi qrupu fəaliyyət göstərir. 4 mart 2016-cı il tarixindən Əsabil Qasımov işçi qrupunun rəhbəridir.

Birləşmiş Kolumbiya Ştatları (isp. Estados Unidos de Colombia).Ölkə Mərkəzi və Cənubi Amerika regionunda yerləşirdi.XIX-əsrin ikinçi yarısında mövcud olmuş dövlət. == Tarixi == 1863-ci ildə Qranada Konfederasiyası dağılır.Konfederasiyasının dağılması 1860-1862 ci illərdəki vətəndaş müharibəsi baş verir.Buna səbəb konservantların mərkəzlışdirmə siyasəti olurki liberallar buna kəskin etirazını bildirərək konstutsiyanın kobud şəkildə pozulduğunu bildirirlər.1862-ci ildə Yeni Qranada Respublikası keçmiş prezidenti Tomas Sipriona de Moskera konfederasiya prezidentini həbs edərək ,özünü prezident elan edir və paytaxtı Boqotaya köçürür.Müvqqəti hökumət təkil edilir,konfederasiya Birləşmiş Yeni Qranada Ştatlarına (isp. Estados Unidos de Nuvea Grandi)çevrilir.Vətəndaş müharibənin bitməsini rəsmiləşdirmək üçün Rioneqroda konfrans təkil edilir və bunun nətiçəsində konstutsiya təstiqlənır.Bu konstutsiyaya görə ölkə Birləşmiş Kolumbiya Ştatları adlanır.Mərkəzi hökumətin hərbi və siyasi səlahiyyətlərinin azaldılması konstutsiyada öz əksini tapırdı.Bununda nətiçəsində vətəndaş münaqişələrinin girdabına yuvarlanır.Ən güçlüsü 1875-1877 ci illərdə vətəndaş müharibəsinə çevrilir.1886-cı ildə prezident Rafael Nunesin təziqi ilə yeni konstutsiya yaradılır.Federasiya ləğv edilərək mərkəzləşdirmə həyata keçirilir və ölkə Kolumbiya Respublikası adlandırılır.

Böyük Kolumbiya (isp. Gran Colombia) və ya Kolumbiya Respublikası (isp. República de Colombia) – Venesuela, Yeni Qranada Respublikası və Ekvatorun müasir ərazilərini əhatə etmiş dövlət. Dövlətin quruçusu Simon Bolivar, Latın Amerikasında yaşayan yerli xalqları, vahid şəkildə birləşdirmək məqsədilə BKR adlı dövlət yaratmışdır. Dövlətin qurulmasına qarşı çıxan İspaniya dərhal hərbi müdaxiləyə başlamışdır. 1819-cu ilə qədər davam edən silahlı mübarizənin sonunda, Simon Bolivar qalib gəlmiş və üç dövlətin birləşməsindən yaranan Böyük Kolumbiya Respublikasının müstəqilliyini rəsmən elan etmişdir. Dövlətin ilk prezidenti olan Simon Bolivara BKR-in ən yüksək mükafatı Libertador (Xilaskar) ordeni verilmişdir. Birliyə daxil olan Venesuelanın digər iki dövlət üzərində üstünlük əldə etmək istəməsi, tərəflər arasında fikir ayrılığına səbəb olmuşdur. 1830-cu ildə Venesuela, Yeni Qranada Respublikası və Ekvadorun formalaşması ilə Böyük Kolumbiya Respublikasının fəaliyyətinə fikir ayrılığı səbəbindən son qoyulmuşdur.

Kolumbiya çayı dərəsi — ABŞ-nin Sakit okeanın şimal-qərbindəki Kolumbiya çayının kanyonu. ABŞ-nin Sakit okeanın şimal-qərbindəki Kolumbiya çayının kanyonudur. Məşhur istirahət məkanı olan dərə Kolumbiya çayı dərəsi Milli Scenic Ərazisi kimi federal qorunan statusa malikdir və Kolumbiya Çay dərəsi Komissiyası və ABŞ Meşə Xidməti tərəfindən idarə olunur. == Təsvir == Kolumbiya çayı, Kaliforniyanın şimalında Klamat və Pit çayı və Britaniya Kolumbiyasının cənubunda Fraser çayı Cascade silsiləsinin şərq tərəfindəki su hövzələrini Sakit Okeanla birləşdirən yeganə dörd çaydır. Hər çay Cascades vasitəsilə dərə yaratmışdır. Dərə yalnız 80 mil (130 km) məsafədə mülayim yağış meşələrindən quru çəmənliklərə keçir. Qərbdə mülayim yağış meşələri əraziləri, meşələr böyük yarpaqlı ağcaqayınlar, Duqlas küknarları və qərb hemlokları ilə örtülmüşdür. Keçid zonasında (Hud çayı və Dalles arasında) bitki örtüyü Oreqon ağ palıdına, ponderosa şamına və pambıq ağacına çevrilir. Şərq ucunda meşələrdən sonra geniş çəmənliklər görünür. Dərə gəzinti, velosiped sürmək, görməli yerləri gəzmək, balıq tutmaq və su idmanı üçün məşhur yerdir.

Kolumbiya (ing. Columbia) — ABŞ-nin Cənubi Karolina ştatının paytaxtı. 2020-ci il siyahıyaalınmasına görə 136.632 nəfər əhalisi olan bu şəhər ştatın ikinci ən sıx məskunlaşılan şəhəridir.

Birinci Kolumbiya və Peru müharibəsi – 1828-1829-cu illərdə Peru və Böyük Kolumbiya Respublikası arasında baş vermiş müharibə. == Tarixi == 1563-cü ildə Peru vice krallığı nəzdində Kito kral andiensiası yaradılır.1717-ci ildə Yeni Qranada krallığa verilir.Bu dövrdə dəqiq xəritələr olmaması və az məskunlasmış ərazilərə marağın olmaması səbəbindən bölgələr arasında sərhədlər təxmini olaraq müəyyənləşirdi.Kral fərmanı ilə 1802-ci ildən Maynas ərazisi Peru vice krallığının hərbi nəzarətinə verilir amma bu fərmanda ərazinin inzibati cəhətdən krallığa aid olub-olmaması bildirilmirdi.1803-cü ildə buna bənzər Quayagil ərazisini Limaya verilməsi də dəqiq müəyyən edilmirdi. Cənubi Amerika regionun İspan ağalığına qarşı müharibə aparan Simon Bolivar <<Uti prossidetis jurris>> şərtini irəli sürürdü.Bu İspan hakimiyyəti dövründə mövcud olan inzibati ərazi vahidləri çərçivəsində müstəqil dövlətlərin ərazi sərhədlərinin təsdiqi prinsipini özündə ehtiva edirdi.Bu da mövcud və dəqiq olmayan sərhədlərlə əlaqədar münaqişələrə səbəb olurdu.Peru bunu əsas gətirərək öz ərazisini Şimal və Şərq istiqamətdə düzəltmək istəyirdi. Carkasa kral audensiyası əvvəl Peru vice krallığına aid idi.1776-ci ildə bu ərazi Pio-de-la Plata vice krallığına verilir.Tarixi cəhətdən bu ərazi <<Yuxarı Peru>> adlanır və buradan Limaya məsafə daha yaxın idi nəyinki Buenos-Ayresə.1826-cı ildə ərazidə Boliviya dövləti yaranır.Boliviyanın Peruya birləşməsi fikri daha da geniş yayılır. 1827-ci ildə Cukisokedə üsyan baş verir və perulular dərhal bundan istifadə edirlər.Ordu Avqustina Qamarri başda olmaqla Boliviyaya hücum edir.18 may 1828 ordu La Pasa daxil olur və prezidenti Sukre istefa verməli olur. == Müharibənin başlaması == Boliviyadakı hadisələrdə xəbər tutan Simon Bolivar 3 iyun 1828-ci ildə Peruya müharibə elan edərək Sukreni Kolumbiya ordusuna komandan təyin edir.Buna cavab olaraq Peru prezidenti Xose-de-la Mar Böyük Kolumbiyaya müharibə elan edərək ordunun və donanmanı hazır vəziyyətə gətirilməsi haqqında əmr verir.Avqust ayında Peru donanması dənizə cıxaraq Kolumbiyanın Quayagil limanını mühasirəyə alır.19 yanvar 1829-cu ildə səhəri ələ keçirirlər.Peru ordusu 3fevral 1829-cu ildə Loha şəhərini də tutmağa müvəffəq olur.Bununla belə Kolumbiya ordusu başda Sukre və Flores peruluları Kuenki rayonunda məğlub edir.Peru ordusunun Quayagilə dənizdən edilən hücüm qurudan dəstək yeriləməsi şəhərin Perulular tərəfindən tutulması əhəmiyyətsiz idi.Bununla belə Maynas və Xaen ərazilərinə irrələyə bilinmədi.Bundan sonra aktiv hərbi əməliyyatlar demək olarki olmur. Bu ərəfədə Peruda hərbi cevriliş olur və hakimiyyətə Qamarra gəlir.Sülh danışıqları başlayır.Miron konvesiyasına görə dövlət sərhədlərinin bərpası haqqında qərar verilir.Bu vice krallıqların sərhədləri cərcivəsidə həll edilir ki,sərhədlərin dəqiqləşdirilməməsi hələ də qalırdı. == Nəticə və sonrakı vəziyyət == 10 iyul 1829-cu ildə Piur sülh anlaşması imzalanır.Bu anlaşmaya əsasən Quayagil ərazisi Kolumbiya torpağı olaraq təsdiqlənir.<<Uti prossidetis juris>> prinsipi əsas götürülsədə yerli şəraitə uyğun hərəkət etmək də bu anlaşmada öz əksini tapmışdı.Belə ki,hər iki dövlət sərhədlərin dəqiləşdirilməsi ücün ümumi komisiya yaradılmasına qərar verirlər. 1831-ci ildə Böyük Kolumbiya dövləti ləğv edilir və yerində Venesuela,Ekvador və Yeni Qranada Respublikası yaradılır.Peru bunda istifadə edərək varlığına son qoyulmuş dövlətlə imzalanmış bütün müqavilələrin ləğv edildiyini bildirir(Venesuela,Ekvador və Yeni Qranadanın bu dövlətin varisi olmasını qəbul etmir).Peru ərazi iddialarına başlayır.

Kolumbiya 2018 Qış Olimpiya Oyunlarında 3 idman növü üzrə 4 idmançı ilə təmsil olunacaqdır. Bu ölkənin artıq ikinci Qış olimpiya oyunlarındakı çıxışıdır. == Millinin tərkibi == == Kanki ilə qaçış == Kecən dəfəki olimpiya yarışmaları ilə müayisədə bu idman yarışlarında dəyişikliklər baş vermişdir. Bura mass-start əlavə edilmişdir ki, burada idmançılar 16 dövrə vururlar. Həmcinin 1994-cü ildən bəri ilk dəfə olaraq kanki srənlər 500 m məsafəni 1 dəfə qət edəcəklər. Kvotalar 2017/2018 illər dünya kubokuna əsasən müəyyən edilir. Bu yarışma əsasında siyahı tərtib edilmişdir. Kolumbiyaya bu idman növündə ilk lisenziyanı Pedro Kausil qazanmışdır. Bir həftə sonra isə Laura Qomes ikinci lisenziyanı qazanır. Bu cənubi Amerika tarixində bir ilkdir.

Kolumbiya milli futbol komandası — Kolumbiyanı beynəlxalq futbol turnirlərində təmsil edən milli futbol komandası.

Kolumbiya vətəndaş müharibəsi (1851) Münaqişə Yeni Qranada Respublikasında baş vermişdir.Müharibə tərəfləri Liberallar və Kolumbiya Konservativ Partiyası olmuşdur. 1851-ci ilin 22 may -10 sentyabr zaman kəsiyini əhatə edir. == Müharibədən öncəki vəziyyət == 1851-ci ildəki seçgilərdə Liberal Xose İlqario lopes qalib gəlir.O öz vəzifəsində Tomas Kiprian Moskeranı əvəzləyir.Kolumbiya Liberal Partiyası avropasayağı inqilabi hərəkatı Yuxarıların müharibəsində məğlub olurlar.Moskera onları əhv edirki bunun nəticəsində Liberallar öz güclərini bərpa edirlər.Liberallar hakimiyyətə qəldikdən sonra islahatlar həyata keçirməyə başlayırlar.Bu islahatlar Konservanların etirazına səbəb olur.İslahatlar kilsə əlehinə yönəlmişdi.18 may 1850-ci ildə iezuitlər ölkədən qovulur.1851-ci ildə konstutsiyaya dəyişiklik edilir: siyasi çinayətlərə görə ölüm hökmü ləğv edilir,azad mətbuat və sərbəst toplaşma hüququ verilir.Kilsə məhkəmələrinə aid məcəllə qəbul edilir və bu yepiskopun etirazina səbəb olur.21 may 1851-ci ildə kökumət quldarlığı ləğv edir.Bu addım bir tərəfin lehinə idisə digər tərəfin əlehinə idi .Bu konsrvatların qəti etirazına səbəb olur. == Müharibənin gedişi == Konservatlar ölkənin cənub və qərbində mərkəzləşmişdilər.22 may 1851-ci ildə üsyançılar Patiyo və Timbio şəhərlərini tuturlar.Pasto şəhərində isə məğlubiyyətə uğrayırlar.Bu məğlubiyyətdən sonra Arboledo Ekvadora danışığa gedir.Ekvadora sərhəd bölgəsindən gələn gəlir güzəştə gedilir,əvəzində isə üsyançılara silah-sursat verilməlidir.Kouka,Sako və Antokiya ştatlar bu fikiri dəstəkləyir.Digər üsyanlar Saqomoso ,Marikita,Quatavita və Quamoda baş verir.1 iyulda ölkənin cənubunda xüxusi ilə Popayan,Posta və Kali fərqlənirdi.Hökumət cənub ərazilərinə ordu komandanı Xose Obandanı təyin edir.General Manuel Mariya Franko Ekvadora oradansa Peruya gedir.Hədəf isə qulları satmaq olur.Antokiyada federal hökumət təşkil edilir və mərkəzi hökumətdən ayrıldığını bildirir.Bunun üçün Eysebio Borrero 800 nəfərdən ibarət qoşun təşkil edərək Medelini ələ keçirir.General Tomas Errera Solominə irrəliləyir və burada Braulio Enaonun qüvvələri ilə toqquşur. 1 avqust 1851-ci ildə milli qvardiya qüvvələri ilə Mariano Rodriqesın qüvvələri ilə vuruşur və bu toqquşmadan 20 gün sonra Rodriges həbs edilir.10 sentyabrda Rioneqroda general Errera Borreraya qalib gəlir.Borrera Yamaykaya göndərilir və üsyan isə yatırılır. == Nəticəsi == Liberallar öz mövqelərini gücləndirir.1850 ci ildən başlanan islahatlar 1853-ci ildə yeni konstutsiyanın qəbulu ilə nəticələnir.Müharibədəki məğlubiyyatdən sonra Konservantlar Liberalların islahatrından ağır itki verməli olurlar.

Kolumbiya vətəndaş müharibəsi 1854. Müharibə 1854-cü ilin 17 aprel -dekabr müddəti ərzində Yeni Qranada Respublikasının ərazisində baş vermişdir. Melonun çevrilişinə qarşı Kolumbiya Liberal Partiyası və Kolumbiya Konservativ Partiyası birgə mübarizə aparırdılar. == Müharibədən öncəki vəziyyət == Müharibənin baş verməsinin əsas səbəblərindən biri Liberalların proteksionizdən azad ticarətə keçməsi ilə bağlı idi. Liberallar iki hissəyə bölünür, azad ticarət tərəfdarları "Golgotas>>, proteksioniz qaydalarının tərəfdarları isə <<Draconianos" adlanırdı. Digər tərəfdən hərbçilər, aristokratlar və sənətkarların maraqlarının toqquşması. Orduya general Melo başçılıq edirdi . O xalq arasında dəstək axtarırdı , bunun üçün sənətkarlara müraciət edərək, onlarla ittifaqa girir. Melo proteksioniz tarifi bərpa etmək istəyirdi. Ölkədə keçirilən prezident seçkilərində Xose Mariya Obanda seçilir.

Kolumbiya vətəndaş müharibəsi 1860-1862.Vətəndaş müharibəsi 1860-1862 ci illərdə Kolumbiyada Liberallar və Kolumbiya Konservativ Partiyası arasında baş verir.Mərkəzləşdirmə və Federallaşma tərəfdarlarının müharizəsi kimi də qiymətləndirmək olar.Müharibənin nətincəsində Qranada Konfederasiyası ləğv edilərək Birləşmiş Kolumbiya Ştatları ilə əvəzlənir. == Müharibədən öncəki vəziyyət == Kolumbiya tarixi ərzində əsasən mərkəzləşdirmə tərəfdarları və yerli icra orqanlarının səlahiyyətlərinin artırılması tərəfdarları arasında daima mübarizə ilə zəngindir.1853-ci ildəki konstitsiya federallaşmaya imkan yaradırdı.Bunun sayəsində ölkə vilayyətləri birləşərək ştatlara çevrilir.Ştatlar müstəqilləşmə xətdi götürür.1858-ci ildə konstutsiya dəyişilir dövlət Qranada Konfederasiyaı adlandırılır.Bir müddətdən sonra prezident Ospina mərkəzləşdirmə xəttini götürür.Kongres 1859-cu ildə yeni qanun qəbul edilir:Prezidentə ştat rəhbərlərini dəyişmək və yenisini təyin etmək hüququ verirdi.Növbəti qanunda isə prezidentə ştatlarda icra organları yaratmaq və həmin orqanlarla ştat resurslarının xərclənməsinə nəzarət etmək hüququ verirdi.Buna cavab olaraq Liberallar qanunu konnstutsiyaya zid olduğunu bildirirlər. == Vətəndaş müharibəsi == 8 may 1960-cı ildə Kauka ştatının qubernatoru Tomas Sipriano de Moskera müstəqilliyini elan edərək mərkəzi hökumətə qarşı cıxır.Onu bir çox başqa ştatlarda eyni addımlar atır.Üsyançılar 18 iyulda paytaxt Boqotanı tutaraq prezidenti həbs edirlər.Birləşmiş Yeni Qranada Ştatları yaradıldığı elan edilir.Paytaxtın itirilməsinə baxmayaraq hökumət mübarizəni davam etdirirdi.Ölkə xaosa yuxarlanırdı .Ekvadorda münaqişəni əlverişli bilərək mübahisəli əraziləri özünə birləsdirmək məqsədi ilə münaqişəyə qoşulur.Hərbi əməliyyatlar 1862-ci ildə bitir. == Nəticə == 4 fevral 1863-cü ildə Rioneyroda konfrans çağrılır və yeni konstutsiya qəbul edilir.Konfederasiya ləğv edilərək yerinə Birləşmiş Kolumbiya ştatları yaradılır.

Kolumbiya vətəndaş müharibəsi — 1964-ci ildə başlanmış, 2016-cı ilin 21 iyununa qədər davam edib özünün aktiv fazasına 1966-cı ildə çatmış olan Vətəndaş müharibəsi. Müharibə Kolumbiya hökuməti ilə hərbi birləşmələr, cinayətkar sindikatlar və sol partizanlar (FARK, ELN) arasında ölkədəki hakimiyyəti ələ keçirmək uğrunda gedir.. Belə düşünülür ki, bu müharibə tarixi La Violensiya müharibəsinin davamını təşkil edir. Bu müharibə Konservantlar və Liberallar arasında 1948-1958-ci illərdə baş vermişdir . Bu mübarizədə konservantların qələbəsi liberal və kommunist döyüşçülərin birləşərək Kolumbiya İnqilabçı Silahlı Qüvvələrinin (FARK) yaradılmasına təkan verir . Müharibənin başlaması haqqında müxtəlif fikirlər irəli sürülür. Tərəflər isə bu məsələdə özlərini haqlı sayır. FARK və digər partizan dəstələri özlərini haqlı sayaraq, məqsədlərinin kasıbların haqlarını qorumaq, hökumətin təzyiqlərindən uzaq qoymaq və ölkədə sosial bərabərliyi təmin etməkdən ibarətdir . Kolumbiya hökuməti bəyan edir ki, onlar sabitlik, inkişaf yolu ilə vətandaşların hüquq və maraqlarını qorumaqdır. Hərbiləşmiş ultrasağçılar isə yalnız partizan təhlükəsinə qarşı mübarizə apardıqlarını bildirirlər .

Kolumbiya vətəndaş müharibəsi — 1964-ci ildə başlanmış, 2016-cı ilin 21 iyununa qədər davam edib özünün aktiv fazasına 1966-cı ildə çatmış olan Vətəndaş müharibəsi. Müharibə Kolumbiya hökuməti ilə hərbi birləşmələr, cinayətkar sindikatlar və sol partizanlar (FARK, ELN) arasında ölkədəki hakimiyyəti ələ keçirmək uğrunda gedir.. Belə düşünülür ki, bu müharibə tarixi La Violensiya müharibəsinin davamını təşkil edir. Bu müharibə Konservantlar və Liberallar arasında 1948-1958-ci illərdə baş vermişdir . Bu mübarizədə konservantların qələbəsi liberal və kommunist döyüşçülərin birləşərək Kolumbiya İnqilabçı Silahlı Qüvvələrinin (FARK) yaradılmasına təkan verir . Müharibənin başlaması haqqında müxtəlif fikirlər irəli sürülür. Tərəflər isə bu məsələdə özlərini haqlı sayır. FARK və digər partizan dəstələri özlərini haqlı sayaraq, məqsədlərinin kasıbların haqlarını qorumaq, hökumətin təzyiqlərindən uzaq qoymaq və ölkədə sosial bərabərliyi təmin etməkdən ibarətdir . Kolumbiya hökuməti bəyan edir ki, onlar sabitlik, inkişaf yolu ilə vətandaşların hüquq və maraqlarını qorumaqdır. Hərbiləşmiş ultrasağçılar isə yalnız partizan təhlükəsinə qarşı mübarizə apardıqlarını bildirirlər .

Kolumbiya İnqilabçı Silahlı Qüvvələri (FARK) — Kolumbiya Kommunist Partiyasının silahlı təşkilatı kimi 1966-cı ildə yaradılmışdır. Ölkənin ən böyük partizan təşkilatı sayılır. Əsas məqsədi amerikalıların ölkədən qovulması və kommunist inqilabının keçirilməsidir. Təşkilatın şəhərdə terror aktları və əməliyyatlar keçirən şəhər cəbhəsi strukturu fəaliyyət göstərir. Əsasən narkotik maddələr dövriyyəsindən əldə edilən gəlirlə fəaliyyət göstərir. Üzvlərinin sayı 5500 nəfərdir. == Tərkisilah olması və Siyasi Partiyaya Çevrilməsi == 50 illik silahlı fəaliyyətindən sonra 23 iyul 2016-cı ildə Kolumbiya Hökuməti ilə FARC arasında əldə edilən yekun anlaşmaya görə FARC silahlarını Birləşmiş Millətlərə təhvil verməli, Hökumət isə FARC üzvlərinin təqibinə son qoymalı, onların ictimai-sosyal həyata qarışmasına yardımçı olmalıdı idi. Anlaşmanın möhkəmlənməsi üçün Kubada, Boqotada birsıra silsilə görüşlər təşkil edilsə də, oktyabr 2016-da Kolumbiyada keçirilən "FARC ilə sülh" referendumundan "Yox" qərarının çıxması, müzakirələri dayandırır. Lakin 1 dekabr 2016-dan etibarən yenidən "normallaşdırma" prosesinə başlanılır. 27 iyun 2017-ci ildə BMT-nin nəzarətində FARC silahlarının tamamına yaxınını təhvil verir.

Kolumbiya ərazisindəki aktiv, yatmış və sönmüş vulkanların siyahısı. Bu vulkanlar And dağlarının vulkanik qurşağının şimal vulkanik zanasına daxildir. == Xarici keçid == Siebert L, Simkin T (2002-).

Kolumbiya ərazisindəki aktiv, yatmış və sönmüş vulkanların siyahısı. Bu vulkanlar And dağlarının vulkanik qurşağının şimal vulkanik zanasına daxildir. == Xarici keçid == Siebert L, Simkin T (2002-).

Kolumbiyanın inzibati bölgüsü — Kolumbiya 1991-ci il Konstitusiyası ilə təsis edildi və 2 iyun 1994-cü il tarixli 136 saylı qanuna əsasən dəyişdirildi. İnzibati ərazi bölgüsünün üç səviyyəsi vardır. İdarəedici departamentlərin birinci səviyyəsinə rayonun paytaxtı Boqota, ikincisi isə bələdiyyələr aid edilir.

Kolumbiya İnqilabçı Silahlı Qüvvələri (FARK) — Kolumbiya Kommunist Partiyasının silahlı təşkilatı kimi 1966-cı ildə yaradılmışdır. Ölkənin ən böyük partizan təşkilatı sayılır. Əsas məqsədi amerikalıların ölkədən qovulması və kommunist inqilabının keçirilməsidir. Təşkilatın şəhərdə terror aktları və əməliyyatlar keçirən şəhər cəbhəsi strukturu fəaliyyət göstərir. Əsasən narkotik maddələr dövriyyəsindən əldə edilən gəlirlə fəaliyyət göstərir. Üzvlərinin sayı 5500 nəfərdir. == Tərkisilah olması və Siyasi Partiyaya Çevrilməsi == 50 illik silahlı fəaliyyətindən sonra 23 iyul 2016-cı ildə Kolumbiya Hökuməti ilə FARC arasında əldə edilən yekun anlaşmaya görə FARC silahlarını Birləşmiş Millətlərə təhvil verməli, Hökumət isə FARC üzvlərinin təqibinə son qoymalı, onların ictimai-sosyal həyata qarışmasına yardımçı olmalıdı idi. Anlaşmanın möhkəmlənməsi üçün Kubada, Boqotada birsıra silsilə görüşlər təşkil edilsə də, oktyabr 2016-da Kolumbiyada keçirilən "FARC ilə sülh" referendumundan "Yox" qərarının çıxması, müzakirələri dayandırır. Lakin 1 dekabr 2016-dan etibarən yenidən "normallaşdırma" prosesinə başlanılır. 27 iyun 2017-ci ildə BMT-nin nəzarətində FARC silahlarının tamamına yaxınını təhvil verir.