kosmos

Kosmos və ya kosmik fəza — Yerin atmosferindən kənarda və digər kosmik cisimlər arasında yerləşən, amma kosmik cismlər istisna olmaqla kainatın geri qalan hissəsində sonsuz olduğu düşünülən boşluğa verilən addır. Orta istiliyi −271 °C, mütləq sıfır nöqtəsi isə −274 santiqrad dərəcədir. Atmosfer ilə kosmos arasında qəti bir sərhəd yoxdur, lakin Yerin atmosferi yuxarı doğru qalxdıqca incəlməkdədir. Kosmosda təxminən milyardlarla qalaktika olduğu ehtimal edilir. Bu təxmini qalaktikaların içərisində təxminən milyonlarla ulduz sistemi, planetlər və asteroidlər var. Fizik Karl Saqanın "Kosmos" kitabında yazdığı kimi universal atom sabiti 1088 qədərdir yəni 10 üstü 88-dir, Karl Saqana görə kainatda təxminən 1-in yanında 88 sıfır dənə atom var (on oktoviqintilyon). Bu formada bir hesablama və insanlığın bildiyi hər növ qalaktika kosmik fəzanın böyüklüyünü sübut edir. Albert Eynşteynin Nisbilik nəzəriyyəsinə görə kosmos elastik bir toxumaya malikdir. Cismlərin bu elastik toxumanı bükmələrindən dolayı cazibə qüvvəsinin olduğunu irəli sürən bir nəzəriyyədir. Kosmosda zaman anlayışı yoxdur.

Kosmos-366 — SSRİ Müdafiə Nazirliyinin Strela-1M seriyalı telekommunikasiya peyki. Peyk, Kosmos-3M adlı raketa daşıyıcısının vasitəsilə yeddi digər Strela-1M peyki ilə birlikdə 25 aprel 1970-ci ildən etibarən Plesetsk kosmodromunundan 132/2 start meydançasından buraxılmışdır. Peyklər mesajları bort yaddaşında saxlamaq və onları müəyyən bir vaxtda və ya qəbul edən abunəçinin görünmə zonasında Yerdən gələn əmr ilə retranslyasiya etməklə "qeyd-əks etdirmə" rejimində aşağı yerətrafı orbitinə göndərildilər.

Kosmos (lat. Cosmos) — astraçiçəklilər sırasının mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinə aid bitki cinsi. Bitkinin vətəni Şimali və Cənubi Amerikanın tropik vilayətləridir. Növün adı yunan sözü olub, "bəzək" deməkdir. Kosmos cinsinin 25 növündən ikisi yaşıllaşdırmada geniş istifadə olunur. İkilələkli kosmos (C.bipinnatus) yabanı halda Meksikanın dağlarında bitir.1799-cu ildən gülçülükdə istifadə olunur. Sadə və çoxləçəkli, müxtəlif rəngli hamaşçiçəkləri olub (ağ, çəhrayı, qırmızı), müxtəlif növləri vardır. Bozumtul-sarı kosmosun (C.sulphureus) hamaşçiçəkləri sarı və ya narıncı rəngdə olur. Bu növün vətəni Cənubi Afrika, Meksika və Braziliyanın dağ rayonlarıdır. Bu bitki növü torpağa tələbkardır.

Kosmos (yun. κόσμος — «dünya»): Kosmik fəza — Fəzanın kosmik obyektlərdən kənarda yerləşən sahəsi. Kosmos (fəlsəfə) — xaosa əks olan tənzimlənən dünya. Kosmos-366 — Kosmos (bitki) — Kosmos (kitab) — Kosmos (film, 2009) — Kosmos (fəlsəfə) — Kosmos (peyk) — == Hesablama texnikası == Cosmos - əməliyyat sistemi. COSMOS (telekomunikasiya) - kadrların paylayıcı uçot sistemi. COS/MOS - inteqral sxemlər. CoSMoS - genetik modelləşdirilmə elmi-tədqiqat layihəsi. COSMOS - genetik modelləşdirilmə proqram təminatı.

Kosmos (yun. κόσμος) — Qədim Roma fəlsəfəsinə və mədəniyyətinə görə xaosa əks olan dünya haqqında vahid, harmonik təsəvvür. Yunanlar üçün "kosmos" anlayışı iki funksiyada idi — tənzimlənən və estetika.

"Kosmos" (ing. Cosmos) — astronom və "Pulitser" mükafatı laureatı Karl Saqanın kitabı. Karl Saqanın bu kitabı ərsəyə gətirməkdə əsas məqsədi qarışıq elmi fikirləri öyrənmək istəyən hər kəsə bunların izah edilməsini təmin etməkdir. Karl Saqan həmçinin televizorun icad edilmiş ən yaxşı öyrənmə vasitəsi olduğuna inanırdı. "Kosmos" "New York Times"ın siyahısına görə ən çox satılan elmi kitab oldu. Kitabın 2013-cü ildə Enn Druyan və Nil Deqrass Taysonun ön söz və məqalələrinin yer aldığı yeni nəşri buraxıldı. == Məzmun == Kitabda kosmologiya, antropologiya, biologiya, astronomiya kimi bir çox elmlər əsrlər boyu inkişaf mərhələləri ilə ətraflı qeyd edilmişdir. Karl Saqan kainatın bu böyüklüyü ilə minlərlə sivilizasiyaya ev sahibliyi edə biləcəyinin mümkün olduğunu, lakin belə bir sivilizasiyanın Yerə gəlməsinə dair heç bir sübut olmadığını bildirmişdir. Kainatın 15 milyard illik inkişafını, sivilizasiyaların və elmin yüksəlməsini, gələcəkdəki vəziyyəti elmi və fəlsəfi cəhətdən izah etmişdir. Həmçinin alimlərin həyatlarından bəhs edərək onların müasir elmə verdikləri töhfələrdən söz açmışdır.

Kosmos (rus. Космос) Sovet İttifaqı və sonradan Rusiya tərəfindən idarə olunan çox sayda peykə verilən bir təyinatdır. Kosmos1, ilk kosmik gəmi , 16 Mart 1962-ci ildə fəaliyyətə başladı. == Tarixi == Yer üzündə ilk sovet peykləri Sputnik, Polyot (1963-cü ildən), Elektron (1964-cü ildə), Proton (1965-ci ildə) və Molniya (1965-ci ildə) adlandırılmışdır, lakin bir çoxu 16 Mart 1962-ci ildə Kosmos-1 dən sonra Kosmos adlandırılmışdır. Layihə, insanlı kosmik gəmi və peyklərin elmi tədqiqat və hərbi məqsədlər üçün pilotsuz yoxlanılmasını əhatə edirdi. Kosmik gəmi tək bir proqram olmayıb, demək olar ki, bütün Sovet və Rusiya hərbi peykləri, habelə bir sıra elmi peyklərdən ibarətdir, hansılar ki, başlanğıcdan dərhal sonra orbitə çatdıqdan sonra uğursuzluqla nəticələnib. Kosmik gəmilərə optik kəşfiyyat peykləri, rabitə peykləri, erkən xəbərdarlıq mərmi müdafiə etmə kosmik peykləri , nüvə enerjisiylə radar kəşfiyyat peykləri, anti-peyk silahları və hədəfləri, naviqasiya peykləri və texnologiya nümayişləri daxildir. Dnepropetrovsk Sputnik, Bion və Meteor peykləri kimi bəzi elmi kosmik peyklərə Kosmos təyinatları verilmişdir. Daha sonra Kosmos təsvirlərinə təyin edilmiş 152 kosmos vasitəsi üçün idarəetmə sistemləri Elmi İstehsal Müəssisəsi (Xarkov) tərəfindən hazırlanmış və istehsal edilmişdir. 2014-cü ilin yanvar ayından etibarən, 2490 Kosmos peykinə start verildi.

Solidarnost Samara Arena (rus. Солидарность Самара Арена; əvvəlki adı Kosmos Arena ) – Rusiyanın Samara şəhərində yerləşən stadion. Arena 2018 FİFA Dünya Kubokuna ev sahibliyi etmiş stadionlardan biridir. Stadion Samara Arena adı ilə də bilinir. 44918 nəfər tamaşaçı tutumuna malikdir. Stadion 320 milyon $-a tikilmişdir. == Təsvir == Stadionun meydançası: 27 ha Tamaşaçı tutumu: 44918 nəfər VİP tamaşaçı tutumu: 1125 nəfər Premium oturacaqlar: 75 ədəd Ümumi sahə: 160498,1 m² Hündürlük: 60 m İnşa edən şirkət: Sport-Engineering Dizayner: TerrNIIgrazhdanproekt Stadionun əsas arxitektural xüsusiyyəti onun kosmosa bənzəməsidir. Bütün stadionu əhatə edən, ulduz və ya bir kosmik cihaza bənzəyən ümumi siluet ilə aşağıdan kiriş kimi strukturlar tərəfindən dəstəklənir. Qübbənin minimal əyriliyi olsa da, bizə düz bir səth olaraq göyə yüksəlmiş görünüşünü verir. Stadionun ellipsə oxşayan bünövrəsi ikimərtəbəli oturacaqlarını daşımağa imkan verir.

Kosmos tortu-Qlazurlu və xamalı tort.Tort üç qatdan ibarətdir. == Tarixi == SSRİ dövründən tortun satışına icazə verilmişdir.Klassik tort qəhvəyi rəngli qlazurdan ibarət olub, bezedən ibarət deyil. 2000-ci ildən isə tortun hazır korjlarının satışına başlanmışdır.

Aramızdakı kosmos (ing. The Space Between Us) — rejissor Piter Çelsom tərəfindən çəkilmiş Amerika elmi fantastika filmidir. Film 2017-ci il fevral ayının 3-də ABŞ-də nümayiş olunmuşdur. Film Teen Choice Awards mükafatının “Choice Movie Actress: AnTEENcipated” (Britt Robertson) nominasiyasına namizəd olmuşdur. == Rollarda == Eysa Batterfild — Hardner Elliott Britt Robertson — Talsa Karla Qudcino — Kendra Heri Oldmen — Nataniel Şeperd Bredli Bonq — Qenezisa Çenin direktoru Canet Montqomeri — Sara Elliott Skott Takeda — doktor Qeri Lox Kolin İqqlsfild — Saranın qardaşı == Çəkilişlər == Filmin çəkilişləri 14 sentyabr 2015-ci ildə Nyu-Meksiko ştatının Albukerke şəhərində başlamışdır.

Ümümdünya Kosmos Həftəsi — dünyanın əksər ölkələrində hər il 4–10 oktyabrda bu bayram qeyd olunur. Ümumdünya Kosmos Həftəsinin məqsədi kosmik elmlərin və texnologiyanın müasir cəmiyyətin inkişafındakı rolunu işıqlandırmaqdır. == Tarix == Beynəlxalq Millətlər Təşkilatının Kosmos üzrə III Konfransında Mərakeş nümayəndə heyəti 20 iyul — ABŞ kosmonavtlarının aya endiyi günü kosmos günü kimi qeyd etməyi təklif etdi. Əksər ölkələr kosmos günü ideyasını dəstəkləsə də, tarix olaraq 20 iyul seçilməsi məsələsi mübahisəyə səbəb oldu. Rusiya nümayəndə heyəti kosmos günü ideyasını dəstəkləsə də, 20 iyul tarixi ilə razılaşmadı. Çünki kosmos erası 1957-ci il 4 oktyabrda SSRİ tərəfindən Yerin ilk süni peykinin göndərilməsi ilə başlayır. Bu səbəbdən Rusiya 4 oktyabr tarixini təklif etdi. Lakin alternativ olaraq 10 oktyabr Kosmos Haqqında müqavilənin imzalandığı gün təklif olundu. İran nümayəndəsi isə kosmos günü deyil Kosmos həftəsi keçirməyi təklif etdi və bu təklif əksər ölkələrin nümayəndələri tərəfindən dəstəkləndi. Nəticədə 1999-cu il dekabrın 6-da Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Assambleyası 4–10 oktyabr tarixinin hər il Ümumdünya Kosmos Həftəsi kimi qeyd olunacağını elan etdi: 1957-ci il 4 oktyabr Yerin ilk süni peyki buraxıldığı və 1967-ci il 10 oktyabr Kosmos haqqında Müqavilə imzalandığı gün.

Kosmos — 2009-cu ildə çəkilən, Türkiyə və Bolqarıstanın birgə istehsalı olan film. == Məzmunu == Son illərin ən gözəl art xauslarından biri. Reha Erdemin illərdən sonra böyük kinoya qayıtması həqiqətən əla alındı. “Həyat var” filminin ardınca “Kosmos” filmi ilə nəyə qadir olduğunu bir daha sübut etdi. Filmin xronometrajı 122 dəqiqə olsa da, hadisələr bir göz qırpımında, həm də qarışıq şəkildə cərəyan edir. Utopik bir film də adlandırmaq olar “Kosmos”u. Reha Erdemin bu filmi kinomanlara Paolo Pazolininin “Teorema”sını, Trierin “Doqvill”ini xatırladacaq. İndi isə bir az ətraflı... Dağları aşaraq təngnəfəs bir nəfər kəndə doğru qaçır. Bu zaman çaya düşən bir uşaq görünür.

Türkiyə Kosmos Agentliyi (türk. Türkiye Uzay Ajansı) — Türkiyə Respublikasının milli kosmos agentliyi. Türkiyənin kosmos elmləri proqramı ilə ümumi aviasiya və kosmos araşdırmalarından məsul dövlət təşkilatıdır. Prezident tərəfindən müəyyən edilmiş idarəetmə sisteminə uyğun olaraq, hüquqi şəxs, inzibati, maliyyə muxtariyyəti və Türkiyə Respublikası Prezidentinin Fərmanına əsasən müəyyən edilmiş vəzifə və səlahiyyətləri yerinə yetirmək üçün xüsusi büdcə ilə "Milli Kosmik Proqramı"nın hazırlanması və həyata keçirilməsi istiqamətində fəaliyyətlərin həyata keçirilməsi məqsədilə 13 dekabr 2018-ci ildə yaradılıb. Agentlik ilk iclasını 2019-cu ilin sentyabr ayında keçirmişdir.

Xarici Kosmos Müqaviləsi, rəsmi adı ilə Ay və digər Göy cisimləri daxil olmaqla, Kosmosun Kəşfi və İstifadəsində Dövlətlərin Fəaliyyətlərini İdarəetmə Prinsipləri Müqaviləsi — beynəlxalq kosmik hüququn əsasını təşkil edən müqavilədir. 27 yanvar 1967-ci ildə ABŞ, İngiltərə və Sovet İttifaqında imzalanması üçün açılan müqavilə, 10 oktyabr 1967-ci ildə qüvvəyə minmişdit. 2015-ci ilin sentyabr ayına kimi konvensiyaya 104 ölkə qoşulub. 24 ölkə müqaviləni imzalamış, lakin təsdiqləmə işlərini bitirməmişdir. Müqavilənin bəzi maddələri Xarici Kosmosun kəşfi və istismarı bütün ölkələrin maraqları və mənafeləri nəzərə alınmaqla həyata keçirilir. Bütün ölkələr Xarici Kosmosun tədqiqində və istifadəsində sərbəstdirlər. Xarici Kosmosa qarşı suverenlik, işğal və buna bənzər heç bir iddia ilə çıxış edilə bilməz. Dövlətlər nə orbitə, nə də xarici kosmosdakı göy cisimlərinə və ya stansiyalarına; nüvə silahlarını və ya digər kütləvi qırğın silahlarını yerləşdirə bilməzlər. Yerin peyki Ay və digər göy cisimləri yalnız dinc məqsədlər üçün istifadə edilə bilər. Dövlətlər, milli kosmik fəaliyyətlərdən və bu fəaliyyətlər zamanı verdikləri zərərlərə görə məsuliyyət daşıyırlar Eyni prinsiplərə uyğun olaraq hazırlanan “Ay müqaviləsi”nin 11-ci maddəsində Ay və digər səma cisimlərinin Bəşəriyyətin ortaq mirası olduğu və Ayın səthində mülk iddiaları edilə bilinməyəcəyi açıq şəkildə bildirilmişdir.

Çinin kosmik proqramı – Çin Xalq Demokratik Respublikasının kökü 1950-ci illərə qədər gedən və 2003-cü ildə Yanq Liveyin Şenzou 5 gəmisi ilə ilk həqiqi uğurunu qazanan proqramdır. 2003-cü il ekspedisiyası ilə Çin Amerika Birləşmiş Ştatları və Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı ( süqut etdi ) dövlətlərindən sonra fəzaya insan göndərən üçüncü dövlət oldu. Bu proqramın planlarına həmçinin 2020-ci ildə Çin Kosmik Stansiyası və Aya və Marsa ekspedisiyalar daxildir. 2013-cü ildə çinli alimlər “Çan-e 3” tədqiqat aparatını Ayın səthinə endiriblər. Əməliyyat zamanı aparatın yumşaq şəkildə eniş etməsi isə son 40 ildə kosmik səfərlər tarixində ilk belə təcrübə olub. Çinli alimlər 2020-2025-ci illərdə asteroidlərin və Marsın tədqiqi üzrə geniş proqramı da həyata keçirəcəklər. 2019-cu ilin iyun ayında Çin Sarı dənizdəki ərazi sularından ilk dəfə olaraq kosmosa raket buraxılışını həyata keçirib. Çinin kosmos sənayesində yeni mərhələnin başlanğıcı hesab olunan raket buraxılışı “Long March 11” daşıyıcı raketi ilə dənizdəki mobil məntəqədən buraxılıb. Raketin missiyası 6 peyki Yer səthindən 600 kilometr yüksəklikdə orbitə qaldırmaqdır. Bu, həm də dünyada son beş ildə dənizdən ilk raket buraxılışıdır.

Elm və Kosmos muzeyi — İspaniyanın Makaroneziya Kanar adalarında, Tenerife adasındakı San Cristobal de La Laguna şəhərində yerləşən astronomiya, texnologiya və elm muzeyidir. Tenerife Şurası, Tenerife Muzeylər və Mərkəzlər Təşkilatına aiddir. Muzey 1993-cü ildə Şura və Kanar Adaları Astrofizika İnstitutunun təşəbbüsü tərəfindən açılmışdır. Kanar adalarının və Makaron arxipelaqının əsas astronomiya və elm muzeyi hesab olunur. == Tarixi == Bina memarlar Jordi Garcés və Enric Sòria tərəfindən dizayn edilmiş, muzey isə Enrik Franç tərəfindən hazırlanmışdır. Muzey yarım ulduz formasındadır və La Laqunada IAC-a bitişik yerləşir. Muzeyin yaradılmasına Kanar Adaları Astrofizika İnstitutu və Tenerife Şurası kömək etmişdir. 11 may 1993-cü ildə keçirilən açılış mərasimində rus kosmonavtı Sergey Krikalev iştirak etdi və 6 iyul 1993-cü ildə Asturiya Şahzadəsi tərəfindən ziyarət edildi. Hazırda muzeyin direktoru Hector Socas-Navarrodur (11 aprel 2019-cu ildən). === Sərgilər === Muzey müasir elm muzeyi kimi dizayn edilmişdi, displeylərlə interaktivlik vasitəsilə elmi ünsiyyətə yönəlmişdir.

Kosmos Elmləri İnstitutu (isp. Institut de Ciències de l'Espai) — İspaniyada kosmik fizika, astrofizika və kosmologiya sahəsində araşdırmalara həsr olunmuş elmi müəssisə. Kosmos Elmləri İnstitutu Sergey Odintsov kimi bir çox beynəlxalq tanınmış alimləri cəlb etmişdir.

Yüzillik Kosmos Uçuşu layihəsi (ing. 100 Year Starship və ya qısaca ing. 100YSS) — NASA və Pentaqonun DARPA adlı qurumunun insanları Yer kürəsindən kənardakı planetlərə yerləşdirmək strategiyasının həyata keçirilməsi layihəsi Layihənin əsasında insanları yad planetlərə aparıb, orada buraxmaq durur. Yəni insanların geri qaytarılması mümkün olmayacaq. İnsan yerləşdirilməsi nəzərdə tutulan ilk planet Marsdır. 2010-cu ildə bu layihə ictimaiyyətə təqdim olunan zaman NASA İdarə Heyətinin üzvü Simon Vorden deyib ki, layihə qarşıdakı 20 ildə həyata keçiriləcək: "2030-cu ildə Marsda olacağımızı düşünürəm". 2010-cu ilin oktyabr ayına qədər qədər NASA bu layihəyə 100 min dollar, Pentaqon 1 milyon dollar ayırıb. Layihə haqqında detallı məlumat verilmir. == Mənbə == Yad planetlərə insan aparılacaq Arxivləşdirilib 2010-10-29 at the Wayback Machine.

Kоsmos: fərdi səyahət (ing. Cosmos: A Personal Voyage) — Каrl Saqan, Enn Druyn və Stiven Soter tərəfindən yazılmış və Saqanın aparıcılığı ilə çəkilmiş sənədli filmdir. Serial həyatın yaranışından insanın kainatdaki yerinə kimi müxtəlif elmi mövzulara həsr edilmiş 13 epizoddan ibarətdir. 1980-ci ildə ilkin serial "PBS" kanalında yayınlaşmışdır. Seriala elavə olaraq "Коsmos" (1980) adlı kitabı buraxmışdır. 1989-cu ildə serialın yayın hüquqları Turner Home Entertainment kanalı tərəfindən alınır.

Kosmos Texnologiyaları Araşdırma İnstitutu (TÜBİTAK KOSMOS) — 1985-ci ildə, Orta Şərq Texniki Universiteti (ODTÜ) və Türkiyə Elmi və Texnoloji Araşdırma Təşkilatı (TÜBİTAK) arasında imzalanan bir protokolla, Ankara Elektron Araşdırma və İnkişaf İnstitutu adı altında Orta Şərq Texniki Universiteti ətrafında yaradılmışdır. İnstitut personalının böyük bir qisimini kompüter, elektron və sənaye mühəndislərin meydana çıxarılmasına kömək edir. Bir ictimai quruluşu olan TÜBİTAK KOSMOS, iş dünyası və ictimai sektorundan çox təşkilatla müqavilə araşdırmalar icra etməkdədir. İnstitut, bir çox fərqli araşdırma sahələrində artım göstərməkdə olan tələbləri qarşılaya məqsədiylə 1995-ci ildə, hələ daxilində olduğu qurumla günümüzə qədər gələn yenidən quruluşlanma müddətinə girmişdir. Bu gün 12 fərqli araşdırma qrupu, ən son texnoloji vasitə təchizatı və yüksək keyfiyyətli mühəndis heyətiylə NATO, EUREKA və Dünya Bankı kimi təşkilatlarla əlaqəli olaraq həyata keçirilən bir çox beynəlxalq ortaq araşdırma layihələrinin yanında, sənaye və ictimai sektorları tərəfindən icra edilməkdə olan saysız milli proyektdə vəzifə yerinə yetirir. 1984 TÜBİTAK — ODTÜ Protokol imzalanıb. 1985 Ankara Elektron Araşdırma İnkişaf İnstitutu (TAEAGE) 1995 Məlumat Texnologiyaları və Elektron Araşdırma İnstitutu (KOSMOS) 1998 ODTÜ yerleşkesindeki yeni bina.

Ümümdünya Kosmos Həftəsi — dünyanın əksər ölkələrində hər il 4–10 oktyabrda bu bayram qeyd olunur. Ümumdünya Kosmos Həftəsinin məqsədi kosmik elmlərin və texnologiyanın müasir cəmiyyətin inkişafındakı rolunu işıqlandırmaqdır. == Tarix == Beynəlxalq Millətlər Təşkilatının Kosmos üzrə III Konfransında Mərakeş nümayəndə heyəti 20 iyul — ABŞ kosmonavtlarının aya endiyi günü kosmos günü kimi qeyd etməyi təklif etdi. Əksər ölkələr kosmos günü ideyasını dəstəkləsə də, tarix olaraq 20 iyul seçilməsi məsələsi mübahisəyə səbəb oldu. Rusiya nümayəndə heyəti kosmos günü ideyasını dəstəkləsə də, 20 iyul tarixi ilə razılaşmadı. Çünki kosmos erası 1957-ci il 4 oktyabrda SSRİ tərəfindən Yerin ilk süni peykinin göndərilməsi ilə başlayır. Bu səbəbdən Rusiya 4 oktyabr tarixini təklif etdi. Lakin alternativ olaraq 10 oktyabr Kosmos Haqqında müqavilənin imzalandığı gün təklif olundu. İran nümayəndəsi isə kosmos günü deyil Kosmos həftəsi keçirməyi təklif etdi və bu təklif əksər ölkələrin nümayəndələri tərəfindən dəstəkləndi. Nəticədə 1999-cu il dekabrın 6-da Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Assambleyası 4–10 oktyabr tarixinin hər il Ümumdünya Kosmos Həftəsi kimi qeyd olunacağını elan etdi: 1957-ci il 4 oktyabr Yerin ilk süni peyki buraxıldığı və 1967-ci il 10 oktyabr Kosmos haqqında Müqavilə imzalandığı gün.

Ümümdünya Kosmos Həftəsi — dünyanın əksər ölkələrində hər il 4–10 oktyabrda bu bayram qeyd olunur. Ümumdünya Kosmos Həftəsinin məqsədi kosmik elmlərin və texnologiyanın müasir cəmiyyətin inkişafındakı rolunu işıqlandırmaqdır. Beynəlxalq Millətlər Təşkilatının Kosmos üzrə III Konfransında Mərakeş nümayəndə heyəti 20 iyul — ABŞ kosmonavtlarının aya endiyi günü kosmos günü kimi qeyd etməyi təklif etdi. Əksər ölkələr kosmos günü ideyasını dəstəkləsə də, tarix olaraq 20 iyul seçilməsi məsələsi mübahisəyə səbəb oldu. Rusiya nümayəndə heyəti kosmos günü ideyasını dəstəkləsə də, 20 iyul tarixi ilə razılaşmadı. Çünki kosmos erası 1957-ci il 4 oktyabrda SSRİ tərəfindən Yerin ilk süni peykinin göndərilməsi ilə başlayır. Bu səbəbdən Rusiya 4 oktyabr tarixini təklif etdi. Lakin alternativ olaraq 10 oktyabr Kosmos Haqqında müqavilənin imzalandığı gün təklif olundu. İran nümayəndəsi isə kosmos günü deyil Kosmos həftəsi keçirməyi təklif etdi və bu təklif əksər ölkələrin nümayəndələri tərəfindən dəstəkləndi. Nəticədə 1999-cu il dekabrın 6-da Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Assambleyası 4–10 oktyabr tarixinin hər il Ümumdünya Kosmos Həftəsi kimi qeyd olunacağını elan etdi: 1957-ci il 4 oktyabr Yerin ilk süni peyki buraxıldığı və 1967-ci il 10 oktyabr Kosmos haqqında Müqavilə imzalandığı gün.

Bu gün, insan hər iki qütbü fəth edəndən, Yerdə praktiki olaraq "ağ ləkələr" qalmayandan sonra, biz cazibə qüvvəsini dəf edib ulduzlara hücum etdik, sözün həqiqi mənasında Yer planetini özümüz üçün kəşf etdik. XX əsrin güclü sənayesi ilə ətraf mühitin dramatik qarşılıqlı əlaqəsi zəmanəmizin ən sərt və vacib məsələlərindən biridir. "Ekologiya", "Ətraf mühitin mühafizəsi"-bu sözlər dünya mətbuatında hər gün səslənir. Ən müdrik və ağıllı insanlar, beş qitənin ən qabaqcıl alimləri haray qaldırır, torpağımızı çirkləndirməkdən, onun varını-meşələri, çayları, okeanları, atmosferi, birbaşa məhv olmaqdan xilas etməyə çağırırlar. Elmi-kütləvi film Yerin nə olduğu barədə onun insanla mürəkkəb əlaqəsi haqqında danışır. Film eyni zamanda insan zəkasının geniş yaradıcılıq imkanları haqqındadır. Bu kinolent insana həsr olunmuş himndir. Rejissor: Ruslan Şahmalıyev Ssenari müəllifi: Tofiq İsmayılov, Ruslan Şahmalıyev Operator: Nemət Rzayev, Anatoli İvanov Bəstəkar: Rafiq Babayev Səs operatoru: Nataliya Nuriyeva Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. C.Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası. Aydın Kazımzadə.

Yüzillik Kosmos Uçuşu layihəsi (ing. 100 Year Starship və ya qısaca ing. 100YSS) — NASA və Pentaqonun DARPA adlı qurumunun insanları Yer kürəsindən kənardakı planetlərə yerləşdirmək strategiyasının həyata keçirilməsi layihəsi Layihənin əsasında insanları yad planetlərə aparıb, orada buraxmaq durur. Yəni insanların geri qaytarılması mümkün olmayacaq. İnsan yerləşdirilməsi nəzərdə tutulan ilk planet Marsdır. 2010-cu ildə bu layihə ictimaiyyətə təqdim olunan zaman NASA İdarə Heyətinin üzvü Simon Vorden deyib ki, layihə qarşıdakı 20 ildə həyata keçiriləcək: "2030-cu ildə Marsda olacağımızı düşünürəm". 2010-cu ilin oktyabr ayına qədər qədər NASA bu layihəyə 100 min dollar, Pentaqon 1 milyon dollar ayırıb. Layihə haqqında detallı məlumat verilmir. Yad planetlərə insan aparılacaq Arxivləşdirilib 2010-10-29 at the Wayback Machine.

"Kosmosun öyrənilməsində Xidmətlərinə Görə" medalı — Rusiya Federasiyasının dövlət mükafatı. == Mükafatın tarixi == Medalı "Rusiya Federasiyasının dövlət mükafat sisteminin təkmilləşdirilməsi üzrə tədbirlər Haqqında" 7 sentyabr 2010-cu il tarixli 1099 saylı "kosmosun öyrənilməsində Xidmətlərinə Görə" Rusiya Federasiyası Prezidentinin Fərmanı İlə təsis edilib. Eyni sərəncamla medalı haqqında Əsasnamə və onun təsviri təsdiq edilib. Rusiya Federasiyası Prezidentinin fərmanı ilə 16 dekabr 2011-ci il tarixli 1631 saylı medalının əsasnaməsi və təsviri olan medal miniatür surəti nəzərdə tutulmuş əlavələr edilib.

Geri sayım: Inspiration4 kosmos missiyası (ing. Countdown: Inspiration4 Mission to Space) — 2021-ci ildə Netflix platformasında yayımlanan SpaceX-in Inspiration4 missiyası haqqında çəkilmiş ABŞ istehsalı beş seriyadan ibarət sənədli serial. == İstehsal == Netflix 3 avqust 2021-ci ildə rəsmi Twitter səhifəsində kosmos missiyası ilə əlaqəli sənədli serial istehsal etdiyini təsdiqlədi Inspiration4 öz səhifəsində paylaşıma cavab yazdı: "Heyətimizin həyəcanlı, dünya xarici səyahətini əhatə edən "Geri sayım: Inspiration4 kosmos missiyası" serialına @netflix-də baxmağa səbirsizlənirik". Serial işə qəbul prosesini, hazırlığı və mümkün qədər real vaxtda, İlon Maskın SpaceX şirkəti tərəfindən həyata keçiriləcək ilk mülki orbital uçuş haqqındadır. Sənədli serial Time Studios ilə ortaq istehsal edilmişdir. Serialın rejissoru Maykl Cordan haqqında çəkilmiş "Sonuncu rəqs" sənədli filminin rejissoru olan Ceyson Hehirdir. == Reklam və buraxılış == SpaceX şirkətinin təsisçisi İlon Mask insanları serialı izləməyə cəlb etmək üçün sosial media hesabından istifadə etmişdir. O, rəsmi Twitter səhifəsində Inspiration4-ün çıxdığı gün izləyicilərini serialı izləməyə dəvət etdi.[mənbə göstərin] İlk dört seriya 6-13 sentyabr tarixində yayımlandı. Sonuncu seriya isə 30 sentyabrda yayımlandı. == Seriya siyahısı == == Reaksiyalar == The Daily Beast, The Guardian qəzetləri və MTİ serial haqda müsbət fikirlər bildirmişdirlər.

Kosmosun tədqiqi kosmosu tədqiq etmək üçün astronomiya və kosmik texnologiyanın istifadəsidir. Kosmosun tədqiqi əsasən teleskoplarla astronomlar tərəfindən həyata keçirildiyi halda, onun fiziki tədqiqi həm ekipajsız robot kosmos zondları, həm də insanların kosmosa uçuşu ilə aparılır. Kosmosun tədqiqi, onun klassik forması astronomiya kimi, kosmos elminin əsas mənbələrindən biridir. Astronomiya kimi tanınan kosmosda obyektlərin müşahidəsi qədim vaxtlardan olsa da, yalnız XX əsrin ortalarında kosmosun fiziki tədqiqində raket texnologiyaların inkişafı nəticəsində yüksək nailiyyətlər əldə etmək mümkün olmuşdur. Dünyanın ilk genişmiqyaslı eksperimental raket proqramı 1920-ci illərin sonlarında Fritz von Opel və Maks Valierin rəhbərliyi altında Opel-RAK idi və bu, ilk ekipajlı raket təyyarələrinin yaradılmasına yol açdı. Bu proqram Nasist dövründə V2 proqramı və 1950-ci ildən etibarən ABŞ və Sovet kosmik proqramlarının inkişafına yol açdı. Opel-RAK proqramı və yerüstü və hava nəqliyyat vasitələrinin möhtəşəm ictimai nümayişləri böyük izdiham yaratmış, dünya ictimaiyyətinin həyəcanına səbəb olmuş və Verner von Braun kimi kosmik uçuşun sonrakı yaradıcıllarına böyük və davamlı təsir göstərmişdi. Kosmosun tədqiqi üçün ümumi əsaslar arasında elmi tədqiqatların inkişafı, milli nüfuz, müxtəlif millətləri birləşdirmək, bəşəriyyətin gələcəkdə sağ qalmasını təmin etmək, digər ölkələrə qarşı hərbi və strateji üstünlüklər yaratmaq daxildir. Kosmosun tədqiqinin ilk dövrü Sovet İttifaqı və ABŞ arasında "Kosmik Yarışı" ilə əlaqədar idi. 4 oktyabr 1957-ci ildə Sovet İttifaqının Sputnik 1-in Yer orbitinə ilk insan yaratdığı obyektin çıxarılması və 20 iyul 1969-cu ildə Amerikanın Apollon 11 missiyası tərəfindən Aya ilk enişi çox vaxt bu ilkin dövr üçün əlamətdar məqamlar kimi qəbul edilir.

Yerin kosmosdan öyrənilməsi (rus. изучениe Земли из космоса, ing. Earth`s study from the space) — yerin süni peyklərində yerləşdirilmiş avtomatik kosmik cihazlar vasitəsilə alınan geoloji və geofiziki məlumatların işlənilməsi və bu məlumatlardan Yerin inkişaf və quruluşunda əsas qanunauyğunluğu müəyyən etməkdə, eyni zamanda faydalı qazıntıların axtarışında, qlobal və regional geoloji strukturaların öyrənilməsində, geoloji xəritələşdirmədə, müasir fiziki-geoloji proseslərin öyrənilməsində və digər məqsədlər üçün istifadə edilməsi. Yerin kosmosdan öyrənilməsində həmçinin kosmik şəkillərin /fotoqrafik və televiziya/ geoloji və geomorfoloji deşifrə edilməsindən də istifadə olunur.

"Kosmosun öyrənilməsində Xidmətlərinə Görə" medalı — Rusiya Federasiyasının dövlət mükafatı. == Mükafatın tarixi == Medalı "Rusiya Federasiyasının dövlət mükafat sisteminin təkmilləşdirilməsi üzrə tədbirlər Haqqında" 7 sentyabr 2010-cu il tarixli 1099 saylı "kosmosun öyrənilməsində Xidmətlərinə Görə" Rusiya Federasiyası Prezidentinin Fərmanı İlə təsis edilib. Eyni sərəncamla medalı haqqında Əsasnamə və onun təsviri təsdiq edilib. Rusiya Federasiyası Prezidentinin fərmanı ilə 16 dekabr 2011-ci il tarixli 1631 saylı medalının əsasnaməsi və təsviri olan medal miniatür surəti nəzərdə tutulmuş əlavələr edilib.

Bu gün, insan hər iki qütbü fəth edəndən, Yerdə praktiki olaraq "ağ ləkələr" qalmayandan sonra, biz cazibə qüvvəsini dəf edib ulduzlara hücum etdik, sözün həqiqi mənasında Yer planetini özümüz üçün kəşf etdik. XX əsrin güclü sənayesi ilə ətraf mühitin dramatik qarşılıqlı əlaqəsi zəmanəmizin ən sərt və vacib məsələlərindən biridir. "Ekologiya", "Ətraf mühitin mühafizəsi"-bu sözlər dünya mətbuatında hər gün səslənir. Ən müdrik və ağıllı insanlar, beş qitənin ən qabaqcıl alimləri haray qaldırır, torpağımızı çirkləndirməkdən, onun varını-meşələri, çayları, okeanları, atmosferi, birbaşa məhv olmaqdan xilas etməyə çağırırlar. Elmi-kütləvi film Yerin nə olduğu barədə onun insanla mürəkkəb əlaqəsi haqqında danışır. Film eyni zamanda insan zəkasının geniş yaradıcılıq imkanları haqqındadır. Bu kinolent insana həsr olunmuş himndir. Rejissor: Ruslan Şahmalıyev Ssenari müəllifi: Tofiq İsmayılov, Ruslan Şahmalıyev Operator: Nemət Rzayev, Anatoli İvanov Bəstəkar: Rafiq Babayev Səs operatoru: Nataliya Nuriyeva Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. C.Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası. Aydın Kazımzadə.