tatu

Döymə — qızdırılmış metalı çəkiclərin köməyi ilə döyərək lazımi fromaya salmaq üçün mexaniki emal üsuludur. Proses zamanı pəstah çəkicin qaırlığı altında "axaraq" formasını dəyişir. Bu üsulla böyük ölçülü hissələr hazırlanır. Çəkisi 250t olan metal hissələrin hazırlanması nadir hal deyil. Misal kimi gəmilərin və generator turbinlərinin dirsəkli vallarını göstərmək olar. Prosesin əvvəlində pəstah sobada qızdıırlır. Qızdırma temperaturu metalın asan emalolunma xarakteri ilə müəyyən olunur. Döymə ilə məşğul olanlara dəmirçi deyilir. Zərgərlikdə döymə ən qədim üsullardan biridir. VIII əsrdə Azərbaycanda metaldan hazırlanmış məişət əşyaları, silah, zinət şeyləri əsas etibarı ilə döymə üsulu ilə hazırlanırdı.

Dek (kürd. deq, دەق) və ya xal (kürd. xał , خاڵ) — kürdlərə aid ənənəvi və unikal tatular. Dek daha çox kürd qadınları arasında rast gəlinir, lakin kişilər arasında da müşahidə olunur. İslamın təsiri ilə dekin tətbiqi daha az yayılmış və xına ilə əvəz edilmişdir. Xınadan fərqli olaraq, dek müvəqqəti deyil. Kürd kimliyini yenidən təsdiq etmək üçün dekdən istifadəni canlandırmaq üçün səylər göstərilmişdir. Dek yezidilər tərəfindən də tətbiq edilir. == Tarixi == Dekin mənşəyi məlum deyil. XVI əsrin əvvəllərində Amidalı Aesi "Medicae Artis Principes" əsərində dek və onun necə hazırlandığını yazmışdır.

Bosniya və Herseqovinada xristian tatuları (və ya serb-xorvat dilində sicanje ("siçanye" oxunur) ― Bosniya və Herseqovinada Osmanlı hakimiyyəti dövründə (1463–1878) Roma katolikləri arasında geniş yayılmış və XX əsrə qədər davam edən adət. Katoliklər tatunu uşaqlarını devşirmədən qurtarmaq üçün edirdilərsə, qadınlar əsarətdən qaçmaq ümidi ilə döymə etdirirdilər. Bu adətin nəyin ki slavyanların Balkanlara köç etməsindən, hətta xristanlığın burada yayılmasından öncə mövcud olduğu hesab edilir. Eramızdan əvvəl I əsrdə, yunan tarixçisi Strabon bu ərazidə yaşayan sakinlərin digər İlliriya adət-ənənələri içərisində döymə ənəsinin da adını çəkir. Yunanıstan, Şimali Makedoniya və Herseqovinadan olan vlax qadınları da öz xeyirləri üçün döymələrdən istifadə edirdilər. XIX əsrin sonlarında arxeoloq Çiro Truhelka bu tip tatuları araşdırmağa başladı və onlar haqqında yazan və təsvir edən ilk tədqiqatçılardan biri oldu. Ölkənin bəzi bölgələrindəki Bosniyalı qadınlar qollarını və digər görünən bədən hissələrini (alın, yanaqlar, biləklər və ya boynun alt hissəsi kimi) xristian simvolları və steçak bəzəkləri ilə tatu edirlər. Müasir dövrdə bu ənənə təkçə Bosniya və Herseqovinada deyil, xaricdə yaşayan bosniyalı qadınlar arasında da yayılıb.

Adi dəlibəng (lat. Datura stramonium) — bitkilər aləminin quşüzümüçiçəklilər dəstəsinin quşüzümükimilər fəsiləsinin dəlibəng cinsinə aid bitki növü. == Təbii yayılması == Cənub-şərqdə, Astraxan, Volqoqradda, az miqdarda Samarski və Saratovsk vilayətlərində yayılmışdır. == Botaniki təsviri == Hündürlüyü 1,5-dək olan mil köklü, güclü budaqlı, birillik ot bitkisidir. Gövdəsi düzdayanan, çəngəlvari budaqlanmış, çılpaqdır. Yarpaqları növbəli, bütöv yumurtavari, iri oyuqlu-dişli, ucu biz, saplaqlı, üstü tünd yaşıl, alt tərəfi açıqdır. Ağ rəngli ucda və ya qoltuqda yerləşən iri, tək çiçəkləri qoxuludur. Ağ qıfvari büküklü çiçək tacı və kasacığı bitişik yarpaqlı, beş hissəlidir. İyun-avqustda çiçəkləyir. Meyvəsi-dörd yuvalı, dörd laylarla açılan, iynələrlə örtülmüş qutucuqdur.

Adi dəlibəng (lat. Datura stramonium) — bitkilər aləminin quşüzümüçiçəklilər dəstəsinin quşüzümükimilər fəsiləsinin dəlibəng cinsinə aid bitki növü. == Təbii yayılması == Cənub-şərqdə, Astraxan, Volqoqradda, az miqdarda Samarski və Saratovsk vilayətlərində yayılmışdır. == Botaniki təsviri == Hündürlüyü 1,5-dək olan mil köklü, güclü budaqlı, birillik ot bitkisidir. Gövdəsi düzdayanan, çəngəlvari budaqlanmış, çılpaqdır. Yarpaqları növbəli, bütöv yumurtavari, iri oyuqlu-dişli, ucu biz, saplaqlı, üstü tünd yaşıl, alt tərəfi açıqdır. Ağ rəngli ucda və ya qoltuqda yerləşən iri, tək çiçəkləri qoxuludur. Ağ qıfvari büküklü çiçək tacı və kasacığı bitişik yarpaqlı, beş hissəlidir. İyun-avqustda çiçəkləyir. Meyvəsi-dörd yuvalı, dörd laylarla açılan, iynələrlə örtülmüş qutucuqdur.

Sergey Fillipoviç Tatusyak (5 aprel 1955, Jabokriçka[d], Vinnitsya vilayəti) — Ukrayna dövlət və ictimai-siyasi xadimi, 4-cü çağırış Ukrayna ALi Radasının deputatı, Vinnitsya Vilayət Şurasının Sədri.

Döymə — qızdırılmış metalı çəkiclərin köməyi ilə döyərək lazımi fromaya salmaq üçün mexaniki emal üsuludur. Proses zamanı pəstah çəkicin qaırlığı altında "axaraq" formasını dəyişir. Bu üsulla böyük ölçülü hissələr hazırlanır. Çəkisi 250t olan metal hissələrin hazırlanması nadir hal deyil. Misal kimi gəmilərin və generator turbinlərinin dirsəkli vallarını göstərmək olar. Prosesin əvvəlində pəstah sobada qızdıırlır. Qızdırma temperaturu metalın asan emalolunma xarakteri ilə müəyyən olunur. Döymə ilə məşğul olanlara dəmirçi deyilir. Zərgərlikdə döymə ən qədim üsullardan biridir. VIII əsrdə Azərbaycanda metaldan hazırlanmış məişət əşyaları, silah, zinət şeyləri əsas etibarı ilə döymə üsulu ilə hazırlanırdı.

Tatuidris tatusia — Agroecomyrmecinae yarımfəsiləsinin yeganə müasir təmsilçisi, relikt növ. Cənubi və Mərkəzi Amerikada yayılmışdır. Uzunluq təxminən 3 mm-dir. Torpaq qarışqaları sarımtıl-qəhvəyi rəngdə olur. İşçi və dişilərin bığcıqları 7 buğumludur (erkəklərdə bu rəqəm 12-dir. İynələri inkişaf etmişdir. Tropik meşələrin torpaqlarında və çırpılıqlarda yaşayırlar. Az görülən qarışqalardır. Tatuidris cinsi eosenin fosil Agroecomyrmex və Eulithomyrmex ilə birlikdə Agroecomyrmecinae yarımfəsiləsini təşkil edir. Bolton B. (1992).

Tatuin (ing. Tatooine) — "Ulduz müharibələri" kainatında uydurma planet. Planetin adı film saqasının bəzi səhnələrinin çəkildiyi Tunisin Tatavin vilayətindən gəlir. Tatuin isti olması ilə yanaşı, Anakin Skayuolker/Dart Veyderin doğulduğu yerdir. Tatuin səhra planetidir. Planet səthinin 1%-dən az hissəsi su ilə örtülüdür. Onun iki günəş var, bu da planetdə çox isti atmosfer yaradır. Burada hökumət yoxdur, planet quldurlar, narkotik alverçiləri və muzdlular üçün azad məkandır.

Tatul Aşıği Akopyan (erm. Թաթուլ Աշիկի Հակոբյան; 29 dekabr 1969, Balakənd, Noyemberyan rayonu) — Ermənistan müxbiri və müstəqil siyasi analitiki. Tatul Akopyan 29 dekabr 1969-cu ildə, SSRİ respublikalarından olan Ermənistan SSR-nin şimal-şərqində, Azərbaycan SSR ilə sərhəd yaxınlığındakı Balakənd kəndində anadan oluşdur. O, İrəvan Dövlət Universitetində təhsil almış və 1995-ci ildə həmin universitetin Jurnalistika fakültəsindən məzun olmuşdur. Akopyan həmçinin, Gürcüstanın paytaxtı Tbilisi şəhərindəki Gürcüstan İctimaiyyətlə Əlaqələr İnstitutunun məzunudur. Akopyan əvvəllər "Ankakhutyun" (1991–1995), "Yerkir" (1998–2000), "Azg" (2000–2006), "Aztag" (2005–2016) və "The Armenian Reporter" (2008–2009) qəzetlərində müxbir, o cümlədən Ermənistan İctimai Radiosunun "Radiolur" xəbər proqramının regional məsələlər üzrə müşahidəçisi (2004–2008) kimi çalışmışdır. O, 2009-cu ildən 2021-ci ilin fevralına qədər müstəqil "Sivilitas fondu"nun (CivilNet) müxbiri və analitiki olaraq çalışmışdır. Akopyan 2014-cü ildən İrəvanda yerləşən "ANİ Erməni Araşdırmaları Fondu"nun direktorudur. O, hal-hazırda Tbilisidə yerləşən "Aliq Media" erməni xəbər agentliyinin köşə yazarıdır. Akopyan ailəlidir və iki oğlu var.

Tatul Krpeyan (erm. Թաթուլ Կրպեյան; 21 aprel 1965, Pirmələk, Talin rayonu – 30 aprel 1991, Çaykənd, Xanlar rayonu) — erməni döyüşçüsü. Tatul Krpeyan 21 aprel 1965-ci ildə Ermənistan SSR-ində yerləşən Talin rayonunun Areq kəndində anadan olmuşdur. İbtidai və orta təhsilini Talin rayon mərkəzində yerləşən məktəbdə alan Tatul orta məktəbi bitirdikdən sonra mexanika texnikumuna daxil olur. SSRİ ordusunda hərbi xidməti bitirdikdən sonra İrəvan Dövlət Universitetinin tarix faklütəsinə daxil olur. Tələbəlik illərində Erməni Azadlıq Hərəkatına qatılır. Yuxarı kurslarda təhsil aldığı müddət ərzində Miatsum hərəkatının liderlərindən birinə çevrilir. Tatul 1990-cı ilin senytabr ayında vəziyyətin gərgin olduğu Dağlıq Qarabağa gəlir. Burada Miatsum hərəkatı əsnasında yerli azərbaycanlılara qarşı silahlı mübarizə aparmaq barədə qərar qəbul edir. Çaykənd ərazisində silahdaşları ilə birlikdə Daşnaktsakanner adlı silahlı dəstə yaradır.

Bosniya və Herseqovinada xristian tatuları (və ya serb-xorvat dilində sicanje ("siçanye" oxunur) ― Bosniya və Herseqovinada Osmanlı hakimiyyəti dövründə (1463–1878) Roma katolikləri arasında geniş yayılmış və XX əsrə qədər davam edən adət. Katoliklər tatunu uşaqlarını devşirmədən qurtarmaq üçün edirdilərsə, qadınlar əsarətdən qaçmaq ümidi ilə döymə etdirirdilər. Bu adətin nəyin ki slavyanların Balkanlara köç etməsindən, hətta xristanlığın burada yayılmasından öncə mövcud olduğu hesab edilir. Eramızdan əvvəl I əsrdə, yunan tarixçisi Strabon bu ərazidə yaşayan sakinlərin digər İlliriya adət-ənənələri içərisində döymə ənəsinin da adını çəkir. Yunanıstan, Şimali Makedoniya və Herseqovinadan olan vlax qadınları da öz xeyirləri üçün döymələrdən istifadə edirdilər. XIX əsrin sonlarında arxeoloq Çiro Truhelka bu tip tatuları araşdırmağa başladı və onlar haqqında yazan və təsvir edən ilk tədqiqatçılardan biri oldu. Ölkənin bəzi bölgələrindəki Bosniyalı qadınlar qollarını və digər görünən bədən hissələrini (alın, yanaqlar, biləklər və ya boynun alt hissəsi kimi) xristian simvolları və steçak bəzəkləri ilə tatu edirlər. Müasir dövrdə bu ənənə təkçə Bosniya və Herseqovinada deyil, xaricdə yaşayan bosniyalı qadınlar arasında da yayılıb.