Həlimə Sultan

Həlimə Validə Sultan (1576, Abxaziya – ən tezi 1623, Konstantinopol) — I Mustafanın anası. Bəzi qaynaqlarda adı bilinmədiyi üçün Füldânə Sultan olaraq qeyd edilir. Validə sultanlıq dövrü az olmuş, oğlunun ikinci dəfə taxtdan endirilib sürgün edilməsi səbəbi ilə kədərdən vəfat etmişdir.[1][2][3]

Həlimə Sultan
حليمة سلطان
22 noyabr 1617 – 26 fevral 1618
ƏvvəlkiHandan Sultan
SonrakıMahfiruz Xədicə Sultan
10 may 1622 – 10 sentyabr 1623
ƏvvəlkiMahfiruz Xədicə Sultan
SonrakıKösəm Sultan
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi
Doğum yeri Şimali Qafqaz
Vəfat tarixi
Vəfat yeri
Dəfn yeri
Fəaliyyəti consort[d], qul[d]
Həyat yoldaşı III Mehmed
Uşaqları Şahzadə Mahmud, Dilrüba Sultan, I Mustafa, Hatice Sultan
Dini islam

Həyatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

III Mehmedin hasəki qadınlarından biridir. Oğlu əqli cəhətdən zəif olduğu üçün sarayda önəmli rol oynamışdır. I. Mustafa taxta keçəndə nənəsi Safiyə Sultan hələ də sağ idi. Safiyə Sultan həm əri III. Murad, həm də oğlu III. Mehmed zamanında sarayda çox təsirli olmuş bir Validə Sultan idi. İki nəvəsinin də səltənətini gördü. Osmanlı adətlərinə görə padşahın nənəsi yox, anası Validə Sultan olaraq dövlətin ən qüdrətli qadını olmalı idi. Ancaq Safiyə Sultanın əri və oğlu dönəmində iqtidardakı gücü nəvələrinin dönəmində gəlinlərinin gücünə kölgə salırdı.[4]

Oğlu I. Mustafanın səltənətində hakimiyyət Həlimə Sultan və qızı Dilruba Sultanla evli olan kürəkəni Qara Davud Paşanın əlindəydi. Ancaq taxtda çox qalmayan I. Mustafa 26 fevral 1618 tarixində taxtdan devrildi və II. Osman sultan elan olundu. Lakin 10 may 1622 tarixində II. Osman yeniçəri üsyanı ilə devrildi və faciəvi şəkildə şəhid edilmiş, üsyançıların əlində oyuncağa çevrilən I. Mustafa yenidən taxta çıxmışdır. II. Osmanın devrilməsi və şəhid edilməsində Həlimə Sultanın önəmli rolu vardır. Ağır dərəcədə sinir xəstəsi, hətta bəzi mənbələrə görə ruhi xəstə olan oğlunu taxtda çox saxlaya bilməyən Həlimə Sultan 10 sentyabr 1623 tarixində baş vermiş saray çevrilişi nəticəsində oğlu ilə birlikdə köhnə saraya sürgün edildi. Bu hadisələrdən sonra böhran keçirdən Həlimə Sultan çox yaşamadı və 1643 tarixində vəfat etdi.[5]

Övladları

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Həmçinin bax

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Ga ́bor A ́goston, Bruce Alan Masters. New York: Facts on File. Günhan Börekçi. "Mustafa I." Encyclopedia of the Ottoman Empire. Infobase Publishing. January 1, 2009. 409. ISBN 978-1-438-11025-7.
  2. ↑ M. Sadık Bilge. Osmanlı devleti ve Kafkasya: Osmanlı varlığı döneminde Kafkasya'nın siyasî-askerî tarihi ve idarî taksimâtı, 1454-1829. Eren Yayıncılık. 2005.
  3. ↑ Börekçi, Günhan. Factions And Favorites At The Courts Of Sultan Ahmed I (r. 1603-17) And His Immediate Predecessors. 65 and n. 96.
  4. ↑ Peirce, 1993. səh. 231
  5. ↑ Shaw, Stanford J.; Shaw, Ezel Kural. History of the Ottoman Empire and Modern Turkey: Volume 1, Empire of the Gazis: The Rise and Decline of the Ottoman Empire 1280-1808. Cambridge University Press. October 29, 1976. 186. ISBN 978-0-521-29163-7.