Sudağılan yaşayış yeri

Sxematik xəritə

Sudağılan və ya Şəhəryeri № 2[1]— III–XIII əsrlərə aid yaşayış məntəqəsi[2] və Mingəçevir şəhərində, Kür çayının sol sahilində, eyni yerdə yerləşən qəbiristanlıq.

1946–1953-cü illərdəki arxeoloji qazıntılar zamanı Sudağılanda erkən feodalizm dövrünə aid zəngin bir arxeoloji kompleks — alban yazısı olan məişət quruluşları və xristian kilsələri, Sasanilər və Ərəb sikkələrindən ibarət sikkələrin xəzinələri aşkar edilmişdir.[3]

Qazıntılar S. M. Qazıyevin rəhbərliyi ilə Azərbaycan Tarixi Muzeyinin ekspedisiyası tərəfindən aparılmışdır. Yaşayış məntəqəsində dulusçuluq sobaları, yaxınlıqdakı qəbiristanlıq ərazisindəki qablar və taxta qəbirlər, xristian məzarlığı və katakombalar aşkar edilmişdir. Demək olar ki, qəsəbənin mərkəzində məbəd quruluşlarına bitişik tikililər kompleksini təmsil edən bir türbə vardı. Qəbir istehkamı eni 3,5 m-dən çox olan kütləvi istinadgah divarları idi. Hər bir divarın bir hissəsi 72 m uzunluğa qədər açıldı. Qəsəbə əhalisi əsasən əkinçiliklə məşğul idi.[4]

Yerləşməsi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Şimal tərəfdə Sudağılan, R. M. Vahidovun fərziyyələrinə görə, orta əsrlərdə yağış axınlarının eroziyası nəticəsində əmələ gəlmiş kiçik bir dik bir dərəyə qoşulur. Şərqdən, yaşayış məntəqəsi Bozdağ silsiləsinin qollarından biri olan Qaradağ dağı ilə məhdudlaşır. Sudağılan düzənliyin cənub tərəfi ilə həmsərhəddir, qərb tərəfdən Kür çayı ilə yuyulur.[5]

Sudağılandan şimala 5 km məsafədə, Kürün yuxarı hissəsində, Samux meşəsi başanır (indi Mingəçevir su anbarı burada yerləşir), meyvə ağacları və digər ağaclar ilə zəngindir: qarağat (Ulmus Suberosa Moench.), sakkızaaç (Pistacia mutica F. et M.) , mükəmməl tikinti materialı olan arçan (Juniperus oblonga MB) və başqaları. Mingəçevir yaxınlığında cənubdan və qərbdən kiçik çaylar var (axmazı), burada il boyu müxtəlif çay və göl balıqlarının ovlanması mümkündür. Burada zəngin dağ və çöl otlaq çəmənlikləri başlayır. Mingəçevirin bəzi təbii sərvətlərinin bu qısa siyahısına əsaslanaraq Vahidov ərazinin insan məskunlaşması və yaşayış yeri üçün əlverişli olduğu qənaətinə gəlmişdir.[6]

I-III əsrlərə aid Mingəçevirdən tapılan gil qab

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Ваидов Р. М. Археологические работы в Мингечауре в 1950 году // Краткие сообщения Института истории материальной культуры. — 1952. — Вып. 46. c.88
  2. ↑ Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы: [10 ҹилддә]. IX ҹилд: Спутник—Фронтон. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев. 1986. С. 61.
  3. ↑ Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы: [10 ҹилддә]. IX ҹилд: Спутник—Фронтон. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев. 1986. С. 61.
  4. ↑ Монгайт А. Л. Археология в СССР. — М., 1955. — С. 247. — 436 с.
  5. ↑ Ваидов Р. М. Раннесредневековое городище Судагылан // Краткие сообщения Института истории материальной культуры. — 1954. — Вып. 54. c.128
  6. ↑ Ваидов Р. М. Раннесредневековое городище Судагылан // Краткие сообщения Института истории материальной культуры. — 1954. — Вып. 54. c.128

Həmçinin bax

[redaktə | mənbəni redaktə et]