Şotlandiya

Şotlandiya (ing. Scotland; şot.kelt Alba) — Böyük Britaniya krallığına daxil olan tarixi və inzibati ərazi. Böyük Britaniya adasının şimal hissəsində yerləşir. Paytaxtı Edinburqdur. Şotlandiyanın ən böyük şəhəri isə Qlazqodur. Şotlandiya özünün qalaları və dağlıq peyzajı ilə tamamilə başqa ölkə təəsüratını yaradır. Şotlandiyada 787 ada vardır, demək olar ki, hamısında əhali məskunlaşıb. Məşhur Haylənds ("yüksək yerlər") vilayəti – ölkənin şimal-qərbində dağlar dənizlərlə, çəmənlər, meşələrlə əvəz olunan təkrarolunmaz təbii landşaftdır. Şotlandiya ətrafı okean və dəniz dünyada biloji canlıların ən çox yaşadığı su hövzəsi sayılır, orada 40 min növ var. 1707-ci ildən Birləşmiş Krallığın bir hissəsi kimi yaşayan, böyüyən və inkişafa çalışan Şotlandiya, Birləşmiş Krallığı meydana gətirən dörd böyük quru parçasından biridir.

Həmilton (ş.german Hamiltoun, şot.kelt Baile Hamaltan) — Şotlandiyanın Cənubi Lanarkşir bölgəsində böyük bir şəhər.

Livinqston (ing. Livingston, şot.kelt Baile Dhùn Lèibhe) — Böyük Britaniyada, Şotlandiya vilayətində kiçik şəhər.

Pert (ing. Pert, şot.kelt Peairt) — Böyük Britaniyaın Şotlandiya regionunda yerləşən şəhər, Pert və Kinross vilayətinin inzibati mərkəzi (1975-ci ilədək Pertşir qraflığının inzibati mərkəzi).

Yeni Şotlandiya — Kanadada əyalət. Mərkəzi Halifaks şəhəridir.

Azərbaycan–Şotlandiya münasibətləri — Azərbaycan Respublikası ilə Şotlandiya arasındakı mövcud ikitərəfli əlaqələr. == Tarixi == === XIX əsr === XIX əsrin əvvəllərində Azərbaycan əsilli rus şərqşünası Mirzə Kazım bəy Dərbənddə yaşadığı illərdə atasının dostları olan şotlandiyalı xristian missionerlərlə tanış olmuş, onları islamın üstünlüklərindən faydalanmağa çağırmışdı. Özü isə xristianlığın mahiyyətini anlamağa çalışarkən yəhudi və ingilis dillərini öyrənmişdi. 1821-ci ildə sürgündəki atasına baş çəkmək üçün Həştərxana gedən gənc Kazım bəy burada da şotland missionerlərlə rastlaşır, onlara Şərq dillərini öyrətməklə yanaşı, özü də Avropa dillərini mükəmməl öyrənir. 1823-cü ildə Mirzə Kazım bəy xristianlığı qəbul edib, özünə Aleksandr adını götürmüşdür. === XX əsr === Erkən 1990-cı illərdən etibarən Şotlandiyanın Aberdin şəhəri Azərbaycanla ticarət tərəfdaşlığı yaradaraq, güclü əlaqələr qurmuşdur. Bunun nəticəsində, 2011-ci ilin may ayında Azərbaycan Hava Yolları Bakı-Aberdin-Bakı marşrutu üzrə yeni müntəzəm reys istifadəyə verilmişdir. === XXI əsr === 2017-ci ilin fevralın 22-də Şotlandiya parlamenti Xocalı soyqırımı ilə bağlı qətnamə qəbul edilib. Parlament üzvlərinin 80 faizinin tərəfdar çıxdığı Qərarda Xocalı soyqırımını törədənlərin hərəkətləri müharibə cinayətləri və bəşəriyyətə qarşı cinayət kimi qiymətləndirilir, gələcəkdə bu cür hadisələrin dünyanın heç bir yerində baş verməməsi üçün belə bir qətnamənin qəbul olunmasının zəruriliyi qeyd olunur. Qətnamənin surəti Şotlandiya parlamentinin rəhbərliyi və parlamentdə təmsil olunmuş bütün siyasi fraksiyaların rəhbərləri tərəfindən Azərbaycanın Böyük Britaniyadakı səfiri Tahir Tağızadə, Azərbaycan millət vəkili Cavanşir Feyziyev və Şotlandiyada Azərbaycan icmasının rəhbəri Fuad Ələkbərovə təqdim olunub.2017-ci ildə Mütəşəkkil Cinayətkarlıq və Korrupsiya Hesabat Layihəsi (OCCRP) tərəfindən nəşr olunan araşdırmada qeyd olunur ki, "Azərbaycan Camaşırxanası" (ing.

Ağ Ed (ing. Áed the White), Ed mak Exdax (şot.kelt Áed mac Echdach), Ed Find (şot.kelt Áed Find; VIII əsr – 778) — Dal Riada kralı (768–778). == Həyatı == Ağ Ed 733-cü ildə vəfat edən III Eoxaydın oğlu idi. Atasının ölümündən çox keçməmiş Dal Riada krallığı piktlərdən asılı vəziyyətə düşmüşdür. Ağ Ed haqda ilk məlumat 768-ci ilə təsadüf edir. "Olster annalları" əsərinə görə, Ağ Edin ordusu ilə pikt kralı I Kiniodun ordusu arasında bir döyüş baş vermişdir. Bu dövrdə Dal Riada özünü piktlərdən azad etmişdir. "Alba krallarının salnaməsi" əsəri Ağ Edin bir çox qanunlar qəbul etdiyini və bu qanunların I Domnallın (Donald) hakimiyyəti dövründə bütün Şotlandiyaya şamil edildiyi haqda məlumat verir, ancaq bu qanunların məzmunu naməlumdur. Ağ Ed 778-ci ildə vəfat etmişdir və Dal Riada taxtını qardaşı II Fergüsə buraxmışdır. == Mənbə == === Ədəbiyyat === Anderson, Alan Orr.

Yeni Şotlandiya yarımadası (ing. Nova Scotia peninsula) — Kanadanın cənub-şərqində yerləşən yarımada. == Coğrafiya == Yarımadanın ərazisinin böyük qismi Yeni Şotlandiya vilayəti ərazisində yerləşir. Yarımadanın uzunluğu 430 km, eni isı 130 km. Şərqdə ensiz Kanso boğazı yarımadanı Keyp-Breton adasından ayırır. Şimaldan Nortamberlend boğazı Şahzadə Eduard Adasından ayırlr. Cənubdan və cənub-şərqdən Atlantik okeanın suları ilə yuyulur. Qərbdən Men körfəzi, şimal-qərbdən Fandi körfəzi ilə əhatələnir. Materiklə Şiqnekto bərzəxi ilə birləşir. Cənub və cənub-şərqdən sahilləri olduqca parçalıdır və fiordlarla zəngindir.

Şotlandiya Leyboristlər Partiyası (ing. Labour Party of Scotland) — Şotlandiyada kiçik milliyətçi siyasi partiya. 1970-ci illərin əvvəllərində fəal idi. Şotlandiya Milli Partiyasının (ŞMP) Dandi şöbəsindən solçu təfqirəçi partiya kimi formalaşan Şotlandiya Leyboristlər Partiyası 1973-cü ildə Dandi-İst aralıq seçkilərində iştirakı ilə tanınır. Onun seçkilərə müdaxiləsi milliyətçi seçiciləri bölmüş və bu da nəticədə ŞMP-nin parlamentdə yer qazanmamasına gətirib çıxarmışdır. İki ay sonra partiya Dandi Şəhər Şurası seçkilərində iştirak etmiş, lakin uğursuz nəticələr əldə etmişdir. Qısa müddətdən sonra partiya ləğv edilmiş və 1974-cü ilin əvvəlində onun üzvlərinin əksəriyyəti ŞMP-yə qayıtmışdır. Bu dövrdə ŞMP-nin Şimal dənizinin neftli-qazlı hövzəsi ilə bağlı kampaniyaları Şotlandiyanın şəhərlərdə yaşayan seçiciləri arasında populyarlıq qazanmışdır. Şotlandiya Leyboristlər Partiyası heç vaxt rəsmi siyasi təmsilçiliyi olmamışdır. ŞMP-nin ovaxtkı lideri Vilyam Vulf Şotlandiya Leyboristlər Partiyasının yaradılmasını yerli siyasətçilərin etdiyi fürsətçilik kimi qiymətləndirmişdir.

Şotlandiya Milli Muzeyi (ing. National Museum of Scotland) — Şotlandiyada yerləşən milli muzey. Muzey Edinburq şəhərinin Çambers küçəsində yerləşir. == Tarixi == Muzeyin yerləşdiyi Çambers küçəsində iki fərqli muzey – 1861-ci ildə viktoryan stilində tikilən Kral Muzeyi və nisbətən müasir, amma eyni üslubda inşa edilən Şotlandiya Milli Muzeyi yerləşib. 1998-ci ildə bu muzeylər birləşmişlər.Muzeyə giriş pulsuzdur. 2011-ci ildə 46 milyon funt-sterlinq xərcləndikdən sonra muzey restovrasiya olunaraq yenidən fəaliyyətə başlamışdır. Fəaliyyətə başlayarkən ekspozisiyalara 16 yeni qalereya əlavə olunmuşdur.Şotlandiya dövləti muzeyin maliyyələşməsi üçün hər il 46,4 milyon funt sterlinq ayırır. Hər il muzeydə incəsənət festivalı keçirilir.Muzey 1500-ci ildən bəri ölkənin tarixini, incəsənətini əks etdirən eksponatlarla zəngindir. Antikvarlar arasında qədim Şotlandiya ilə bağlı ən nadir eksponatlara rast gəlmək olur.

Şotlandiya Milli Partiyası (ing. Scottish National Party; şot.kelt Pàrtaidh Nàiseanta na h-Alba, qısa SNP kimi tanınır) – Şotlandiyada mövcud olan siyasi partiya. 2015-ci ildən etibarən, Böyük Britaniyada 3-cü, Şotlandiyada isə ən böyük partiyadır. == Tarixi == 2014-cü ildə Şotlandiyanın müstəqilliyi üzrə referendum zamanı, Şotlandiyanın 32 vilayətinin hamısında səslərin hesablanmasının nəticələrinə görə, müstəqilliyin lehinə 45% seçicilərin faizi səs verib. Müstəqilliyin tərəfdarları yalnız Qlazqo, Dandi, Qərbi Dambartonşir və Şimali Lanarkşir vilayətlərində qalib gəliblər. 20 Noyabr 2014-cü ildə, Milli Partiyanın başçısı Aleks Salmondun rəsmən istefasından sonra, Nikola Stercen Şotlandiya hökuməti başçısı vəzifəsində ilk qadın olmuşdur.2015-ci ildə Şotlandiya Milli Partiyası Böyük Britaniya parlament seçkilərində Şotlandiyada 59 yerdən 56-nı qazanıb, Leyboristlər və Liberal Demokratları sıxışdırmışdır. == İştirak etdiyi seçkilər == == Hökumətdə və parlamentdə təmsilçiliyi == == Himni == == Bayrağı və emblemi == == Partiya qərargahı == 1934-cü ildə yaradılan və Şotlandiya siyasi tarixində mühüm yer tutan partiyalardan olan Şotlandiya Milli Partiyası partiyasının mənzil qərargahı Edinburq şəhərində yerləşir.

Şotlandiya Milli Qalereyası (ing. National Gallery of Scotland) - Şotlandiyada yerləşən milli sənət qalereyasıdır. Qalereya Edinburqun mərkəzindəki Maund ərazisində yerləşir. Qalereyanın neoklassik üslublu binası Vilyam Henri Pleyferin layihəsi əsasında inşa edilmiş və açılışı 1859-cu ildə baş tutmuşdur. Qalereyada Şotlandiya incəsənəti, o cümlədən İntibah dövründən başlayaraq XX əsrin əvvəllərinə kimi dünya incəsənəti nümunələrindən ibarət Şotlandiya Milli İncəsənət Kolleksiyası sərgilənir. == Tarixi == Şotlandiya milli kolleksiyasının əsasında, 1819-cu ildə yaradılmış Şotlandiya İncəsənətin Təşviqi Kral İnstitutu dayanır. İnstitut rəsmləri toplamağa başlamış və 1828-ci ildə Maund ərazisində Kral İnstitutunun binası açılmışdır. 1826-cı ildə institutun tərkibində Kral İnstitutu yaradılmış, 1838-ci ildə isə bu institut Şotlandiya Kral Akademiyası (ŞKA) adlandırılmışdır. ŞKA-nın əsas məqsədi milli kolleksiyanın yaradılması idi. Kolleksiyanın yaradılmasına başlanıldıqdan sonra 1835-ci ildə ŞKA Kral İnstitutunun binasında yer kirayələmişdir.1840-cı illərdə ŞKA üçün yeni binanın inşası planının hazırlanmasına başlanıldı.

Şotlandiya bayrağı — Şotlandiyanın Dövlət bayrağı

== Şotlandiya Gerbi == Şotlandiyanın rəsmi gerbi, Britaniya monarxının rəsmi gerbidir. Hansıki indi II Elizabetdir. Bu gerb rəsmi olaraq Birləşmiş Krallıq hökmdarı kimi rəsmi fəaliyyət göstərən II Elizabet tərəfindən istifadə olunur və rəsmi "Dominion Gerbi" kimi tanınır. Müxtəlif versiyalara görə Royal Ailənin digər üzvləri tərəfindən istifadə olunur və Britaniya hökuməti tərəfindən ölkə rəhbərliyi və hökumət ilə əlaqədardır. Qalxanın birinci və dördüncü rübündə təsvir olan İngiltərəni qoruyan üç şir: ikinci, rampant aslanı və ikiqat xəzinə təsvir olunub. Hökuməti tərəfindən istifadə edilən versiyada dəbilqə və ya aslan, aslan və ya "Müdafiə" şüarı yoxdur. Şotlandiya hökuməti tərəfindən istifadə olunan versiyada "Müdafiə sözü" yoxdur.

Klanlar — Müştəri-patron münasibətlərinə və ortaq bir ataya sahib olma xəyalına əsaslanan daxili patriarxal quruluşa sahib Şotlandiya qəbilə icmaları. Klanlar, Şotlandiya hanedanlığını və gerblərini idarə edən Lion Məhkəməsi tərəfindən tanınan rəsmi bir quruluşa sahibdir. Şotlandlar arasında müəyyən bir klana mənsubiyyətin fərqli bir əlaməti, hər bir klanın (sözdə tartan) xarakterik xüsusiyyətinə sahib bir kəlmədir (indi kilt). Tarixən tartan naxışları, toxucuları adətən bu ərazilərdə üstünlük verilən kumaş dizaynlarını istehsal edən Aranlar və Yaylalarla əlaqələndirilmişdir. Klan sözü (ing. clan, qal. clann) qal mənşəlidir və "nəsil" kimi tərcümə olunur. Klan sistemi XVIII əsrin sonu və XIX əsrin əvvəllərində Şotlandiya lordlarının əhalidən "mülklərinin təmizlənməsi" nəticəsində məhv edildi.

Şotlandiya krallığı (şot.kelt Rìoghachd na h-Alba, ş.german Kinrick o Scotland, ing. Kingdom of Scotland) — 843-1707-ci illərdə hökm sürmüş suveren dövlət. 1707-ci ildə İngiltərə krallığı ilə birləşərək Böyük Britaniya krallığının əsasını qoymuşdur.

Şotlandiya maarifçiliyi, şotland maarifçiliyi və ya Şotland Maarifçilik dövrü (ing. Scottish Enlightenment, ş.german Scots Enlichtenment, şot.kelt Soillseachadh na h-Alba) — Şotlandiya tarixinin XVIII–XIX əsrləri əhatə edən, intellektual və elmi fəaliyyət dalğası ilə səciyyələndirilən dövrü, Maarifçilik dövrünün epizodu. Şotlandlar XVIII əsrdə Avropanın ən savadlı xalqlarından biri idi. Onların ümumi savadlılıq dərəcəsi təqribən 75% idi. Şotlandiya maarifçiliyinin əsas şəxsləri alimlər, mütəfəkkirlər və yazıçılar idi. Şotlandiyanın paytaxtı olan Edinburq şəhərində elmi cəmiyyətlər formalaşmışdı. Şotlandiya mütəfəkkirləri Avropa marrifçiliyinin humanist və rasional fikirlərindən fərqli olaraq, dünya haqqında olan, rasional baxımdan düzgün olmayan ənənəvi anlayışlardan uzaqlaşaraq insan dərrakəsinin fundamental əhəmiyyətini müdafiə etmişdir. Onlar düşünürdülər ki, səbəb ilə irəliləyən insan təbiət və cəmiyyət üçün daha yaxşı dəyişikliklər edə bilər. Bu, Şotlandiya maarifçiliyinin açar amilidir. Maarifçilik Şotlandiyada empirizm və praktikliyi ilə fərqlənirdi.

Şotlandiya milliyətçiliyi və ya şotland milliyətçiliyi (ing. Scottish nationalism) — şotlandların vahid millət təşkil etməsi ideyasını elan edən, vahid milli kimliyin yaradılması və saxlanmasını müdafiə edən siyasi-ictimai hərəkatlar toplusu. Şotlandiya milliyətçiləri Şotlandiyanın Birləşmiş Krallıqdan müstəqilliyi uğrunda mübarizə aparır. Şotlandiya millətçiliyi 1920–1970-ci illərdə fəal şəkildə formalaşmış və indiki ideoloji yetkinliyinə 1980–1990-cı illərdə çatmışdır. Millətin mənşəyi, siyasi kontekst və unikal xüsusiyyətlər, o cümlədən gel dili, poeziyası və kinosu şotlandların fərdi kimliyini və milli kimliyini dəstəkləyir. == İstinadlar == == Xarici keçidlər == Vikianbarda Şotlandiya milliyətçiliyi ilə əlaqəli mediafayllar var.

Şotlandiya musiqisi — Şotlandiya ərazisində formalaşmış musiqi sənəti. == Tarixi == Şotlandiya musiqi sənətinin mənşəyi ölkənin ərazisində məskunlaşmış tayfaların, yəni keltlərin, skottların, skandinavların və başqalarının mahnı və rəqsləri ilə bağlıdır. Gəzərki xalq müğənniləri olan bardlar, sonralar isə minstrellər qəhrəmani, məhəbbət mahnıları qoşur, xalq eposunu qoruyub-saxlayırdılar. Şotlandiya mahnıları üçün pentatonika və natural məqamlar xarakterikdir. Mahnı və rəqslər XII əsrdən populyarlaşan arfa, XV əsrdən əsas milli musiqi aləti olan tuluq zurnası, fidele, viola, skripka ilə müşayiət olunurdu. XII əsrdən professional dini və dünyəvi saray musiqisi inkişaf etməyə başlamış, XIII əsrdə xor məktəbləri yaranmışdı. XVI əsrin birinci yarısında Şotlandiya musiqisi bəstəkarlardan Robert Karver, Robert Conson, Devid Pibls və başqalarının yaradıcılığı ilə bağlıdır. Musiqi sənəti XVII əsrdən yüksəlişə başlamışdır. XVIII əsrdə professional musiqi cəmiyyətləri, xor, orkestrlər və opera birlikləri yaranmışdır. Şotlandiya xalq mahnıları əsasında ilk ballada-opera ("Nəcib çoban", 1725, Allan Ramzey) yaradılmışdır.

Şotlandiya parlamenti (ing. Scottish Parliament; şot.kelt Pàrlamaid na h-Alba), bəzən Holirud kimi tanınır — Şotlandiyanın 12 May 1999-ci ildə qurulan və milli suverenliyə sahib qanunvericilik orqanıdır. Parlament həmçinin Nazirlər Kabinetini formalaşdırır və ona nəzarət edir.

Şotlandiya teatr — Şotlandiya ərazisində formalaşmış teatr sənəti. == Tarixi == Şotlandiyada dram teatrı XVIII əsrin ortalarında meydana gəlmişdir. Edinburq şəhərində 1769-cu ildə "Royyal", 1883-cü ildə "Litseum" teatrları açılmışdır. Truppalar, əsasən ingilis aktyorlarından ibarət idi. Qlazqo şəhərində «Danlop strit tietr» (1782–1863), "Kuin strit tietr" (1805–1829), "Adelfi" (1842–1848) və s. teatrlar fəaliyyət göstərmişdir, 1909-cu ildə rejissor A. Uerrinqin rəhbərliyi ilə "Qlazqo repertuar teatrı" təşkil edilmişdir. Teatr cəmi beş mövsüm fəaliyyət göstərsə də, milli teatr sənətinin formalaşmasında əhəmnyyətli rol oynamışdır. 1921-ci ildə "Şotlavd milli aktyorları" truppası təşkil olunmuşdur. 1939-cu ildə ilk Şotlandiya teatr festivalı keçirilmişdir. 1970–1980-ci illərdə "Travers tietr klab" (Edinburq) və "Klouz studia tietr" (Qlazqo) eksperimental teatrları tamaşalar hazırlamışdılar.

Şotland viskisi (ing. Scotch whisky) - arpadan hazırlanmış viski növüdür. Scotch viskisi Şotlandiyaya xas viski növü hesab olunur. == Tarix == Şotland viskisinin dəqiq yaradılma tarixi məlum deyil, ancaq onun 1494-cü ilə aid olduğu təxmin edilir. == "Şotland viski" qanunu == 1988-ci ildə parlamentdə hazırlanmış bu qanuna görə Şotlandiyada şotland viskisindən başqa viski hazırlamaq, onu başqa viski ilə qarışdırmaq qadağan olunur.

Çəpərləmə İngiltərədən xeyli sonra Şotlandiyada başladı və xüsusilə dramatik idi. 1760-cı illərdən bəri bir əsr boyunca qəbilə rəisləri müştərilərini və icarəçilərini (mahiyyətcə kiçik fermerləri) otlaq vadilərindən sahilə qovdular, burada özləri üçün yeni peşələrə yiyələnmək — dəniz yosunu toplamaq təşviq edildi. Deportasiyanın nəticəsi feodal düzəninin və ənənəvi klan sisteminin məhv edilməsi, həmçinin dağlıq ərazilərin Kanada və Avstraliyaya kütləvi köçü idi. Bənzər fenomenlər İngiltərədə uzun müddətdir baş versə də, İsveç dağlıqlarında, təsiri gecikmə və tələskənlik, habelə uzunmüddətli torpaq icarəçilərinin hüquqlarını tənzimləyən Şotlandiya qanunlarının olmaması səbəbindən, icarə hüququ ilə yanaşı, tez-tez bütün əmlaklarını itirdi. == Səbəbləri və metodları == Şotlandiya orta əsrlərdən bəri himayə quruluşuna və klan üzvləri arasındakı qohumluq uydurmasına əsaslanan klan sistemi miras aldı. Digər ənənəvi cəmiyyətlərdə olduğu kimi, patron-müştəri münasibətləri torpaq sahibinin kəndlilərə himayədarlıq etdiyini və müharibə dövründə ona sədaqətlə xidmət etdiklərini düşünürdü. XVIII əsrin birinci yarısındakı Yakobit qarışıqlığının yatırılması hökumətin Şotlandiyanı silahsızlaşdırmasını tələb etdi və bununla birlikdə havadarların və müştərilərin hərbi əlaqələri mənasını itirdi. Beləliklə, klan sisteminin dağılması üçün şərait yaradıldı. == İstinadlar == == Ədəbiyyat == Devine, Tom. Clanship to Crofters' War: The social transformation of the Scottish Highlands.

Çəpərləmə İngiltərədən xeyli sonra Şotlandiyada başladı və xüsusilə dramatik idi. 1760-cı illərdən bəri bir əsr boyunca qəbilə rəisləri müştərilərini və icarəçilərini (mahiyyətcə kiçik fermerləri) otlaq vadilərindən sahilə qovdular, burada özləri üçün yeni peşələrə yiyələnmək — dəniz yosunu toplamaq təşviq edildi. Deportasiyanın nəticəsi feodal düzəninin və ənənəvi klan sisteminin məhv edilməsi, həmçinin dağlıq ərazilərin Kanada və Avstraliyaya kütləvi köçü idi. Bənzər fenomenlər İngiltərədə uzun müddətdir baş versə də, İsveç dağlıqlarında, təsiri gecikmə və tələskənlik, habelə uzunmüddətli torpaq icarəçilərinin hüquqlarını tənzimləyən Şotlandiya qanunlarının olmaması səbəbindən, icarə hüququ ilə yanaşı, tez-tez bütün əmlaklarını itirdi. == Səbəbləri və metodları == Şotlandiya orta əsrlərdən bəri himayə quruluşuna və klan üzvləri arasındakı qohumluq uydurmasına əsaslanan klan sistemi miras aldı. Digər ənənəvi cəmiyyətlərdə olduğu kimi, patron-müştəri münasibətləri torpaq sahibinin kəndlilərə himayədarlıq etdiyini və müharibə dövründə ona sədaqətlə xidmət etdiklərini düşünürdü. XVIII əsrin birinci yarısındakı Yakobit qarışıqlığının yatırılması hökumətin Şotlandiyanı silahsızlaşdırmasını tələb etdi və bununla birlikdə havadarların və müştərilərin hərbi əlaqələri mənasını itirdi. Beləliklə, klan sisteminin dağılması üçün şərait yaradıldı. == İstinadlar == == Ədəbiyyat == Devine, Tom. Clanship to Crofters' War: The social transformation of the Scottish Highlands.

Şotlandiya Poeziya Kitabxanası (ing. Scottish Poetry Library) — 1984-cü ildə şairə Tessa Rensford tərəfindən Şotlandiyanın Edinburq şəhərində yaradılıb. Hal-hazırda kitabxanada Şotlandiya və beynəlxalq poeziyasına aid olan 30,000 əsər saxlanılır. Kitabxanada Şotlandiyanın üç yerli dilində (şotland kelt dili, şotland german dili və ingilis dili) materiallar mövcuddur.

Bu siyahıda 2014-cü ildə keçirilən Şotlandiyanın müstəqilliyi haqqında referendumda ictimaiyyətə açıq bir fikir bildirən şəxslər və təşkilatlar sıralanmışdır. Siyahıya daxil olan şəxslərin hamısı referendumda səs veməyib.

== Kişilər ==

Bu, Şotlandiyanın neftidir (ing. It's Scotland's oil) — 1970-ci illərdə Şotlandiya Milli Partiyasının (ŞMP) istifadə etdiyi siyasi şüar.Şotlandiya sahillərində yerləşən Şimal dənizinin neftli-qazlı hövzəsində yataqların istismar edilməsindən sonra ŞMP bu faktdan öz siyasi kampaniyası üçün istifadə etməyə başlamışdı. ŞMP iddia edirdi ki, neft hasilatından əldə olunan gəlir yalnız Şotlandiyanın müstəqilliyi halında onun inkişafı üçün xərclənə bilər. Bunun ardınca onlar Şotlandiya parlamentinin bərpası və sonradan Şotlandiyanın tam suverenliyi məsələsini qaldırmışdılar. == İstinadlar == == Əlavə ədəbiyyat == Murkens, J, Jones, P & Keating, M (2002) Scottish independence — A Practical Guide. Edinburgh University Press. Edinburgh. Kemp, A.G & Stephen, L (1999) Expenditures and Revenues from the UKCS — Estimating the hypothetical Scottish Shares 1970—2003 North Sea Study Occasional Paper No. 70. Department of Economics.

I Donald (ing. Donald I), I Domnall (şot.kelt Domnall I) və ya Domnall mak Alpin (ortagel: Domnall mac Ailpín, şot.kelt Domnall mac Ailpín; 812, Ayona – 13 aprel 862 və ya 13 aprel 863, Pertşir[d]) — 858–862-ci illərdə Alba (Şotlandiya) kralı, Dal Riada kralı II Alpinin oğlu, Dal Riada kralı I Kennetin qardaşı. İrlandiya annallarında I Donaldın "Piktlər kralı" titulunu daşıdığı məlumatı verilir. Onun hakimiyyəti dövründə "Ed qanunları" bütün Şotlandiyaya şamil edilmişdir. == Həyatı == Domnall mak Alpin təqribən 812-ci ildə indiki Böyük Britaniyaya tabe Şotlandiyanın Ayona adasında anadan olmuşdur. O, Dal Riada kralı II Alpinin oğlu və Dal Riada kralı I Kennetin qardaşı idi. I Kennet 858-ci ildə vəfat edəndə iki oğlu var idi, ancaq krallığın tanistri formasındakı vərəsəlik qanunlarına görə, onun xələfi ən böyük oğlu yox, kiçik qardaşı Domnall mak Alpin olmuşdu. == Mənbə == === İstinadlar === === Ədəbiyyat === Дональд // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб..

I Donald (ing. Donald I), I Domnall (şot.kelt Domnall I) və ya Domnall mak Alpin (ortagel: Domnall mac Ailpín, şot.kelt Domnall mac Ailpín; 812, Ayona – 13 aprel 862 və ya 13 aprel 863, Pertşir[d]) — 858–862-ci illərdə Alba (Şotlandiya) kralı, Dal Riada kralı II Alpinin oğlu, Dal Riada kralı I Kennetin qardaşı. İrlandiya annallarında I Donaldın "Piktlər kralı" titulunu daşıdığı məlumatı verilir. Onun hakimiyyəti dövründə "Ed qanunları" bütün Şotlandiyaya şamil edilmişdir. == Həyatı == Domnall mak Alpin təqribən 812-ci ildə indiki Böyük Britaniyaya tabe Şotlandiyanın Ayona adasında anadan olmuşdur. O, Dal Riada kralı II Alpinin oğlu və Dal Riada kralı I Kennetin qardaşı idi. I Kennet 858-ci ildə vəfat edəndə iki oğlu var idi, ancaq krallığın tanistri formasındakı vərəsəlik qanunlarına görə, onun xələfi ən böyük oğlu yox, kiçik qardaşı Domnall mak Alpin olmuşdu. == Mənbə == === İstinadlar === === Ədəbiyyat === Дональд // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб..

I Kennet (ortagel: Cináed I, şot.kelt Coinneach I, ing. Kenneth I) və ya Kennet mak Alpin (ortagel: Cináed mac Ailpin, şot.kelt Coinneach mac Ailpein, ing. Kenneth MacAlpin; təq. 810, Ayona – 8 fevral 858, Forteviot[d]) — təqribən 834–858-ci illərdə Dal Riada kralı, 843–858-ci illərdə piktlər kralı və Makalpinlər sülaləsinin banisi olan II Alpinin oğlu. Dal Riada taxt-tacına irsən sahiblənən I Kennet 843–850-ci illərdə piktlərin krallığını ihlaq edir və bütün Şotlandiyanı fəth etməyə, eləcə də piktləri assimilyasiya etməyə başlayır. Buna görə də ona An Ferbasax (şot.kelt An Ferbasach, azərb. Fateh‎) ləqəbi verilmişdir. Onun krallığının paytaxtı Forteviot idi. O, Stratklayd krallığından olan britlərlə, eləcə də Piktlanda basqınlar təşkil edən danimarkalı vikinqlərlə vuruşmuşdur. Əlavə olaraq, I Kennet Skun daşı kimi talismanları Ayonadakı tərk edilmiş monastırdan götürüb başqa bir yerə aparmışdı.

Piktlər sülaləsinin kralları — V əsrin əvvəlləri — 843-cü illərdə Şotlandiyada hakimiyyətdə olmuş sülalənin nümayəndələri. == Pikt krallarınin siyahısı == Eripin oğlu Drust — 413–480 və ya 513 Anielin oğlu Talorq — 480–484 və ya 513–516 Eripin oğlu I Nexton Morbet — 484–508 və ya 516–539 Drust Qurdinmox — 508–538 və ya 539–569 Qalan Erilix — 538–550 və ya 539–581 Fudrusun oğlu Drust — 550–555 və ya 581–586 Qiromun oğlu Drust — 550–560 və ya 581–591 Qiromun oğlu Qardnak — 560–567 və ya 591–598 Qiromun oğlu Keyltran — 567–568 və ya 598–599 Muyrloxeyxin oğlu Talorq — 568–578 və ya 599–610 Muneytin oğlu Drust — 578–579 və ya 610–611 Qalam Kennalef — 579 və ya 552–580 və ya 611–613 Meylkonun oğlu Bruyd — 556–586 Domelxin oğlu II Qartnat 586–597 Verbanın oğulluğu II Nexton 597–620 Lutrinin oğlu Kiniox — 620–631 Foxelin oğıu Qartneyt — 631–635 Foxelin oğlu Bruyd — 635–641 Foxelin oğlu Talorq — 641–653 Enfretin oğlu I Talorkan — 653–657 Domnallın oğlu IV Qartnert — 657–663 Domnallın oğlu Drest — 663–672 Bilinin oğlu Bruyd — 672–693 Entifidixin oğlu Taran — 693–697 Darqartın oğlu Bruyd — 697–706 Darqartın oğlu III Nexton — 706–724 Talorqenin oğlu Drust — 724–726 Kropun oğlu I Alpin — 726–728 Darqartın oğlu III Nexton (ikinci dəfə) — 728–732 Ferqyusun oğlu Anqus 732–761 Ferqyusun oğlu Bruyd — 761–763 Feredaxın oğlu I Kiniod — 763–775 Feredaxın oğlu II Alpin — 775–780 Enqusun oğlu Talorqen — 780–782 Talorqenin oğlu VIII Drest — 782–787 Tadqın oğlu Konall — 787–789 Ferqyusun oğlu Konstantin — 790–820 Ferqyusun oğlu II Enqus — 820–834 Konstantinin oğlu Drust — 834–836 Anqusun oğlu Eohanan — 836–839 Barqotun oğlu Vurad — 839–842 Feraxın oğlu Bruyd — 842 Feraxın oğlu Kiniod — 842–843 Feraxın oğlu Bruyd — 843–845 Feraxın oğlu Drust — 845–847 Alpinin oğlu Kiniod — 847–858, həmçinin I Kennet Makalpin adı ilə Dal Riadların kralı 843-cü ildə 843-cü ildə piktlərin və skottların krallıqlarını uğurla birləşdirərək Alba krallığını yaratdı, lakin onun davamçıları IX əsrin sonlarına qədər "Piktlər kralı" titulunu daşımışlar. == Mənbə == Хендерсон Изабель. Пикты. Таинственные воины древней Шотландии / Пер. с англ. Н. Ю. Чехонадской. — М.: Центрполиграф, 2004. — 217 с. Adomnán, Life of St Columba, tr.

Robert Qordon Vilson (ing. Robert Gordon Wilson; 16 aprel 1938, Qlazqo – 25 iyun 2017, Dandi) — Şotlandiya siyasətçisi və hüquqşünası. O, 1979–1990-cı illərdə Şotlandiya Milli Partiyasının (şmp) lideri və 1974-cü ildən 1987-ci ilə qədər Dandi-İsti təmsil edən parlament üzvü olmuşdur. O, 1983–1986-cı illərdə Dandi Universitetinin rektoru olmuşdur. == Əsərləri == SNP: The Turbulent Years 1960–1990, 2009. ISBN 9780951282076 Pirates of the Air: The Story of Radio Free Scotland, 2011 ISBN 9780951282083 Scotland: The Battle for Independence, 2014 ISBN 9780957228535 == İstinadlar == == Əlavə ədəbiyyat == Thomas A. W. Stewart, "'A disguised Liberal vote'? – third-party voting and the SNP under Gordon Wilson in Dundee during the 1970s and 1980s", Contemporary British History, vol. 33, no. 3 (2019), pp. 357–382.

Yeni il Şotlandiyada — Şotlandiyada təntənə ilə qeyd olunan bayram Şotlandiyada Yeni il ərəfəsində çəlləkdə qatran yandırır və çəlləyi bütün küçə boyu diyirləyirlər. Şotlandlar üçün bu, köhnə ilin yandırılmasıdır. Bundan sonra Yeni ilə yol açıqdır. Bu ölkədə hesab edirlər ki, Yeni ilin gəlişindən sonra evə girən ilk adam xoşbəxtlik və ya bədbəxtlik gətirir. Əgər evə hədiyyə ilə tündsaçlı kişi daxil olarsa, bu xoşbəxtlik əlamətidir. == Mənbə == Yeni il dünyada necə qeyd edilir?

Yeni Şotlandiya silahlı hücumları - Kanadanın Yeni Şotlandiya əyalətinin Portalik şəhərində və 50 km radiusda olan bir sıra digər yaşayış məntəqələrində dinc insanlara qarşı kütləvi atəşin açılması. Yerli polisinin verdiyi məlumata görə hadisə 51 yaşlı şəhər sakini Qabriel Uortman tərəfindən törədilmişdir. Baş vermiş silahlı hadisə Kanada tarixində ən çox insan təlafətına səbəb olan olay kimi tarixə keçib. Kanadanın Baş naziri Castin Trüdo həlak olanların ailələrinə və yaxınlarına başsağlığı verib. == Arxa plan == 18 aprel axşamı əyalət polisi paytaxt Halifaksdan 130 kilometr şimalda yerləşən Portalik şəhərindən və ətraf ərazilərdən çoxlu sayda 9-1-1 çağırışları qəbul etmişdir. Polisə zəng edən şəxslər, naməlum şəxsin dinc insanlara atəş açdığını və çoxlu sayda həlak olanın olduğunu bildiriblər. Gecə boyunca davam edən araşdırmalar zamanı ən azı 50 kilometr radius ərazisində güllələnənlərin və qan izlərin olduğu müəyyənləşdirilmişdir. Portalik əhalisi qısa zamanda təxliyə edilmiş və axtarış ərazisi genişləndirilmişdir. Atışmalarda üç binanın və iki avtomobilin məqsədli və ya təsadüfən yandığı təyin olunmuşdur.

Çarlz Mürrey (ing. Charles Murray; 1754[…] – 1821[…]) — Şotlandiya aktyoru. == Həyatı == Liverpulda həvəskar olaraq oynadıqdan sonra Mürrey teatr rəhbəri Yanger tərəfindən York teatrına təqdim edilmişdir. Yorkda ilk dəfə peşəkar səhnədə Reymur adı ilə çıxış etmiş. 1776-cı ilin sentyabrında Veykfilddə bir meyxanada baş verən davadan sonra o, vəzifəsindən məhrum edilmişdir.Bir müddət sonra Mürrey öz adı ilə Norviçdə çıxış etmişdir. 8 oktyabr 1785-ci ildə ilk dəfə Batda çıxış etmişdir. Burada müxtəlif rollar canlandıraraq 1796-cı ilə qədər qalmışdır. Arvadı bəzən onunla birlikdə çıxış edirdi və 1 iyul 1793-cü ildə kiçik qızı Harriyet Mürrey səhnədə debüt etmişdir.

Şotlandiya Futbol Jurnalistləri Assosiasiyasının versiyasına görə ilin oyunçusu (ing. Scottish Football Writers' Association Footballer of the Year) — Şotlandiya futbolunda ilin ən yaxşı futbolçusuna verilən mükafat. Mükafat ilk dəfə 1964-65 mövsümünün yekunlarına əsasən təqdim olunub. Laureat Şotlandiya Futbol Jurnalistləri Assosiasiyası (ŞFJA) (ing. SFWA) üzvləri arasında səsvermə yolu ilə müəyyən edilir. Bu assosiasiyaya bütün ölkə üzrə işləyən yüzdən çox mətbuat nümayəndəsi daxildir. Bu mükafatı almış ilk qeyri-şotland — həmin vaxt "Reyncers" klubunda hücumçu mövqeyində çıxış edən ingilis Mark Heytlidir. Mükafatın hazırkı sahibi "Seltik"in hücumçusu Kyoqo Furuhaşidir. İndiyədək yeddi futbolçu mükafatı iki dəfə qazana bilmişdir. Mükafatı üç dəfə qazana bilmiş yeganə futbolçu, qapıçı mövqeyində çıxış edən Kreyq Qordondur.

Şotlandiya Müasir Milli İncəsənət Qalereyası (ingilis dilində:Scottish National Gallery of Modern Art) — Şotlandiyanın Edinburq şəhərində müasir incəsənət əsərlərinin nümayiş etdirildiyi muzey. == Ümumi məlumat == Şotlandiya Müasir Milli İncəsənət Qalereyası 1960-cı ildə Kral Nəbatət Bağında yerləşən İnverleyt-haus binasında təşkil olunmuşdur. 1980-ci ildə hazırda yerləşdiyi binaya — Edinburqda 1825–1828-ci illərdə arxitektor Uilyam Barn tərəfindən Con Uotson xəstəxanası yaxışlığında məktəb üçün inşa edilmiş Vest-End binasına köçürülmüşdür. Muzeyin qarşısında Heykəltəraşlar parkı yerləşir. Burada Henri Murun, Toni Kreqqanın, Reyçel Uaytredin və Barbara Xepuortun əsərlərinə rast gəlmək mümkündür. 2002-ci ildə arxitektor və dizayner Çarlz Cenks muzeyin qarşısındakı qazon üzərində nəhəng "torpaq" heykəltəraşlıq formasını yaratmışdır. Müəllifin fikrincə, bu "heykəltəraşlıq" əsəri Xaotik nəzəriyyənin məhsuludur. Məhz bu quruluşa görə muzey 2004-cü ildə 100 min funt sterlinq məbləğində mükafata layiq görülmüşdür. Şotlandiya Müasir Milli İncəsənət Qalereyasının kolleksiyasına Pikasso, Brak, Mondrian, Uorxol, Roy Lixtenşteynin, Frensis Bekonun, Piter Xaysonun, Lyusen freydin, Duqlas Qordonun və digər müasir rəssamların əsərləri daxildir. Qalereyada həmçinin vaxtaşırı müxtəlif mövzularda sərgilər də təşkil olunur.