Lüğətlərdə axtarış.

İnhisar və ya monopoliya (yun. μονο — tək; πωλέω — satıram) – müəyyən məhsul və ya xidmətin yalnız bir şəxs və ya şirkət tərəfindən təqdim edildiyi hal. Başqa sözlə inhisar, bazarda bir satıcının və çoxlu sayda alcının olduğu bazardır. Bu bazar rəqabətin və əvəzedici əmtəələrin yoxluğu, eləcə də yüksək mənfəət əldə etməyə imkan verən və marjinal xərclərdən çox yüksək olan inhisar qiyməti ilə xarakterizə edilir. Bundan əlavə inhisarlar qiymətə təsir edəcək qədər böyük bazar gücünə malikdirlər. İnhisar dedikdə ilk növbədə insanın ağlına bir çox qitədə fəaliyyət göstərən transmilli korporasiyalar, dövlət tərəfindən yaradılan böyük şirkətlər gəlir, amma inhisar qismində kiçik firmalar da ola bilər. Məsələn, uzun bir yol üzərində cəmi bir yanacaqdoldurma stansiyası olduğunu fərz edək. Bu zaman yolda qalmaq istəməyən şəxs məcburən buradakı qiymətlərlə razılaşmalı olacaq. Məlum olduğu kimi, bazarın geniş miqyasda inhisarlaşması XIX–XX əsrlərin hüdudlarında (qovuşağında) baş vermişdir. Azad rəqabət İngiltərədə, klassik kapitalizm dövründə müəyyən qədər özünü göstərmişdir (XIX əsrdə).

İkili inhisar (ing. bilateral monopoly) — şərtli olaraq bir satıcı (inhisarçı) və bir alıcı (monopsoniya) olan bazar quruluşunun növü. Başqa sözlə, ikitərəfli inhisar, inhisarla məhdudlaşdırılan inhisardır və ya əksinə, inhisarla məhdudlaşdırılan inhisardır. İnkişaf etmiş iqtisadiyyatlardakı ikitərəfli inhisarçılığın tipik bir nümunəsi, işçi tələbi yaradan bir şəhər əmələ gətirən bir müəssisə və onu satan bir mütəşəkkil və güclü həmkarlar ittifaqı olan mono şəhərlərdə əmək bazarını göstərməkdir. Digər bir nümunə, kənddə yeganə dəyirmanın istehsal etdiyi unu istehsal mənbəyi kimi istifadə edən yeganə çörək zavodudur. İkitərəfli inhisarla belə bir vəziyyət yaranır ki, nə inhisarçı, nə də inhisarçı tərəfdaşını tamamilə rəqabətli bazarın subyekti kimi aparmağa məcbur etmək üçün bazar metodlarından istifadə edə bilməz. Buna görə ikitərəfli inhisarda son şərtlər, subyektlərinin bazarlıq etmək nisbi qabiliyyəti ilə müəyyən edilir. Nümunə olaraq? həmkarlar ittifaqı (işçi qüvvəsi inhisarı) fabrik şəhərciyində böyük bir işəgötürənlə qarşılaşdıqda ortaya çıxır (monopsonist). Bənzərsiz bir nümunə, ABŞ-də nüvə təyyarə gəmisi bazarında mövcuddur, burada alıcı (ABŞ Dəniz Qüvvələri) məhsula ehtiyac duyan təkdir və alıcının ana təşkilatı (ABŞ Müdafiə Nazirliyi) tərəfindən qəbul edilmiş qaydalara uyğun olaraq yalnız bir satıcı (Huntington Ingalls Industries) var.

İnhisar qiyməti — oliqopoliya, inhisarçı rəqabət və inhisarçılıq şəraitində mükəmməl rəqabətin bazar qiymətindən kənara çıxan malların qiyməti. Firmanın öz məhsullarının qiymətinə təsir etmək qabiliyyətinə bazar gücü deyilir. Bazar gücünə malik olan firmalara qiymət istehsalçıları deyilir. Bazar gücündən istifadə edərək, inhisarçı hazır məhsulun qiymətlərini rəqabətqabiliyyətli qiymətlərdən yuxarı, onların istehsalı üçün xammalın qiymətini rəqabətqabiliyyətli qiymətlərdən aşağı təyin etməklə inhisar mənfəəti əldə edir. Bazar hakimiyyəti rəqiblərin inhisarlaşdırılmış bazara daxil olmasına mane olan təbii və ya hüquqi (lisenziya, ixtira patentləri və elmi-texniki inkişaf) maneələrin yaranması nəticəsində rəqabət aparan firmaların yığılması (almaq, sənaye holdinqlərinin yaradılması, trestlərin təşkili) yaranır və müxtəlif üsullarla həyata keçirilir: qiymət razılaşması (künc, kartel), məhv və ya satınalma. İnhisar qiymətləri siyasəti bazar mexanizmlərinin deformasiyasına və iqtisadi səmərəliliyin və vətəndaşların həyat səviyyəsinin aşağı düşməsinə gətirib çıxarır: inhisarçı tərəfindən malların tədarükü azdır və onların qiymətləri mükəmməl rəqabət şəraitində olduğundan daha yüksəkdir. Buna görə də dünyanın demək olar ki, bütün ölkələrində dövlətin antiinhisar qanunları əksər bazarların inhisarlaşdırılmasını qadağan edir. Rusiyada antiinhisar iqtisadi, inzibati və qanunvericilik tədbirlərinin həyata keçirilməsi və antiinhisar qanunlarına riayət olunmasına nəzarət funksiyaları Federal Antiinhisar Xidməti tərəfindən həyata keçirilir.

Rəqabətin olmadığı şəraitdə əmtəə satıldıqda inhisar icarəsi (renta) yaranır. Bu zaman satıcı qiyməti artırmaq üçün özünün xüsusi bazar şərtlərindən (məhsulun unikallığı, müxtəlif ehtiyatlar və s.) istifadə edir. İqtisadi ədəbiyyatda bütün mümkün alternativ xərcləri üstələyən “artıq mənfəət” adlanır. Eyni zamanda, texnoloji renta elmi-texniki tərəqqi (yeni materiallar, resursların yeni emalı üsulları və s.) nəticəsində meydana çıxan inhisar rentasının bir növüdür. İnhisar icarəsi — muzdlu işçilərin əməyinin istifadəsi nəticəsində yaranan və son nəticədə torpağın sahibi tərəfindən mənimsənilən kapitalist torpaq rentasının bir növüdür. Dəyərindən bir neçə dəfə yüksək qiymətə satıldıqda formalaşır. İnhisar icarəsi kənd təsərrüfatında, şəhər torpaqlarında və mədən sənayesində mövcuddur. Kənd təsərrüfatında müəyyən xüsusiyyətlərə malik olan torpaq sahələrində icarə inhisarı yaranır və bunun sayəsində onlarda tələbatı və qiyməti adi haldan xeyli yüksək olan nadir məhsullar və xüsusi məhsul növləri yetişdirilə bilər. Экономика : (Экономическая теория) : учеб. пособие / под рук.

İnhisar mənfəəti — inhisar şəraitində yaranan xüsusi iqtisadi mənfəət növü var. Bu mənfəət inhisarçının istehsalı tənzimləmək qabiliyyəti sayəsində istehsalı məhdudlaşdırmaq və məhsulun qiymətinə öz xeyrinə təsir göstərmək qabiliyyəti ilə bağlıdır. Biz bir tərəfdən qeyri-müəyyənlik və inhisarçılıq, digər tərəfdən mənfəət arasında həm səbəb əlaqəsini, həm də aydın fərqi müşahidə edə bilərik. Səbəb mexanizmi ondan ibarətdir ki, sahibkar inhisar hakimiyyətinə nail olmaqla qeyri-müəyyənliyi azalda bilər və ya ən azı onun təsirlərini yumşalda bilər. Mükəmməl rəqabət şəraitində hər bir firmanın mənfəəti orta bazar səviyyəsinə bərabərdir, yəni inhisarçı şirkətlər orta səviyyədən yuxarı mənfəət əldə edirlər. Əgər inhisar bu və ya digər formada mövcuddursa, o, iqtisadi səmərənin son mənbəyidir. İnhisar mənfəətinin əldə edilməsinin şərtlərindən biri firmanın qiymətlərə təsir göstərə bilməsi və onların onun üçün maksimum fayda ilə müəyyən edilməsini təmin etməsidir. Bu zaman o, əlavə gəlir kimi deyil, məhsulların daha baha satılması nəticəsində formalaşır.

Dövlət inhisarı iqtisadiyyatda — bir dövlət qurumu və ya dövlət korporasiyasının müəyyən bir məhsulun və ya xidmətin yeganə təchizatçısı olduğu və rəqabətin qanunla qadağan olunduğu məcburi inhisar formasıdır. Bu, hökumətin yaratdığı bir inhisardır. Ümumiyyətlə, dövlət tərəfindən şəxsə və ya şirkətə inhisarın verildiyi dövlət tərəfindən verilən inhisardan fərqlənir. Dövlət inhisarını istənilən səviyyəli hökumət – milli, regional, yerli idarə edə bilər; milli səviyyədən aşağı səviyyələrdə yerli inhisardır. "Dövlət inhisarı" termini ümumiyyətlə milli hökumət tərəfindən idarə olunan dövlət inhisarına aiddir, baxmayaraq ki, özəl qurumlar tərəfindən idarə olunan, lakin dövlət hökuməti tərəfindən qorunan və ya icazə verilən inhisarlara da aid edilə bilər. == Nümunələr == İnhisarçılığın ən görkəmli nümunələri qanun və fiziki gücün qanuni istifadəsidir. Bir çox ölkədə poçt sistemi hökumət tərəfindən idarə olunur və bəzi və ya bütün xidmətlər üçün rəqabət qanunla qadağandır. Bundan əlavə, son onilliklərdə sənayeləşmiş dünyada özəlləşdirmə istiqamətində güclü bir tendensiya olmasına baxmayaraq, kommunal xidmətlər, telekomunikasiya və dəmir yollarında hökumət inhisarları tarixən adi bir hala çevrilmişdir. İskandinav ölkələrində zərərli sayılan bəzi mallar dövlət inhisarı yolu ilə paylanır. Məsələn, Finlandiya, İslandiya, Norveç və İsveçdə dövlət şirkətləri alkoqollu içkilərin satışında inhisara malikdirlər.

İnhisarçı rəqabət bazarı — istehlakçıların müəyyən tələbatını ödəməkdən məqsədilə fərqli məhsullar təklif edən çoxlu sayda satıcınn və alıcının olduğu bazara inhisarçı rəqabət bazar deyilir. Bu bazar inhisar və təkmil rəqabət bazarlarının arasında yerləşir. Bu səbəbdən onlarn müxtəlif xüsusiyyətlərini özündə birləşdirir. İnhisarçı rəqabətin əsas xüsusiyyətləri aşağıdaklardır: Eyni tələbatı ödəyən müxtəlif məhsullar. Çoxlu sayıda alıcı və satıcı. Uzunmüddətli dövrdə bazara giriş-çıxışın sərbəstliyi. Firmalar bazarda çox az paya malikdirlər. Alclar və satıclar tam informasiyaya malik deyillər. Uzunmüddətli dövrdə firmalar sıfır mənfəətlə fəaliyyət göstərirlər. İnhisarçı rəqabət nəzəriyyəsinin əsasları Edvard Çemberlin tərəfindən 1933-cü ildə nəşr olunan "İnhisarçı Rəqabət Nəzəriyyəsi" kitabında qoyulmuşdur.

Dövlət-inhisarçı kapitalizm — nasist Almaniyası (Üçüncü Reyxin İqtisadiyyatı) və bəzi digər ölkələr üçün xarakterik olan iqtisadi sistem ilk dəfə marksist təlimlərdə təsvir edilmişdir. Hərfi şərhə görə, bu, "kapitalist inhisarlarının qüdrətinin dövlətin gücü ilə birləşməsi ilə xarakterizə olunan inhisar kapitalizminin bir formasıdır". Belə kapitalizmin yaranması mexanizmi bazarın inhisarlaşdırılması və inhisarların hökumətlə birləşməsidir. Erkən marksistlər belə birləşmənin gec-tez sosializm sisteminin yaradılmasına gətirib çıxaracağına inanırdılar, lakin artıq Lenin dövründə bunun tamamilə doğru olmadığı bəlli oldu və müasir iqtisadi nəzəriyyə bu cür institusional dinamikanı ümumiyyətlə inkar edir. == Termin yaranma və istifadə tarixi == K. Marks və F. Engelsin ölümündən sonra onların əsərlərində qeyd etdikləri kapitalizmin bir çox xüsusiyyətləri keçmişdə qaldı. XX əsrin əvvəllərində real kapitalizm, onun istehsal münasibətləri və kapitalist dövlətlərinin siyasi təcrübələri artıq XIX əsrin ortalarında olduğu kimi deyildi. Marksizmin baniləri "istehsal və rabitə vasitələrinin səhmdar cəmiyyətləri tərəfindən idarə oluna bilməyəcəyi, onların burjua hökuməti tərəfindən milliləşdirilməsinin iqtisadi cəhətdən qaçılmaz olacağı bir dövrün gələcəyini qabaqcadan görsələr də" (Marks). yazırdı ki, "müəyyən sahələrdə inhisarın yaranmasına gətirib çıxarır və buna görə də dövlətin müdaxiləsini tələb edir"; Engels – "dövlət kapitalist cəmiyyətinin rəsmi nümayəndəsi kimi, dövlətin idarəçiliyini öz üzərinə götürməyə məcburdur". müəyyən istehsal və rabitə vasitələri"), uzun müddət kapitalizmin inkişafı marksist tədqiqatlarda əldə edilən nəzəri ümumiləşdirmə səviyyəsindən irəlidə idi. == İstinadlar == == Ədəbiyyat == Политическая экономия современного монополистического капитализма.

İntihar və ya özünəqəsd — qəsdən özünün ölümünə səbəb olan hərəkət. Risk faktorlarına depressiya, bipolyar pozuntu, şizofreniya, şəxsiyyət pozğunluğu kimi ruhi nasazlıqlar da aiddir. İntihar maliyyə çətinliklərindən, münasibətlər ilə bağlı çətinliklərdən və ya zorbalıqdan yarana bilər. Əvvəlki intihar cəhdlərinin tarixi intiharın tamamilə dəqiq göstəricisidir. İntiharların təxminən 20%-ində əvvəlki cəhd etmiş, onların 1%-i bir il ərzində və 5%-dən çoxu isə 10 il ərzində intihar ediblər. Özünə zərər verən hərəkətlər adətən intihar cəhdi deyil və özünə zərər verənlərin əksəriyyətində intihar riski yüksək deyildir. Bəzi özünə zərər verənlər intihar yolu ilə həyatlarını sona qoya bilər və ya özünə zərər və intihar riski üst-üstə düşə bilər. Qumarbazlıq intihar düşüncəsinin və cəhdlərinin artması ilə əlaqələndirilir. Patoloji qumarbazların 12–24%-i intihar cəhdləri edirlər. Qumarbazların arvadlarının intihar nisbəti ümumi əhalidən üç dəfə yüksəkdir.

İntizar — həsrət içərisində, səbirsizliklə birini ya da birilərini gözləmə mənasına gələn söz. Həmçinin bu mənalara da gələ bilər: İntizar (müğənni) — Türkiyə müğənnisi "İntizar" — Azərbaycan müğənnisi Elmira Rəhimovanın mahnısı "İntizar" — Türkiyə müğənnisi Nilufərin Sensiz Olmaz adlı albomunda yer alan bir parça.

Hisar (Bükan)

Akhisar Bələdiyyəspor (türk. Akhisar Belediye Gençlik ve Spor Kulübü) — 1970-ci ildə qurulan və Manisanın Akhisar ilçəsini təmsil edən Türk futbol klubudur. Akhisar 2011–2012 mövsümündə ikinci liqasını 1-ci olaraq bitirdikdən sonra, ilk dəfə Spor Toto Super Liqasına çıxmışdır. == Tarixi == === Qurulması === Akhisar ilçəsində ilk futbol klubları 1920-ci ildə qurulmuş Türk Ocağı və 1924-cü ildə qurulmuş Gənclik SK idi. 1970-ci ilə qədər bir çox Akhisar komandası mövcüd idi və onlardan ən böyük 3-ü Gənclikspor, Günəşspor və Doğanspor idi. 1970-ci ildə yerli xalq vahid klub tələb edincə bu 3 klub birləşmiş və 8 aprel 1970-ci ildə Akhisar Bələdiyyəspor qurulmuşdur. Akhisar Bələdiyyəsporun ilk qurucuları isə Yılmaz Atabarut başçılığı altında, Vəli Erkmen, Yahya Şahin, Refik Demirel, Ahmet Cevdet Sıdal, Mustafa Kahramanlıoğlu, Nail Prese və Halil Boduroğlu idi. Bu 3 klub unudulmasın deyə Günəşspordan yaşıl rəngi, Gənclikspordan qara rəngi və Doğanspordan sarı rəngi klubun rəngləri oldu.

Akhisar Bələdiyyəspor (türk. Akhisar Belediye Gençlik ve Spor Kulübü) — 1970-ci ildə qurulan və Manisanın Akhisar ilçəsini təmsil edən Türk futbol klubudur. Akhisar 2011–2012 mövsümündə ikinci liqasını 1-ci olaraq bitirdikdən sonra, ilk dəfə Spor Toto Super Liqasına çıxmışdır. == Tarixi == === Qurulması === Akhisar ilçəsində ilk futbol klubları 1920-ci ildə qurulmuş Türk Ocağı və 1924-cü ildə qurulmuş Gənclik SK idi. 1970-ci ilə qədər bir çox Akhisar komandası mövcüd idi və onlardan ən böyük 3-ü Gənclikspor, Günəşspor və Doğanspor idi. 1970-ci ildə yerli xalq vahid klub tələb edincə bu 3 klub birləşmiş və 8 aprel 1970-ci ildə Akhisar Bələdiyyəspor qurulmuşdur. Akhisar Bələdiyyəsporun ilk qurucuları isə Yılmaz Atabarut başçılığı altında, Vəli Erkmen, Yahya Şahin, Refik Demirel, Ahmet Cevdet Sıdal, Mustafa Kahramanlıoğlu, Nail Prese və Halil Boduroğlu idi. Bu 3 klub unudulmasın deyə Günəşspordan yaşıl rəngi, Gənclikspordan qara rəngi və Doğanspordan sarı rəngi klubun rəngləri oldu.

Kütləvi intihar – çoxlu sayda insanın birlikdə və ya eyni səbəbdən ayrı-ayrı yerlərdə kütləvi formada intihar etməsi. Kütləvi intihar hallarına tarixdə nadir hallarda rast gəlinsə də, bir çox nümunəsi mövcuddur. == Önəmli kütləvi intihar nümunələri == Eramızdan əvvəl 133-cü ilə baş vermiş Numantiya mühasirəsi zamanı, numantiyalılar təslim olmağın əvəzinə kütləvi intihar etmək yolunu seçmişdir. 1336-cı ildə Litvada yerləşən Pilenayi qalası Tevton ordeninin cəngavərləri tərəfindən mühasirəyə alınmışdır. Knyaz Margiris özünü və adamlarını müdafiə edə bilməyəcəyini başa düşəndə, düşmənin əlinə heç bir şeyin keçməməsi məqsədilə qalanı oda vermiş, özü və əsgərləri ilə birlikdə kütləvi intihar etmişdir. 1945-ci ilin aprel və may aylarında Almaniyanın şimalında yerləşən Demmin şəhərində yaşayan 900 nəfərə yaxın sakin Sovet ordunsunun əlinə keçməmək məqsədilə kütləvi intihar etmişdir. 1978-ci ildə Qayananın şimalında Cim Cons rəhbərliyindəki Xalqlar məbədi tərəfindən yaradılmış Constaun şəhərciyindəki 918 nəfər dini baxışları səbəbindən kütləvi intihar etmişdir.

Qazaxıstanda intihar — ölkədə qeyri-təbii ölümün ümumi səbəbi və uzun müddətli bir sosial problemdir. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının 2011-ci il hesabatına görə, dünyada hər il intihar səbəbindən ölənlərin sayının 3.23% -i Qazaxıstana aiddir. Yeniyetmə və gənc yaşlıların intiharı ölkədə böyük bir problemdir. Qazaxıstanda bütün ölümlərin 12,2% -ni intihar təşkil edir. Qazaxıstandakı Psixoanalistlər Assosiasiyasının prezidenti Anna Kudiyarova deyir ki, əksər hallarda kişilər özünü asaraq öldürürlər. Qadınlarda, dərman həbləri apteklərdə mövcud olduğu üçün ilk növbədə gəlir. Silahlı intihar hərbçilər və polislər arasında geniş yayılmışdır . Tez-tez orduda intihar səbəbi təhlükəlidir. 15 yaşdan 19 yaşa qədər qızlar arasında ölkədə qeydə alınan intiharların sayı ən yüksəkdir və oğlanlar üçün bu, Rusiyadan sonra ikinci ən yüksəkdir. UNİCEF-in 2009-cu il hesabatında 1999-2008-ci illər arasında ölkə gəncləri arasında intihar hadisələrinin sayının 23% artdığı göstərilir.

82-ci surə əl-İnfitar (Parçalanma) surəsi (Məkkədə nazil olmuşdur, 19 ayədir). Surənin adı ilk ayətdə işlənən infitar sözündən götürülmüşdür.

İntihar hücumu və ya kamikadze hücumu bir aktivistin daşıdığı partlayıcı maddələrdən istifadə edərək özünü öldürməsi və ətrafına ziyan vurmasıdır. Bu hərəkəti edən şəxsə çox vaxt “canlı bomba” və ya “intiharçı” deyilir. Tarixdəki ilk intihar hücumları, yaponların müharibələrdə həyata keçirdikləri kamikadze hücumlarıdır. 1980-ci illərdən bəri intihar hücumları silahlı təşkilatlar tərəfindən sistematik olaraq istifadə olunur. Canlı bombanın əməliyyatda ölmədiyi təqdirdə əməliyyatın uğursuz hesab olunmasına görə intiharçının ölməsi bu əməliyyatların vacib şərtidir. Bu gün silahlı təşkilatlar adətən bu vasitəni son çıxış yolu kimi görürlər və ictimaiyyətdə səs yaratmaq və qorxu mühiti formalaşdırmaq məqsədi ilə belə əməliyyatlar icra edilir.

Köməkli intihar — başqasının köməyi ilə intihar aktı. Bir çox yurisdiksiyalarda bir insanın intihar edərək ölməsinə kömək etmək cinayətdir. Köməkli intiharın qanuni olduğu əksər ölkələrdə fərdlər müəyyən meyarlara cavab verməlidirlər. Bunlara ölümcül xəstəliyə sahib olmaq, sağlam düşüncəli olduqlarını sübut etmək, ölmək arzusunu könüllü və dəfələrlə ifadə etmək, müəyyən edilmiş ölümcül dozanı özlərinin əl ilə qəbul etməsi daxildir. Qanunların əhatə dairəsi yerdən yerə dəyişir. Birləşmiş Ştatlarda köməkli intihar sadəcə yaşamaq üçün altı ay və ya daha az müddətə malik olanlar üçündür. Almaniya, Kanada, İsveçrə, İspaniya, İtaliya, Avstriya, Belçika və Niderland kimi digər ölkələrdə ölümcül diaqnoz tələb olunmur və könüllü evtanaziyaya əlavə olaraq icazə verilir.

İntizar (1974, Tuncəli) — Türkiyəli müğənni . Kürd əsilli Türkiyə vətəndaşıdır . İntizar 1974-cü ildə Türkiyənin Tunceli vilayətində anadan olmuşdur .

Özünüfəda, həmçinin altruist intihar — şəxsin başqalarını xilas etmək və ya onlara fayda vermək, qrupun rifahı və ya cəmiyyətin adət-ənənələrini və şərəfini qoruyub saxlamaq üçün öz həyatını qurban verməsi. Həmişə qəsdən həyata keçirilir. Xeyirxah intihar insanın daha böyük xeyir üçün öz həyatını fəda etməsini ifadə edir. Belə bir fədakarlıq müəyyən bir hərəkəti yerinə yetirmək üçün və ya cəmiyyətdə təbii tarazlığı saxlamaq üçün edilə bilər. Emil Durkhaym özünün "İntihar: Sosiologiyada tədqiqat" kitabında altruist intiharı cəmiyyətlə ifrat inteqrasiyanın məhsulu kimi görmüşdür. Kitabında real həyat nümunələri arasında "ailəsi/ictimaiyyəti/ölkəsi uğrunda döyüşə getməyi seçən əsgər" daxildir. Bununla belə, bu cür kateqoriyalaşdırma mübahisəli olaraq qalmışdır, çünki bu cür hərəkətlərin cəsarətini aşağı salırdı. Durkhayma görə, altruist intihar eqoist intihar, fatalist intihar və anomik intiharla ziddiyyət təşkil edir. Bunun əksinə olaraq, bir dövlətin gücü ilə törədilən "qurban" yevgenika və ya kütləvi qətl adlandırılır, lakin başqa bir şəkildə "məcburi əhali məhdudiyyətləri" və ya "əhali nəzarəti" kimi adlandırıla bilər. == Etiraz forması kimi == === Tibetdə === 2022-ci ilin may ayına olan məlumata görə, 160 rahib, rahibə və adi insan Tibetdə özünü yandırmışdır.

İntihar

Azərbaycanda intihar — == Arxa plan == === Ölkə qanunvericiliyi === === Dini fikirlər === VIII əsrdən Azərbaycanda yayılmış İslam dinin müqəddəs kitabında qeyd edilir: "Ey iman gətirənlər! Qarşılıqlı razılıqla edilən alış-veriş müstəsna olmaqla, bir-birinizin mallarını haqsız bəhanələrlə (haqsız yerə) yeməyin və özünüzü öldürməyin! Həqiqətən, Allah sizə qarşı mərhəmətlidir!" (Ən-Nisa surəsi) Əbu Hüreyrə başqa bir rəvayətlə Məhəmməd peyğəmbərin belə dediyini nəql edib: "Özünü boğub intihar edən Cəhənnəmdə də boğar. Özünə bir şey batırmaqla intihar edən həmin şeyi Cəhənnəm atəşində də özünə batırar. Özünü hündür bir yerdən atıb intihar edən Cəhənnəmdə də özünü atar". Şərqi pravoslav kilsəsinə görə intihar Tanrının fiziki həyat hədiyyəsinin rəddi hesab edilir. Roma-Katolik kilsəsi teologiyasına görə intihar "Öldürməyin" əmrinə zidd olan günahdır. == Statistika == === Ölkə statistikası === Ölkədə kəndlərə nisbətən şəhərlərin, əsasən də Bakının intihar payı digər yerlərdən daha çoxdur (2013-cü il məlumatı). Mütəxəssislərə görə rəsmi statistikada qeyd edilən rəqəmlər əslində “daha yüksək” olmalıdır, çünki intihar hadisələri adətən ailələrin açıqlamaq istəmədiyi mövzulardandır. Psixoloq Elnur Rüstəmova görə insanlar daha çox diqqət cəlb etmək üçün “göstərişli intiharlara” əl atır.

Üçhisar (fars. اوچ حصار‎‎) — İranın Qərbi Azərbaycan ostanının Tikantəpə şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd. 2006-cı il məlumatına görə kənddə yaşayış yoxdur.

Aokiqaxara (yap. 青木ヶ原, "Yaşıl ağaclı düzənlik"); həmçinin Dzyukay (yap. 樹海, "Ağaclar dənizi") — Yaponiyanın Honşu adasında, Fudzi dağı ətəyində yerləşən meşə. 864-cü ildə Fudzinin püskürməsi nəticəsində dağın şimal-qərb yamacında sahəsi 40 km² olan lava yaylası meydana gəldi. Məhz bu ərazidə sonradan, tədricən çox qəribə görünüşə malik meşə meydana gəldi. Ərazidəki ağacların kökləri bərk lava örtüyünü dəlib keçə bilmədiyindən torpaq səthdə qəribə forma almışlar. Meşənin yerləşdiyi bölgənin relyefi çox parçalanmışdır və ərazidə çoxlu mağaralara rast gəlmək olar. Bəzi mağaraların uzunluğu yüzlərcə metr olur. Ümumən, meşənin meydana gəlmə tarixi təxminən 1200 il hesab olnur. Ehtimal olunur ki, meşə altında zəngin dəmir filizi yataqları mövcuddur.

İntizar - bəstəkar Firəngiz Əlizadənin operası. Librettonun müəllifi filoloq-alim Nərgiz Paşayevadır. İlk dəfə 2007-ci ildə səhnəyə qoyulub. İlk tamaşa üzərində rejissor Cənnət Səlimova, dirijor Cavanşir Cəfərov və digər yaradıcı heyət çalışıb . 2010-cu il mayın 11-də Heydər Əliyev Fondunun Beynəlxalq musiqi layihəsi çərçivəsində əsər yeni quruluşda təqdim edilib. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev və xanımı Mehriban Əliyeva operaya tamaşa ediblər. Librettonun müəllifi "Üns" yaradıcılıq səhnəsinin bədii rəhbəri, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü professor Nərgiz Paşayevadır. Operanın yeni quruluşunu beynəlxalq bədii heyət hazırlamışdır. Tamaşanın quruluşçu rejissoru Moskva "Helikon-Opera" Teatrının bədii rəhbəri, Rusiyanın xalq artisti Dmitri Bertman, quruluşçu rəssam Hartmut Şorqhofer, dirijor Vladimir Ponkin, xoreoqraf Edvald Smirnov, xormeyster Xalq Artisti Gülbacı İmanovadır.

İudaizmdə intihar— Yəhudilərin intihara dair fikirləri qarışıqdır. Ortodoksal Yəhudilikdə, intihar Yəhudi qanunları ilə qadağandır və günah kimi qəbul edilir. Yəhudiliyin Qeyri-ortodoksal formaları bu hərəkəti xəstəlik və ya iğtişaş nəticəsində ölümə daha yaxın bir hadisə kimi tanıya bilər (məqsədyönlü köməkçi intihar halları istisna olmaqla). Rabbi alimlər həm ölənlərə, həm də sağ qalanlara şəfqət əmr edir. İntihar etməkdə kömək etmək və bu cür kömək istəmək (bununla da günahkar bir iş yoldaşı yaratmaq) da qadağandır, Levit 19: 14-dəki "Korun qarşısına əngəl qoymayın" minimal bir pozuntusu, ravvinlər bu ayəni əngəl qoymağın hər hansı bir növünü qadağan etməsi kimi şərh etdilər : teoloji (məsələn, insanları saxta doktrinaya inandırmaq), iqtisadi (məsələn, pis maliyyə məsləhətləri vermək) və ya bu vəziyyətdə mənəvi büdrəmələr, habelə fiziki. Intihara qadağa Traktat Bava Kama 91b-dəki Talmudda qeyd edilmişdir. Semahot (Evel Rabbati) 2: 1–5, Yaradılış 9: 5-də bibliya qadağasını əsas gətirən Yaradılış Rabbah 34:13 ilə birlikdə sonrakı yəhudilərin intihar haqqında qanununun əsasını təşkil edir."Və şübhəsiz ki, canlarınızın qanını tələb edirəm." Yəhudi Qanun və Standartları Komitəsinin Mühafizəkar Yəhudilikdəki Yəhudi Qanunları orqanının alimləri "Mühafizəkar Yəhudilik" jurnalının 1998-ci ilin yay sayında, Vol. L, № 4. Bu qadağanı təsdiqləyir, sonra amerikalıların və avropalıların intihar etmək üçün kömək istəməsinin artan tendensiyasına toxunur. Mühafizəkar teshuva qeyd edir ki, bir çox insan tez-tez ölümcül xəstəliklərə tutulsalar da, əksər insanlar özlərini öldürməyə cəhd etmirlər.

Phyla nodiflora (lat. Phyla nodiflora) — bitkilər aləminin dalamazçiçəklilər dəstəsinin minaçiçəyikimilər fəsiləsinin phyla cinsinə aid bitki növü. == Sinonimləri == Bertolonia crassifolia Raf. Blairia nodiflora (L.) Gaertn. Diototheca repens (Bertol.) Raf. Lantana larranagae Moldenke Lantana repens Sessé & Moc. Lantana repens Larrañaga Lantana sarmentosa Spreng. ex C.B.Clarke [Spelling variant] Lippia aegyptiaca Carrière Lippia fruticosa (Mill.) K.Kenn. ex R.W.Sanders Lippia incisa (Small) Tidestr. Lippia incisa (Small) E.D. Schulz Lippia litoralis Phil.

İnkişaf — müsbət mənada kəmiyyət-keyfiyyət dəyişikliyini nəzərdə tutan hərəkət. Adi hərəkətdən fərqli olaraq, inkişaf, dialektik mənada, daha üstün səviyəyə qalxmaqdır, təkmilləşməkdir.

İnkişaf biologiyası — orqanizmin fərdi inkişaf (ontogenez) proseslərini öyrənən müasir biologiyanın bir qolu. Eyni zamanda, ontogenezin bütün mərhələləri öyrənilir: doğum anından ölüm anına qədər və ən ilkin (embrion və embrion öncəsi) mərhələlər. Ontogenezin ilkin mərhələləri də embriologiya ilə araşdırılır. İnkişaf biologiyasının spesifikliyi, formalaşdırıcı prosesləri dörd ölçüdə nəzərdən keçirməsindədir: təkcə məkanda deyil, həm də zaman içində. Müasir inkişaf biologiyası müxtəlif morfogenetik proseslərin molekulyar, biyokimyəvi və genetik mexanizmlərini intensiv şəkildə öyrənir, embrionların subcellular və hüceyrə təşkilatlarının xüsusiyyətlərini aktiv şəkildə öyrənir. Bir elm olaraq inkişaf biologiyası XX əsrin ortalarından başlayaraq molekulyar biologiya, embriologiya və genetika məlumatları əsasında formalaşmağa başladı. İnkişaf prosesinin müxtəlif aspektlərini molekulyar, hüceyrə, toxuma, orqan və orqanizm səviyyələrində araşdırır, ontogenez zamanı genetik məlumat proqramlarının həyata keçirilməsinin əsas problemlərini və fenotipik dəyişikliklərin molekulyar əsaslarını, hüceyrələrin və hüceyrə populyasiyalarının normal və şiş artımını həll edir. , morfogenez, hüceyrə, toxuma, orqan fərqliliyi, hüceyrə qarşılıqlı təsirləri, inkişafın bütövlüyünü təmin edən tənzimləmə mexanizmlərinin meydana çıxması və meydana gəlməsi. Tədqiqatın əsas istiqamətləri: Heyvanların inkişaf biologiyası. Bitki inkişafının biologiyası.

İnkişaf cəhənnəmi və ya inkişaf ləngiməsi media və proqram təminatı (software) sənayəsində hər hansı bir layihənin, konsepsiyanın və ya ideanın uzun müddət inkişaf mərhələsində qalaraq tez-tez müxtəlif yaradıcı heyət, skript, oyun mühərriki və ya studiya dəyişdirməsini ifadə etmək üçün işlədilən jarqonudur. İnkişaf cəhənnəmindəki layihələr əslində çox iddialı məqsədlərə malikdir və gecikdirilməsində məqsəd həmin nailiyyətlərə çatmaq üçün uyğun vaxtın, texnologiyanın və ya şəraitin gözlənilməsidir. İstehsal cəhənnəmi bir filmin istehsala girdiyi, lakin post mərhələsinə keçmədən uzun müddət bu vəziyyətdə qalmasına deyilir. Bu termin həmçinin planlaşdırılmış vaxtda tamamlanmaq əvəzinə, planlaşdırma və ya inkişaf mərhələlərində gözlənilmədən ləngimiş hər hansı bir layihəyə də şamil edilə bilər. Kino sənayesi şirkətləri tez-tez bir çox məşhur romanlar, videooyunlar və komikslər üçün film hüquqlarını alsalarda, onların uğurla ekrana gətirilməsi illər çəkə bilər və çox vaxt süjetdə, personajlarda və ümumi tonda əhəmiyyətli dəyişikliklərə ehtiyac duyulur. Bu pre-istehsal prosesinin aylarla və ya illərlə davam etməsinə səbəb ola bilər. Çox vaxt uzun müddət bu vəziyyətdə qalan layihə bütün maraqlı tərəflər tərəfindən tərk edilə və ya tamamilə ləğv edilə bilər. Hollivud buraxılandan on dəfə çox layihəyə başladığı üçün, bir çox skript bu limbo vəziyyətdə qalır. Seçilmiş bütün kitabların iki faizindən az hissəsi böyük ekrana çıxa bilir. İnkişaf cəhənnəmi ən çox müxtəlif şərhləri olan və bir neçə baxış nöqtəsini əks etdirən layihələrlə baş verir.

İnkişaf iqtisadiyyatı aşağı gəlirli ölkələrdə inkişaf prosesinin iqtisadi aspektlərini öyrənən iqtisadiyyatın alt sahəsidir. Bu sahə təkcə iqtisadi inkişaf, iqtisadi artım və struktur dəyişikliyinin metodları ilə maraqlanmır, həmçinin əhali artım potensialının inkişaf etdirilməsi üçün səhiyyə, təhsil və iş yeri şəraitinin özəl və ya dövlət kanalından istifadəni də araşdırır. İnkişaf iqtisadiyyatı özündə siyasət və praktikaların təyinində və onların həm ölkənin daxili, həm də beynəlxalq səviyyədə tətbiq edilməsinə kömək edən nəzəriyyələrin və metodların yaradılmasını birləşdirir. Bu bazar təşviqlərinin yenidən qurulması və ya layihə təhlilləri üçün aralıq optimizasiyası kimi riyazi üsulların istifadəsini də əhatə edə bilir. İnkişaf iqtisadiyyatında keyfiyyət və kəmiyyət üsulları birlikdə istifadə oluna bilər. İqtisadiyyatın digər sahələrindən fərqli olaraq, inkişaf iqtisadiyyatında yaxınlaşmalar xüsusi planları qurmaq üçün siyasi və sosial faktorlarla əməkdaşlıq edə bilər. Yenə, digər iqtisadiyyat sahələrindən fərqli olaraq tələbələrin bu sahəylə bağlı nəyi bilməli olduğuyla bağlı bir konsensus yoxdur. Müxtəlif nəzəriyyələr iqtisadi birləşmə və ya ayrılmaya ev camaatı, region və ölkələr üzərindən töhfə verən faktorlardan istifadə edə bilər. Development Economics and Economic Development - İnkişaf iqtisadiyyatının öyrənilməsində istifadə edilə biləcək mənbələrin siyahısı Technology in emerging economies (The Economist).

İnklüziv inkişaf — iqtisadi inkişaf dövründə iqtisadi proseslərin iştirakçılarına cəmiyyətin hər bir sahəsi üçün faydaları olan bərabər imkanlar təmin edən konsepsiyadır. Bu konsepsiya iqtisadi inkişafın ənənəvi modellərini genişləndirir, səhiyyə sahəsində bərabərliyə, insan kapitalına, ətraf mühitin keyfiyyətinə, sosial müdafiəyə və ərzaq təhlükəsizliyinə xüsusi diqqət yetirir. İnklüziv inkişaf iqtisadiyyatın makroiqtisadi və mikroiqtisadi determinantları və iqtisadi inkişaf arasında birbaşa əlaqələri nəzərə alır. Mikroiqtisadi aspekt iqtisadi diversifikasiya və rəqabət üçün struktur dəyişikliklərin vacibliyini əks etdirirsə, makroiqtisadi aspekt ümumi milli məhsul və ya ümumi daxili məhsul (ÜDM), ümumi faktor məhsuldarlığı (ÜFM) və istehsal faktorları kimi iqtisadi göstəricilərdəki dəyişikliklərə əsaslanır.

İnkişaf istiqrazı (İnkişaf Təsir İstiqrazları (İİB)) — Sosial Təsir İstiqrazlarından (SİB) sonra modelləşdirilmiş, aşağı resurslu ölkələrdə inkişaf proqramlarını maliyyələşdirmək üçün nəzərdə tutulmuş təsirə əsaslanan investisiya vasitəsidir. Ümumiyyətlə, model eyni işləyir: investor proqramın icraçısını əvvəlcədən maliyyələşdirir, qiymətləndirici icraçının proqramının nəticələrini ölçür. Əgər bu nəticələr icra müddətindən əvvəl qarşıya qoyulmuş hədəfə çatarsa, nəticənin ödəyicisi investorlara öz kapitalından gəlir gətirə bilər. Həmçinin investorların sadəcə olaraq güzəştli kreditləşdirmə ilə məşğul olmamasını təmin edir. İlk Sosial Təsir İstiqrazı 2010-cu ildə Sosial Maliyyə Böyük Britaniya tərəfindən Peterboro Həbsxanasında məhbuslar arasında təkrar cinayəti azaltmaq üçün yaradılmış Rokfeller Fondunun dəstəyi ilə yaradılmışdır. SİB modelinə əsaslanaraq, İİB ümumi inkişaf məqsədi ilə razılaşan özəl investorlar və donorlar və ya hökumətlər arasında müqavilə yaradır. İnvestorlar maliyyə gəlirləri sübut edilmiş inkişaf məqsədləri ilə əlaqəli olan fondun inkişaf proqramlarını təşviq edirlər.