Lüğətlərdə axtarış.

Quruluşçu rejissor və ya Kinematoqraf (bəzən qısaca DOP ) adətən vizual elementlərin vacib olduğu film, foto və ya video çəkilişlərində ssenariyə müvafiq olaraq, kameradan istifadə etməkdə, işığı tənzimləməkdə və çəkilişlər zamanı lazım olan effekti yaratmaqda rejissora köməklik göstərən texniki və bədii quruluş işçisidir.

Aqrar quruluşu — kənd təsərrüfatında tarixən müəyyən istehsal münasibətlərinin cəmi. Bu, torpaq sahibliyi və torpaqdan istifadə sistemi ilə bağlıdır. Hər ictimai-iqtisadi formasiyanın özünə məqsus aqrar quruluşu var. Köhnə cəmiyyət daxilində yeni istehsal münasibətlərinin yaranması ilə köhnə aqrar quruluşunun dağılması zəruriyyəti də yaranır. T. Ludewigs, A. D’Antona, E. S. Brondizio, and S. Hetrick. 2009. Agrarian structure and land-cover change along the lifespan of three colonization areas in the Brazilian Amazon.World Development, Vol 37, No 8, p. 1349. "M. Pietrzak and D. Walczak. 2014.

Bazar quruluşu (ing. market structure) iqtisadi nəzəriyyədə — eyni məhsul istehsal edən şirkətlərin sayından asılı olaraq sənaye sahələrinin konfiqurasiyası. == Bazar strukturlarının növləri == İnhisarçı rəqabət və ya hər birinin bazar payı az və məhsulları zəif fərqlənən çox sayda şirkətin olduğu rəqabətli bazar. Oliqopoliya — böyük bir bazar payını birlikdə idarə edən az sayda şirkətin üstünlük təşkil etdiyi bazardır. Duopoliya — yalnız iki şirkətin bir oligopoliyasına aid xüsusi bir haldır. Oliqopsoniya — satıcılarının çox olduğu, lakin alıcılarının az olduğu bir bazardır. İnhisarçılıq bir məhsul və ya xidmət istehsalçısının yalnız bir olduğu bazardır. Təbii inhisar — miqyaslı iqtisadiyyatın nə qədər səmərəliliyi artdıqca şirkətin böyüdüyü bir inhisardır. Bir şirkət, müstəqil olaraq bütün bir bazara iki və ya daha kiçik ya da daha dar ixtisaslaşmış şirkətlərin hər hansı bir birləşməsindən daha ucuz qiymətə xidmət edə bilsə, təbii bir inhisardır. Monopsoniya — yalnız bir müştərisi olan bir bazardır.

Müəssisə — mülkiyyət formasından asılı olmayaraq ictimai tələbatın ödənilməsi və mənfəət əldə edilməsi məqsədilə məhsul istehsal edən, satan, müvafiq iş və xidmətlər yerinə yetirən hüquqi şəxs olan müstəqil təsərrüfat subyektidir. Müəssisə termini aşağıdakı üç termini özündə əks etdirir: Maşın və bu kimi istehsal ünsürlərini çalışdırmaq, yəni, onlara iş gördürmək üçün bir vasitədir; Müxtəlif iş və fəaliyyətlərin yerinə yetirildiyi yer, iş yeri; Maddi və fəal elementlərdən (texnika, sərmayəvə işçilər) əmələ gələn bir istehsal vahididir. Müəssisə anlayışının hər üç tərifində fəal, yəni istehsaledici bir hərəkətdə və fəaliyyətdə olma görünür. Ancaq birinci yalnız texniki, ikinci və üçüncüsü kütləyə (xalqa) və texnikaya aid xüsusiyyətlərə malikdir. Birinci mənada alət və maşın kimi texniki vasitələrdən istifadə, onlara iş gördürmə anlaşıldığı kimi, bir dükan, mağaza, fabrik və s. kimi də iş yerlərini fəaliyyətdə olub-olmadığı da düşünülür. Müəssisə sözünün bu anlamı dinamik bir xüsusiyyətə malikdir. İkinci mənada fabrik, büro, dəftərxana, ticarətxana və bu kimi terminlərin ifadə etdiyi işlərin göründüyü kimi yerlər müəyyənləşir ki, bu da, müəssisənin statik bir məna daşıdığını göstərir. Üçüncü mənada isə elmi hərəkətlərin olduğu yer deyil, bu hərəkətləri görmək üçün müəyyənləşdirilmiş təşkilat başa düşülür. Müəssisə — ölkə iqtisadiyyatının ilkin halqası olub, müəyyən mülkiyətə və kollektiv əməyə əsaslanan ictimai tələbatı ödəmək və mənfəət əldə etmək məqsədilə məhsul istehsal edən, iş və xidmətlər göstərən, istehsal-texniki, təşkilati və iqtisadi vəhdətə malik olan hüquqi şəxs statuslu istehsal təsərüfat vahididir.

Proteinin quruluşu — Bir zülalın ilkin quruluşu bir peptid və ya zülal içərisindəki amin turşularının xətti bir ardıcıllığıdır. [1] Bir zülalın ilkin quruluşunun amino (N) ucundan karboksil (C) ucuna başladığı bildirilir. Zülal biosintezi ən çox hüceyrələrdəki ribosomlar tərəfindən həyata keçirilir. Peptidlər laboratoriyada da sintez edilə bilər. Zülalların ilkin quruluşları birbaşa ardıcıllıqla və ya DNT ardıcıllığından çıxarıla bilər. Bir zülalın ardıcıllığı ümumiyyətlə amin turşularından karboksil terminalına qədər olan amin turşularını sadalayan bir sıra hərflərlə qeyd olunur. Aminturşular bir-biri ilə peptid rabitələr vasitəsi ilə birləşirlə. Üç hərfli və ya bir hərfli bir kod, təbii olaraq meydana çıxan 20 amin turşusunu, həmçinin qarışıqları və ya birmənalı olmayan amin turşularını (nuklein turşularının qeydinə bənzər) təmsil etmək üçün istifadə edilə bilər. Peptidlər birbaşa ardıcıllıqla və ya DNT ardıcıllığından əldə edilə bilər. Hal-hazırda, bilinən protein ardıcıllıqlarını əks etdirən böyük ardıcıllıqla verilənlər bazaları mövcuddur.

Quldarlıq — İctimai-iqtisadi formasiya. Quldarlar sinfinin qullar sinfini istismar etməsinə əsaslanmışdı. Qullar nəinki istehsal vasitələri üzərində hakimiyyətdən məhrum idilər, onlar hətta özləri istehsalın bir şərti, "danışan əmək aləti" kimi öz ağalarına məxsus idilər. Quldarlıq quruluşu ilk sinfi antaqonist formasiyadır. Bu quruluş özünün ən yüksək inkişaf pilləsinə Qədim Yunanıstan və Qədim Romada çatmışdır. O zamanlar Yunanıstan və Roma antik fəlsəfənin və demokratiyanın ən çox inkişaf etdiyi ölkələr idi. Buna baxmayaraq demokratiya qullara şamil edilmirdi. Nəticədə baş verən böyük üsyanlar (Qədim Romada Spartak üsyanı) və xaricdən olan müdaxilələr tezliklə quldarlığın başqa bir ictimai formasiya — Feodalizm ilə əvəz olunmasına gətirib çıxartdı. Qul — bir insanın başqa birinin malı və mülkü olmasıdır. Başqa bir adamın malı və mülkü olan adama kölə və ya qul ; kölə sahibinə isə əfəndi və ya himayədar deyilir.

Yerin quruluşu deyildikdə, adətən, onun daxili quruluşu, yəni planetin qabığından mərkəzinə qədər olan dərinlik quruluşu nəzərdə tutulur. Yer kürəyə yaxın formaya malikdir (ekvatorial diametr 12 754 km, qütb diametri isə 12 711 km-dir) və bir neçə qatdan ibarətdir. Yerin daxili quruluşu haqqında ən səhih məlumatı seysmik dalğalar, yəni zəlzələlərin səbəb olduğu Yer maddələrinin rəqsi hərəkətləri üzərində müşahidələr verir. Bu zaman üç dalğa tipi yaranır: Uzununa dalğalar (P) — maddənin öz vəziyyəti yaxınlığında dalğanın yayılma istiqaməti üzrə elastik rəqslərindən ibarətdir, yəni onun dəyişən sıxılması və dartılmasıdır. Eninə dalğalar (S) — dalğaların yayılması perpendikulyar istiqamətdə maddənin rəqsləridir; onlar maddənin üfüqi yerdəyişməsi, yəni formasının dəyişməsi ilə əlaqədardır. Yer üç əsas təbəqə, yaxud geosferdən ibarətdir: 70 km dərinliyə qədər Yer qabığı, ondan altdan 2900 km dərinliyə qədər Yerin mantiyası (yuxarı mantiya və aşağı mantiya) və ondan Yerin mərkəzinə qədər nüvə. Yer nüvəsi xarici və daxili nüvələrə ayrılır. Seysmoqramların, yəni Yer səthinin müxtəlif nöqtələrində yerləşmiş seysmik stansiyalarda zəlzələ dalğalarının formasının, qiymətinin və keçmə sürətinin qeydə alındığı sənədlərin tutuşdurulması dalğaların bütün Yer cismindən keçmə sürətini və məsafəsini müəyyənləşdirməyə imkan verir. Əgər Yer bir cinsli olsaydı, ondan keçən dalğanın yolu düzxətli, sürəti isə hər yerdə eyni olardı. Həqiqətdə isə dalğalar çox mürəkkəb yol keçir.

Dövlət quruluşu — dövlətdə əsas qanunlarla (Konstitusiya, əsas qanunlar, müstəqillik bəyannamələri və s.) müəyyən edilən siyasi-hüquqi, inzibati, iqtisadi və sosial münasibətlər sistemi, habelə dövlət quruluşu cəmiyyətin sosial-iqtisadi inkişafı və dövlətdə siyasi qüvvələrin balansı. “Dövlət quruluşu” anlayışı konstitusiya ilə təsbit edilən və qorunan münasibətlər və dəyərlər sistemi olan “konstitusiya quruluşu”ndan daha genişdir. Dövlət quruluşu formaları Siyasi sistem Яценко Н. Е. Толковый словарь обществоведческих терминов. — СПб, 1999. Большой юридический словарь / Под ред. А. Я. Сухарева, В. Е. Крутских. — М, 2002. Иванец Г. И., Калинский И. В., Червонюк В. И. Конституционное право России: энциклопедический словарь / Под общей ред. В. И. Червонюка. — М.: Юрид.

Morfologiya — orqanizmlərin forma və quruluşunu, onların spesifik struktur xüsusiyyətlərini öyrənən biologiya bölməsi. Bura görünüşün aspektləri (forma, quruluş, rəng, naxış, ölçü), yəni xarici morfologiya (və ya eidonomiya), həmçinin sümüklər və orqanlar kimi daxili hissələrin forması və quruluşu, yəni daxili morfologiya (və ya anatomiya) daxildir. Bu, ilk növbədə funksiya ilə məşğul olan fiziologiyadan fərqlidir. Morfologiya bir orqanizmin və ya taksonun və onun tərkib hissələrinin ümumi quruluşunun öyrənilməsi ilə məşğul olan həyat elminin bir sahəsidir. == Tarixi == "Morfologiya" sözünün etimologiyası qədim yunanca "forma" mənasını verən μορφή (morphḗ) və "söz, öyrənmək" mənasını verən λόγος (loqos) sözlərindən gəlir. Biologiyada forma anlayışı funksiyadan fərqli olaraq Aristotelə gedib çıxsa da, morfologiya sahəsi Yohann Volfqanq Göte (1790) alman anatomisti və fizioloqu Karl Fridrih Burdah tərəfindən işlənib hazırlanmışdır (1800). Digər mühüm morfoloji nəzəriyyəçilərə Lorenz Oken, Jorj Küvye, Jofrua Étyen Sent-İller, Riçard Ouen, Karl Gegenbaur və Ernst Hekkel daxildir. == Morfologiyanın bölmələri == Müqayisəli morfologiya — orqanizmin bədən planı daxilində strukturların yerləşmə nümunələrinin təhlilidir və taksonomik təsnifatın əsasını təşkil edir. Funksional morfologiya — morfoloji əlamətlərin quruluşu və funksiyası arasındakı əlaqəni öyrənir. Eksperimental morfologiya — genetik mutasiyaların təsiri kimi eksperimental şəraitdə orqanizmlərin morfologiyasına xarici amillərin təsirinin öyrənilməsidir.

Dövlət quruluşunun forması — dövlətin və ya birliyi təşkil edən dövlətlərin ərazi təşkili metodu. Dövlətin daxili quruluşunu, onun tərkib hissələrinə (ərazilərinə) bölünməsini və onların bir-biri ilə münasibətləri prinsiplərini müəyyənləşdirir. Federal bir dövlətin ərazi quruluşunu xarakterizə etmək üçün "siyasi-ərazi quruluşu" termini daha çox istifadə olunur, çünki bu, dövlətin ərazi hissələri arasında müəyyən müstəqilliyin mövcudluğunu nəzərdə tutur. Eyni zamanda, unitar dövlətə münasibətdə vahid dövlətin dövlət orqanlarının ərazi quruluşunu xarakterizə edən "inzibati-ərazi quruluşu" termini daha çox istifadə olunur. Bu terminlərin hər ikisi "idarəetmə forması" termininin sinonimidir və ona eyni məna ilə tətbiq olunur. Dövlət öz quruluş formasına görə unitar və federativ ola bilər. Dövlətlərin birləşmə forması, onların arasında ittifaq konfederasiya hesab olunur. Dövlətin tərkib hissələri arasında suverenliyin mövcudluğundan və ya olmamasından asılı olaraq dövlət quruluşu aşağıdakılara bölünür: Sadə forma (unitar dövlət); Mürəkkəb forma (federasiya, konfederasiya) Dövlətlərarası birliklər, birliklər və dövlətlərin icmaları idarəetmə formalarına aid deyil, eyni zamanda, dövlət və hüquq nəzəriyyəsinə dair əksər kurslarda bu qurum çərçivəsində nəzərdən keçirilir və öyrənilir. Unitar dövlət (latın dilində "unitas" — "vahid", "tək" deməkdir) — sadə, bəsit, vahid dövlətdir ki, onun tərkibi bir qayda olaraq inzibati-ərazi vahidlərindən (vilayət, mahal, rayon, departament və s.) ibarətdir. Unitar dövlətə Azərbaycan, Yaponiya, Fransa, İtaliya, misal ola bilər.

Ermənistanın dövlət sistemi parlamentli respublika qruluşlu, çoxpartiyalı sisteminə əsaslanan və baş nazirin dövlət başçısı olduğu respublika. Ölkədə icra hakimiyyəti hökumət tərəfindən həyata keçirilir. Ermənilər dövlət müstəqilliklərini itirdikdən sonra 600 il müddətində heç bir dövlət quruluşu əldə edə bilməmişlər. 28 may 1918-ci ildə isə Ermənistan Respublikası Zaqafqaziya Demokratik Federativ Respublikasında ayrılaraq müstəqil olmuşdur. 2 dekabr 1920-ci ilə qədər müstəqiliyini qorusada bundan sonra Sovet İttifaqına daxil olmuş, bir müdət isə zaqafqaziya Sovet federativ Sosialist respublikasının tərkib hissəsi olmuşdur. ZSFSR 1936-cı ildə ləğv edildikdən sonra Ermənistan SSR adıı ilə SSRİ-nin bir parçasına çevrilir. Sovetlər birliyinin dağılmasından sonra isə 23 sentyabr 1991-ci ildə Ermənistan Respublikası adı ilə müstəqil dövlətə çevrilmişdir. Ölkənin paytaxtı və ən iri şəhəri — İrəvan. Ölkə 10 vilayət bölünür (erm. մարզ [mərz]): Araqacotn, Ararat, Armavir, Geğarkunik, Kotayk, Loru, Şirak, Sünik, Tavuş, Vayocdzor.

Filippinin dövlət quruluşu - 1987-ci ildə qəbul edilmiş Konstitusiyaya əsasən hüquqi-siyasi, inzibati, iqtisadi və ictimai münasibətlər sisitemi. Məhdud hakimiyyətli prezident idarəetmə üsuluna malik respublikadır. Milli bayram günü olan müstəqillik günü (1898) - 12 iyunda qeyd olunur. 11 fevral 1987-ci ildən qüvvədə olan ölkə Konstitusiyasına görə Filippinin idarəetmə sistemi Prezident hakimiyyətinin ABŞ modelinə uyğundur. Filippin 3 adalar qrupunda (Luson, Visay və Mindanao) birləşən 17 regiona (İlokos, Kaqayan, Mərkəzi Luson, Kalabarson, Mimaropa, Bikol, Kordilyer inzibati regionu, Qərbi Visayi, Mərkəzi Visayi, Şərqi Visayi, Zamboanqa yarımadası, Şimali Mindanao, Karaqa, Davao, Sokksksarxen və Müsəlman Mindanao regionu), 80 əyalətə, 1494 bələdiyyəyə, 140 şəhərə və 41995 baranqaya (məntəqə) bölünür . Prezident dövlətin və hökumətin başçısı, silahlı qüvvələrin ali baş komandanıdır. İcra hakimiyyətini həyata keçirən Nazirlər Kabinetinin üzvləri Təyinat Komissiyasının razılığı ilə ölkə Prezidenti tərəfindən təyin edilir. Dövlət başçısı və dövlətin idarəetməsində ona bilavasitə köməklik edən vitse-prezident azad, bərabər və gizli seçkilərdə ümumxalq səsverməsi yolu ilə 6 il müddətinə seçilirlər. Prezident icra hakimiyyətinin bütün departament, büro və xidmətlərinin idarə edilməsində, habelə qanunların icrasının təmin olunmasında səlahiyyətlidir. Bundan əlavə, dövlət başçısı Konqresin əksər üzvlərinin razılığı ilə amnistiya aktını imzalaya və dövlətin səlahiyyətli nümayəndəsi olaraq Senatda ratifikasiya olunan müqavilələri bağlaya bilər.

2017-ci ilə qədər Finlandiya bölünürdü:

Fransanın dövlət quruluşunun dövlət başçısı olan, Fransanın baş naziri, hökuməti, baş nazir olan hökumət, iki palatadan: Milli Məclis və Senatdan, habelə Konstitusiya Şurasından ibarət olan parlamentdən ibarətdir. Yerli səviyyədə hakimiyyəti departamentlərin, regionların və kommunaların rəhbərliyi təmsil edir. Cümhuriyyət prezidenti ilə baş nazir arasındakı səlahiyyət balansı parlamentdəki, daha doğrusu Milli Məclisdəki qüvvələrin uyğunlaşmasından asılıdır. Bir halda Milli Məclisdə prezident çoxluğu var (yəni əksəriyyət prezidentin partiyasına aiddir), başqa bir halda Milli Məclisdə əksəriyyət müxalifət partiyasıdır. Buna görə Fransadakı idarəetmə formasına prezident-parlament respublikası deyilir. Birinci hal Prezident Baş Naziri öz istəyi ilə təyin edir. Prezident icra hakimiyyətinin yeganə rəhbəri olur. Baş nazir, ilk növbədə hökuməti istədiyi (Milli Məclisdəki prezident çoxluğu hesabına) vəzifəsindən azad edə biləcək prezident qarşısında məsuliyyət daşıyır. Bu vəziyyətdə ölkədə prezident respublikası qurulur. İkinci hal Prezident, Baş Məclisi Milli Məclisdəki partiyalar arasında yerlərin bölgüsünə əsaslanaraq təyin edir.

Gürcüstanın dövlət quruluşu — 1995-ci ildə qəbul edilmiş Konstitusiyaya əsasən hüquqi-siyasi, inzibati, iqtisadi və ictimai münasibətlər sistemi. Gürcüstan dualist idarəetmə üsuluna malik respublikadır. Milli bayram günü olan müstəqillik günü iki dəfə — (1918) 26 may və (1991) 9 aprel tarixlərində qeyd edilir. Ölkə Konstitusiyası 24 avqust 1995-ci ildə qəbul olunmuşdur(15 oktyabr 2010-cu ildə yenidən baxılmışdır). 55 bələdiyyədən ibarət 10 diyara (Tbilisi-paytaxt şəhəri, Quriya, İmeretiya, Kaxetiya, KvemoKartli, Msxeta-Mtianeti, Raça-Leçxumi və Kvemo Svaneti, Sameqrelo-Zemo-Svaneti, Samse-Cavaxeti, Şida-Kartli) və 2 muxtar respublikaya bölünür (Gürcüstanın tərkibinə 1921-ci ildən Acarıstan Muxtar Respublikası, 1922-ci ildən Cənubi Osetiya Muxtar Vilayəti (1990-cı ildə mərkəzi hakimiyyət tərəfindən ləğv edilmişdir) və 1931-ci ildən Abxaziya Muxtar Respublikası daxildir). Ümumxalq səsverməsi yolu ilə 5 il müddətinə seçilən Prezidentdir. Gürcüstanın mövcud Konstitusiyasına görə, bir namizəd iki müddətdən əlavə ölkə Prezidenti vəzifəsinə seçilə bilməz. Dövlətin başçısı, silahlı qüvvələrin ali baş komandanı, xarici əlaqələr üzrə Gürcüstanın ən yüksək təmsilçisi sayılan Gürcüstan Respublikasının Prezidenti, ölkənin daxili və xarici siyasətini istiqamətləndirir, xalqın milli birlik və bütövlüyünü, habelə dövlət qurumlarının və digər orqanların fəaliyyətini təmin edir, formal olaraq Baş naziri təyin edir. 2010-cu ildə Konstitusiyaya edilmiş dəyişikliklər nəticəsində dövlət başçısının səlahiyyətləri nəzərəçarpacaq dərəcədə məhdudlaşdırılmışdır. 150 üzvdən ibarət bir palatalı Parlamentə deputatlar ümumi seçkilər yolu ilə 4 il müddətinə seçilirlər.

Gürcüstanın dövlət quruluşu — 1995-ci ildə qəbul edilmiş Konstitusiyaya əsasən hüquqi-siyasi, inzibati, iqtisadi və ictimai münasibətlər sistemi. Gürcüstan dualist idarəetmə üsuluna malik respublikadır. Milli bayram günü olan müstəqillik günü iki dəfə — (1918) 26 may və (1991) 9 aprel tarixlərində qeyd edilir. Ölkə Konstitusiyası 24 avqust 1995-ci ildə qəbul olunmuşdur(15 oktyabr 2010-cu ildə yenidən baxılmışdır). 55 bələdiyyədən ibarət 10 diyara (Tbilisi-paytaxt şəhəri, Quriya, İmeretiya, Kaxetiya, KvemoKartli, Msxeta-Mtianeti, Raça-Leçxumi və Kvemo Svaneti, Sameqrelo-Zemo-Svaneti, Samse-Cavaxeti, Şida-Kartli) və 2 muxtar respublikaya bölünür (Gürcüstanın tərkibinə 1921-ci ildən Acarıstan Muxtar Respublikası, 1922-ci ildən Cənubi Osetiya Muxtar Vilayəti (1990-cı ildə mərkəzi hakimiyyət tərəfindən ləğv edilmişdir) və 1931-ci ildən Abxaziya Muxtar Respublikası daxildir). Ümumxalq səsverməsi yolu ilə 5 il müddətinə seçilən Prezidentdir. Gürcüstanın mövcud Konstitusiyasına görə, bir namizəd iki müddətdən əlavə ölkə Prezidenti vəzifəsinə seçilə bilməz. Dövlətin başçısı, silahlı qüvvələrin ali baş komandanı, xarici əlaqələr üzrə Gürcüstanın ən yüksək təmsilçisi sayılan Gürcüstan Respublikasının Prezidenti, ölkənin daxili və xarici siyasətini istiqamətləndirir, xalqın milli birlik və bütövlüyünü, habelə dövlət qurumlarının və digər orqanların fəaliyyətini təmin edir, formal olaraq Baş naziri təyin edir. 2010-cu ildə Konstitusiyaya edilmiş dəyişikliklər nəticəsində dövlət başçısının səlahiyyətləri nəzərəçarpacaq dərəcədə məhdudlaşdırılmışdır. 150 üzvdən ibarət bir palatalı Parlamentə deputatlar ümumi seçkilər yolu ilə 4 il müddətinə seçilirlər.

Hindistanın dövlət quruluşu - 1950-ci ildə qəbul edilmiş Konstitusiyaya əsasən Hindistanda hüquqi-siyasi, inzibati, iqtisadi və ictimai münasibətlər sistemi. Hindistan 1950-ci ilin yanvar ayında təsdiq edilmiş , 397 maddədən və 9 kitabçadan ibarət Konstitusiyalı federativ respublikadır. Hindistanın tərkibinə - Baş nazirin məsləhəti əsasında federal Prezidentin 5 illik müddətə təyin etdiyi qubernatorların idarə etdiyi və hər birinin qanunvericilik orqanı (Assambleya) və Hökuməti olan 25 muxtar ştat (Andxra-Pradeş, Arunaçap-Pradeş, Assam, Bixar, Qoa, Qucarat, Cammu və Kəşmir, Qərbi Benqaliya, Karnataka, Tamilnad, Pəncab, Tripura, Uttar-Pradeş, Mizoram, Manipur və s.) və 7 ittifaq ərazisi daxildir. Hindistanda mövcud olan Andaman və Nikobar adaları, Çandiqarx, Dadra və Naqarxaveli, Daman və Diu, Lakşadvip və Puttuççeri (Pondişeri) adlanan ittifaq əraziləri və paytaxt - Dehli ərazisinın hər biri federal Prezidentin təyin etdiyi qubernator və ya inzibatçısı tərəfindən idarə edilir. Prezident - ştatların qanunverici məclislərinin üzvləri ilə Parlamentin hər iki palatasının seçici üzvlərindən ibarət seçki kollegiyası tərəfindən 5 illik müddətə seçilir. Prezident ştatların qanunverici məclislərini buraxmaq, ştatların hökumətlərini ləğv etmək və onların yerinə Prezident üsul-idarəsi tətbiq etmək (ştatların idarəsi qubernatorların ixtiyarına keçir) səlahiyyətlərinə malikdir. Prezident ölkədə olmadığı və ya vəfat etdiyi halda, Parlamentin hər iki palatasının üzvləri tərəfindən 5 il müddətinə seçilən vitse-prezident onun səlahiyyətlərini icra edir. Vitse-prezident eyni zamanda, ştatlar şurasının sədridir. Ölkədə icraedici hakimiyyət prezident və vitse-prezident tərəfindən həyata keçirilir. Ştatlar Şurası "Raja Sabxa"dan və Xalq Palatası "Lok Sabxa"dan ibarət olan ikipalatalı Parlament tərəfindən həyata keçirilir.

Kambocanın dövlət quruluşu — 1993-cü ildə qəbul edilmiş Konstitusiyaya əsasən hüquqi-siyasi, inzibati, iqtisadi və ictimai münasibətlər sisitemi. Kamboca mütləq formalı idarəetmə üsuluna malik konstitusiyalı monarxiyadır. Milli bayram günü olan müstəqillik günü (1953) 9 noyabrda qeyd olunur. Ölkə Konstitusiyası 21 sentyabr 1993-cü ildən (6 mart 1999-cu ildə edilmiş düzəlişlə) qüvvədədir. Kamboca 23 əyalətə (Kamponqtxom, Pousat və s.) və 1 əyalət statusuna bərabər olan Pnompen bələdiyyəsinə, 185 dairəyə, 1621 kommunaya və 14073 kəndə bölünür. Kral taxt şurası tərəfindən seçilən Kral — dövlətin başçısı və silahlı qüvvələrin ali baş komandanı, habelə ölkədə müstəqil məhkəmə hakimiyyəti sisteminin qarantıdır. Mövcud Konstitusiyaya görə Kral "idarə etməli deyil, krallıq etməlidir". Kral olmadıqda onun səlahiyyətləri Senatın (Yuxarı Palata) sədrinə həvalə olunur. Kambocanın irsi monarxiya institutuna yalnız kişi cinsinə mənsub 30 yaşına çatmış şəxslər rəhbərlik edə bilərlər. İkipalatalı Parlamentdən: 61 yerlik Senatdan (Yuxarı Palataya 2 üzvü Kral təyin edir, 2 üzv Milli Məclis tərəfindən seçilir, qalan 57 üzvü isə seçicilərin funksional dairələri tərəfindən 5 il müddətinə seçilirlər) və 123 yerlik Milli Assambleyadan (Aşağı Palataya deputatlar ümumxalq səsverməsi yolu ilə 5 il müddətinə seçilirlər) ibarətdir.

Kiprin dövlət quruluşu — 1960-cı ildə qəbul edilmiş Konstitusiyaya əsasən hüquqi-siyasi, inzibati, iqtisadi və ictimai münasibətlər sistemi. Kipr Respublikası əhdud hakimiyyətli prezident idarəetmə üsuluna malik respublikadır. Milli bayram günü olan müstəqillik günü (1960) 16 avqustda qeyd olunur. Ölkə Konstitusiyası 16 avqust 1960-cı ildən qüvvədədir. (1983-cü ildə Kipr adasının Türk icmasının məskunlaşdığı şimal hissəsində yaradılmış Şimali Kipr Türk Respublikası beynəlxalq aləmdə Türkiyədən başqa heç bir dövlət tərəfindən tanınmayan dövlət qurumudur. Şimali Kipr Türk Respublikası 1974-cü ildə yunan millətçilərinin qiyamından sonra Türkiyə tərəfindən adadakı türk icmasının təhlükəsizliyini qorumaq məqsədilə həyata keçirilən hərbi müdaxilə nəticəsində türk ordusunun nəzarətinə keçən torpaqlarda yaradılmışdır. Adanın üçdə bir hissəsinə nəzarət edən Şimali Kipr Türk Respublikasısı dünya dövlətləri münaqişənin hüquqi həllinə qədər rəsmən tanımaq istəməsələr də, onlardan bir çoxu Şimali Kipr Türk Respublikası ilə qeyri-rəsmi iqtisadi və mədəni əlaqələr saxlayırlar). 33 bələdiyyəni (icma) birləşdirən Nikosiya (Şimali Kipr Türk Respublikasının bir hissəsi), Kireneya (Şimali Kipr Türk Respublikasının böyük hissəsi), Larnaka (Şimali Kipr Türk Respublikasının bir hissəsi), Limasol, Pafos və Famaqusta (Şimali Kipr Türk Respublikasının tam hissəsi) rayonlarına (eparxiya) bölünür . Ümumxalq səsverməsi yolu ilə, 5 il müddətinə seçilən Prezident dövlət və hökumət başçısıdır. Prezident icra hakimiyyətini Nazirlər Şurasının vasitəsilə həyata keçirir.

Küveytin dövlət quruluşu - 1962-ci ildə qəbul edilmiş Konstitusiyaya əsasən hüquqi-siyasi, inzibati, iqtisadi və ictimai münasibətlər sisitemi. Küveyt mütləq formalı idarəetmə üsuluna malik konstitusiyalı monarxiyadır . Milli bayram günü olan milli gün (1950) 25 fevralda qeyd olunur. Ölkə Konstitusiyası 11 noyabr 1962-ci ildən qüvvədədir. Küveyt ərazisi inzibati cəhətdən 6 vilayətə (Əl-Əhmədi, Əl-Fərvaniyyə, Əl-Asima, Əl-Cəhra, Həvalli, Mübarək Əl-Kəbir) bölünür. Mövcud Konstitusiyaya görə Hökumətin başçısını təyin etmək, Parlamenti buraxmaq, qanun layihələrini imzalamaq və ya onları yenidən işlənilməsi üçün Məclisə (Parlament) qaytarmaq və s. mühüm səlahiyyətlərə malik olan Əmir - dövlətin başçısı və Küveyt silahlı qüvvələrinin ali baş komandanıdır. Ölkənin idarə edilməsində de-yure müstəsna və şəriksiz hüquqlara malik olan, de-fakto isə ölkəni təkbaşına idarə edən Əmirin toxunulmazlıq hüququ vardır, bununla belə Küveyt Əmirliyinin kütləvi informasiya vasitələrində onun tənqid edilməsinə qadağa mövcud deyil. Əmir taxt-tac vəliəhdini təyin etmək hüququna malikdir. Vəliəhdin namizədliyi hakim ailənin üzvləri tərəfindən bəyənilməli və ölkə Parlamenti tərəfindən təsdiq edilməlidir.

Laosun dövlət quruluşu — 1991-ci ildə qəbul edilmiş Konstitusiyaya əsasən hüquqi-siyasi, inzibati, iqtisadi və ictimai münasibətlər sistemi. Laos məhdudiyyəti olmayan prezident idarəetmə üsuluna malik, bir partiyalı sosialist tipli respublikadır. Milli bayram günü olan müstəqillik günü (1949) 19 iyul tarixində qeyd edilir. 10 fəsil və 80 maddədən ibarət Laos Konstitusiyası 14 avqust 1991-ci il tarixində qəbul edilmişdir. Laos Respublikası 11 000 kommunadan ibarət 140 rayonu özündə birləşdirən 16 əyalətə (Attapı, Bokeo, Bolikxamsay, Tyampasak, Xuapxan, Kxammuan, Luanqnamtxa, Luanqpxabanq, Udomsay, Pxonqsali, Saynyabuli, Salavan, Savanakxet, Sekonq, Vyentyan-əyalət və Sienqkxuanq) və Vyentyan paytaxt prefekturasına bölünür. Mövcud Konstitusiyaya görə, milli müstəqilliyin və ərazi bütövlüyünün təminatçısı, dövlətin başçısı və silahlı qüvvələrin ali baş komandanı sayılan Prezident, ölkə Parlamenti tərəfindən 5 il müddətinə seçilir. Ali qanunverici orqanda dövlət başçısı seçilmək üçün namizəd, Parlamentin xüsusi iclasında iştirak edən deputatların ən azı 2/3 hissəsinin səsini qazanmalıdır. Laos Prezidenti Milli Assambleyanın qərarına əsasən Baş naziri, onun təqdimatı ilə əyalət qubernatorlarını və şəhər merlərini təyin edir və vəzifədən kənarlaşdırır, Baş nazirin təqdimatı ilə silahlı qüvvələrin və təhlükəsizlik xidmətinin ali vəzifəli şəxslərinə hərbi rütbələr verir, habelə əfvlə bağlı sərəncam imzalayır və digər funksiyaları həyata keçirir. Dövlət başçısı Hökuməti formalaşdırır və onun üzvlərini təyin edir. Prezidentin birbaşa rəhbərliyi altında fəaliyyət göstərən nazirlər onun qarşısında fərdi məsuliyyət daşıyırlar.

Livanın dövlət quruluşu - 1926-cı ildə qəbul edilmiş Konstitusiyaya əsasən hüquqi-siyasi, inzibati, iqtisadi və ictimai münasibətlər sisitemi. Livan parlament formasında idarəetmə üsuluna malik respublikadır. Milli bayram günü olan müstəqillik günü (1943) 22 noyabr tarixində qeyd olunur. Ölkə Konstitusiyası 23 may 1926-cı ildə qəbul edilmişdir. Bütün dini konfessiaların dövlətin idarə edilməsində iştirakını təmin etmək məqsədilə, xristian və müsəlman icmaları liderlərinin 1943-cü ildə imzaladıqları Milli Pakta əsasən ölkənin Prezidenti yalnız xristian maronit, Baş nazir sünni-müsəlman, Parlamentin sədri şiə-müsəlman, onun müavini isə pravoslav olmalıdır. Livan Respublikası - hər biri bir şəhəri (Beyrut, Cubeyl, Tripoli, Bəaləbək, Sayqa, Nəbatiyyə) və bir neçə kəndi birləşdirən 25 qəzadan ibarət olan 6 əyalətə (Beyrut, Dağlıq Livan, Şimali Livan, Cənubi Livan, Bəqa və Nəbatiyyə mühafazalarına) bölünür. Prezident Parlament tərəfindən, bir dəfədən çox olmamaqla 6 il müddətinə seçilir. Dövlət başçısı Milli Məclisin təqdimatı ilə Baş naziri və onun 1-ci müavinini təyin edir. Livanda tolerantlığın və milli birliyin rəmzi olan Prezident - Milli Məclisin hazırladığı və qəbul etdiyi qanunvericilik aktlarını dərc etmək, qanunların icrası məqsədilə əlavə qaydalar müəyyən etmək, beynəlxalq saziş və müqavilələri ratifikasiya etmək və s. mühüm səlahiyyətinə malikdir.

Malayziyanın dövlət quruluşu - 1957-ci ildə qəbul edilmiş Konstitusiyaya əsasən hüquqi-siyasi, inzibati, iqtisadi və ictimai münasibətlər sisitemi. Malayziya dünyada federal konstitusiyalı seçkili monarxiya formasında idarəetmə üsuluna malik yeganə ölkədir. Milli bayramlar olan müstəqillik günü (1957) 31 avqustda, federasiyanın yaranması günü isə (1963) 16 sentyabrda qeyd olunur. Malayziyanın konstitusiyası 31 avqust 1957-ci ildə qəbul edilmiş və bu günə qədər ona bir sıra dəyişikliklər edilmişdir. Qərbi və Şərqi Malayziya olmaqla 2 bölgəyə ayrılan Federasiya, inzibati cəhətdən 13 ştatdan və 3 federal ərazidən ibarətdir. Qərbi Malayziya (Malaya) 11 ştatı (Coxor, Kedah, Kelantan, Malakka, Negeri-Sembelan, Paxanq, Perak, Perlis, Pulau-Pinanq, Selanqor və Trenqany) və Malakka yarımadasında yerləşən 2 federal ərazini (Putradcaya və paytaxt Kuala-Lumpur), Şərqi Malayziya isə 2 ştatı (Sabax və Saravak) və Kalimantan adasında yerləşən 1 federal ərazini (Labuan) özündə birləşdirir. Dövlət başçısı olan Ali Rəhbər (hökmdar) və onun müavini - köməkçisi Malayziya Federasiyasının Hökmdarlar Şurası tərəfindən, Qərbi Malayziya bölgəsinə aid olan ştatların doqquz irsi hökmdarının (sultanlıqlar) arasından 5 illik müddətə seçilir. Sultanlıqlar birlikdə Qubernatorlar Şurasını təşkil edir. Digər ştatların qubernatorları isə Şurada yalnız məşvərətçi səsə malikdirlər. Ali Hökmdar (Yanq di-Pertuan Aqonq), statusuna görə Federasiyada bütün yüksək vəzifəli şəxslərin fövqündə durur və heç bir məhkəmə qarşısında məsuliyyət daşımır.

Misir Ərəb Respublikası çoxpartiyalı demokratik bir sistemlə idarə olunmaqdadır. Konstitusiyası 1971-ci il referendum ilə təsdiqlənmişdir. Ölkənin rəhbəri prezidentdir. Konstitusiyaya görə prezident 6 ildən bir seçilməli idi və bu müddət limitsiz də ola bilərdi.Prezident bir və ya daha çox vitse prezident, baş naziri, nazirləri, mülki və hərbi rəsmiləri, diplomatik nümayəndələri təyin edə və ya çıxara bilərdi. O ali baş komandandır. Onun əfv etmə və məhkəmə hökmünü azaltmaq hüququ vardır. O referendum çağıra bilərdi. Xalq Assambleyasını təsdiq edə bilərdi, ancaq yalnız müəyyən edilmiş vaxt üçün fərmanları çap etməyə hüququn qüvvəsi vardır. Məhkəmə qurumunun Ali Şurasına rəhbərlik edirdi. Xalq Assembliyası yalnız referendum və ya hərbi vəziyyətdə buraxa bilərdi.

Monakonun dövlət quruluşu — Monako knyazlığı konstitusiyalı irsi monarxiyadır. 1962-ci il Konstitusiyası qüvvədədir. Dövlət başçısı knyazdır. Qanuncerici hakimiyyət knyaza və Milli Şuraya, yəni parlamentə məxsusdur. İcra hakimiyyətini dövlət naziri və onun üç müşavirindən təşkil olunmuş Hökumət Şurası həyata keçirir. Dövlət nazirini knyaz Fransanın tövsiyə etdiyi üç namizəd arasından təyin edir.

Təşkilat (yun. ὄργανον alət) — konkret şəxsin rəhbərliyi altında konkret vəzifəni həyata keçirən və birgə fəaliyyət göstərən insanlar qrupu. Bu resursların məqsədli birliyidir. Təşkilat daxilində insan özü aktiv resurs rolunu oynayır. Təşkilat daha böyük təşkilatın daxilində fəaliyyət göstərərsə təşkilatın özü resurs rolunu oynayır. Təşkilatın mütləq məqsədi və fəaliyyət planı olmalıdır.

İzmirin Qurtuluşu — Türk Qurtuluş müharibəsinin sonlarında Türk ordusunun, Yunan işğalı altındakı İzmirə girməsini bildirən tarix termindir. II Dünya müharibəsinin sonunda, Antanta Dövlətləri, Osmanlı dövləti ilə 30 oktyabr 1918-ci ildə Mondros Atəşkəs Sazişini imzaladılar və bu müqaviləyə əsaslanaraq Anadolunu işğal etməyə başladılar. Türk milləti işğal hərəkətləri qarşısında vətənini xilas etmək üçün 1919-cu ildə yer yer müqavimət hərəkatlarını başladı. Bu hərəkatlar, 19 may 1919-cu il tarixində Mustafa Kamal Paşanın Samsuna ayaq basması qısa müddətdə mərkəzi xarakter aldı. Bu prosesdə ard-arda qazanılan Birinci İnönü, İkinci İnönü, Aslıhanlar-Dumlupınar və Sakarya Meydan Müharibələri ilə yurdun azad edilməsi yolunda mühüm addımlar atıldı. 26 avqust 1922-ci ildə dəqiqliklə hazırlanan hücum planını həyata keçirtməyi planlaşdırılırdı. 26-30 avqust 1922-ci ildə keçirilən Böyük Hücum, Türk İstiqlal hərbinin son mərhələsidir. 30 avqust "Baş Komandan Meydan Müharibəsi" iştirak bir gün ərzində Yunan ordusunun ən mühüm hissəsi zərərsizləşdirildi. Beləliklə, qəti nəticə beş gün ərzində əldə edilmiş və hazırlanan plan tam uğurla həyata keçirmiş oldu. 31 avqust günü Baş Komandan Mustafa Kamal Paşa, Baş Qərargah Rəisi Fevzini, Qərb Cəbhəsinin Komandanı İsmət İnönünü ordu komandirləri Yaqub Şövqünü və Nurəddin Paşanı qərargahını qurduğu Çal kəndində toplayaraq, qaçan Yunan qüvvələrinin sürətlə təqib edilməsini və İzmir ilə vasitələrindəki qüvvələri birləşməməsi üçün üç qoldan Egey Dənizinə doğru ilərlənməsini qərara aldı.

Ədirnə qurtuluşu — iki fərqli tarixi hadisəni ifadə edir. Bunlardan birincisi Osmanlı qüvvələrinin I Balkan müharibəsində Serbiya və Bolqar qüvvələrinə qarşı itirilmiş Ədirnə müharibəsi ilə Osmanlı idarəçiliyindən çıxan və London Konfransı ilə Bolqarıstan Krallığına verilən şəhərin, II Balkan müharibəsi zamanı Ənvər Paşa komandanlığı altındakı Osmanlı ordusu tərəfindən 21 iyul 1913-cü ildə geri alınması hadisəsidir. İkincisi isə I Dünya müharibəsi zamanı Mondros sülhündən sonra Yunan qüvvələri 25 iyul 1920-ci ildə işğal edilən Ədirnə, Mudanya atəşkəsinə əsasən 25 noyabr 1922-ci il tarixində Türkiyə Böyük Millət Məclisinin qüvvələri tərəfindən geri alınmasıdır. Günümüzdə 25 noyabr tarixi "Ədirnə qurtuluşu" kimi qeyd edilir. Birinci Balkan müharibəsindən sonra Bolqarıstanın müttəfiqləri ilə olan anlaşmamazlığı nəticəsində Osmanlı İmperiyası qərargahları tərəfindən Ədirnə və Qərbi Frakiyanın azad edilməsi fikri Padşah V Mehmedə təqdim olundu. Padşah həm Türk imicini düzəltmək, həm də İttihad və Tərəqqi Partiyasının təzyiqindən xilas olmaq üçün planı uyğun bildi və gözlənilmədən hücum edilməsinə qərar verildi. Osmanlı qüvvələri şəhərdə güclü bir müqavimətlə qarşılaşmadan asanlıqla Meriç çayına çatdılar. Amma böyük güclərin təzyiqi nəticəsində dayandılar. Osmanlı dövləti Balkanlarda son qələbəsini qazanıb və I Dünya Müharibəsinə qədər Frakiya sərhədlərində böyük bir torpaq itirmədi. Osmanlı qüvvələrinin 21 İyul günü şəhəri ələ keçirməsinə qarşı Ədirnə yenidən Osmanlı torpaqlarına daxil olması ancaq 29 iyul 1913-cü il Bolqarıstan Krallığı ilə imzalanan İstanbul müqaviləsi ilə rəsmiləşdi.

Qurumsulu, Barekamavan — Yelizavetpol (Gəncə) quberniyasının Qazax qəzasında, indi Barana (Noemberyan) rayonunda kənd. Erməni silahlı bölmələri bu kənddə yerləşən mövqelərindən daimi olaraq Qazax rayonunun həmin istiqamətdə yerləşən Azərbaycan mövqelərini atəşə tuturlar. Rayon mərkəzindən 9 km şərqdə yerləşir. Kənd Azərbaycanın Qazax rayonundakı Qaymaqlı kəndi ilə həmsərhəddir. 1935-ci ildə kənd Dostluq, 1978-ci ildə ermənicə "dostluq, yaxınlıq" mənasına gələn Barekamavan adıyla adlandırılmışdır. Toponim türk dilində "yamacda və yaylanın yastı zirvəsində daş qırıqları, qaya parçası" mənasında işlənən qurum sözü ilə -lu şəkilçisi qəbul etmiş su sözünün birləşməsindən əmələ gəlmişdir. Qurum sözü qədim türk dilində "qaya parçası" mənasında işlənən qorum (qorum) formasında işlənmişdir. Kəndin adı ilə relyefi uyğun gəlir. Belə ki, kənd daşlı, çınqıllı, dağlı ərazidə yerləşir. Relyef əsasında yaranan mürəkkəb quruluşlu toponimdir.

Göy gurultusu — ildırımın yaratdığı səs. Göy gurultusunun səsi ildırımın məsafəsindən və təbiətindən asılı olaraq dəyişə bilər. Şimşək və ya ildırım ətraflarındakı havanı saniyənin milyonda biri qədər bir müddətdə 30.000 dərəcəyə qədər qızdırırlar. İstilənən bu hava birdən genişləyir. Bu zaman normal atmosfer təzyiqinin təxminən 100 misli qədər bir təzyiqlə, səs sürətindən çox sürətli səs dalğaları yayılır. Bu eynilə səs sürətini keçən təyyarələrdə olduğu kimi qulağımıza partlama səsi olaraq çatır. Buna göy gurultusu deyirik. Göy guruldaması normal şərtlərdə 24 kilometrdən daha çox məsafələrdən eşidilmir. Şimşəyin səbəbi əsrlər boyu fərziyyə və elmi araşdırma mövzusu olmuşdur. Erkən düşüncələr bunun tanrılar tərəfindən edildiyini düşünürdü.