Sözün kökü yuva (dəyirmi olan) kəlməsidir. Əsli yuvalayu (yuva sayağı, yəni dəyirmi) kimi olub. (Bəşir Əhmədov
Mənbələrdə suqunmaq variantı da mövcuddur. Deməli, “su” anlamı ilə bağlıdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Вьюк şəklində rus dilinə də keçib. Kəlmənin qədim mənası “üstünə qoyulan” (yükləmək) deməkdir və o, yüksək sözü ilə kökdaşdır
Kökü “yük”dür (yoq kəlməsinin dəyişmiş formasıdır), -sə şəkilçisi ondan yüksəmək feilini əmələ gətirib
Əsli “yun saqqal olmaq”dır. Mənası “saqqalın hörməti heyvan yununun qiyməti qədərdir” demək olub. (Bəşir Əhmədov
Yünləmək (yunlama) sözü “tük yolmaq”, “məhv etmək” anlamında işlənib. Bitləmək “biti tapıb öldürmək” deməkdir
Ürgə kimi də işlədilir, yerimək, yürümək, yorğa kimi sözlərlə qohumdur. İkiyaşlı və gözəl yerişli ata deyirlər
Beşik sözünün sinonimi yüyrük sözüdür və yerimək (yüyürmək, hərəkət etmək) feili zəminində yaranıb, yürgək isə bələk sözünün sinonimidir
“Kitabi-Dədə Qorqud”da işlədib: Ata adını yürütməyən xoyrad oğul... Ör sözündəndir, mənası “yüksək”, “hündür”, “yuxarı” deməkdir
Mənbələrdə çətkən kimi də qeydə alınıb, çəkmək feili ilə bağlıdır (qantarğanın qoluna, yəni əldə tutulan qayış hissəsinə deyirlər)
Irğa (yerimək) sözündən əmələ gəlib: yorğala, yırğala sözləri ilə qohumdur, “beşik” deməkdir. (Bəşir Əhmədov
Vaxtilə son ədəd olub, həm də qeyri-müəyyən çoxluq (müq.et: yüz ölç, bir biç...) bildirir, üzülmək sözü ilə bağlıdır (sonuncu rəqəm olduğundan “üzülür
Ərəb sözüdür, hərfi mənada “zəbt edən” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Farsca zadən (doğmaq) feili ilə qohumdur, qrammatik əsası “za”dır. Zahı sözü də buradandır. (Bəşir Əhmədov
Ərəbcə olan zabitə sözünün dialekt tələffüzüdür. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Ərəbcədir, cəm forması “zəvvar”dır. Ehtimal ki, Zaur da buradandır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Alimlər bunu sak-a-tala (sakların düzənliyi, talası) kimi yozurlar. Bəzən za (arxa) və tala (talanın arxa tərəfi) kimi də şərh edilir
Farsca gümrah sözünün sinonimidir (farslarda gümrah “yolunu azmış” deməkdir, bizdə məna dəyişib: çevik, qoçaq anlamını bildirir)
alm. sahlband
island. sandr < sand – qum
Farsca zaridən “ağlamaq” feili ilə qohumdur. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Ərəb sözüdür (əsli: zərafət), “zəriflik” deməkdir, zərif kəlməsinin ərəbcə cəm formasıdır. (Bəşir Əhmədov
Kökü “zar”dır və təqlidi sözdür (zar-ıltı...), -ı şəkilçisi ondan feil düzəldib (zar-ı-maq), gül-ünc qəlibi üzrə zarı-(ı)nc sözü əmələ gəlib, sonrakı
Bunu ərəb mənşəli hesab edirlər. Əslində, təqlidi sözdür (zarıltı, gurultu..). (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Ərəbcədir, bizdə onun əvəzinə soy işlədilib. “Zatına lənət”, “zatı qırıq” deyirik. Cəmi zəvat kimidir, “mahiyyət” deməkdir
Bax: Zair. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Xammalı mexaniki yolla işləyən müəssisə; rusca “заводитъ” sözü ilə qohumdur. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Ərəbcə səmt sözündəndir (başımızın üstündəki göy nöqtəsi). (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
yun. zeo – qaynamaq, bişmək + yun. lithos – daş
Ziyad və Allah sözlərindən əmələ gəlib. Ərəbcə “Allahın böyütdüyü”, “Allahın üstün tutduğu” deməkdir
Barmaq qabar olmasın deyə geyilən barmaqlığa deyiblər, mənşəyi qaranlıqdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Ərəbcə “ibadət edənlərin, zinəti, bəzəyi” (dinin yaraşığı) deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Farsca “şifahi” deməkdir, zəban(dil) sözü ilə qohumdur. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Ərəbcədir, “qurban” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Farsca zədən (vurmaq) məsdəri ilə kökdaşdır, qrammatik əsası zən sözüdür. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
“Parlaq” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
“Ödü partlamaq” deməkdir. Zəhr sözü “öd”, “öd kisəsi” mənasında işlədilir (türkmənlər öd kisəsinə zəxre deyirlər)
Farsca “ilan (mar) zəhəri”deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Ərəbcədir, “kişi”, “mərd” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Ərəbcə zəka sözü ilə qohumdur. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Farscadan alınma sözdür, əsli “zalu”dur, bizdə sülük, suluncan, çelik deyiblər. Ehtimal ki, su anlamı ilə bağlıdır
Ərəbcə zillət, zəlalət kimi sözlərlə qohumdur. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Ərəbcə zülm, zalım sözləri ilə qohumdur. “Qalib” mənasında da işlədilir: Zəlimxan. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Zəlim sözünün mənası “qalib gələn tərəf” deməkdir. Ad “Qalib xan” kimi anlaşıla bilər. (Bəşir Əhmədov
Ərəbcədir, “zamin durma”, “məsuliyyət” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Zənzibar adasından qul gətirib ərəblərə və farslara satan adamları ərəblər zənci adlandırıblar. Zənzibar adasının adı ilə bağlıdır, “zənzibarlı” demək
Əsli “ilcir”dir. İlişmək feilinin kökü ilə qohumdur: “bir-birinə ilişmiş halqalar ardıcıllığı” deməkdir
Farsca “çənə çuxuru”dur. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Mənbələrdə can (canq) kimi göstərilib. Görünür, canqıltı sözü ilə bağlıdır. Zanqıltı da bununla əlaqədardır
Zəng sözü ilə bağlıdır. Əsl mənası “колокольчик” olub. İndi mənası dəyişib və mahnı oxumaqla əlaqədar işlənir