Azərbaycan dilinin etimologiya lüğəti

  • PƏHRİZ

    Əsli pərhiz kimidir, farsca pərhixtən (özünü dayandırmaq, yəni yeməmək) məsdəri ilə qohumdur. (Bəşir Əhmədov

    Tam oxu »
  • PƏL QOYMAQ

    Feil “badalaq gəlmək”, “mane olmaq” və s. mənalarında işlədilir. Pəl (pal) sözünün mənalarından biri “dil” deməkdir

    Tam oxu »
  • PƏLBAŞ

    Qaynaqlarda rus dilinə косоязычный kimi tərcümə olunub. Yəqin ki, pəltək sözü ilə qohumdur. Pəltək isə pəlyok (dili yox) kəlməsinin təhrifindən törəyi

    Tam oxu »
  • PƏLƏNG

    Alınma sözdür, bizdə onun yerinə qaplan sözündən istifadə edilib, görünür, qapmaq feili ilə bağlı sözdür

    Tam oxu »
  • PƏLTƏK

    1. Pəl sözünün bir mənası “dil” demək olub. Pəl qatmaq ifadəsi də sözlə (dillə) işə mane olmaq deməkdir

    Tam oxu »
  • PƏNAH

    Farsca “sığınacaq” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • PƏNCƏLİ

    Semantik baxımdan zərbəli ilə qohumdur. Əlinin zərbəsi (pəncəsi) deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • PƏNCƏRƏ

    Fars sözüdür: pənc və ara (beş gözü olan) kəlmələrindən əmələ gəlib. Pəncə sözü də bununla bağlıdır, əldə barmağın beş olması zəminində belə adlanıb

    Tam oxu »
  • PƏPƏ

    Əppək sözünün uşaq nitqindəki formasıdır, amma tədqiqarçıların heç biri həmin sözün türk mənşəli olduğunu qeyd etməyib

    Tam oxu »
  • PƏR

    Farsca pəridən (uçmaq) feili ilə bağlıdır, “qanad” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • PƏRAKƏNDƏ

    Fars mənşəlidir. Para (hissə) və kündə (kəsilmiş) hissələrindən iba­rətdir, “dağınıq” anlamında işlədilir

    Tam oxu »
  • PƏRƏST

    Farsca “sitayiş edən”, “sevən” deməkdir, pərstidən (bərk sevmək) məsdəri ilə qohumdur. (Bəşir Əhmədov

    Tam oxu »
  • PƏRƏSTİŞ

    Fars sözüdür, məsdər forması pərstidən (bərk sevmək) sözüdür, pərəst (yerlipərəst..) sözü ilə eyni kökə malikdir

    Tam oxu »
  • PƏRİ

    Farsca “məlakə” deməkdir, ərəbcə buna huri deyirlər. Pərivəş “pəri üzlü” (vəş ərəbcə “üz”, “sifət”, “sayağı” deməkdir) anlamını verir

    Tam oxu »
  • PƏRİNİSƏ

    “Pəri kimi gözəl qadın” deməkdir. Pəri məlakədir, Nisə ərəbcə “qadın” de­məkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • PƏRİRUX

    El arasında pərnux variantı da var, “pəri üzlü” deməkdir (müq.et: Rüx-sarə). (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • PƏRQU

    Pər sözünün mənası farsca “qanadın altında olan yumşaq tük”dür. Pərqu “qu tükü” deməkdir. (Bəşir Əhmədov

    Tam oxu »
  • PƏRSƏNG

    Bu, fars sözüdür: parə və səng sözlərindən əmələ gəlib, “daş parçası” deməkdir. Tərəzinin düzgün çəkməsi üçün belə daş qırıntılarından istifadə olunub

    Tam oxu »
  • PƏRT

    Güman ki, pörtmək sözü ilə qohumdur (adam pərt olanda sifəti sanki pörtür). (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • PƏRVAZ

    Farscadır, pər “qanad” deməkdir, vaz isə “açma” anlamını əks etdirir. Pərvaz “uçma” (“полет”) deməkdir (“qanadaçma”)

    Tam oxu »
  • PƏRVAZLANMAQ

    Pər farsca “qanad”, vaz isə “açma” deməkdir. Söz “qanad aç­maq” anlamını əks etdirir. (Bəşir Əhmədov

    Tam oxu »
  • PƏRVƏR

    Farsca pərvərdən (tərbiyələndirmək) məsdəri ilə qohumdur. Bizdə məna bir qədər dəyişib. (Bəşir Əhmədov

    Tam oxu »
  • PƏRVƏRİŞ

    Farsca pərvərdən (yedirtmək, tərbiyələndirmək) məsdəri ilə bağlıdır, pərvər “bəslənilmiş” deməkdir. Pərvərdigar (Yaradan) sözü də buradandır

    Tam oxu »
  • PƏRVİZ

    Bir mənası pəhləvicə “balıq” demək olub. “Qalib” mənasında da izah edirlər. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • PƏS

    “Pəsdən oxu“ deyirik. Pəs sözü italyanca olan və “aşağı səs” mənasını verən bas kəlməsinin təhrif olunmuş formasıdır

    Tam oxu »
  • PƏTƏK

    Türk dillərində betə (pətə) feili olub və rus dilinə “закрыть со всех сторон” kimi tərcümə edilib. Arının pətəyi də həmin feil zəminində yaranıb

    Tam oxu »
  • PƏYƏ

    Təxminən “daxma” anlamına uyğun mənanı bildirir (ən çox heyvan üçün düzəldirlər). Güman edirəm ki, dəyə sözünün dəyişmiş formasıdır

    Tam oxu »
  • PIX

    Pis (farscadır) sözünün uşaq nitqindəki variantıdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • PİJAMA

    Bir neçə mənbədə bu sözün ingilis dilinə aid olduğu göstərilib. Məncə, fars sözüdür: pa- “ayaq” deməkdir, camə isə “paltar” (müqayisə et: çamadan=ça­m

    Tam oxu »
  • PİK

    1. ing. peak – ən yüksək nöqtə 2. “Dağ zirvəsi” deməkdir, fransız sözüdür. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • PİLTƏ

    Ərəbcədir, əsli fatil (fitil) kimi olub. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • PİNƏ

    Farscadır “yamaq” deməkdir ( yada sal: pinəçi). (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • PİNTİ

    Fars sözüdür.

    Tam oxu »
  • PİPLMETR

    ing. people – əhali, xalq + yun. metron – ölçü

    Tam oxu »
  • PİRAMİDA

    Qədim misirlilər, nə qədər qəribə də olsa, həyatlarının, mövcudluqlarının əsası kimi ölümü seçmişdilər

    Tam oxu »
  • PİRARGİRİT

    yun. pyr – od + yun. argyros – gümüş

    Tam oxu »
  • PİRGEOMETR

    yun. pyr – od + yun. geo – Yer + yun. metron – ölçü

    Tam oxu »
  • PİRİ

    Pir sözü ilə bağlıdır, “məsləhət verən” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • PİRİT

    yun. pyrites lithos – hərf. odçıxaran daş; pyr – od; adı piritin zərbə təsirindən qığılcım verməsi ilə əlaqədardır

    Tam oxu »
  • PİROGEN

    yun. pyr – od + yun. genos – mənşə

    Tam oxu »
  • PİROXLOR

    yun. pyr – od + yun. chloros – sarımtıl-yaşıl; bəzi növlərini közərtdikdə sarımtıl-yaşıl olur

    Tam oxu »
  • PİROKSENLƏR

    yun. pyr – od + yun. xenos – yad, özgə; piroksenləri maqmatik süxurlar üçün yad hesab edən fransız alimi R

    Tam oxu »
  • PİROP

    yun. pyropos – oda bənzər

    Tam oxu »
  • PİSTOLET

    İtaliyada olan Pistoya şəhərinin adı ilə bağlıdır (ilk dəfə burada hazırlanıb). (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • PİSTON

    Latın sözüdür, “zərbə” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • PİŞİK

    Farscadır, əsli “muşik”dir, muş (siçan) sözü ilə bağlıdır. Farslar buna qorbe (кошка) və qorbeye-nər (кот) deyirlər

    Tam oxu »
  • PİŞİKÇAYNAĞI

    Ot-bitki növüdür, pişiyin ayağına bənzəyir (rusca buna мимоза дикая deyirlər). (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • PİŞİKOTU

    Bəzi türk dillərində kədiotu da deyirlər. Türk dillərində pişik yox, kədi işlə­dilib, pişik fars sözüdür (muşik, yəni “siçanyeyən”)

    Tam oxu »
  • PİŞTAXTA

    Piş farsca “qabaq tərəf” deməkdir. Alın farsca pişani (öndə olan) sözü ilə ifadə olunur. Pişani boland “alnı açıq” (hərfən: “alnı yuxarı, üzü ağ”) dem

    Tam oxu »
  • PİY

    Bu, fars dilində pih formasında işlədilir, bizdə semiz kəlməsindən istifadə olunub (sümürmək də bununla qohumdur)

    Tam oxu »