“Qarğıdalı və ya darı çörəyi” anlamında Qərbi Azərbaycanın Karvansaray şivəsində işlənir. (10, 357)
Areal baxımında məhdud dairədə işlənən bu şivə sözü Şamaxı dialektində “süd və ya yağ qarışdırılmış nazik, quru çörək” mənasında işlənir: - Taxtaxın x
Arxaikləşmiş yemək adıdır. “Qovud” mənasında Azərbaycan dilinin bəzi dialekt və şivələrində işlənməkdədir
“Balaca təndir çörəyi” mənasında Ordubad şivəsində işlənir: -İsti tapeni üzzü pənirnən yiyəsən; Tape yassı olur
Bəzi zonalarda bu çörək növünə “dəsdana” da deyirlər. Naxçıvan dialekt və şivələrində təndirdə bişirilən qalın çörək anlamındadır
“Çörək növü” mənasında Qərbi Azərbaycanın İrəvan, Vedi, Zəngibasar şivələrində işlənir. (10, 359)
Adətən uşaqlar tərəfindən Novruz bayramında hazırlanır. Məhdud ərazidə işlənən bu şivə sözü Qərbi Azərbaycanın Çəmbərək şivəsində “Novruz bayramında u
Bu söz Şəki dialektində “çörək növü” mənasında işlənir. (11, 483) Tava sözü Beyləqan, Gədəbəy, Goranboy, Mingəçevir, Şuşa, Tərtər və eyni zamanda Qərb
Sintaktik üsulla yaranmış xörək adıdır. Aş növlərindən biridir. “Güney Azərbaycan örnəkləri” kitabında deyilir: “Düyünü qaynadıb, süzüb dəmə qoymadan
Yemək adıdır. “Çoxlu qoyun ətini qaynatdıqda onun qalan suyu və qoyunun öz yağı” ndan hazırlanır. Xörək adıdır
Məhdud arealda işlənən bu söz Ordubad şivəsində “xörək adı” mənasını bildirir: - Mən bu gün tərabudux yedim
Azərbaycanın bəzi dialekt və şivələrində, xüsusən Naxçıvan dialektində işlənir. Çobanlara məxsus xörək adıdır
Bu yemək növü yağ, un və doşabla bişirilir. Naxçıvan, Şəki dialektlərində, Biləsuvar, Mingəçevir şivələrində “halvanın bir növü” mənasında işlənir
Qatıq, göyərti doğranması yolu ilə hazırlanır. Bu söz Qərbi Azərbaycanın İrəvan, Qarakilsə, Üçkilsə, Vedi, Zəngibasar şivələrində “qatıq-çörək doğrama
Quba bölgəsində bu xörək növündən istifadə edilir. Hazırlanma qaydası belədir: Südlə xəmir yoğrulur və sonra yoğrulmuş xəmirə yumurta, qənd, ağ un, ya
“Qəndlə içilən çay” mənasında Ağdam və Şuşa şivələrində (11, 499) və eyni mənada Qərbi Azərbaycanın Çəmbərək şivəsində də işlənir
Arxaikləşmiş içki adıdır. Mahmud Kaşğarinin '“Divan”ında bulamac kimi bişirilən bir un' anlamında izah edilmişdir
Arxaikləşmiş yemək adıdır. Azərbaycan dilinin dialekt və şivələrində müşahidə edilmir. Mahmud Kaşğari bu sözün kəncəkcə “ət və ədviyyat doldurulan bağ
Arxaikləşmiş çörək növünün adıdır. Mahmud Kaşğari bu sözü “çörək” mənasında izah etmiş və göstərmişdir ki, bu söz “tök ər” sözündən alınmışdır; “tox a
Müasir dialekt və şivələrimizdə işlənmir. Yemək növünün adıdır. Mahmud Kaşğari bu yeməyin hazırlanması reseptini belə vermişdir: buğda suda qaynadılır
Mürəkkəb quruluşa malik bu xörək adının birinci komponenti quş adı ilə ifadə olunmuşdur. Daha çox Təbriz mətbəxində hazırlanır: “Toyuğu suda bişirib o
Sup növlərindəndir. Sintaktik üsulla formalaşmışdır. Bu xörək adının əsasında “toyuq” quş adı dayanır
Ayran növlərindən birinin adıdır. Azərbaycan məişətində qatığı çalxalayıb yağ, ayran əldə etmək üçün tuluqdan istifadə edilmişdir
Qoyun ətinin qara tikələrindən 0,5 kq qaynadılır. Sonra 0,5 kq mal əti çəkilir və onun tərkibinə təxminən 1 dəstə cəfəri göyərtisi, duz, istiot əlavə
“Lobyadan bişirilən xörək” mənasında Göyçay şivəsində işlənir: -Xalam turşu bişirib (1, 389)
“Pendirin bir növü” mənasında Qax şivəsində işlənir: -Dağdan mağa turuqqay gətirmişdi. (1, 389)
Göyçay, Kürdəmir, Mingəçevir, Ucar, Yevlax şivələrində “şoraba, duza və ya sirkəyə qoyulmuş xiyar, kələm, badımcan”, Şəki dialektində, Ağdam, Ağdaş şi
Şamaxı, Quba dialektlərində və Göyçay şivəsində bu söz “xəmir, əvəlik və lobyadan bişirilən xörək” mənasında işlənir: -Tutmacın xəmirin yoğurdun (Şama
“Xörək növü” mənasında Qərbi Azərbaycanın Basarkeçər şivəsində işlənir. (10, 385) “Tutmaş” sözünün əsasında “tut” feili dayanır
Bu qida məhsulunun adı arxaikləşmişdir. M.Kaşğari bu sözü “süzmə, yəni pendir” mənasında izah etmişdir (8, 199)
İçki adıdır. Azərbaycan dilinin dialekt və şivələrində bu söz müşahidə edilmir. “DLT”-də Seçkin Ərdi ilə Sərap Tuğba Yurtsevər “buğda içkisi” yerinə,
Tarixən şərbətə bənzər içki növünün adı olmuşdur. Arxaikləşmiş leksik vahid olub, bu söz M.Kaşğari tərəfindən belə izah edilir: “qaysını sıxaraq əldə
Azərbaycan dilinin Qərb qrupu dialekt və şivələrində “xörəyin bir növü” anlamında işlənir: -Umaşdı çox yeməlidi
Sintaktik üsulla yaranmış xörək adıdır. “Un” məhsulunun adı ilə bağlı olaraq motivləşmişdir. İkinci növ ismi birləşmə modelindədir
Şoraba, turşu növünün adıdır. Məhdud dialektal areala malikdir. Bu turşu, şoraba növü müxtəlif meyvələrdən (ərik, alça, əzgil və s
Yemək adıdır. Arxaikləşmiş qida məhsulunun adıdır. Mahmud Kaşğari bu yeməyin hazırlanma reseptini belə vermişdir: düyünü bişirib soyuq suyu qoyur, suy
Arxaikləşmiş leksik vahiddir. Mahmud Kaşğari bu sözü belə izah edir: Tutmaca bənzər əriştə şorbası. Tutmac daha sulu olur (8, 185)
Yemək növünün adıdır. Yuxanın və ya lavaşın arasına halva qoyulmaqla hazırlanır. Bu söz “ülüş” formasında Salyan, Quba dialektlərində, Sabirabad şivəs
Bu söz Şəki dialektində, Ağdam, Bərdə, Biləsuvar, Salyan, Gürcüstanın Borçalı şivələrində “qaymaq” mənasında işlənir
Bu söz Qərbi Azərbaycanın Dərələyəz mahalında və Naxçıvan dialektlərində işlənməkdədir. Dərələyəz mahalında bu söz “qəlyə” formasında da işlənmişdir
Təbriz və Ordubad dialekt və şivələrində “yemək adı”dır. Çöl bitkilərinin bəziləri qurudulur, qovrulur və yağda qızardılır
Geniş areala malik olmayan bu xörək adı İrəvan şivəsində bişmiş qaraciyər və quyruqdan döyülüb hazırlanmış xörək növü anlamında işlənir
Mürəkkəb quruluşa malik bu yemək adı Quba dialektində “yağlı yuxa, fəsəli” mənasını bildirir. –Yayılır yuxa, yağ sürtə-sürtə, yuxanı aralayıb içinə tü
Məhdud arealda işlənən bu sözə “çörək növü” mənasında Laçın şivəsində rast gəlirik. Sadə bir yolla hissə-hissə doğranmış çörəyin üzərinə yağ çəkilməsi
Qədim yemək adlarından birinin adıdır. Azərbaycanda bu yemək növündən hal-hazırda istifadə edilməsə də, türkdilli xalqların bəzilərində bu xörəyə üstü
Arxaikləşmiş çörək adıdır. Azərbaycan dilinin dialekt və şivələrində müşahidə edilmir. Kaşğarinin “Divan”ında bu söz haqqında aşağıdakı məlumatlar ver
Arxaikləşmiş çörək adıdır. Mahmud Kaşğarinin “Divan”ında bu söz “lavaşın bir növü (yalaçı yuxa)” mənasında izah edilir (19, 38)
Məhdud areala malik olan bu şivə sözü Ağdaş və Biləsuvar şivələrində saçda bişirilən qalın çörək mənasında işlənir: - Ciji, mə yannama ver
“Əl dəyirmanında buğdanın xırda-xırda doğranmışından hazırlanmış xörək” mənasında Azərbaycan dilinin əksər dialekt və şivələrində işlənir
“Yavan” formasında bu söz Müasir Azərbaycan dilində işlənməkdədir. Mahmud Kaşğari bu sözü “yavan, yavğan aş = yavan aş, içində ət olmayan yemək” mənas