Dilimizdə -gə şəkilçisi feillərdən isim düzəldir (süpür –gə və s.). Bəs bir sayına artırılmış –gə nə şəkilçisidir? Bu sözün mənbələrdə birgər forması da qeydə alınıb. Dialektlərdə birgə əvəzinə birədi sözü də işlədilir. Sözün əsli mürəkkəb olub: birəiki. İnkişaf prosesində söz birgə formasını kəsb edib. Deməli, buradakı –gə şəkilçisi iki sözün zəminində (kontaminasiya yolu ilə) əmələ gəlib. Başqa bir yozum: əsli birik (mək) feili və -ə feili bağlama şəkilçisindən əmələ gəlib: gör-ə, de-yə qoşmalarının qəlibi üzrə yaranıb. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Birgə fəaliyyət
Birgə fəaliyyət – iştirakçıların iqtisadi vəziyyətinin yaxşılaşdırılması və ya ictimai maraqların irəli getməsi üçün xüsusi şəxslərin öz təşəbbüsləri üzrə əməkdaşlığıdır.
== Ədəbiyyat ==
R. Əliquliyev, T. Fətəliyev. Vətəndaş Elmi. Bakı, İnformasiya Texnologiyaları, 2018, 150 s.
Faylın birgə istifadəsi
Faylın birgə istifadəsi (ing. file sharing) – hesablama şəbəkəsində mərkəzi kompüterdə və ya ümumi serverdə saxlanılan və birdən artıq istifadəçi tərəfindən sorğulanan, baxılan və dəyişdirilən fayllarla iş. Müxtəlif proqramlarda və ya müxtəlif kompüterlərdə işlədilən faylın birgə istifadəsi üçün münasib formata çevrilməsi lazım ola bilər. Əgər bir fayl çoxlu insan tərəfindən birgə istifadə olunursa, ona erişimi parollar vasitəsilə qoruma, erişim hüququnun yoxlanması və ya faylın kilidlənməsi kimi üsullarla tənzimləmək olar ki, bu da faylın eyni zamanda bir neçə şəxs tərəfindən dəyişdirilməsinin qarşısını alır.
Zummerlə birgə atış
Zummerlə birgə atış (ing. Buzzer beater) — basketbolda oyunun hər dörd mərhələsinin sonunda çalınan zummerlə eyni zamanda atılan atış. Bu anlayış daha çox atılan atışın uğurlu olmasını ifadə edir. Qaydalara əsasən əyər atış zamanı top oyunçunun əlindən çıxırsa və havada olan zaman zummer çalınırsa o zaman səbətə düşən top hesaba alınır. Oyunçular vaxt azlığı zamanı sonuncu hücum zamanı bu üsula əl atılır və öz sahələrindən zummerlə eyni vaxtı topu səbətə doğru atırlar. Top səbətə nadir hallarda düşdüyündən azarkeşlərdə böyük həyacana səbəb olur.
3 yanvar 1984-cü ildə "Vaşinqton Uizardsın" oyunçusu Ceff Melounun "Los-Anceles Leykerslə" olan oyunda atdığı üçxallıq atış NBA tarixinin ən yaxşı zummerlə birgə atışı hesab olunur. Uzatmalarının sonunda Meloun çox uyğunsuz vəziyyətdə topu əldə etmiş və yan xəttin yanından dəqiq atışla topu səbətdən keçirmiş. Bu ana qədər Uizards məğlun durumda idi. Bu top komandaya qələbə gətirdi.
Baharla birgə (film, 1978)
Baharla birgə qısametrajlı sənədli filmi rejissor Zaur Məhərrəmov tərəfindən 1978-ci ildə çəkilmişdir. "Azərbaycanfilm" kinostudiyasında istehsal edilmişdir. Film Azərbaycanın ən qədim tətbiqi sənət növlərindən biri-xalçaçılıq haqqındadır.
== Məzmun ==
Film Azərbaycanın ən qədim tətbiqi sənət növlərindən biri-xalçaçılıq haqqındadır. Kinolentdə Gəncə, Quba, Qarabağ, Pirəbədil, Qazax, Şirvan və başqa bölgələrin həmişəbahar sənət əsərləri-xalça nümunələri, xalça naxışlarının mürəkkəb rəmzi mənası, öz gözəlliyi ilə adamı heyran qoyan ornamentlərin sirləri barədə ətraflı söhbət açılır.
== Filmin üzərində işləyənlər ==
Ssenari müəllifi: İmran Qasımov
Rejissor: Zaur Məhərrəmov
Operator: Zaur Məhərrəmov
Bəstəkar: Rafiq Babayev
== İstinadlar ==
== Mənbə ==
Azərbaycan Milli Ensiklopediyası: Azərbaycan. Ramiz Məmmədov. Kino. Azərbaycan Milli Ensiklopediyası Elmi Mərkəzi, 2007.- səh. 815.
Mənimlə birgə uç (serial)
"Mənimlə uçaq" (ing. Come Fly with me) — Böyük Britaniya skeç-komediya janrında teleserialı. Mett Lukas və Devid Uollyams komiklərin birgə rolu üzərində çəkilmişdir. Onlar Kiçik Britaniya adlı şouda da əvvəl birgə çəkilmişdilər. Aparıcı rol üzrə Şotlandiyalı aktrisa Lindsey Dunkan çəkilmişdi. Serialın premyerası 25 dekabr 2010-cu ildə baş tutmuşdu.
Omar Baba (Uollyams) - «Aşağıuçuş» aviakompaniyanın ekssentrik rəhbəri. Həmişə piar-skandalın mərkəzində olur.
Gözəlçə (Lukas) - tanrıya çox inanan, kofe dükanının sahibi. Həmişə öz kioskunu bağlayıb, özünə tətil günü eləmək üçün bir səbəb tapır.
Sadəcə birgə (film, 2007)
Sadəcə birgə (fr. Ensemble, c'est tout) — Fransız filmi. Film Anna Qavaldanın eyniadlı romanı əsasında çəkilib. Roman 2004-cü ildə satışa çıxsa da, onun əsasında çəkilmiş film yalnız 2007-ci ildə ekranlaşdırılmışdır.
Kamilla adında cavan bir qız öz qonşusu Filiberlə dostlaşır və bir müddətdən sonra onun mənzilinə köçür. Orada o nəinki fiziki, həmçinin səmimi və ruhi bir istilik tapır. Elə orada da o aşpaz Frank ilə tanış olur. Əvvəlcə Frank ilə Kamilla arasında münasibətlər elə də yaxşı olmasa da, sonradan onlar möhkəm dost olurlar.
Dost ilə birgə portret
Dost ilə birgə portret (it. Autoritratto con un amico) — İntibah dövrü İtaliya rəssamı Rafael Santinin yağlı boya ilə işlədiyi rəsm əsəri. Rafel əsəri 1518–1519-cu illərdə çəkmişdir. Əsər Rafael Santinin yaradıcılığının Roma dövrünə aid edilir. Dost ilə birgə portret əsəri hal-hazırda Fransada Paris şəhərində Luvr muzeyində saxlanılır.
Tabloda təsvir olunan gənclərdən solda olan və ciddi formada düz baxan Rafael Santidir. Digər şəxsin kimliyi mübahisə doğurur. Bu şəxsin kimliyi haqqında olan fikirlərdən biri, onun Rafael Santinin şagirdi və ya köməkçisi olmasıdır. Lakin bu fikirlər öz təsdiqini tapmamışdır. Ən önəmli iddia isə bu şəxsin Rafael Santinin iki dostundan biri olmasıdır.
Dost ilə birgə portret (Rafael)
Dost ilə birgə portret (it. Autoritratto con un amico) — İntibah dövrü İtaliya rəssamı Rafael Santinin yağlı boya ilə işlədiyi rəsm əsəri. Rafel əsəri 1518–1519-cu illərdə çəkmişdir. Əsər Rafael Santinin yaradıcılığının Roma dövrünə aid edilir. Dost ilə birgə portret əsəri hal-hazırda Fransada Paris şəhərində Luvr muzeyində saxlanılır.
Tabloda təsvir olunan gənclərdən solda olan və ciddi formada düz baxan Rafael Santidir. Digər şəxsin kimliyi mübahisə doğurur. Bu şəxsin kimliyi haqqında olan fikirlərdən biri, onun Rafael Santinin şagirdi və ya köməkçisi olmasıdır. Lakin bu fikirlər öz təsdiqini tapmamışdır. Ən önəmli iddia isə bu şəxsin Rafael Santinin iki dostundan biri olmasıdır.
Rusiya-Türkiyə Birgə Monitorinq Mərkəzi
Rusiya-Türkiyə Birgə Monitorinq Mərkəzi (türkcə Türkiye-Rusya Ortak Merkezi; rus. Совместный российско-турецкий мониторинговый центр) — İkinci Qarabağ müharibəsi bitdikdən sonra Qarabağ ərazisində atəşkəsin təmin edilməsi üçün yaradılan Türkiyə―Rusiya birgə monitorinq mərkəzi.
2020-ci il noyabrın 10-da Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev və Ermənistanın Baş Naziri Nikol Paşinyan Qarabağda hərbi əməliyyatların tamamilə dayandırılması barədə ortaq bəyanat imzaladılar. Bəyanatda bölgədə atəşkəsi təmin etmək üçün sülhməramlıların da yerləşdirilməsi nəzərdə tutulurdu.
Noyabrın 11-də isə Rusiya və Türkiyə müdafiə nazirləri Azərbaycanda Rusiya-Türkiya Birgə Monitorinq Mərkəzi (RTBMM) yaratmaq üçün anlaşma memorandumu imzaladılar. Baxmayaraq ki, Rusiya rəsmiləri Türkiyənin sülhməramlı əməliyyatlara qatılmasının Dağlıq Qarabağa təsir etməyəcəyini bildirmişdilər. Noyabrın 16-da Türkiyə hökuməti Böyük Millət Məclisinə Azərbaycanda sülhməramlıların yerləşdirilməsi ilə bağlı qanun layihəsini təklif etdi. Türkyə parlamenti, ertəsi gün Türkiyə Silahlı Qüvvələrinə Azərbaycana əsgər göndərmək üçün bir illik səlahiyyət verərək bu vəsatəti təsdiqlədi. Bununla da Azərbaycan ərazisində Türkiyə hərbi qüvvələrinin yerləşdirilməsinə rəsmi razılıq verdi və monitorinq mərkəzinin yaradılması prosesinə start verildi. Rusiya tərəfi Monitorinq Mərkəzinin Qarabağdan kənarda Bərdədə yerləşdirilməsini təklif etsə də, Azərbaycanın təkidi ilə mərkəzin Ağdam şəhərində açılması qərarı verildi.
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti-İran birgə komissiyası
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti-İran birgə komissiyası, iki dövlət arasında əməkdaşlıq haqqında müqavilənin əsaslarını
hazırlamaq üçün Parisdə yaradılmış işçi qrup (1919, oktyabr).
== Komissiyanın tərkibi ==
Komissiyanın tərkibinə Azərbaycan nümayəndələrindən
Mir Yaqub Mehdiyev və Ceyhun Hacıbəyli, İran tərəfindən Zəkov Mülk və Mustan Sarüs-Səltənə daxil idi.
== Komissiyanın iclasları ==
Oktyabrın 29-da komissiyanın ilk iclası keçirilmişdi. Oktyabrın 30–31-i və noyabrın 1-də müzakirələr davam etdirilmiş,
Paris sülh konfransında Azərbaycan nümayəndə heyətinin başçısı Əlimərdan bəy Topçubaşovun Azərbaycan Cümhuriyyəti
Nazirlər Şurasının sədrinə göndərdiyi məlumata görə, sonuncu iclasda İran nümayəndələri Azərbaycan nümayəndəliyinin
təqdim etdiyi saziş layihəsini qəbul etmişdi.
== Sazişin şərtləri ==
Saziş 4 maddədən ibarət idi:
Qafqaz Azərbaycanı Azərbaycan
nümayəndəliyinin Sülh konfransına təqdim etdiyi tələbnamə və xəritələrdə göstərilmiş sərhədlərdə, Rusiyada dövlət idarəsi
və quraluşunun hansı şəkildə və formada quralmasından asılı olmayaraq, qəti və birdəfəlik ondan (Rusiyadan) ayrılır;
Qafqaz Azərbaycanının göstərilən hüdudlarında 1918 ilin 28 mayından mövcud olan Azərbaycan Cümhuriyyəti, Bakı şəhəri
paytaxt olmaqla, Azərbaycan Hökuməti tərəfindən ümumi seçki hüququ əsasında çağırılan Azərbaycan Müəssislər
Məclisinin müəyyən etdiyi qanunlarla fəaliyyət göstərən seçilmiş prezident və parlamentli müstəqil, demokratik respublika
kimi tanınır;
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti qonşu İran dövlətilə əsasları və formaları, eyni zamanda, həyata keçirilmə
üsulları İran və Azərbaycan Hökumətlərinin hər iki dövlətin parlamentlərinin bəyəndiyi qarşılıqlı razılığına əsasən
hazırlanan və müəyyən edilən siyasi-iqtisadi əlaqələr qurar. Bununla birgə xarici işlər sahəsində İran və Azərbaycan
Hökumətlərinin fəaliyyətinin birləşdirilməsi arzu olunur;
Azərbaycan Cümhuriyyətinin 1-ci və 2-ci bəndlər üzrə yuxarıda
göstərilən məqsədlərə çatmaq, Azərbaycan Cümhuriyyətinin müstəqilliyinin tanınması, onun bütövlüyü və müstəqilliyinə,
siyasi, iqtisadi, mədəni və hərbi qüvvələrinin inkişafına hər cür təhdiddən təhlükəsizliyinə nail olmaq üçün İrana göstərilən
şəkildə İngiltərənin həqiqi köməyinə ehtiyacı vardır.
== Nəticə ==
Məlumatda qeyd edilirdi ki, bütün bu dörd maddə bir-birilə bağlıdır və Azərbaycan nümayəndələrinin özü tərəfindən kimə lazımdırsa, elan edilməlidir. Digər bir qeydə görə, Azərbaycan nümayəndələri ingilis hökumətinin nümayəndələri
ilə görüşüb müvafiq izahat verməli idi. Azərbaycan — İran birgə komissiyasının Parisdəki fəaliyyəti az sonra bu
ölkələr arasında əməkdaşlığın və işgüzar münasibətlərin yaradılmasında uğurlu başlanğıc oldu. 1920 ilin mart-aprelində
Azərbaycan — İran konfransı keçirildi.
Atəşkəsə nəzarət üzrə Rusiya-Türkiyə Birgə Monitorinq Mərkəzi
Rusiya-Türkiyə Birgə Monitorinq Mərkəzi (türkcə Türkiye-Rusya Ortak Merkezi; rus. Совместный российско-турецкий мониторинговый центр) — İkinci Qarabağ müharibəsi bitdikdən sonra Qarabağ ərazisində atəşkəsin təmin edilməsi üçün yaradılan Türkiyə―Rusiya birgə monitorinq mərkəzi.
2020-ci il noyabrın 10-da Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev və Ermənistanın Baş Naziri Nikol Paşinyan Qarabağda hərbi əməliyyatların tamamilə dayandırılması barədə ortaq bəyanat imzaladılar. Bəyanatda bölgədə atəşkəsi təmin etmək üçün sülhməramlıların da yerləşdirilməsi nəzərdə tutulurdu.
Noyabrın 11-də isə Rusiya və Türkiyə müdafiə nazirləri Azərbaycanda Rusiya-Türkiya Birgə Monitorinq Mərkəzi (RTBMM) yaratmaq üçün anlaşma memorandumu imzaladılar. Baxmayaraq ki, Rusiya rəsmiləri Türkiyənin sülhməramlı əməliyyatlara qatılmasının Dağlıq Qarabağa təsir etməyəcəyini bildirmişdilər. Noyabrın 16-da Türkiyə hökuməti Böyük Millət Məclisinə Azərbaycanda sülhməramlıların yerləşdirilməsi ilə bağlı qanun layihəsini təklif etdi. Türkyə parlamenti, ertəsi gün Türkiyə Silahlı Qüvvələrinə Azərbaycana əsgər göndərmək üçün bir illik səlahiyyət verərək bu vəsatəti təsdiqlədi. Bununla da Azərbaycan ərazisində Türkiyə hərbi qüvvələrinin yerləşdirilməsinə rəsmi razılıq verdi və monitorinq mərkəzinin yaradılması prosesinə start verildi. Rusiya tərəfi Monitorinq Mərkəzinin Qarabağdan kənarda Bərdədə yerləşdirilməsini təklif etsə də, Azərbaycanın təkidi ilə mərkəzin Ağdam şəhərində açılması qərarı verildi.
Mühitdin Birgən
Mühitdin Birgən (1885, Konstantinopol – 1 oktyabr 1951) — türkiyəli yazıçı, jurnalist və siyasətçi. 1922–1923-cü illərdə Bakıda yaşamış, Respublika Maarif Komissarlığının kollegiya üzvü seçilmiş, Ali Pedaqoji İnstitutda humanitar ixtisaslar üzrə beş fəndən, Bakı Dövlət Universitetində isə "Osmanlı ədəbiyyatı tarixi"ndən dərs demişdir. 1939-cu ildə Türkiyə Böyük Millət Məclisinin 6-cı çağırışında Mardindən millət vəkili seçilib.
Mühitdin Birgən 1885-ci ildə İstanbulda anadan olub. Unkapı rüşdiyyəsində, daha sonra isə Vəfa edadiyyəsində orta təhsilini bitirdikdən sonra Darülfünunda Ədəbiyyat fakultəsini bitirib. 1906–1908-ci illərdə Hicaz dəmiryollarında fəaliyyət gösətrib. 1908-ci ildən etibarən müxtəlif məktəblərdə fəlsəfə dərsi deyib. 1908-ci ildə İttihad və Tərəqqi ilə yaxınlaşaraq "Tanin" qəzetində yazılar yazmağa başlayır. Sonradan qəzetin yazı işləri müdiri olan o, İttihad və Tərəqqi partiyasında daha da yüksəlir və Məclisi Məbusana 3-cü çağırış Çorum nümayəndəsi kimi seçilir. 1920–1921-ci illərdə "Hakimiyet-i Milliye" qəzetinin baş redaktoru kimi fəaliyyət göstərib.
Birgəmövcudluq
Birgəyaşayış və ya birgəmövcudluq — eyni zamanda və kifayət qədər yaxınlıqda mövcud olan şeylərin bir-birinə zərər vermədən, bir-birinə təsir göstərə biləcək xüsusiyyəti. Termin, xüsusən də bu qruplar arasında antipatiya və ya zorakılıq tarixi varsa, tez-tez birlikdə yaşayan müxtəlif inanclı insanlara münasibətdə istifadə olunur.
Bir-biri ilə qarşılıqlı əlaqədə ola bilən müxtəlif aspektlərin eyni vaxtda mövcud olduğu bütün sistemlərin bir xüsusiyyətində birgəmövcudluq müşahidə edilə bilər. Bir mənbənin iddia etdiyi kimi, "hətta molekulyar səviyyədə mövcudluq həmişə artıq birgəmövcudluq". Cansız varlıqlar eyni məkanda bir neçə növ bu cür şeylərin mövcud olduğu yerdə birlikdə mövcud olanlar kimi də xarakterizə edilə bilər, bu termin Marsda müxtəlif növ dyunlardan və kosmos sıx nüvə ulduz qrupları ilə eyni bölgədə mövcud olan qara dəliklər kimi bir-birindən fərqli şeylər üçün istifadə edilmişdir.
Birgəyaşayış münaqişənin tamamilə olmamasını tələb etmir, lakin "eyni vaxtda banal gərginliyin və maraqların toqquşmasının mövcudluğu"nu ehtiva edə bilər. Beləliklə, "birgəyaşayışın minimal səviyyəsi qanuni kanallar vasitəsilə həyata keçirildiyi təqdirdə rəqabətə və hətta münaqişələrə uyğundur".
Birgəyaşayış
Birgəyaşayış və ya birgəmövcudluq — eyni zamanda və kifayət qədər yaxınlıqda mövcud olan şeylərin bir-birinə zərər vermədən, bir-birinə təsir göstərə biləcək xüsusiyyəti. Termin, xüsusən də bu qruplar arasında antipatiya və ya zorakılıq tarixi varsa, tez-tez birlikdə yaşayan müxtəlif inanclı insanlara münasibətdə istifadə olunur.
Bir-biri ilə qarşılıqlı əlaqədə ola bilən müxtəlif aspektlərin eyni vaxtda mövcud olduğu bütün sistemlərin bir xüsusiyyətində birgəmövcudluq müşahidə edilə bilər. Bir mənbənin iddia etdiyi kimi, "hətta molekulyar səviyyədə mövcudluq həmişə artıq birgəmövcudluq". Cansız varlıqlar eyni məkanda bir neçə növ bu cür şeylərin mövcud olduğu yerdə birlikdə mövcud olanlar kimi də xarakterizə edilə bilər, bu termin Marsda müxtəlif növ dyunlardan və kosmos sıx nüvə ulduz qrupları ilə eyni bölgədə mövcud olan qara dəliklər kimi bir-birindən fərqli şeylər üçün istifadə edilmişdir.
Birgəyaşayış münaqişənin tamamilə olmamasını tələb etmir, lakin "eyni vaxtda banal gərginliyin və maraqların toqquşmasının mövcudluğu"nu ehtiva edə bilər. Beləliklə, "birgəyaşayışın minimal səviyyəsi qanuni kanallar vasitəsilə həyata keçirildiyi təqdirdə rəqabətə və hətta münaqişələrə uyğundur".
Dinc birgəyaşayışın beş prinsipi
"Dinc birgəyaşayışın beş prinsipi" (çin. 和平共处五项原则) və ya "pança şila" (hind. पंचशील ) — 1954-cü ildə Hindistan ilə Çin arasında imzalanmış müqavilə.
Çin və Hindistan arasında 1949-cu ildə Tibetlə bağlı başlayan münaqişədən sonra 1954-cü ildə Hindistan–Çin Tibet sazişinin imzalanması ilə münasibətlər normallaşmışdı. Hindistan Tibeti Çinin bir hissəsi kimi tabımışdır. Bu müqavilə "pança şila" (dinc birgəyaşayışın) adlanan beş prinsipi elan etmişdir:
Ərazi bütövlüyünə və suverenliyinə qarşılıqlı hörmət.
Qeyri-aqressivlik.
Daxili işlərə qarışmamaq.
Bərabərlik və qarşılıqlı fayda.
Dinc birgəyaşayış.