İDMANÇI O özü idmançı olmasa da, idmanla çox maraqlanırdı (Ə.Qasımov); SPORTÇU (dan.) [Rəcəb:] Mən sizlə zarafat eləyirdim, .. sportçu da pulla güləşərmi? (İ.Əfəndiyev).
Elçin Zeynalov (idmançı)
Elçin Zeynalov (Elçin Hidayət oğlu Zeynalov; 1 aprel 1948, Kirovabad) — Azərbaycanın sərbəst güləş üzrə məşqçisi, SSRİ əməkdar məşqçisi və əməkdar idman ustası, Azərbaycan Respublikasının əməkdar bədən tərbiyəsi və idman xadimi. Olimpiya çempionu Toğrul Əsgərovun şəxsi məşqçisi.
== Həyat və fəaliyyəti ==
Elçin Zeynalov 1 aprel 1948-ci ildə Gəncə şəhərində anadan olub.
1968-ci ildə Kirov adına Bədən Tərbiyəsi İnstitutunun qiyabi şöbəsinə daxil olub. Hal-hazırda sərbəst güləş idman növü üzrə məşqçilik fəaliyyətini davam etdirən Gəncə şəhər yığma komandasının baş məşqçisi vəzifəsində çalışır. Bir çox yetirməsi Dünya, Avropa çempionatlarının, Dünya Kubokunun qalibi və mükafatçılarıdır. Bunlardan Abil İbrahimov, Rza Xəlilov, Vüsal Həsənov və Rəhim Əliyevi misal göstərmək olar. Elçin Zeynalovun yetirməsi Toğrul Əsgərov 2012-ci ildə London Olimpiya Oyunlarının qızıl medalını qazanıb, 2016-cı il Rio de-Janeyro Olimpiya Oyunlarında gümüş medala yiyələnib.
Güləşin inkişafındakı xidmətlərinə görə Elçin Zeynalov 1973-cü ildə SSRİ idman ustası, 1989-cu ildə əməkdar məşqçi adlarına layiq görülüb.
== Mükafatları ==
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 25 dekabr 2008-ci il Sərəncamı ilə "Əməkdar bədən tərbiyəsi və idman xadimi" fəxri adı
31 avqust 2012-ci il tarixli Sərəncamı ilə "Şöhrət" ordeni
29 iyun 2015-ci il tarixli Sərəncamı ilə "Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu"
1 sentyabr 2016-cı il tarixli Sərəncamı ilə "Tərəqqi" medalı ilə təltif olunub.
Emin Quliyev (idmançı)
Emin Quliyev - Azərbaycanlı futbolçu. Hazırda Keşlə klubunda yarımmüdafiəçi mövqeyində çıxış edir.
== Karyerası ==
Emin gənc futbolçu kimi “Keşlə”nin gənclər klubunun üzvü olub. 2018-ci ilin iyulundan isə “Keşlə”də çıxış edir. Quliyev 2017/18 mövsümünü icarə əsasında Bakının MOİK klubunda keçirib.
2018-ci ilin sentyabrında “Keşlə”nin "Qəbələ" ilə Premyer Liqa matçı üçün əsas heyətinə cəlb olunub.
Nəbi Məmmədov (idmançı)
Nəbi Məmmədov (7 avqust) 1991, Cəbrayıl) — Azərbaycanlı MMA və Sambo idmançısı, 2018 Avropa Sambo çempionatının bürünc medalçısıdır.
Nəbi Məmmədov ilk dəfə 2013-cü ildə Rusiyanın Sankt-Peterburq şəhərində keçirilən sambo üzrə dünya çempionatında 100 kiloqram çəki dərəcəsində çıxış edib.Daha sonra 2016-cı ildə Rusiyanın Kazan şəhərində keçirilən Avropa sambo çempionatını Məmmədov 5-ci sırada tamamlayıb.2018-ci ildə Yunanıstanın paytaxtı Afina şəhərində keçirilən Avropa çempionatında 98 kiloqram çəki dərəcəsində mübarizə aparan Nəbi Məmmədov yarışın bürünc medalına sahib olub.
MMA üzrə 4 dəfə Azərbaycan çempionu;
2013-cü ildə Gürcüstanda keçirilən "Asian CHI-1 golden belt championship"in qalibi;
2018-ci ildə Afina,Yunanıstanda keçirilən Sambo üzrə Avropa çempionatının bürünc medalçısıdır
"Tapologiya"nın hesablamalarına görə, Nəbi Məmmədov Qafqazın MMA üzrə ağır çəki dərəcəsinin ən reytinqli 22-ci idmançısıdır.
Orxan Vəliyev (idmançı)
Orxan Vəliyev (tam adı Vəliyev Orxan Aydın oğlu d. 27 dekabr 1992; Moskva, Rusiya) — 2010 və 2017-ci illərdə Uşu Sando üzrə Dünya çempionu; dünyanın 57-dən artıq ölkəsində olmuş səyyah; yazıçı və iş adamı.
Vəliyev Orxan Aydın oğlu 1992-ci il dekabrın 27-sində Rusiyanın Moskva şəhərində anadan olmuşdur. Bir bacısı və bir qardaşı vardır. 1998-ci ildə Moskvada 2047 saylı orta məktəbə getmiş, 2003-cü ilədək orta təhsilini orada almışdır.
Daha sonra 2003-cü ildən Azərbaycana köçərək təhsilini burada davam etmişdir. 2007-ci ildə Bakı Dövlət Universitetinin Hüquq fakültəsinə daxil olmuş, 2011-ci ildə bu fakultəni bitirdikdən sonra təhsilə olan sevgisi onu dünyanın ən məşhur universitetlərindən biri və birincisi hesab edilən Harvard Universitetinə hazırlaşmağa sövq etmişdir. 2013-2015-ci illərdə O, Harvard Universitetinin "Biznesin idarə edilməsi" fakultəsi üzrə magistr elmi dərəcəsi almışdır. Elə bu illərdə təhsili ilə bərabər səyahətçilik xobbisi daha da böyümüş, dünyanın müxtəlif ölkələrinə səyahət edərək onların tarixi və mədəniyyəti haqqında məlumatlar toplamışdır. Daha çox məşhur olmayan ölkələrin bir o qədər də tanınmamış səhərlərinə səyahət edərək orada olan həyat haqqında maraqla məlumatlar toplamışdır.
Pərvin Məmmədov (idmançı)
Pərvin Rasim oğlu Məmmədov (16 fevral 1995; Bakı, Azərbaycan) – Azərbaycanı təmsil edən pauerliftinqçi. 2020-ci ildə Yaponiyanın Tokio şəhərində baş tutan XVI Yay Paralimpiya Oyunlarında bürünc medala sahib olub.
Pərvin Məmmədov 1995-ci il fevralın 16-da Qaradağ rayonunda anadan olub. Anadangəlmə III qrup əlildir. 2010-cu ildə o, sənədlərini Əzim Əzimzadə adına Azərbaycan Dövlət Rəssamlıq Kollecinə verib. 2014-cü ildən isə pauerliftinqlə məşğul olur. Şəxsi məşqçisi Rasim Məmmədov, yığmada məşqçisi isə İlqar İbişovdur.
Pərvin Məmmədov 2014-cü ildə Ağsuda Azərbaycan Çempionatında mübarizə apardı və turnirin gümüş medalına sahib oldu. Bundan sonra o, 2015-ci ildə Azərbaycan yığmasına dəvət edildi.
2017-ci ildə Pərvin Məmmədov Macarıstanda baş tutan beynəlxalq turniri üçüncü pillədə başa vurdu.
Pərviz Abdullayev (idmançı)
Pərviz Abdullayev (ləqəbi: Kobra Pərviz; 5 yanvar 1986, Qiyaslı, Ağdam rayonu) – peşəkar kikboksinq üzrə 6 qat Dünya çempionu, əməkdar idman ustası.
Kobra ləqəbli Pərviz Amil oğlu Abdullayev 1986-cı il yanvarın 5-i Ağdam rayonunun Qiyaslı kəndində anadan olub. Orta məktəbin ilk illərini Qiyaslı kənd orta məktəbində oxusa da, 1994-cü ildən təhsilini Bakı şəhəri Nizami rayonu 250 saylı orta məktəbdə davam etdirib. 2003-cü ildə Bakı Dövlət Universitetinin Tarix fakültəsinə daxil olub.
12 yaşında (1997-ci ildən) Kunq-fu idman növüylə məşğul olmağa başlayıb. 2007 və 2008-ci illərdə Uşu-sanda idman növü üzrə Azərbaycan çempionu olub. 2007-ci ildə eyni idman növü üzrə Çində keçirilən dünya kubokunda ikinci yerin sahibi olub.
Pərviz Abdullayev həmin illərdə paralel olaraq kikboksinq döyüşlərində də iştirak etməyə başlayıb.
Bu zamana qədər peşəkar karyerasında 49 qələbə, 6 məğlubiyyət, 26 nakautla nəticələnən 55 döyüş keçirib. Peşəkar kikboksinq üzrə 6 qat Dünya Çempionudur.
Pərviz Həsənov (idmançı)
Pərviz Həsənov (15 aprel 1923, Bakı – 17 mart 2002) — Azərbaycan idmançısı; "Kür" Olimpiya Avarçəkmə Bazasının yaradıcısı; Azərbaycan Respublikasının akademik avarçəkmə üzrə əməkdar məşqçisi; əməkdar bədən tərbiyəsi və idman işçisi; ümumittifaq dərəcəli hakim; Həmkarlar İttifaqları bədən tərbiyəsi hərəkatının fəalı; SSRİ Həmkarlar İttifaqı idmanının fəxri veteranı; Azərbaycan Milli Olimpiya Komitəsinin, Gənclər və İdman Nazirliyinin Veteranlar Şurasının üzvü
15 aprel 1923-cü ildə Bakı şəhərində anadan olmuşdur.
Böyük Vətən müharibəsi başlarkən, 1941-ci ildə Suxumi pulemyot məktəbinə daxil olmuşdur. Bir il sonra isə Şimali Qafqazda yerləşən SSRİ qoşun bölmələrində taqım komandiri vəzifəsində çalışmışdır. 1943-cü ilin mayında cəbhədə ağır yaralanaraq, hospitala yerləşdirilmişdir. Sağaldıqdan sonra kiçik leytenant Həsənov Bakı şəhərinin Voroşilovqrad rayonuna hərbi idman işləri üzrə komsomol komitəsinin katibi vəzifəsinə göndərilir və 1947-ci ilədək bu vəzifədə çalışır.
1947–1958-ci illərdə "Bolşevik" cəmiyyətində əvvəlcə voleybolçu, sonra isə voleybol məşqçisi olmuşdur.
1959–1961-ci illərdə Keşlə Maşınqayırma zavodunun baş təlimatçısı ikən SSRİ xalqlarının II Spartakiadasında iştirak etmişdir.
Onun avarçəkmə növləri ilə sıx bağlılığı isə 1963-cü ildə Mingəçevir şəhər İdman Şurasına sədr təyin olunması ilə başlanmışdır. O, "Kür" Olimpiya Avarçəkmə Bazasının banisi və inşasının rəhbəri, daha sonra isə idman qurğusunun ilk direktoru olub. Onun ciddi təşəbbüsü sayəsində Kür çayının sol sahilində keçmiş SSRİ-nin bir çox respublikalarından olan avarçəkənlərin hazırlığı üzrə müstəsna idman kompleksi tikilmişdir.
Rafiq Hüseynov (idmançı)
Rafiq Radik oğlu Hüseynov (16 may 1988; Daşkənd, Özbəkistan SSR) — Azərbaycanı təmsil edən yunan-roma güləşçisi. Rafiq Hüseynov 2020-ci ildə Yaponiyanın Tokio şəhərinin ev sahibliyində baş tutan XXXII Yay Olimpiya Oyunlarında bürunc medala sahib olub. O, həmçinin 2021-ci ildə Norveçin Oslo şəhərində baş tutan Dünya Çempionatının qalibi olub.
Rafiq Hüseynov 2015-ci ildə Azərbaycanda I Avropa Oyunlarının gümüş medalına sahib olub. O, həm də 2011, 2020 və 2022-ci illərdə Avropa Çempionatının qızıl medallarını qazanıb.
Rafiq Hüseynov Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli Sərəncamına əsasən "Tərəqqi" medalı ilə, 12 avqust 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən isə 3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni ilə təltif edilib.
Karyerası ərzində 70 beynəlxalq yarışa qatılan Rafiq Hüseynov onların 17-də qızıl medal, 15-də gümüş medal, 13-də isə bürünc medal qazanıb. Rafiq Hüseynov həmçinin Müdafiə Nazirliyinin zabitidir.
Rafiq Radik oğlu Hüseynov 1988-ci il mayın 16-də Daşkənd şəhərində anadan olub. Əslən İrəvan şəhərindən olan Hüseynovlar ailəsi, 1989-cu ildən Azərbaycanda yaşamağa başlayıblar.
Rəhim Allahverdiyev (idmançı)
Allahverdiyev Rəhim Allahverən oğlu (10 sentyabr 1976, Məmişlər, Dmanisi rayonu) — Qazaxıstanın Astana şəhərində Dünya Boks Assosasiyası (AIBA) tərəfindən beynəlxalq dərəcəli 3 ulduz və Azərbaycan Respublikasının əməkdar məşqçisi.
Rəhim Allahverdiyev 1976-cı il 10 sentyabrda Gürcüstan SSR-in Dmanisi rayonunun (Başkeçid rayonu) Məmişlər kəndində anadan olub. İlk təhsilinə 1983-cü ildə Məmişlər kənd orta məktəbində başlayıb və 1993-cü ildə Bakıda 1 saylı Fizika-riyaziyyat və informatika təmayüllü liseydə orta təhsilini əla qiymətlərlə bitirdikdən sonra Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin informatika və idarəetmə fakultəsinə daxil olub, 1997-ci ildə həmin universiteti əla qiymətlərlə bitirmişdir. İkinci ali təhsilini Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyasının tək mübarizəçilik fakultəsində boks ixtisası üzrə 2019-cu ildə bitirmişdir.
1993-cü ildən Bakıda boks idman növü ilə məşğul olmaga başlamış və 1997-ci ildən 2000-ci ilədək boks karyerasını Rusiyada davam etdirib boks üzrə respublika və bir sıra beynəlxalq turnirlərin qalibi və mükafatçısı olub. Bütün qazandığı uğurlarına görə boks üzrə idman ustası adına layiq görülüb. Boksla yanaşı kikboks idman növü ilə də məşğul olub. O, "Qızıl əlcək" klubunda və 1 Saylı Respublika İxtisaslaşdırılmış Olimpiya Ehtiyatları Uşaq-Gənclər İdman Məktəbində boks üzrə baş məşqçi kimi fəaliyyət göstərir.
2000-ci ildən 2008-ci ilədək Azərbaycan Milli Yığma komandasının tərkibində dəfələrlə Azərbaycan çempionu, dünya, avropa və beynəlxalg turnirlərin qalibi və mükafatçısı
2002-ci ildə Yunanıstanda dünya üçüncüsü
2004-cü ildə İtaliyada dünya ikincisi
2005-ci ildə kişilər arası kikboksingq üzrə Azərbaycan çempionu
2006-cı ildə Moskvada peşəkarlararası interkontinental kəmərin sahibi
2008-ci ildə Kiprdə dünya çempionatında qızıl medal qazanaraq dünya çempionu Bütün bu uğurlarına görə Rəhim Allahverdiyev kikboks idman növü üzrə əməkdar idman ustası adına layiq görülüb. Rəhim Allahverdiyev öz karyerası ilə bərabər 2000-ci ildən Qızıl əlcək idman klubunda boks və kikboks idman növləri üzrə baş məşqçi vəzifəsində fəaliyyətə başlayıb.
Rəşid Abdullayev (idmançı)
Rəşid Abdulla oğlu Abdullayev (25 noyabr 1957, Qafan – 9 oktyabr 2020) — SSRİ çempionu, idman ustası, Ermənistan SSR Əməkdar məşqçisi (1987).
Rəşid Abdullayev 1957-ci il noyabrın 25-də Qərbi Azərbaycanın Zəngəzur mahalındakı Qafan şəhərində pəhləvan Abdullanın ailəsində anadan olub. Az yaşlarından çıxışları zamanı atasının iki qolu üzərində 20 nəfər saxladığını, armaturları əydiyini, boynunda yoğun dirəyi sındırdığını və üstündən avtomobil keçdiyini görüb ona oxşamağa çalışırdı.
Yeniyetmə yaşlarından rayonda, respublikada ad qazandı. 1970-ci ildə, 12 yaşında SSRİ əmək ehtiyatları idman cəmiyyətinin çempionu oldu və xalq arasında onu "Rəşid pəhləvan" deyə çağırmağa başladılar.
1975-ci ildə Qafan şəhəri 4 №-li orta məktəbi bitirdi. 1976-cı ildə respublika ağır atletika yarışlarında iştirak edərək yeniyetmələr arasında Ermənistan çempionu oldu. Əsgəri xidmətdə ikən SSRİ Ordu Spartakiadasının çempionu, 1979-cu ildə isə hərbi xidmətdən qayıdan gənc pəhləvan ağırlıq qaldırma üzrə SSRİ çempionu və idman ustası adlarını qazandı.
Azərbaycan birinciliyində beş pudluq daşı sağ əli ilə 16 dəfə qaldıraraq həm də dünya rekordçusu oldu.
Dəfələrlə Ermənistan mətbuatı və televiziyası məşhur ata-oğul pəhləvanların möcüzəsindən yazırdı.
Sabir Hüseynov (idmançı)
Sabir Hüseynov — Azərbaycan çempionu (1954), Əməkdar məşqçi, ümumittifaq dərərəcəli hakim.
Sabir Hüseynov 1967-1992-ci illərdə yığma komandanın baş məşqçisi olub.
Sabir Hüseynov XX əsrin adlı-sanlı pəhləvanlarından idi. Onun idmançı kimi yetişməsində əməkdar məşqçi, ümumittifaq dərəcəli hakim İsmayıl Əhmədov olmuşdur. 1954-cü ilin martında Y.M.Çumakovun rəhbərliyi ilə Bakıda xüsusi hazırlıq seminarından sonra, mart ayının 25-28-i arası ilk Azərbaycan çempionatı keçirilmiş, Sabir Hüseynov, Alkivarid Pavlidi, Muxtar Dadaşov, İslam Hümbətov ilk Azərbaycan çempionu adına layiq görülmüşlər.
1954-cü ilin aprel ayının 3-8-də Xarkov şəhərində keçirilən SSRİ çempionatında Sabir Hüseynov və Alkivarid Pavlidi də iştirak etmişdir. Sabir Hüseynov 60 kq çəki dərəcəsində fəxri kürsün II pilləsinə yüksələrək gümüş mükafata layiq görülmüşdür. Azərbaycan güləşinin inkişafında böyük xidmətləri olan, dörd növ üzrə (yunan-roma, sərbəst, milli güləş və sambo) idman ustası Sabir Hüseynovun bu nailiyyəti Azərbaycan üçün ən yüksək nəticə idi.
Sambo güləşi üzrə yığma komandanın rəsmi beynəlxalq yarışlara məqsədyönlü hazırlığında, qazanılan uğurlarda Sabir Hüseynovun böyük əməyi vardır.
İdmançı
İdman (ing. sport) — insanların müəyyən qayda üzrə təşkil edilmiş hərəkəti. ABŞ-nin elm adamlarının uzun müddətli araşdırmalarından sonra idmanın insan orqanizminə olan təsirlərinin ancaq müsbət yöndə olduğu aşkarlanmışdır.
İdman ümumiyyətlə fiziki atletizm və ya fiziki çevikliyə əsaslanan fəaliyyət sistemi olaraq qəbul edilir və Olimpiya Oyunları kimi böyük yarışlarda yalnız bu tərifə cavab verən idman növləri qəbul edilir. Avropa Şurası kimi digər təşkilatlar fiziki elementi olmayan fəaliyyətləri idman növü kimi təsnif etmir.
İdmanla məşğul olmağın orqanizmə bir çox faydaları vardır. Məsələn:
İdman insanın əhval-ruhiyyəsini yüksəldir. Belə ki, idmanla məşğul olduqdan sonra insan özünü əvvəlkindən daha yaxşı hiss edir. İdman narahatlığı və gərginliyi aradan qaldırır.
Vaxtaşırı idmanla məşğul olmaq ürəyi gücləndirir, yüksək qan təzyiqini və qanda xolesterinin miqdarını nizamlayır ki, bu da bir çox xroniki xəstəliyin qarşısını alır.
