dövlətin ictimai quruluşuna, siyasi və iqtisadi sisteminə, onun mülkiyyətinə, cəmiyyətə, şəхsiyyətə, vətəndaşların (insanların) sağlamlığına və həyatı
(ekstradisiya) beynəlxalq hüquqda cinayət üstündə təqib edilən şəxsləri cinayət məsuliyyətlərinə cəlb etmək, yaxud təyin edilmiş Məhkəmə hökmünü icra
(devriliş) mövcu olan (legitim və ya qeyrilegitim) hakimiyyətin (bəzi hallarda hakimiyyətlə paralel siyasi hüquqi rejimin) zorakılıq üsul və vasitələr
bax dolayı seçkilər.
dövlətlərdə hökm sürən ictimai və siyasi prularizm şəraitində, mürəkkəb, çoxşaxəli cəmiyyətin müxtəlif təbəqələrinin zümrələrinin, qatlarının maraqlar
ümumi mahiyyəti, hüquq qaydasını təmin etməkdən ibarət olan, geniş ixtisaslı hüquqmühafizə orqanıdır
(latın de-ayrılma, uzaqlaşdırma və fransız bureaucratie-dəftərxana hakimiyyəti) bürokratizmin fəsadlarının aradan qaldırılmasına yönəlmiş tədbirlər si
(latın deflare-üfürmək) infilyasiya dövründə qiymətlərin artım sürətini dayandırmaq, azaltmaq, pulun dəyərini, alıcılıq qabiliyyətini qaldırmaq, iqtis
(latın deficit-çatışmır) xərclərin gəlirdən çox olması, zərər. D. pul ehtiyatına (kassa, maliyyə D.-i) və həm də maddi sərvətlərə (xammal, yanacaq və
(latın de-ayrılma, uzaqlaşdırma və yunan idea-anlayış, təsəvvür və lógos-söz, təlim, nəzəriyyə) ideologiyanın ləğvi; dövlətin, cəmiyyətin və yaxud bir
Parlament tərəfindən Hökumətə verilmiş səlahiyyət əsasında sonuncunun normativ hüquqi aktların qəbul etməsi
(latın delegatus-göndərilmiş, nümayəndə) bax nümayəndə.
hibrid siyasi-hüquqi rejimlərin növlərindən biri, yəni eyni dövlətdə və eyni zamanda bir-birini təkzib edən həm avtoritarizmin, həm də demokratiyanın
(latın delictum - xəta, hüquq pozğunluğu) 1) cəmiyyəti maraqlarına zidd olmaqla, cəmiyyətə ziyan vuran və qanunla cəzalandırılan təqsirli əməl; 2) bey
(latın delimitatio- sərhədlərin müəyyənləşdirilməsi) beynəlxalq hüququn institutu. Həmhüdud qonşu dövlətlər arasında müəyyən tarixi səbəblərdən, dövlə
(sərhədlərin demarkasiyası) (fransız démarcation-hüdudlama) - beynəlxalq hüququn institutu. Həmhüdud qonşu dövlətlər arasında müəyyən tarixi səbəblərd
(latın de-ayrılma, uzaqlaşdırma və militaris-hərbi) beynəlxalq hüququn institutu; iki və ya bir qrup dövlətin, bəzi hallarda bütün dünya dövlətlərinin
(latın de-ayrılma, uzaqlaşdırma və mobilis-çevik, mütəhərrik) 1. səlahiyyətli dövlət hakimiyyəti orqanları (dövlət başçıları) tərəfindən artıq silahlı
qeyri demokratik siyasihüquqi rejimdən (avtorizmdən, totalitarizmdən, absolyut monarxiyadan) demokratik siyasi-hüquqi rejimə keçid prosesi; hər hansı
(yunan demokratia, dếmos - xalq və kratos - hakimiyyət) хalq hakimiyyəti. Хalqı hakimiyyətin yeganə mənbəyi kimi qəbul edən, azadlıq və bərabər hüquql
(latın demonstratio-nümayiş) ictimai diqqəti özünə cəlb edən, məqsədyönlü siyasi aksiya; nümayiş: 1. cəmiyyətin diqqətini özünə cəlb etmək və öz məqsə
(latın de-ayrılma, uzaqlaşdırma və hərfi mənada: milliləşdirmə, yəni şəxsi mülkiyyətin dövlət hesabına keçirilməsi) əvvəllər xalqa, sahibkarlara məxsu
(latın de-ayrılma, uzaqlaşdırma və naturalis-təbii) bu və ya digər səbəblərdən insanla dövlətin arasında “vətəndaşlıq”, “təbəəlik” münasibətlərinin xi
(fransız départemet) müəyyən səlahiy109 yətli və müəyyən fəaliyyət dairəli dövlət orqanı; inzibati ərazi vahidi
(latın deportatio-hərfi mənada: aparılma, daşınma) bu və ya digər səbəblərdən (misal: siyasi, etnik təmizləmə; hüquq pozuntusunun qarşısını alma; krim
latın deputatus - müəyyən edilmiş, göndərilmiş) - millət vəkili, - qanunvericilik (qanunyaradıcılıq) prosesində xalqın (seçicilərin) maraqlarını müdaf
(latın analoqu interpellatio) Deputatların hüququ: dövlətin Ali Qanunvericilik orqanı (Parlament) üzvünün – Deputatın (və ya Deputatların) bu və ya di
(latın de-ayrılma, uzaqlaşdırma və centrum-(əsas) mərkəz) mərkəzdən qaçma: idarəçilikdə sentralizasiyadan (mərkəzçilikdən) uzaqlaşma, zəiflətmə, ləğve
(yunan despotes-hökmdar) 1. mütləq və sərt hökmdar; 2. qeyri-məhdud hakimiyyətə malik, özbaşınalığı rəhbər tutan hökmdar; 3
(despotiya) (yunan despotéia-qeyri-məhdud hakimiyyət) istibdad hakimiyyəti, müstəbidlik - 1. bir şəxsin, despotun, dövlətin və cəmiyyətin bütün üzvlər
(latın de-ayrılma, uzaqlaşdırma və stabilius - sabit, dayanıqlı) (sabitliyin əleyhinə) mütarazlığın pozulması; qeyri-sabitliyə, nizamsızlığa, özbaşına
(latın de-inkar və struktura - quruluş) ictimai həyatın, ictimai münasibətlərin normal axarına maneçilik törədən, onun pozulmasına, dağılmasına xidmət
(son latın devalvatio, de-aşağı hərəkəti bildirən sözönü və valeo-dəyəri var sözündən) dövlətin ödəmə balansının və ticarət münasibətlərinin kəskin pi
1. hər hansı məsələnin kollegial orqanın, məclisin iclasında (qurultay, konfrans, sessiya) müzakirə nəticəsində qəbul edilmiş qərar; 2
(latın diffamare-ləkələmək, pisləmək) şəxsin və ya ictimai birliyin şərəf və ləyaqətini alçaldan, adını ləkələyən, xalq arasında nüfuzdan salan, onun
(latın dictator, dicto-əmr edirəm, sərəncam verirəm) 1. Qədim İtaliyanın bir sıra şəhərlərindən hər il seçilən qeyri-məhdud hakimiyyətə malik hökmdar,
(latın dictature-qeyri-məhdud hakimiyyət) dövlətdə hakimiyyəti qeyri-demokratik, sərt həyata keçirmə sisteminin xarakterizə edən anlayış
demokratiya ilə diktatura arasında mövcud olan “keçid” (hibrid) siyasi-hüquqi rejim, yəni eyni dövlətdə eyni zamanda harmonik vəhdət təşkil edən rejim
(latın analoqu religio) ictimai şüurun formalarından biri; bir və ya bir neçə allahın “müqəddəslərin” – yəni fövqəltəbiliyini bu ya digər növünün real
din və dövlətin qarşılıqlı münasibətləri; dinin dövlətə təsir səviyyəsi; dövlət-hüquq münasibət116 lərində dinin rolu
(fransız directive, latın dirigere-yönəltmək, göndərmək) yuxarı səlahiyyətli orqanın öz səlahiyyətləri çərçivəsində və məqsədlərinə uyğun biləvasitə t
(fransız discrédite-etibarını, nüfüzunu sarsıtmaq) cəmiyyət, xalq qarşısında etibarın, inamın düşməsinə, şərəf və ləyaqətin alçaldılmasına, hörmət və
(fransız disretionnaireşəxsi mülahizədən asılı olan; latın discretio-qəlbin ixtiyarı) yüksək vəzifəli şəxsə (dövlət və hökumət başçısına, hətta Məhkəm
(latın discriminatio-fərqləndirmə, ayırma) insanlar arasında dini, irqi, milli, cinsi, vətəndaşlıq, sosial, siyasi mənsubiyyətinə görə, mülki vəziyyət
(latın dissidere-razılaşmayan) ilk öncə orta əsrlərdə Avropa dövlətlərində kilsədən ”üzdöndərənlərə”, sonralar isə “D
(latın diversus-müxtəlif, fərqli və facere-düzəltmək, etmək) fəaliyyət dairəsini genişləndirmək, dar ixtisaslı iqtisadi obyektin öz gəlirinin artırılm
(çoxdərəcəli seçkilər) Deputatlarının nümayəndəli (təmsilçi) orqanın tərkibinə (misal: Hindistan Parlamenti) və ya, bəzi dövlətlərdə Prezidentin (misa
proporsional seçki sistemi zamanı səslərin nəticələrinin müəyyən edilməsi; bu zaman müəyyən namizədə verilmiş səslərin seçki kvotasını aşan bir hissəs
(orta latın dotatio-bəxşiş, qurban, latın dotaretəchiz, təmin etmək sözündən) dövlət idarə, müəssisə, təşkilatların, inzibati vahidlərin və bəzi halla
vətəndaşları müxtəlif fəaliyyət sahələrində (peşə, müdafiə, sosial-mədəni və s.) xüsusi xidmətlərinə görə, qabaqcıl əməyə görə və ya digər yüksək nail