bax: Qazma baltası.
quyuları şaroşkalı baltalarla qazma üsulu. Bu üsuldan dərin (bir neçə km.) geoloji-kəşfiyat, neft və qaz quyuları və s
şəfaf neft məhsulu. Neftayırma prosesində alınan ən yüngül neft məhsuları.
müxtəlif yanacaq növlərinin efektivliyini müqayisə etmək və onların ümumi hesabını (uçotunu) aparmaq üçün işlədilən üzvi yanacağın uçot vahidi
qazma zamanı quyunun dibində əmələ gəlmiş xırda süxur qırıntılarına deyilir. Yer səthinə balta və qazma borusundan keçərək cərəyan edən gili məhlul va
texnikada bir çox alət, mexanizmdə detal kimi istifadə edilən metal mil; məs, qazma ştanqı aşağı ucuna qazma alətləri bağlanan metal mil
bax: Qazma.
bax: Dərinlik nasosu ilə neftçıxarma.
yatağın parametrləri haqında məlumat əldə etmək üçün istifadə olunan quyu.
rezervuarlarında maye, yarımaye və səpələnən yüklər (neft, benzin və sürtkü yağları və s.) daşıyan gəmi
neft laylarına istilik (elektrik enerjisi, buxar, qızdırılımış su) verməklə neftin Yer səthinə qaldırılması üsulu
mədən süxurlarına səsdən sürətli, yüksək temperaturlu qaz axını və ya plazma ilə (bax: Plazma ilə qazma) təsir etməklə quyu qazma üsulu
xam neft məhsulunun toplandığı və nəql olunduğu anbar. Azərbaycanda ən böyük neft terminalı Sanqaçal terminalıdır
bəşəriyətin varlığı üçün zəruri olan və təsərüfatda istifadə edilən təbiət elementləri.
layların neftvermə qabiliyətinin artırılması, quyuların məhsuldarlığını və layın neftvermə qabiliyətini artırmaq üçün tətbiq edilən termiki və kimyəvi
neft və qazın hərəkətinə (miqrasiyasına) maneçilik göstərən şəraitin olması ilə fərqlənən keçirici neftli-qazlı layın bir hisəsi
metilbenzol, benzolaoxşar iyli, rəngsiz yanan maye. 110,60C-də qaynayır, -950C-də donur. Tərkibində həcmcə 1,27-7,0% T
insan fəaliyəti nəticəsində (faydalı qazıntıların çıxarılması, su qurğularının yaradılması və s.) yararsız hala düşmüş torpaqların məhsuldarlığının bə
Tamamilə və ya əsasən, qruntdan hazırlanan qurğu.
neft yağları və ya sintetik yağlar; transformatorlarda və yağla doldurulmuş digər elektrik təchizatlarında, elektrik ayrıcılarında elektroizoləedici m
tərkibində yeyilməyə qarşı aşqar (kükürdlü və xlorlu üzvi birləşmələr və s.) olan neft yağları.
turboburdan istifadə etməklə qazma üsulu; fırlanma qazmasının bir növü. Bu üsula süxuru qazmaq üçün lazımi enerji baltaya bilavasitə, yəni qazma kəmər
sürtkü yağları, buxar, su turbini, turbanasos, turbakompresorlu maşınlardakı val və köməkçi mexanizmləri yağlamaq və ya soyutmaq üçün, dövri sistemlə
hidravlik turbinlər vasitəsilə qazma baltasına bilavasitə quyudibinə fırlanma hərəkəti verən mühərik
qazı sıxmaq və ötürmək üçün kürəkli kompresor; turbokompresor mühərikinin əsas aqreqatı.
neft məhsularını qatı sulfat turşusu ilə təmizləyərkən alınan tulantı; qara, qatranvari kütlə. Üzvi hisədən və sərbəst sulfat turşusundan (15-70%) iba
bax: Tutucu alət.
qazma zamanı neft və qaz quyularının ağzını kipləşdirmək üçün işlədilən avadanlıq. U.p.-dən sualtı quyuların qazılmasında da istifadə olunur
dəniz və okeanların mineral sərvətlərinin faydalı qazıntı ehtiyatlarının mənimsənilməsində işlədilən səyar qurğular
dəniz akvatoriyalarında axtarış, struktur-axtarış və kəşfiyat quyuları qazmaq məqsədi ilə işlədilən səyar dəniz qurğuları
müxtəlif madələri həl etmək üçün işlədilən uçucu üzvi madələr və ya onların qarışığı. Benzin, benzol, tolyol və s
təmizləmə prosesi nəticəsində xamalın tərkibində qalan ağır fraksiyaları çıxartmaq və prosesi başa çatdırmaq üçün fraksiyaların vakum şəraitində qayna
neft emalı məhsulu; Bəzi bərk karbohidrogenlərin və ya onların qarışığının sürtkü yağlarında həl edib sulfat turşusu və ağardıcı gilə təmizləməklə alı
boru kəmərinin müəyən bir hisəsinə maye, buxar və ya qazın daxil olmasına imkan verən axının qarşısını alan, yaxud tənzimləyən qurğu
Qazma borusunun daxilinə təzyiqlə vurulan qazma məhlulunun və qazın təsiri ilə hərəkət edən borunun tarazlığını saxlamaq üçün ondan asılan qurğu
qazma alətini titrədən (rəqs etdirən) vibrator tətbiqi ilə qazma üsulu. 20-30 metr dərinlikdəki yumşaq suxurlar bu üsula qazılarkən alət fırladılmır (
bax: İnjeksiya quyusu.
yandıqda istilik verən madələr. Y. kimi əsas tərkib hisəsi karbon olan boz kömür, yanar qazlar, yanar şistlər, daş kömür, neft, torf kimi üzvi mənşəli
nəqliyat maşınları və başqa motorlu maşınların bakına, həmçinin istehsalçının qabına ölçməklə duru yanacaq tökən mexanikləşdirilmiş qurğu
müxtəlif yanacaq növlərinin çıxarılması və emalı ilə məşğul olan sənaye sahələrinin məcmusu. Y.s.-nə neft çıxarmaq, neftayırma, qaz, kömür, torf və şi
yanma qabiliyəti olan qaz halındakı madələr. Sənaye üçün daha böyük əhəmiyəti olan Y.q., yerdən çıxan və çox vaxt tərkibində 99%-ə qədər müxtəlif karb
sülh kaustoibiolitlər qrupundan faydalı qazıntı; gili, əhəngdaşlı, silisiumlu çökmə süxur. Tərkibində 10-15%-dən 60-80%-dək üzvi madələr (kerogen) olu
lay süxurunun tərkibində olan neftin və qazın həcmi.
yataqdakı karbohidratların və süxurların bütün spesifik xüsusiyətlərini (özlülük, sıxlıq, məsaməlik və s
geoloji proseslər nəticəsində yer qabığında əmələ gəlmiş sənaye əhəmiyətli təbi mineral xamal yığımı
quyularda iş rejiminin bərpa edilməsi və yeni texnoloji rejim yaradılması məqsədi ilə aparılan işlər
bax: Gili məhlul.
karbüratorlu daxiliyanma mühərikləri üçün hazırlanan avtomobil və aviasiya benzinləri. Y.y. detonasiyaya qarşı davamlıdır və mühərikin böyük faydalı i