По-русски
Dil
Növ
Lüğətlər
Lüğətlər → Azərbaycan dilinin etimologiya lüğəti

QAFİYƏ

Ərəbcədir, cəm forması qəvafi kimidir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

“Qafiyə” sözünün kökü olan قفو birinin izində olmaq, birini təqib etmək anlamında işlədilən 3 samitli bir feildir. Anadolu türkcəsində işlədilən kafa (qafa - baş) sözü də ərəb dilində “qafiyə” ilə eyni kökdəndir. Mənşəyini nəzərə alsaq, “kafa” sözü, əslində, başın arxa nahiyəsinə - boyun ardına deyilməlidir. Məhz bu anlamda “qafa” və “qafiyə” sözlərinin etimoloji kökü (qfv) eyniləşir: “arxadan gəlmə”, “izi ilə gəlmə”. Şeirdə də qafiyəli misralar bir-birini təqib edir, izləyir. (Coşqun Zəki)

#qafiyə #təvazökar #lətafət #təkəbbürlü #mətin #mükalimə #astroloq #dinar #omonim #şərafətli #abstrakt #mətn #memuar #tənə #söyüd #bənd #misra #təsnif #bənd-bənd #sanlı
a b c ç d e ə f g h x i j k q l m n o ö p r s ş t u ü v y z
qa qe qə qı qi ql qn qo qr qu qü
QAFAR
QAFQAZ
OBASTAN VİKİ
Qafiyə
Qafiyə — şeirdə beytlərin və ya misraların son söz və ya səslərinin uyğunluğu, həmahəngliyi. Qafiyə – misraların sonunda sözlərin səs, şəkil, quruluş baxımından ahəngdar şəkildə tələffüz olunmasına deyilir. Şeirdə qafiyənin rolu əsasən belə səciyyələndirilir: «misraların sonunda və ya misra içində səslər bir-birinə uyğun, fonetik tərkibcə həmahəng və şeirə xüsusi gözəllik, ahəng, aydın forma verən sözlər. Şeirin məna və ahəngcə təşkilində qafiyə böyük rol oynayır. Bəzi müəlliflərin fikrincə, qafiyə türk şeirinə, həmçinin digər şərq xalqlarının şeirinə ərəb şeirindən keçmişdir. Lakin tarixi çox qədim olan Azərbaycan şifahi xalq ədəbiyyatında qafiyəli nümunələrin mövcud olması həmin fikrin yanlış olduğunu göstərən kifayət qədər tutarlı faktdır. Qafiyənin şeirdə məhdudiyyət yaratmaqla bərabər öz funksiyaları var. Bunlara deyilişi gözəlləşdirmə, yadda saxlamanı asanlaşdırma və s. aiddir. Məhz bu funksiyalar nəticəsində qafiyə şeirdə öz əhəmiyyətini itirməmişdir.
Güllü qafiyə
Güllü qafiyə — Azərbaycan klassik poeziyasında aşıq şeiri şəkli. Bu şeir şəklinə “Dedim-dedi”, “Dedim-söylədi”, “Kəlmə kəsmək”, bəzən isə “Qafiyə” də deyilir. Ustad aşıqlar güllü qafiyəni misra və misraqırımı üzərində qururlar. Hər iki halda şeir aşiq-məşuqənin duet-dialoqu şəklində qurulur: Dedim: mən qurbanam yarın adına, Dedi: elə sənsən düşən yadına... (Qurbani) Yaxud: Dedim: gülşən nədi? – dedi: bağımdı, Dedim: səfalıdı? – söylədi: yox-yox... (Aşıq Əmrah) Güllü qafiyədəki duet-dialoq, həm də üslubi məqamdır; misraqırımındakı poetik pauza (nəfəsdərmə) ifanı şirinləşdirir. Duetin birinci tərəfini bir aşıq, cavabını isə digər aşıq ifa edir. Güllü qafiyədən aşıqlar, çox hallarda, toyaxırı – duvaqqapma yerində istifadə edirlər.

Digər lüğətlərdə