i. annihilation, complete defeat; rout; ~ etmək to smash up (d.), to annihilate (d.); (düşməni) to rout (d.), to smash (d.); ~ olmaq to be* smashed / annihilated; to be* routed, to be* destroyed completely; Onlar düşməni tar-mar etdilər They routed the enemy
MAR
Mərkəzi Afrika Respublikası (fr. République Centrafricaine) yerli dillərin birində (Ködörösêse tî Bêafrîka) — Mərkəzi Afrikada dövlət. 6 ölkə — Kamerun, Çad, Sudan, Cənubi Sudan, Konqo Demokratik Respublikası, Konqo Respublikası ilə həmsərhəddir. Dənizə çıxışı yoxdur. Paytaxtı Bangi şəhəridir.
== Coğrafiyası ==
Ölkə dənizə yüksəkliyi 600 metr olan bir platonun üzərindədir. Xüsusilə ölkənin şimal bölgələrinin yerləşdiyi 216.000 km²-lik bir sahədə Çad hövzəsi içərisində yerləşir. Ölkənin şimal-şərq bölgəsində yerləşən Bongo sıradağlarında ən yüksək nöqtə 1.330 m olduğu halda, Kamerun sərhədinə yaxınlığında olan Yade sıradağlarıda ölkənin 1.420 m-lik ən yüksək nöqtəsi olaraqan Ngaoui Dağı var. Ən alçaq yeri isə 335 metr ilə Ubangi çayıdır.
Ölkənin ümumilikdə sahib olduğu 5.203 km sərhədin 797 km-i Kamerun, 1.197 km-i Çad, 1.577 km-i Demokratik Konqo Respublikası, 467 km-i Konqo Respublikası, 483 km-i Sudan və 682 km-i isə Cənubi Sudan ilədir.
Tar
Fars dilində tar (تار) "sim" deməkdir və mənsub olduğu musiqi aləti üçün dartılmış nazik "kəndir"-dir. Əsasən Abşeron zonasında işlənən "Tarım, tarum" (fel: taridən) sözü qədim Hind-avropa dilində tharagho – "dartmaq" sözündəndir. Həmçinin ilk hecasında olan uzanan saitə görə türk sözü deyil. Latın dilində də trahere – "dartmaq" feli olmuşdur və müasir dillərdə özünü italyan (tirare), fransız (tirer) və ispan (tirar) dillərində göstərir. Həmçinin altaist Sergey Starostin "Babil qülləsi" adlı etimologiya toplusunda "taram-/tera-" kökünün (saç, yun, yundan hazırlanmış sap) türk və altay dillərində, qırğız, qazax, noğay, başqırd və qaraqalpaq dillərində "taramış"; özbək, uyğur, şor və oyrat dillərində isə "taram" kimi mövcud olduğunu göstərib. "Tar" və "taram" sözləri "daramaq" (1. saç daramaq, 2. dağıtmaq) feilindən törəyib, necə ki "saç" sözü "saçmaq"dan (ətrafa yayılmaq, dağılmaq) əmələ gəlib. Mənasından belə bir nəticə çıxarmaq olar ki, "tar" sözü "daramaq" deyil, "dartmaq" feilinin törəməsidir.
"Dütar" sözü farsca "ikitelli", "setar" — "üçtelli", "çahartar" — "dördtelli", "pənctar" — "beştelli", "şeştar" — "altıtelli" deməkdir.
MAR bayrağı
Mərkəzi Afrika Respublikasının bayrağı 1958-ci iin dekabr ayının 1-də qəbul edilib.
== Bayrağın ideyası ==
Onun layihəsi Bartelemi Boqanda tərəfindən hazırlanıb. O Afrikanın müstəqilliyi uğrunda mübarizə aparıb. Bununla yanaşı o deyirdi ki, "Fransa ilə Afrika bir yerdə olmalıdır". Buna görə də Fransa bayrağında olduğu kimi qırmızı, ağ və göy rənglərdən, həmçinin Afrika ölkələrinin əsas rəngləri olan qırmızı, yaşıl və sarı rənglərindən də istifadə edib.
== Rənglərin mənası ==
Qırmızı - ölkə xalqının azadlıq uğrunda apardığı zaman axıdılan qanı simvolizə edir.
Göy - səma və azadlıq simvolu.
Ağ - sülh və qürur.
Yaşıl - ümid və inam.
Sarı - Səbr.
MAR himni
Canlanma (fr. La Renaissance, sanqo E Zingo) — Mərkəzi Afrika Respublikası dövlət himni.
== Himnin sözləri ==
=== Fransız dilində ===
Ô Centrafrique, ô berceau des Bantous !
Reprends ton droit au respect, à la vie !
Longtemps soumis, longtemps brimé par tous,
Mais de ce jour brisant la tyrannie.
Dans le travail, l'ordre et la dignité,
Tu reconquiers ton droit, ton unité,
Et pour franchir cette étape nouvelle,
De nos ancêtres la voix nous appelle.
Xor:
Au travail dans l'ordre et la dignité,
Dans le respect du droit dans l'unité,
Brisant la misère et la tyrannie,
Brandissant l'étendard de la Patrie.
=== Sanqo dilində ===
Bêafrîka, mbeso tî âBantu
Kîri mo gbû gîgî tî mo-mvenî
Mo bâa pâsi na gbe tî âzo kûê
Me fadësô, mo ke na kürü gô
Mo sö benda, mo bûngbi kûê ôko
Na kusâra ngâ na nëngö-terê
Tî tö ndâ tî finî dutï tî ë sô
E mä gbegô tî_âkötarä tî ë
Xor:
E gbû kua nzönî na nëngö-terê
E kpë ndiä nzönî na mängö-terê
E kinda wasïöbê, ë tomba pâsi
E yâa bandêra tî ködrö tî ë!
MAR şəhərləri
Bu siyahıda Afrikadakı Mərkəzi Afrika Respublikasının şəhərləri sıralanmışdır. Mərkəzi Afrika Respublikasının ən böyük və ən çox əhaliyə sahib şəhəri paytaxt Bangidir. Burada 2003-cü ilin məlumatlarına görə 622.771 nəfər yaşamaqdadır. Ölkə əhalisinin 20 %-dən çoxu paytaxt və ətrafda məskunlaşmışdır. Aşağıdakı siyahı 8 dekabr 1975, 8 dekabr 1988 və 8 dekabr 2003 tarixlərindəki siyahıalmalara əsasən qurulmuş olub əhalisi 6.000-dən çox olan şəhərlərdən ibarətdir.
Mar Bayciyev
Mar Taşimoviç Bayciyev (23 mart 1935, Cəlalabad – 29 oktyabr 2021, Bişkek) — qırğız yazıçısı.
== Həyatı ==
Mar Taşimoviç Bayciyev 23 mart 1935-ci ildə Qırğızıstanda anadan olub. 1960-cı ildə Qırğızıstan universitetini bitirib. Pravda və Komsomolskaya pravda qəzetlərində çalışıb.
Mar Bayciyev nasir, dramaturq, teatr və kino rejissorudur. 1990–1995-ci illərdə Qırğızstan Parlamentinin deputatı olub.
Qırğızstan parlamentinin Təhsil, elm, mədəniyyət və idman komitəsinin iclasında yazıçı Mar Bayciyev təklif verib ki, məscidlərdə sübh azanı qadağan edilsin.
Yazıçının məntiqinə görə, əvvəllər azan möminlərə namaz vaxtını xatırlatmaq məqsədilə verilirdi. İndi, bu, lazım deyil və möminlərə görə dinə inanmayanlar əziyyət çəkməli deyillər. Ona görə də səhər saat 5-də verilən azana qadağa qoyulmalıdır.
TAR-21
TAR-21 (qısaca Tavor) avtomat silahı — 5,56×45 mm NATO sursatı işlədən, tək-tək yada avtomatik olaraq atəş edəbilmə bacarığına sahib bir silah sistemidir. TAR-21 İsrail Silahlı Qüvvələrinin perspektiv döyüş avtomatı hesab edilir. 2006-cı ildən İsrailin Givati briqadasının, 2008-ci ilin Qolani briqadasının və 2010-cu ilin başlanğıcından isə Nahal briqadasının standart silahı olaraq işlədilir. MTAR-21 versiyasının gələcək 5 il içində İsrail Silahlı Qüvvələrinin standart döyüş silahı olacağı planlaşdırılıb.
TAR-21, 2008-ci ildən Azərbaycan Ordusunun Xüsusi Təyinatlı Qüvvələrinin istifadəsindədir.
Tar (səhra)
Tar səhrası (hind. थार मरुस्थल) (və ya Marustxalli, Böyük hind səhrası) — Hindistanın şimal-qərbində və Pakistanın cənub-şərqində yerləşir. Sahəsi 446-min km² təşkil edir. Səhranın uzunluğu 850 km, eni 485 km təşkil edir. Səhra Hindistanın Pacastxan, Bikaner, Çuru, Şri-Qanqanaqar, Xanumanqarx vilayətləri və Xaryana və Pəncab ştatları ərazisini əhatə edir. Pakistanın isə Sind və Pakistan Pəncabı ərazilərini əhatələyir. Pakistanda səhra Xolistan səhrası adlandırılır.
Tropik iqlimə malikdir. İl ərzində 90 mm yağıntı düşür. Şərqdə isə mussonlar zamanı 200 mm yağıntı düşə bilir.
Malqrat de Mar
Malqrat de Mar — İspaniyanın Kataloniya muxtar regionunun Barselona vilayətinin Maresme rayonunda yerləşən bələdiyyə.
Serra-du-Mar
Serra-du-Mar (port. Serra do Mar) — cənub-şərqi Braziliyada dağ sistemi. Uzunluğu 1500 km, hündürlüyü 1889 m-dir. İquasu çayı başlanğıcını bu dağ sisemindən götürür.
Vina del Mar
Viña del Mar — Çilidə şəhər. Əhalisi 286931 nəfərdir (2002).
Ərazi — 122 km², əhali sıxlığı — 2352 nəfər/km²-dir.
Vinya-del-Mar
Viña del Mar — Çilidə şəhər. Əhalisi 286931 nəfərdir (2002).
Ərazi — 122 km², əhali sıxlığı — 2352 nəfər/km²-dir.
MAR şəhərlərinin siyahısı
Bu siyahıda Afrikadakı Mərkəzi Afrika Respublikasının şəhərləri sıralanmışdır. Mərkəzi Afrika Respublikasının ən böyük və ən çox əhaliyə sahib şəhəri paytaxt Bangidir. Burada 2003-cü ilin məlumatlarına görə 622.771 nəfər yaşamaqdadır. Ölkə əhalisinin 20 %-dən çoxu paytaxt və ətrafda məskunlaşmışdır. Aşağıdakı siyahı 8 dekabr 1975, 8 dekabr 1988 və 8 dekabr 2003 tarixlərindəki siyahıalmalara əsasən qurulmuş olub əhalisi 6.000-dən çox olan şəhərlərdən ibarətdir.
Oxu, Tar (1968)
Film Azərbaycan çalğı alətləri haqqında kiçik bir sənədli poemadır.
Tar Azərbaycan xalqının qədim tarixindən xəbər verən bir mahnı kimi səslənir. Tar Azərbaycan xalqının kədərini, sevincini, mübarizəsini tərənnüm edən gözəl və zəngin musiqi alətidir. Kamança könüllərin ən incə hisslərini əks etdirən, qəlbimizin ən incə tellərinə toxunan sevimli çalğı alətidir. Xalq şənliklərinin daimi iştirakçısı, Azərbaycan xalqının döyüşkən ruhunu əks etdirən qara zurna, nağara vüsət, əzəmət, əmək coşğunluğunun ifadəsidir.
Filmdə bu gözəl alətlərdən hər biri barədə söhbət açılır.
1968-ci ildə Moskvada Ümumittifaq Televiziya Filmləri Festivalında bu film xüsusi qeyd olunmuşdur.
Tar məktəbi (kitab)
"Tar məktəbi" kitabı — Bəstəkar, dirijor, pedaqoq, Azərbaycanın xalq artisti, Azərbaycan Xalq Çalğı Alətləri Orkestrinin bədii rəhbəri və dirijoru Səid Rüstəmovun Azərbaycan, o cümlədən İran və Türkiyə üçün yazdığı dərs vəsaiti.
İlk nəşri 1935-ci ildə işıq üzü görən bu toplu 80 ilə yaxındır ki, əvəzsiz bir dərsə vəsaiti kimi Azərbaycanın musiqi məktəblərində tədris olunur. Bu toplu İran, Türkiyə və bəzi şərq ölkələri üçün də qiymətli vəsaitdir.
Azərbaycan tar ifaçılıq sənəti
Azərbaycan tar ifaçılıq sənəti — Azərbaycanda geniş istifadə edilən simli musiqi musiqi aləti.
== Tar sözünün mənası ==
Bəzi dilçilər "tar" sözünün farskökənli olduğunu yazır. Ancaq sözün hər hansı dildə mövcudluğu hələ onun həmin dildə doğma olduğuna dəlalət eləmir. Hind-avropa dillərinin heçbirində "tar" kökünün məntiqli etimoloji və fonetik açıqlaması yoxdur. Altaist Sergey Starostin öz "Babil qülləsi" adlı etimoloji toplusunda "taram-/tera-" kökünün (saç, tel, sim) yalnız türk və altay dillərində mövcud olduğunu göstərib, belə ki: qırğız, qazax, noğay, başqırd, qaraqalpaq dillərində "taramış" biçimində; özbək, uyğur, şor, oyrat dillərində isə "taram" kimi. "Tar" və "taram" sözləri "daramaq" (1. saç daramaq, 2. dağıtmaq) feilindən törəyib , necə ki "saç" sözü "saçmaq"dan (ətrafa yayılmaq, dağılmaq) əmələ gəlib . Azərbaycan türkcəsində "tarım" sözü (bərk dartılıb çəkilmiş) indi də var. Mənasından belə bir sonuc çıxarmaq olar ki, "tar" sözü "daramaq" deyil, "dartmaq" feilinin törəməsidir.
IMI Tavor TAR-21
TAR-21 (qısaca Tavor) avtomat silahı — 5,56×45 mm NATO sursatı işlədən, tək-tək yada avtomatik olaraq atəş edəbilmə bacarığına sahib bir silah sistemidir. TAR-21 İsrail Silahlı Qüvvələrinin perspektiv döyüş avtomatı hesab edilir. 2006-cı ildən İsrailin Givati briqadasının, 2008-ci ilin Qolani briqadasının və 2010-cu ilin başlanğıcından isə Nahal briqadasının standart silahı olaraq işlədilir. MTAR-21 versiyasının gələcək 5 il içində İsrail Silahlı Qüvvələrinin standart döyüş silahı olacağı planlaşdırılıb.
TAR-21, 2008-ci ildən Azərbaycan Ordusunun Xüsusi Təyinatlı Qüvvələrinin istifadəsindədir.
La Brea Tar Pits
La Brea Tar Pits — ABŞ-nin Kaliforniya ştatının Los-Anceles şəhərində mövcud olan qədim fauna və flora qəbiristanlığı
Bu sahənin 35 min illik yaşı vardır. Hazırda açıq havada muzey və mühüm elmi tədqiqat obyekti kimi istifadə edilir.
== Mənbə ==
“Natural History” Azərbaycanın təbiətindən yazır.
Oxu, tar (film, 1968)
Film Azərbaycan çalğı alətləri haqqında kiçik bir sənədli poemadır.
Tar Azərbaycan xalqının qədim tarixindən xəbər verən bir mahnı kimi səslənir. Tar Azərbaycan xalqının kədərini, sevincini, mübarizəsini tərənnüm edən gözəl və zəngin musiqi alətidir. Kamança könüllərin ən incə hisslərini əks etdirən, qəlbimizin ən incə tellərinə toxunan sevimli çalğı alətidir. Xalq şənliklərinin daimi iştirakçısı, Azərbaycan xalqının döyüşkən ruhunu əks etdirən qara zurna, nağara vüsət, əzəmət, əmək coşğunluğunun ifadəsidir.
Filmdə bu gözəl alətlərdən hər biri barədə söhbət açılır.
1968-ci ildə Moskvada Ümumittifaq Televiziya Filmləri Festivalında bu film xüsusi qeyd olunmuşdur.
Everton Vinya-del-Mar FK
Everton (Vinya-del-Mar) (isp. Corporación Deportiva Everton de Viña del Mar) — Çilinin Vinya-del-Mar şəhərindən olan futbol klubu. "Everton" dörd dəfə Çilinin çempionu olub. Paytaxt Santyaqodan olmayan komanda kimi o bu göstəricidə ancaq Kalama şəhərindən olan "Kobreloa" komandasından geri qalır.
== Tarixi ==
24 iyun 1909-cu ildə İngiltərənin Liverpul şəhərindən olan dənizçilər tərəfindən təşkil edilib.