Lüğətlərdə axtarış.

Fosgen — kimyəvi formulu COCl2 olan, boğucu təsirli zəhərli maddədi, adi vəziyyətdə rəngsizdi. Əsasən ağ ciyərləri zədələyir. == İzahı == Fosgen (COCl2 karbonilxlorid, xlorqarışqa turşusunun xloranhidridi) ilk dəfə 1812-ci ildə ingilis alimi Devi tərəfindən dəm qazı ilə xlorun günəş şüaları altında qarşılıqlı təsirindən alınmışdır. Yunanca tərcüməsi "işıqda doğulmuş" mənasını verir. Adi halda rəngsiz qazdır, buxarları havadan 3,5 dəfə ağırdır. 8,20 C-də uçucu mayeyə çevrilir. Az miqdarda qatılıqda çürümüş alma iyi verir. Suda pis həll olur, ancaq suya düşdükdə hidroliz olaraq HCl və CO2 əmələ gətirir. Ağ ciyərlərə təsir göstərir, onlarda şiş əmələ gətirir, nəticədə orqanizmin oksigenlə təchizatı pozulur. Havada 0,006 mq/l qatılıqda ölümlə nəticələnir.

Fosten-Arkanj Tuadera (fr. Faustin-Archange Touadéra; sanqo Faustin-Archange Touadéra; 21 aprel 1957, Bangi, Ubangi-Şari[d]) — Mərkəzi Afrika Respublikası siyasətçisi və akademik, 2016-cı ilin martından etibarən Mərkəzi Afrika Respublikasının Prezidenti. == Həyatı == Tuadera Bangidə anadan olub, atası sürücü, anarı isə əkinçi işləyirdi, ailə kökü Banginin şimalında yaşayan Damaradan gəlir. Orta təhsilini Bangidə Bartelemi Boqanda Kollecində alıb, 1976-cı ildə Bangi Universitetində Feliksa-Ufue-Buni Universitetinə getmədən öncə bakalavr dərəcəsi almışdır. 1986-cı ildə Fransada Lill Elm və Texnologiya Universitetində riyaziyyat üzrə doktorluq dərəcəsini aldı, 2004-cü ildə Kamerunda I Yaunde Universitetindən də riyaziyyat üzrə doktorluq dərəcəsi almağı bacardı. Tuadera eyni zamanda Brijit Tuadera və Marqarita "Tina" Tuadera ilə evlidir. Hər iki xanımın Mərkəzi Afrika Respublikasının Birinci xanımı titulu uğrunda mübarizə apardığı bildirilir. Fosten-Arkanj Tuaderanın üç övladı var. == Elmi fəaliyyəti == 1987-ci ildə Bangi Universitetində riyaziyyat müəlliminin köməkçisi oldu və 1989–1992-ci illərdə universitetin Elm Fakültəsinin dekan müavini oldu. 1992-ci ildə müəllim hazırlığı kollecinin direktoru təyin edildi.

Difosgen — Boğucu təsirli zəhərli maddə. Əsasən ağ ciyərləri zədələyir. == Sintezi == Difosgen – xlorkarbon turşusunun metil efirinin tam xlorlaşma məhsulu ClCOOCCl3 boğucu xassəyə malik rəngsiz, yağlı maye şəklində olan zəhərləyici maddədir. Çürümüş meyvə iyi verir. Qaynama temperaturu 1270 C-dir. Qızdıran zaman parçalanaraq fosgen əmələ gətirir: Sənaye üsulu difosgenin sintezi etdikdə fosgen və metanoldan əldə edilən metil xloroformatın yüngül xlorlaşmasıdır: Difosgeni həmçinin metil formatın radikal xlorlaşmasından sintez oluna bilər (ultrabənövşəyi işıqla şüalananda): == Toksiki xassələri == difosgen ancaq tənəffüs yolları ilə orqanizmə daxil olur. İlk 10-15 dəq. gözlərdə sancı, boğazda qıcıqlanma və döş sümüyü arxasında göynəmə əmələ gəlir ki, bu əlamətlər sabit olmayaraq keçib gedir. Bəzən ilk dövrdə zəhərlənmiş şəxs özünü sağlam hiss edir. Gizli dövr orta hesabla 4-8 saata bərabərdir.

Joslen — kişi adı. I Joslen (Edessa qrafı) — Edessa qrafı. II Joslen (Edessa qrafı) — sonuncu Edessa qrafı.

Bananlı foster- Dondurmalı desert. == Hazırlanması == Banan,vanilli dondurma, sous, kərə yağı,qəhvəyi şəkər tozu, darçın, tünd romdan və bananlı likördan hazırlanır.Bananla yüngülcə kərə yağında qızardılır, biraz şəkər tozu əlavə edilir daha sonra alkoqollu içki əlavə edilib yandırılır. Bananlar hazır olandan sonra üzərinə dondurma əlavə edilir. == Yaranma tarixi == Desert 1951-ci ildə hazırlanıb. ABŞ-ın Luiziana ştatının Yeni Orlean şəhərində Brennan restoranında Polem Blonje tərəfindən hazırlanıb. Desert Ouena Brennanın dostu Riçard Fosterin şərəfinə adlandırılıb.O Yeni Orleanın dustaqlar üzrə komisiyanın rəhbəri idi.İndiyə kimi bu desert Yeni Orleanın ən bahalı restoranlarında təqdim olunur. Dünyanın bir çox ölkələrində də geniş yayılmaqdadır.

Codi Foster (ing. Alicia Christian «Jodie» Foster; 19 noyabr 1962, Los-Anceles, Kaliforniya) — ABŞ aktrisası. == Həyatı == Hollywood-un məşhur aktrisalarından olan Alicia Christian Jodie Foster 1962-ci ilin 19 noyabrında ABŞ-nin Kaliforniya ştatının, Los-Anceles şəhərində anadan olub. Jodie aktrisalıq fəaliyyətinə hələ üç yaşında olarkən reklam çarxlarına və teleseriallara çəkilməklə başlayıb. 1970-ci illərdə isə "Walt Disney" studiyasının bir neçə filmlərində çəkilib. Aktrisanın böyük kinoda ilk rolu "Napoleon and Samantha" (1972) filmi ilə başlayır. 1974-cü ildə rejissor Martin Scorsesenin"Alice Doesn't Live Here Anymore" filmində rol alır. Daha sonra isə elə bu rejissorun "Taxi Driver" (1976) filmində yüngül həyat tərzli yeniyetməni canlandıran aktrisa 14 yaşında ilk dəfə Oscar-a nominant olur. Məhz bu filmdən sonra onu uzun müddət izləyən John Hinckley adlı bir şəxs sonradan 1981-ci ildə ABŞ prezidenti Ronald Reaganı öldürməyə cəhd etmişdir. O, bu addımıyla Jodie Fosterin xoşuna gəlmək istədiyini bildirmişdir.

Codi Foster (ing. Alicia Christian «Jodie» Foster; 19 noyabr 1962, Los-Anceles, Kaliforniya) — ABŞ aktrisası. == Həyatı == Hollywood-un məşhur aktrisalarından olan Alicia Christian Jodie Foster 1962-ci ilin 19 noyabrında ABŞ-nin Kaliforniya ştatının, Los-Anceles şəhərində anadan olub. Jodie aktrisalıq fəaliyyətinə hələ üç yaşında olarkən reklam çarxlarına və teleseriallara çəkilməklə başlayıb. 1970-ci illərdə isə "Walt Disney" studiyasının bir neçə filmlərində çəkilib. Aktrisanın böyük kinoda ilk rolu "Napoleon and Samantha" (1972) filmi ilə başlayır. 1974-cü ildə rejissor Martin Scorsesenin"Alice Doesn't Live Here Anymore" filmində rol alır. Daha sonra isə elə bu rejissorun "Taxi Driver" (1976) filmində yüngül həyat tərzli yeniyetməni canlandıran aktrisa 14 yaşında ilk dəfə Oscar-a nominant olur. Məhz bu filmdən sonra onu uzun müddət izləyən John Hinckley adlı bir şəxs sonradan 1981-ci ildə ABŞ prezidenti Ronald Reaganı öldürməyə cəhd etmişdir. O, bu addımıyla Jodie Fosterin xoşuna gəlmək istədiyini bildirmişdir.

Fonten (fr. Fontaine) — Fransada kommuna, Rona-Alplar regionunda yerləşir. Departament — İzer. Fonten-Verkor və Fonten-Sesine kantonlarına daxildir. Kommunanın dairəsi — Qrenobl. INSEE kodu — 38169. Kommunanın 2007-ci il üçün əhalisi 22394 nəfər təşkil edirdi. Kommuna dəniz səviyyəsindən 202 qədər metr yüksəklikdə yerləşir. Kommuna Parisdən təxminən 480 km cənub-şərqdə, Liondan 95 km cənub-şərqdə, Qrenobldan 4 km qərbdə yerləşir.

Fosfon turşuları - tərkibində fosfor birləşmələrini saxlayan turşulara verilən addır. Ümumi formul: R-PO(OH)2.

Jüst Fonten (ing. Just Fontaine; 18 avqust 1933[…], Mərrakeş[d], Mərakeşdəki Fransa protektoratı[d] – 28 fevral 2023, Tuluza, Fransa) ― hücumçu mövqeyində oynamış Fransa futbolçusu və məşqçisi. Məhsuldarlığı ilə seçilən o, 1958 FİFA Dünya Kubokunda 6 oyuna 13 qol vurdu və bununla da bir Dünya Kuboku turnirində ən çox qol vuran oyunçu kimi tarixə düşdü. 2004-cü ildə Pele, FIFA mükafatlandırma mərasimində onu 125 Ən Böyük Yaşayan Futbolçulardan biri adlandırdı. == Futbolçu karyerası == Atası fransız, anası ispan olan Jüst Fonten Mərakeş şəhərində anadan olmuşdur. Daha sonra o, Kasablankaya köçmüş və orada Lyautey liseyində təhsil almışdır. Fonten həvəskar karyerasına 1950–1953-cü illərdə oynadığı "MİB Kasablanka"da başladı. 1953-cü ildə o, "Nitsa" ilə müqavilə imzaladı və üç mövsümdə klubun heyətində 44 qol vurdu. 1956-cı ildə "Reyms"ə keçidi baş tutdu və 1959–60 mövsümündən Raymon Kopa ilə tandem qurdu. Fonten "Reyms"də keçirdiyi altı mövsüm ərzində 121 qol vurdu.

Lionel Jospen (fr. Lionel Jospin; 12 iyul 1937[…], Mödon[d]) — fransız siyasi-sosialist, baş nazir (1997–2002). == Bioqrafiya == Paris yaxınlığında Medon şəhərində anadan olub. Orduda xidmət etdikdən sonra 1963-cü ildə Dövlət İdarəetmə Məktəbinə daxil oldu. Siyasi Elmlər İnstitutunu da bitirib. Gəncliyində o, sonradan gizlətdiyi Trotskiçi idi. Fransua Mitteranın yaxın tərəfdaşı idi və 1981-ci ildə respublika prezidenti seçildikdən sonra Fransa Sosialist Partiyasının sədri oldu. Müxtəlif nazir vəzifələrini tutub. 1995-ci ildə partiya prezident seçkilərində vəzifəsindən istefa verən Mitterrandın yerinə namizəd olaraq irəli sürüldü, ilk turdan sonra birinci yeri tutdu, ancaq ikinci turda yeni prezident olan Jak Şirak'a məğlub oldu. 1997-ci ildə sosialistlər erkən parlament seçkilərində qalib gəldi və Şirak rəqibinə baş nazir olaraq hökumət qurmağı tapşırdı.

Mosken (norv. Mosken) — Loyofen adaları qrupuna daxil olan, Norveç dənizində yerləşən ada. Ada Veryoy kommunasına daxildir. Sahəsi 1.5 km²-dir. Maksimal hündürlüyü 385 metrdir. Adada Kəkilli qarabattaq, şiaml və düzquyruq kaçurka, adi qaqa və adi təmizçi yuva qurur.

Never Forget — İslandiya Avroviziya 2012-də duetlə təmsil olunur. İslandiyalı müğənni və skripkaçı Qreta Salome (Gréta Salóme Stefánsdóttir) 1986-cı ildə dünyaya gəlib. Uşaq yaşlarından musiqi fəaliyyəti ilə məşğuldur. 4 yaşından skripkada ifa etməyə başlayıb. Onun duet ortağı Yonsi (Jónsi) təxəllüslü İslandiya müğənnisi Jon Josef Snabjornsson 1977-ci ildə doğulub. Musiqi karyerasına 1997-ci ildən başlayıb. 1998-ci ildən "İn black clothing" qrupunun üzvüdür. İlk debütünü həmin qrupun tərkibində 1999-cu ildə edib.

Norman Foster (1 iyun 1935, Mançester) — ingilis memar. Memarlıq təhsili ilk olaraq Mançestr Universitetində alan Norman təhsilini Yeyl Universitetində usta olaraq tamamladı.Dünya səviyyəsində bir çox komitəyə qatılan və yüzlərcə mükafata layıq görülən Norman Fosterin bir çox tanınmış layihəsi vardır. Millau Körpüsü (Fransa, dünyanın ən yüksək körpüsü), Honq Konq Beynəlxalq Hava limanı, Uembli stadionu kimi dünya üzrə tanınmış sayısız memarlıq layihələrinə imza atdı. 2002-ci ildə Pritsker mükafatına layiq görülmüşdür.

Yorgen Talbitzer (tam adı: Yorgen Billi Talbitzer, ing. Jorgen Billy Thalbitzer; 22 may 1920, Kopenhagen – 29 mart 1943, Öresund) — Kral Hərbi Hava Qüvvələrinə qoşulan Danimarka pilotu. Gənc pilot İkinci dünya müharibəsində iştirak etmiş, müharibə əsiri olmuş və daha sonra qaçmışdır. Talbitzer 18 yaşında uçmağı öyrənmiş və pilot sürücüsü lisenziyasına layiq görülmüşdür. 1940-cı ilin aprel ayında başlayan Vezeryubunq əməliyyatından sonra, Talbitzer İngiltərəyə qaçmışdır. Talbitzer Danimarkanı 26 dekabr 1940-cü il tarixində tərk etmiş, İstanbul, Kipr, Suez və Keyptaundan keçərək səyahət etmişdir. Talbitzer 28 oktyabr 1941-ci ildə Kral Hərbi Hava Qüvvələrinə qəbul edilmişdir. O ilk olaraq 32-ci eskadronda xidmət etmişdir, daha sonra isə 234-cü eskadrona qoşulmuşdur.

Foster dağlaləsi (lat. Tulipa fosteriana) — bitkilər aləminin zanbaqçiçəklilər dəstəsinin zanbaqkimilər fəsiləsinin dağlaləsi cinsinə aid bitki növü. Özbəkistan bu bitkinin əsas vətənidir. Onun hündürlüyü 40-30 sm arasındadır. Yazın əvvələrində və aprel ayında yetişir. Onun ləçəklərinin rəngi parlaq qırmızı və mərkəzi qaradır. Yetişdirilən (becərilən) növləri müxtəlif rənglərə malikdir.İmperator dağlaləsi və ya Fosteriana dağlaləsi, dağlaləsi gülünün qruplarının 13-cü qrupuna aiddir.

Qossen qanunları — marjinal faydalılıq nəzəriyyəsinin əsas prinsipləri, dəyər nəzəriyyələrindən biri. German Henrix Qossen rasional davranışın fayda və ya həzzin artırılması arzusu ilə müəyyən edildiyi fərziyyəsindən irəli gəlir. Bu əsasda Qossen “Qossen qanunları” kimi tanınan iki tezis irəli sürdü. Qossenin birinci qanunu. Ardıcıl olaraq istehlak edildikdə, hər bir sonrakı məhsul vahidinin faydalılığı əvvəlkindən aşağı olur. Qossenin ikinci qanunu. Sadələşdirilmiş versiya cəmiyyətdən təcrid olunmuş insanın yaşayış təsərrüfatının nəzərə alınmasına əsaslanır. Müəyyən sayda müxtəlif məhsulları nəzərə alaraq, müəyyən bir məhdud müddət ərzində bir şəxs onları müxtəlif kombinasiyalarda istehlak edə bilər, bunlardan biri ən gəlirli olmalı, maksimum həzz gətirməlidir ki, bu da bütün məhsulların marjinal faydalarının bərabərliyini təmin etməklə əldə edilir. Növbəti yaxınlaşma dərəcəsi kommersiya iqtisadiyyatının şərtlərini nəzərə alır. Malların qiyməti və pulun miqdarı istehlakı məhdudlaşdıran əsas amillərdir.

Devid Foster (ing. David Foster) — dünya şöhrətli Kanada musiqiçisi.

Figen Han (5 fevral 1950-ci il, İstanbul) – Əsl adı Nevval Karpuz olan türk aktrisasıdır. == Həyatı == Figen Han 5 fevral 1950-ci il tarixində Türkiyənin İstanbul şəhərində doğulmuşdur. 1966-cı ildə ilk filmi olan "Göylərdəki sevgili" filminə çəkilir. 1974-cü ildə "Atını Seven Kovboy", 1975-ci ildə isə "Hababam Taburu" adlı filmlərdə rol alır. Figen Han əvvəlcə fantastik filmlərdə, sonradan isə erotik məzmunlu filmlərdə çəkilməyə başlayır. Onun son filmi 1983-cü ildə çəkilən "Bir zamanlar qardaş idilər" adlı filmidir.

Filip Volter Foden (28 may 2000, Stokport[d]) — İngiltərə Premyer Liqası təmsilçələrindən olan Mançester Siti klubunda və İngiltərə U-17 millisində yarımmüdafiəçi kimi çıxış edən peşəkar İngiltərə futbolçusudur. Foden 2017-ci ildə FİFA U-17 Dünya Çempionatı Qızıl Top mükafatının qalibi olmuşdur. Foden öz bacarıqlarını media qarşısında nümayiş etdirmişdir.

Oygen Korneli Yozef fon Lommel (19 mart 1837 – 19 iyun 1899, Münxen) — Alman fiziki. O Lommel çoxhədlisi, Lommel funksiyası, Lommel-veber Funksiyası və Lommel difereniyal tənlilinə görə diqqətəlayiqdir. O həmçinin Nobel mükafatını qazanan Yohannes Ştarkın doktoral məsləhətçisi olmağı ilə də diqqətəlayiqdir. Lommel Edenkobendə Palatintda Bavyera krallığında doğuldu. O Münhen Lüdviq-Maksimilian Universitetində riyaziyyat və fizika bölümlərində oxudu (1854-cü və 1858-ci illər).1860-cı ildən 1865-ci ilə kimi Şuiz (Schwyz) əyalət məktəbində fizika və kimya müəllimi olaraq işlədi.1865-ci ildən 1867-ci ilə kimi Sürix ortaməktəbində dərs dedi eyni zamanda,İsveçrə Federal Texnologiya İnstitutunda privatdozent idi həmçinin politexnik məktəbində də.1867-ci ildən 1868-ci ilə qədər,Hohenheim universitetinin professoru təyin edildi. Nəhayət 1868-ci ildə Erlangen universitetinin kafedrasında eksperimental fizikaçı təyin edildi.1886-cı ildə Münhen Lüdviq-Maksimilian Universitetinə qayıtdı.1899-cu ildə vəfat etdi. Studien über die Besselschen Funktionen, (Leipzig 1868) Wind und Wetter, München (1873) Das Wesen des Lichts, Leipzig (1874) Über die Interferenz des gebeugten Lichts, Erlangen (1874–76) Lexikon der Physik und Meteorologie, Leipzig (1882) Die Beugungserscheinungen geradlinig begrenzter Schirme, München (1886) Die Beugungsrescheinungen einer kreisrunden Öffnung, München (1884) Lehrbuch der Experimentalphysik, Leipzig (8. A. 1902) Lommel haqqında ədəbiyyat Almaniya Milli Kitabxanasıdan Robert Knott: Lommel, Eugen. In: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Band 52, Duncker & Humblot, Leipzig 1906, S. 62–65.

Oygen "Geni" Mayer (alm. Eugen Meier‎; 30 aprel 1930 – 26 mart 2002, Bern)― hücumçu mövqeyində oynamış İsveçrə futbolçusu. Ən yüksək İsveçrə liqasında vurduğu 249 qolla o, bütün zamanların ən yaxşı İsveçrə hücumçularından biri sayılır. 14 mövsüm şərəfini qoruduğu "Yanq-Boyz" klubunun tarixində ən çox qol vuran oyuçudur. 1953-1965-ci illərdə çıxış etdiyi İsveçrə milli futbol komandasında 42 oyun keçirmişdir. 1942-ci ildə Oygen Mayer futbolçu karyerasına doğma klubu "Şaffhausen"in gənclər komandasında başladı. Sarı-qaralarla gənc hücumçu 1951-ci ilə qədər oynadı. 1946/47 və 1950/51 mövsümündə 2-ci divizionda oynamaqla təcrübə topladı. 1951-ci ildə 21 yaşında olarkən o, "Yanq Boyz"a qoşulmaq üçün federal şəhərə köçdü. Berndəki ikinci mövsümündə "Geni" Mayer ölkə kubokunu qazandı, 1953-də isə həmin turnirin finalına qədər gəldi.

Pinşas Rosen (ivr. ‏פנחס רוזן‎‏‎; 1 may 1887, Berlin – 3 may 1978, Tel-Əviv) — 1948-51, 1952-56 və 1956–61 dövründə üç dəfə vəzifə yerinə yetirən İsrail dövlət xadimi və ölkənin ilk ədliyyə naziri idi. 1960-cı illərdə müstəqil liberalların lideri idi.

Pol Qogen (fr. Paul Gauguin; 7 iyun 1848[…], Paris – 8 may 1903[…]) — fransız rəssam, postimpressionizm və primitivizm cərəyanının nümayəndəsi. Pol Sezan və Vinsent van Qoq ilə yanaşı postimpressionizmin ən böyük nümayəndəsi hesab olunur. Rəssamlığa 1870-ci illərdə həvəskar kimi başlamış, 1883-cü ildən peşəkar rəssam olmuşdur. Qogenin sağlığında onun əsərlərinə tələbat olmamış və o, kasıb bir həyat yaşamışdır. Son dövrlərdə isə onun əsərləri çox yüksək qiymətləndirilir. Xüsusilə də, onun Nə vaxt evlənəcəksən? adlı əsəri dünyanın ən bahalı rəsm əsərlərindən biridir. Yevgeni Henri Pol Qogen 7 iyun 1848-ci ildə doğulmuş post-impressionist rəssamdır. 1851-ci ildə ailəsi ilə Peruya köçürlər.

Robert Fogel (ing. Robert William Fogel; d. 1 iyul 1926 - ö. 11 iyun 2013) — amerikalı iqtisadçı. İqtisadi tarix və yeni iqtisadi tarixlə bağlı tədqiqatları ilə tanınır. 1993-cü ildə Duqlas Nortla birlikdə İqtisadiyyat üzrə Nobel mükafatına layiq görülmüşdür. İsveç Kral Elmlər Akademiyası İqtisadiyyat üzrə Nobel mükafatının Duqlas Nort və Robert Fogelə verilməsinin səbəbini belə izah etmişdir: "İqtisadi və nəzəri dəyişmələri izah etmək üçün iqtisadi nəzəriyyə və kəmiyyət metodları tətbiq edərək iqtisadi tarix mövzusundakı tədqiqatları yenilədikləri üçün təltif olunurlar". Robert Fogel Nyu York şəhərində rus-yəhudi əsilli ailənin övladı kimi anadan olub. Robert Fogel 1944-cü ildə məşhur məktəb olan Stuyvesent Yüksək Məktəbindən məzun oldu. Sonra Kornell Universitetinə daxil olaraq burada tarix üzrə təhsil alıb.

Öskən (əvvəlki adı: Oskən) — Azərbaycan Respublikasının Tovuz rayonunun Qəribli kənd inzibati ərazi dairəsində kənd. Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 7 mart 2012-ci il tarixli, 310-IVQ saylı Qərarı ilə Tovuz rayonunun Qəribli kənd inzibati ərazi dairəsi tərkibindəki Oskən kəndi Öskən kəndi adlandırılmışdır. Yerli əhalinin məlumatına görə, oykonim "geniş yer" mənasındadır. Tədqiqatçılar isə kəndin adını türk dillərindəki öski sözü ilə bağlayaraq "yüksəklikdə yerləşən kənd" mənasında izah edirlər. Kənddə daşınmaz tarix və mədəniyyət abidəsi qeydə alınmamışdır. Kənd Zəyəmçayın sahilində yerləşir. Kənddə mədəniyyət müəssisəsi mövcud deyil. Kənddə təhsil müəssisəsi mövcud deyil. Kənddə dini ibadət yeri və ya dini icma qeydə alınmamışdır. Kənddə səhiyyə müəssisəsi mövcud deyil.

Mədət Çoşqun (doğum adıyla Mədəd İsa oğlu İsmayılov; d. 18 iyun 1938, Azərbaycan Gəyliyən kəndi, Başkeçid rayonu, Gürcüstan SSR, SSRİ) — azərbaycanlı şair, publisist və ictimai xadim. Mədəd İsa oğlu İsmayılov 1938-cı il iyunun 18-də Borçalıda Dmanisi (Başkeçid) rayonunun Azərbaycan Gəyliyən kəndində anadan olmuşdur. 1959-cu ildə Dmanisi rayonu Qızılkilsə kəndində orta məktəbini qızıl medalla, 1961-ci ildə isə A.S.Puşkin adına Tbilisi Dövlət Pedaqoji İnstitutunun Tarix-Filologiya fakültəsini fərqlənmə diplomu ilə bitirmişdir. Tbilisidə nəşr olunan "Samqori" qəzeti Mədəd Coşqunun ilk iş yeri olub. İnstitutu bitirdikdən sonra o, Dmanisi rayonuna qayıdıb, Qamışlı kəndində səkkizillik məktəbin direktor müavini, Dmanisi rayonunun yerli radio verilişləri redaksiyasının redaktoru, rayon partiya komitəsinin ideologiya şöbəsində təlimatçı vəzifələrində çalışıb. Mədəd Coşqun uzun illər Dmanisidə iki dildə (gürcü və Azərbaycan) çıxan "Trialeti" adlı rayon qəzetində Azərbaycan şöbəsinin redaktoru olub. Borçalıda milli qarşıdurma dövründə Mədəd Coşqunun Gürcüstanda sonuncu iş yeri olan "Trialeti" qəzetinin Azərbaycan dilində nəşri 1991-ci ildə dayandırılıb. Gürcüstanda azərbaycanlıların milli zəmində sıxışdırılmasının, yeni-yeni başlayan köç prosesinin qarşısını almaq, soydaşlarımızı məlumat blokadasından çıxarmaq üçün Mədəd Coşqun "İnam" adlı qeyri-leqal qəzet yaradaraq Borçalıda yayımlamağa başlayır. Mədəd Coşqun Dmanisidə 1992-ci ilə qədər mübarizəsini davam etdirir.

Teodor Fönten (alm. Theodor Fontane‎; 30 dekabr 1819[…], Noyruppin[d], Brandenburq – 20 sentyabr 1898[…], Berlin[…]) — alman yazıçı və şairi. Teodor Fönten 1819.ci ildə Almaniyada anadan olmuş fransız əsilli şair və yazıçıdır. Ədəbiyyat aləminə tarixi balladalar yazaraq giriş edən Fönten, 1878.ci ildən sonra fəaliyyətini daha çox roman yazıçısı olaraq davam etdirmişdir. Onun ən bilinən əsəri 1895.ci ildə yazılmış 3 ciltli Effi Bryest (roman)ıdır. Yazıçı 1898.ci ildə, 78 yaşında vəfat etmişdir.

Yorgen Talbitzer (tam adı: Yorgen Billi Talbitzer, ing. Jorgen Billy Thalbitzer; 22 may 1920, Kopenhagen – 29 mart 1943, Öresund) — Kral Hərbi Hava Qüvvələrinə qoşulan Danimarka pilotu. Gənc pilot İkinci dünya müharibəsində iştirak etmiş, müharibə əsiri olmuş və daha sonra qaçmışdır. Talbitzer 18 yaşında uçmağı öyrənmiş və pilot sürücüsü lisenziyasına layiq görülmüşdür. 1940-cı ilin aprel ayında başlayan Vezeryubunq əməliyyatından sonra, Talbitzer İngiltərəyə qaçmışdır. Talbitzer Danimarkanı 26 dekabr 1940-cü il tarixində tərk etmiş, İstanbul, Kipr, Suez və Keyptaundan keçərək səyahət etmişdir. Talbitzer 28 oktyabr 1941-ci ildə Kral Hərbi Hava Qüvvələrinə qəbul edilmişdir. O ilk olaraq 32-ci eskadronda xidmət etmişdir, daha sonra isə 234-cü eskadrona qoşulmuşdur.

Yörgen Persson (22 aprel 1966) — İsveçi təmsil edən stolüstü tennisçi. Yörgen Persson İsveçi 1988-ci ildə Seul şəhərində baş tutan XXIV Yay Olimpiya Oyunlarında təmsil edib və fərdi turnirdə 5-ci, cüt turnirdə isə 5-ci pillənin sahibi olub. Daha sonra Yörgen Persson İsveçi 1992-ci ildə Barselona şəhərində baş tutan XXV Yay Olimpiya Oyunlarında təmsil edib və fərdi turnirdə 5-ci, cüt turnirdə isə 9-cu pillənin sahibi olub. Yörgen Persson İsveçi 1996-cı ildə Atlanta şəhərində baş tutan XXVI Yay Olimpiya Oyunlarında təmsil edib və fərdi turnirdə 17-ci, cüt turnirdə isə 5-ci pillənin sahibi olub. Daha sonra Yörgen Persson İsveçi 2000-ci ildə Sidney şəhərində baş tutan XXVII Yay Olimpiya Oyunlarında təmsil edib və fərdi turnirdə 4-cü, cüt turnirdə isə 9-cu pillənin sahibi olub. Yörgen Persson İsveçi 2004-cü ildə Afina şəhərində baş tutan XXVIII Yay Olimpiya Oyunlarında təmsil edib və fərdi turnirdə 9-cu, cüt turnirdə isə 5-ci pillənin sahibi olub. Daha sonra Yörgen Persson İsveçi 2008-ci ildə Pekin şəhərində baş tutan XXIX Yay Olimpiya Oyunlarında təmsil edib və fərdi turnirdə 4-cü, Komanda turnirində isə 9-cu pillənin sahibi olub. Yörgen Persson İsveçi 2012-ci ildə London şəhərində baş tutan XXX Yay Olimpiya Oyunlarında təmsil edib və fərdi turnirdə 33-cü, Komanda turnirində isə 9-cu pillənin sahibi olub.

İsgəndər Coşqun (ilk adı:İsgəndər Məhəmməd oğlu Hümmətov; 1927, Göyçay – 10 dekabr 1996) — şair, dramaturq. 1927-ci ildə Göyçay şəhərində fəhlə ailəsində doğulmuşdur. Burada orta təhsil alandan sonra Bakıda M.A.Əliyev adına Teatr İnstitutunun teatrşünaslıq fakültəsinə daxil olmuşdur. Həmin il "Mavzoleydə" adlı ilk mətbu şeri "Ədəbiyyat və incəsənət" qəzetində çapdan çıxmışdır. 1952-ci ildə Moskvada M.Qorki adına Ədəbiyyat İnstitutunun poeziya şöbəsinə daxil olmuş, 1955-ci ildə oranı bitirmişdir. 1962-ci ildən M.Qorki adına Azərbaycan Dövlət Gənc Tamaşaçılar Teatrında ədəbi hissə müdiri işləmişdir. 22 may 1991-ci ildə "Azərbaycan Respublikasının əməkdar incəsənət xadimi" adına layiq görülüb. Dramaturq, naşir, 1954-cü ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü olan İsgəndər Coşqun 1996-cı il dekabr ayının 10-da vəfat edib. Müxtəlif illərdə "Gəmidə söhbət", "Qığılcımlar", "Mən atamı düşünərkən", "Nəğmə dolu ürək" və s. adlı kitabları çap olunub.

Bəkir Coşqun (1945, Şanlıurfa – 18 oktyabr 2020, Ankara) - Türkiyəli jurnalist, yazıçı == Həyatı == Bəkir Coşqun 1945-ci ildə Türkiyənin Şanlıurfa bölgəsində məmur bir atanın övladı olaraq dünyaya gəlib. İlk, orta və lise təhsilini Şanlıurfada alıb. Ali təhsilini Ankarada Başkent Jurnalistika Özəl Məktəbində bitirib. Daha sonra 1974-cü ildə foto müxbiri olaraq işə başlayıb. O, polis müxbiri və parlament müxbiri kimi də çalışıb. 1978-ci ildə “Günaydın” qəzetində keçib. Bu qəzetdə “Doqquzuncu kənd” adlı köşəsində fəaliyyət göstərib. 1987-ci ildə isə “Sabah” qəzetində “Onuncu kənd” başlıqlı köşədə yazmağa başlayıb. 1993-cü ildə “Hürriyyət” qəzetində işini davam etdirib. Onun dörd kitabı işıq üzü görüb: “Dövlət”, “Vəkilimi istəyirəm”, “Pakoya məktublar” və “Mən Pako”.