Vanadium
Vanadium (V) – D. İ. Mendeleyevin elementlərin dövri sistemində 23-cü element.
Paslanmayan polad istehsalında əhəmiyyətli bir qatqı maddəsidir. Polad səthlərinin titan örtülməsi əməliyyatında da, bağlayıcı element olaraq istifadə edilir. Vanadium pentoksit tərkibli, keramika istehsalında katalizator və boya sabitləşdirici olaraq istifadə edilir. Bundan əlavə, süperiletken maqnitlərin istehsalında, çox dayanıqlı və uzun ömürlü ərintiləri əldə etməkdən ötəri də istifadə edilir. Yer qabığında vanadium 1,5·10–2% (kütlə ilə) miqdarındadır. Bitkilər onu torpaqdan udur. Bitkilərdə vanadiumun miqdarı orta hesabla 0,001% (kütlə ilə) təşkil edir. Vanadium hüceyrədə maddələr mübadiləsində iştirak edir. Vanadiumun "yığıcılarından" biri hamıya yaxşı tanış olan zəhərli solğun poqanka göbələyidir.
Natrium sulfid
Natrium sulfid- mürəkkəb qeyri üzvü maddədir. Kimyəvi formulu- Na2S.
Natrium sulfid-oksigensiz duzdur.
== Alınması ==
Sənayedə-Na2SO4•10H2O mirabilit mineralının közərdilməsindən alınır.
Na2SO4+4H2→Na2S+4H2O
Na2SO4+4C→Na2S+4CO
Na2SO4+4CO→ Na2S+4CO2
== Fiziki xassələri ==
Adi halda ağ rəngli çox hidroskopik tozdur. Parçalanmadan əriyir, termiki davamlıdır. Texniki natrium sulfid sarımtıl və ya qəhvəyi (qirmizımtıl) rəngdədir, tərkibində 60%-ə qədər natrium sulfid var. Suda yaxşı həll olur, anionundan hidroliz olur, məhlulda yüksək qələvilik yaradır. Havada dayanma müddətində məhlul bulanır (kolloid kükürd) və saralır (polisulfid rəngində). Tipik reduksiyaedicidir. Kükürdü birləşdirir.
Hidrogen-sulfid qazı
Hidrogen-sulfid qazı (H2S) - rəngsiz, kəskin iyli, suda yaxşı həll olan yanar qaz. Sıxlığı 1,538 q/l; hidrogen-sulfid qazı yüksək dərəcədə zəhərlidir. Havada ehtimal olunan miqdarı 0,01mq/l-ə yaxındır. Sərbəst halda biokimyəvi mənşəli təbii qazlarda (~1% yaxın), metamorfik və maqmatik qazlarda və həmçinin fumarollarda rast gəlinir. Təbii qazlarda hidrogen-sulfid qazı miqdarı, adətən 1%-dən çox olmur. Karbonat süxurların üstünlük təşkil etdiyi, xüsusilə sulfat mineralları ilə zəngin olan kəsilişlərin sularında həll olmuş hidrogen-sulfid qazı miqdarı yüksək olur.
== Həmçinin bax ==
Hava
Təbii qaz
Fumarollar
== Mənbə ==
Geologiya terminlərinin izahlı lüğəti. — Bakı: Nafta-Press, 2006.
Qurğuşun(II) sulfid
Qurğuşun(II) sulfid PbS formullu mürəkkəb qeyri-üzvi maddədir.O, elektron qurğularda az istifadə olunur.PbS həmçinin qalenit də adlanır.
== Strukturu, əsas xüsusiyyətləri ==
Qurğuşun ionlarını həll etmək üçün sulfid duzları və ya hidrogen-sulfid alavə olunur.
Vanadium (II)sulfat
Vanadium (II) sulfat (VSO4) — qeyri-üzvi bir birləşmədir, vanadiumun və sulfat turşusunun duzudur, kristallohidratlar əmələ gətirir – suda həll olan qırmızı-bənövşəyi kristallardı.
== Fiziki xassələri ==
Vanadium (II) sulfat, məhlulunun diqqətlə qurudulması nəticəsində kristallohidrat şəklində çökür — qırmızı-bənövşəyi kristallardı.
VSO4 • n H2O tərkibinin kristallohidratlarını əmələ gətirir, burada n = 6, 7. Vanadium (II) sulfat heptahidrat VSO4 • 7H2O vanadium kuporosu adlanır.
== Alınması ==
Vanadium (V) oksidin sink tozu ilə reduksiya nəticəsində almaq olar:
V
2
O
5
+
3
Z
n
+
5
H
2
S
O
4
→
2
V
S
O
4
+
3
Z
n
S
O
4
+
5
H
2
O
{\displaystyle {\mathsf {V_{2}O_{5}+3Zn+5H_{2}SO_{4}\ {\xrightarrow {}}\ 2VSO_{4}+3ZnSO_{4}+5H_{2}O}}}
Vanadiy (III) sulfatın sink ilə reduksiya nəticəsində :
V
2
(
S
O
4
)
3
+
Z
n
→
2
V
S
O
4
+
Z
n
S
O
4
{\displaystyle {\mathsf {V_{2}(SO_{4})_{3}+Zn\ {\xrightarrow {}}\ 2VSO_{4}+ZnSO_{4}}}}
== Kimyəvi xassələri ==
Havada vanadium (II) sulfat oksigenlə asanlıqla oksidləşir:
2
V
S
O
4
+
O
2
→
2
V
O
S
O
4
{\displaystyle {\mathsf {2VSO_{4}+O_{2}\ {\xrightarrow {}}\ 2VOSO_{4}}}}
Vanadium (II) sulfat qələvi metal və ammoniumun sulfatları ilə az həll olunan qarışıq duzlar əmələ gətirir M2V(SO4)3 x 6 H2O (M = NH4, K, Rb, Cs).
Qələvi məhlulları ilə reaksiyaya daxil olur və qəhvəyi rəngdə vanadium (II) hidroksid əmələ gətirir hansı ki, çöküntü yaradır:
V
S
O
4
+
2
N
a
O
H
→
V
(
O
H
)
2
↓
+
N
a
2
S
O
4
{\displaystyle {\mathsf {VSO_{4}+2NaOH\ {\xrightarrow {}}\ V(OH)_{2}\downarrow +Na_{2}SO_{4}}}}
Bu reaksiyanın məhsulu su ilə sürətlə oksidləşərək vanadium (III) hidroksidə çevrilir.
Vanadium (II) sulfat reduksiyaedici xüsusiyyətləri nümayiş etdirir. Beləliklə, qalay (II), mis (II), qızıl(III) duzlarının məhlullarından metalları reduksiya edir. Azot turşusu və nitratlar onunla reaksiyaya girdikdə ammonyak və onun törəmələrinə qədər, sulfitlər isə — hidrogen sulfidə qədər reduksiya olunur.
Flüor ionlarının iştirakı ilə, vanadium (II) sulfatın reduksiyaedici xüsusiyyətləri artır, çünki üçvalentli vanadium ionlarını güclü flüor komplekslərinə bağlayır.
Vanadium (III)sulfat
Vanadium (III) sulfat – kimyəvi formula V2(SO4)3 olan qeyri-üzvi birləşmədir. Vanadium (III) və sulfat turşusunun duzudur.
== Fiziki xassələri ==
Suda az həll olunan açıq sarı bir maddədir.
== Alınması ==
Vanadium (V) oksidin kükürdlə sulfat turşusunda işləməsi nəticəsində almaq olar:
V
2
O
5
+
S
+
3
H
2
S
O
4
→
V
2
(
S
O
4
)
3
+
3
H
2
O
{\displaystyle {\mathsf {V_{2}O_{5}+S+3H_{2}SO_{4}\ {\xrightarrow {}}\ V_{2}(SO_{4})_{3}+3H_{2}O}}}
Vanadium (II) sulfatla vanadium sulfat:
V
S
O
4
+
V
O
S
O
4
+
H
2
S
O
4
→
V
2
(
S
O
4
)
3
+
H
2
O
{\displaystyle {\mathsf {VSO_{4}+VOSO_{4}+H_{2}SO_{4}\ {\xrightarrow {}}\ V_{2}(SO_{4})_{3}+H_{2}O}}}
Vanadium sulfatın hidrazinlə reaksiyası:
4
V
O
S
O
4
+
N
2
H
4
∗
H
2
S
O
4
+
H
2
S
O
4
→
2
V
2
(
S
O
4
)
3
+
N
2
↑
+
4
H
2
O
{\displaystyle {\mathsf {4VOSO_{4}+N_{2}H_{4}*H_{2}SO_{4}+H_{2}SO_{4}\ {\xrightarrow {}}\ 2V_{2}(SO_{4})_{3}+N_{2}\uparrow +4H_{2}O}}}
== Kimyəvi xassələri ==
Reduksiyaedici maddədir. Havaya dözümlüdür, lakin yüksək rütubətdə yaşıl kompleksin[V(H2O)6]3+ meydana gəlməsi sayəsində bir neçə həftəyə yaşıl rəng alır. Suda yavaş həll olunaraq eyni kompleks yaradır.
Qələvilərlə, qələvi metal karbonatlarla, ammonium sulfid və ammonyakla reaksiya daxil olaraq vanadium (III) hidroksidin çirkli, yaşıl çöküntüsü əmələ gəlir:
V
2
(
S
O
4
)
3
+
6
N
a
O
H
→
2
V
(
O
H
)
3
+
N
a
2
S
O
4
{\displaystyle {\mathsf {V_{2}(SO_{4})_{3}+6NaOH\ {\xrightarrow {}}\ 2V(OH)_{3}+Na_{2}SO_{4}}}}
Vakuumda qızdırıldıqda parçalanır:
V
2
(
S
O
4
)
3
→
t
2
V
O
S
O
4
+
S
O
2
{\displaystyle {\mathsf {V_{2}(SO_{4})_{3}\ {\xrightarrow {t}}\ 2VOSO_{4}+SO_{2}}}}
== İstinadlar ==
Неорганическая химия / под ред. Ю.Д. Третьякова. — М.: Академия, 2007. — Т. 3.
Vanadium(III)oksid
Vanadium (III) oksid- kimyəvi formulu V2O3 olan vanadium və oksigenin ikili birləşməsidi.
== Fiziki xassələri ==
Vanadium (III) oksid – parlaq qara kristallardı. İki kristal modifikasiyada mövcuddur: 105 °C-də, α-forması β-formasına (ΔH ° keçidi 1.8 kJ / mol) çevrilir və faza keçidi yaşanır.
Antiferromaqnit α formasıdır. Suda həll olunmur.
== Alınması ==
Vanadiy (V) oksidin karbon (II) oksid, hidrogen, kükürd və s. ilə reduksiya edilməsi nəticəsində qızdırıldıqda əldə edilir:
V
2
O
5
+
2
H
2
→
<
1000
o
C
V
2
O
3
+
2
H
2
O
{\displaystyle {\mbox{V}}_{2}{\mbox{O}}_{5}+2{\mbox{H}}_{2}\ {\xrightarrow {<1000^{o}C}}{\mbox{V}}_{2}{\mbox{O}}_{3}+2{\mbox{H}}_{2}{\mbox{O}}}
V
2
O
5
+
2
SO
2
→
t
V
2
O
3
+
2
SO
3
{\displaystyle {\mbox{V}}_{2}{\mbox{O}}_{5}+2{\mbox{SO}}_{2}\ {\xrightarrow {t}}{\mbox{V}}_{2}{\mbox{O}}_{3}+2{\mbox{SO}}_{3}}
== Kimyəvi xassələri ==
Güclü reduksiyaedicidir. Termiki davamlığı var, yüksək temperaturda parçalanmır.
2
V
2
O
3
+
O
2
→
350
o
C
4
V
O
2
{\displaystyle {\mathsf {2V_{2}O_{3}+O_{2}\ {\xrightarrow {350^{o}C}}\ 4VO_{2}}}}
V
2
O
3
+
O
2
→
500
o
C
V
2
O
5
{\displaystyle {\mathsf {V_{2}O_{3}+O_{2}\ {\xrightarrow {500^{o}C}}\ V_{2}O_{5}}}}
Karbon və ya əridilmiş kalsiumla yüksək temperaturda vanadium metalına qədər reduksiya olun bilər:
V
2
O
3
+
3
C
→
1300
o
C
2
V
+
3
C
O
{\displaystyle {\mathsf {V_{2}O_{3}+3C\ {\xrightarrow {1300^{o}C}}\ 2V+3CO}}}
V
2
O
3
+
3
C
a
→
900
−
1350
o
C
2
V
+
3
C
a
O
{\displaystyle {\mathsf {V_{2}O_{3}+3Ca\ {\xrightarrow {900-1350^{o}C}}\ 2V+3CaO}}}
Vanadium (III) oksidi əsası xüsusiyyətləri üstün olduğundan zəif amfoterlik nümayiş etdirir. Beləliklə, turşularda həll olunur və III valentli vanadium duzlarının yaşıl məhlulları alınır, amma qələvilərlə reaksiyaya daxil olmur.
Vanadium (IV)xlorid
Vanadium IV xlorid – qeyri-üzvi birləşmədir, xlorid turşusunun və vanadium metalının duzudur .
== Fiziki xassələri ==
Vanadium (IV) xlorid tünd qırmızı rəngli bir mayedir.Soyuq su ilə qarışmır, isti su ilə reaksiyaya daxil olur. Etanolda, dietil efirində, xloroformda həll olunur. Nəm
havada tüstülənir.
== Alınması ==
Çar arağında həll olması nəticəsində alınır:
3
V
+
12
H
C
l
+
4
H
N
O
3
→
3
V
C
l
4
↓
+
4
N
O
↑
+
8
H
2
O
{\displaystyle {\mathsf {3V+12HCl+4HNO_{3}\ {\xrightarrow {}}\ 3VCl_{4}\downarrow +4NO\uparrow +8H_{2}O}}}
Vanadiumun xlorla reaksiyası:
V
+
2
C
l
2
→
200
−
350
o
C
V
C
l
4
↓
{\displaystyle {\mathsf {V+2Cl_{2}\ {\xrightarrow {200-350^{o}C}}\ VCl_{4}\downarrow }}}
İnert atmosferdə qızdırıldıqda vanadium (III) xloridin parçalanması:
2
V
C
l
3
→
400
−
500
o
C
,
N
2
V
C
l
4
+
V
C
l
2
{\displaystyle {\mathsf {2VCl_{3}\ {\xrightarrow {400-500^{o}C,N_{2}}}\ VCl_{4}+VCl_{2}}}}
Dioksivanadium(V)xloridin qatı xlorid turşusunda həll edilməsi nəticəsində:
2
V
O
2
C
l
+
8
H
C
l
→
5
o
C
2
V
C
l
4
+
C
l
2
↑
+
4
H
2
O
{\displaystyle {\mathsf {2VO_{2}Cl+8HCl\ {\xrightarrow {5^{o}C}}\ 2VCl_{4}+Cl_{2}\uparrow +4H_{2}O}}}
== Kimyəvi xassələri ==
Otaq temperaturunda parçalanır:
2
V
C
l
4
→
2
V
C
l
3
+
C
l
2
{\displaystyle {\mathsf {2VCl_{4}\ \xrightarrow {\ } 2VCl_{3}+Cl_{2}}}}
Havanın nəmi ilə reaksiyaya girir:
V
C
l
4
+
H
2
O
→
V
O
C
l
2
+
2
H
C
l
{\displaystyle {\mathsf {VCl_{4}+H_{2}O\ {\xrightarrow {}}\ VOCl_{2}+2HCl}}}
İsti su ilə reaksiyaya daxil olaraq mavi rəngdə məhlullar yaradır:
V
C
l
4
+
8
H
2
O
→
100
o
C
[
V
(
H
2
O
)
5
O
]
2
+
+
4
C
l
−
+
2
H
3
O
+
{\displaystyle {\mathsf {VCl_{4}+8H_{2}O\ {\xrightarrow {100^{o}C}}\ [V(H_{2}O)_{5}O]^{2+}+4Cl^{-}+2H_{3}O^{+}}}}
Qatı sulfat turşusu ilə reaksiyaya daxil olaraq qəhvəyi rəngdə heksaxlorvanadium turşusu alınır:
V
C
l
4
+
2
H
C
l
→
H
2
[
V
C
l
6
]
{\displaystyle {\mathsf {VCl_{4}+2HCl\ {\xrightarrow {}}\ H_{2}[VCl_{6}]}}}
Qatı azot turşusu ilə oksidləşir:
V
C
l
4
+
2
H
N
O
3
+
H
2
O
→
V
O
2
C
l
+
N
O
2
↑
+
3
H
C
l
{\displaystyle {\mathsf {VCl_{4}+2HNO_{3}+H_{2}O\ {\xrightarrow {}}\ VO_{2}Cl+NO_{2}\uparrow +3HCl}}}
Qələvilərlə reaksiyaya daxil olur:
V
C
l
4
+
4
N
a
O
H
→
V
O
(
O
H
)
2
↓
+
4
N
a
C
l
+
H
2
O
{\displaystyle {\mathsf {VCl_{4}+4NaOH\ {\xrightarrow {}}\ VO(OH)_{2}\downarrow +4NaCl+H_{2}O}}}
Hidrogen və ya vanadiumla reduksiya olunur:
V
C
l
4
+
H
Z
n
,
H
C
l
0
→
τ
V
C
l
3
+
H
C
l
{\displaystyle {\mathsf {VCl_{4}+H_{Zn,HCl}^{0}\ {\xrightarrow {\tau }}\ VCl_{3}+HCl}}}
2
V
C
l
4
+
H
2
→
500
−
600
o
C
2
V
C
l
2
+
2
H
C
l
{\displaystyle {\mathsf {2VCl_{4}+H_{2}\ {\xrightarrow {500-600^{o}C}}\ 2VCl_{2}+2HCl}}}
3
V
C
l
4
+
V
→
320
−
400
o
C
4
V
C
l
3
{\displaystyle {\mathsf {3VCl_{4}+V\ {\xrightarrow {320-400^{o}C}}\ 4VCl_{3}}}}
Kalium xloridlə reaksiyayı
V
C
l
4
+
2
K
C
l
→
400
o
C
K
2
[
V
C
l
6
]
{\displaystyle {\mathsf {VCl_{4}+2KCl\ {\xrightarrow {400^{o}C}}\ K_{2}[VCl_{6}]}}}
== Tətbiqi ==
Vanadium IV xlorid üzvi sintezdə xlorlaşdırıcı maddə kimi istifadə olunur.
== İstinadlar ==
Рабинович В.А., Хавин З.Я. "Краткий химический справочник" Л.: Химия, 1977 стр. 58
Справочник химика / Редкол.: Никольский Б. П. и др.. — 3-е изд. Химия, 1971. Т. 2.
Natrium sulfit
Natrium sulfit Na2SO3 – natrium və sulfit turşusunun duzudur. Rəngsiz kristal maddədir.
== Alınması ==
Natrium karbonatın məhlulunun kükürd(IV) oksidlə reaksiyasından:
Na2CO3+SO2 → Na2SO3+ CO2
Natriumhidrosulfit məhlulunu NaOH məhlulu ilə neytrallaşdırmaqla:
NaHSO3+ NaOH → Na2SO3 + H2O
Natrium hidroksidin kükürd(IV) oksidlə reaksiyasından :
2NaOH +SO2 → Na2SO3 + H2O
== Xassələri ==
Natrium sulfit güclü reduksiyaedicidir. Adi temperaturda su məhlulundan Na2SO3∙7H2O kristalhidrat şəklində ayrılır.
Natrium sulfitin məhlulu havanın oksigeni ilə asanlıqla oksidləşir:
2Na2SO3+ O2 → 2Na2SO4
2. Natrium sulfit məhlulunu kükürdlə qızdırdıqda natrium tiosulfat alınır:
Na2SO3+ S → Na2S2O3
Natrium sulfitin sulfat turşusu ilə reaksiyası kükürd(IV)oksidin alınması üçün istifadə olunur:
Na2SO3 + H2SO4 → SO2+Na2SO4+ H2O Natrium sulfiti qızdırdıqda disproporsiya reaksiyası nəticəsində sulfid və sulfat alınır:
4 Na2SO3 →t Na2S + 3Na2SO4
== Tətbiqi ==
Natrium sulfit pestisidlərin istehsalında, tərkibində xrom olan axar suların zərərsizləşdirilməsində, ağardılmış parçadan xlorun artığının çıxarılmasında, əlvan metal filizləri üçün flotoreagent kimi, həmçinin kinofoto sənayesində geniş tətbiq olunur.
Sulfit anhidridi
Sulfat anhidridi, kükürd 6-oksid, SO3—otaq temperaturunda rəngsiz qazdır. Bərk sulfat anhidridi alfa-, beta-, qamma- və delta- modifikasiyalarında olur. Onların ərimə temperaturları müvafiq olaraq 16.8, 32.5, 62.3 və 95 °C-dir. Həmin modifikasiyalar bir-birindən SO3 kristallarının forması və polimerləşmə dərəcələri ilə fərqlənir. Rütubətli havada SO3 tüstülənir (buxarlanaraq havada H2SO4 damcıları əmələ gətirir).
Sulfat anhidridi sənayedə kükürd qazını katalitik oksidləşdirmə yolu ilə alınır. Ondan sulfat turşusu, oleum, susuz HNO3 və s. hazırlanmasında istifadə olunur.
Sulfit turşusu
Sulfit turşusu – H2SO3 orta qüvvətli iki əsaslı turşudur, çox zəif, davamsız turşudur və ancaq duru məhlullarında mövcuddur. Qatı məhlullarında o, kükürd dioksidə və suya parçalanır.
== Alınması ==
Kükürd dioksidi suda həll etdikdə sulfit turşusu əmələ gəlir:
SO2 + H2O ←→ H2SO3
Sulfit turşusu davamsız maddə olduğundan yalnız məhlulda mövcuddur.
== Kimyəvi xassələri ==
Suda iki mərhələdə dissosiyasiya edir:
H2SO3 ←→ H++HSO3-
HSO3←→H++SO32-
Və iki cür duz – sulfitlər və hidrosulfitlər əmələ gətirir:
2NaOH + H2SO3 →Na2SO3 + 2H2O
NaOH + H2SO3 → NaHSO2 + H2O
Sulfit turşusu qüvvətli reduksiyaedicidir
H2SO3 + Cl2 + H2O → 2HCl + H2SO4
Çox qüvvətli reduksiyaedicilərlə H2SO3 özünü oksidləşdirici kimi aparır:
2H2S + H2SO3 → 3S↓ + 3H2O
Hidrosulfitləri qızdırdıqda pirosulfitə. Pirosulfit turşusu H2S2O5 (disulfit turşusu) sərbəst halda məlum deyil.
2KHSO3 → K2S2O5 + H2O
Polyar SO2 molekulları suda yaxşı həll olur.
Sulfit turşusu, kükürd dioksid kimi reduksiyaedici kimi xassəyə malikdir. Güclü reduksiyaedicilər iştirak etdikdə isə özünü oksidləşdirici kimi aparır.
== Tətbiqi ==
Sulfit turşusunun duzlarından Na2SO3 natrium-tiosulfatın alınmasında, NaHSO3 - ağardılmış parçadan xlorun artığının çıxarılmasında,həmçinin kalsium – hidrosulfitlə Ca(HSO3)2 birlikdə-oduncaqdan sellülozanın çıxarılmasında istifadə olunur.
== İstinadlar ==
N.A. Verdizadə, K.Ə. Quliyev, Ş.Ə. Quliyev və b.
Canarium
Canarium (lat. Canarium) — bitkilər aləminin sabunağacıçiçəklilər dəstəsinin burserakimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.
Venidium
Venidium (lat. Venidium) — astraçiçəklilər sırasının mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.
Selfie
Selfi (ing. selfie) — rəqəmsal kamera, kameralı mobil telefon və ya planşet ilə çəkilən avto-portret fotoşəkli növüdür. Bu fotoşəkillər, ümumiyyətlə, gündəlik anlardan və bir kamera ilə yuxarıdan qol boyu məsafəsində ya da güzgü qarşısında çəkilir. Hamı tərəfindən böyük marağa, əyləncəyə səbəb olan selfilər daha çox Instagram, Facebook, Twitter , Google+, Linkedin, Foursquare, Picassa və s. buna bənzər sosial şəbəkələrdə daha məşhurdur.
Sıravi insanlardan tutmuş, məşhur yerli və dünya siyasətçiləri, şou-biznes əhli "selfi" stilində şəkillər çəkir və onu sosial şəbəkələrdə paylaşırlar. Məsələn, çox danışılan "selfi"lərdən biri ABŞ prezidenti Barak Obamanın Afrika lideri Nelson Mandelanın anım mərasimində Danimarka və İngiltərə baş nazirləri ilə birgə çəkdiyi "selfi"si və həmin şəklin sosial şəbəkədə paylaşması olub.
Əksər dillərdə elə selfi kimi deyilməsinə baxmayaraq, bununla bağlı Türkiyədə bu sözün Türkiyə türkcəsinə tərcümə olunması mövzusu da olmuşdur. Bunun üçün Türk Dil Qurumuna müraciət də olunmuşdu. Türk Dil Qurumu isə Qərb mənşəli olan bu sözün Türkiyə türkcəsinə tərcümə olunması üçün heç bir təklif irəli sürmədi.
Suisid
İntihar və ya özünəqəsd — qəsdən özünün ölümünə səbəb olan hərəkət. Risk faktorlarına depressiya, bipolyar pozuntu, şizofreniya, şəxsiyyət pozğunluğu kimi ruhi nasazlıqlar da aiddir. İntihar maliyyə çətinliklərindən, münasibətlər ilə bağlı çətinliklərdən və ya zorbalıqdan yarana bilər.
== Anlayışlar ==
== Risk faktorları ==
=== Psixi xəstəliklər ===
=== Əvvəlki cəhdlər və özünə zərər ===
Əvvəlki intihar cəhdlərinin tarixi intiharın tamamilə dəqiq göstəricisidir. İntiharların təxminən 20%-ində əvvəlki cəhd etmiş, onların 1%-i bir il ərzində və 5%-dən çoxu isə 10 il ərzində intihar ediblər. Özünə zərər verən hərəkətlər adətən intihar cəhdi deyil və özünə zərər verənlərin əksəriyyətində intihar riski yüksək deyildir. Bəzi özünə zərər verənlər intihar yolu ilə həyatlarını sona qoya bilər və ya özünə zərər və intihar riski üst-üstə düşə bilər.
=== Maddə istifadəsi ===
=== Qumarbazlıq ===
Qumarbazlıq intihar düşüncəsinin və cəhdlərinin artması ilə əlaqələndirilir. Patoloji qumarbazların 12–24%-i intihar cəhdləri edirlər. Qumarbazların arvadlarının intihar nisbəti ümumi əhalidən üç dəfə yüksəkdir.
Canarium asperum
Canarium asperum (lat. Canarium asperum) — bitkilər aləminin sabunağacıçiçəklilər dəstəsinin burserakimilər fəsiləsinin canarium cinsinə aid bitki növü.
Canarium australianum
Canarium australianum (lat. Canarium australianum) — bitkilər aləminin sabunağacıçiçəklilər dəstəsinin burserakimilər fəsiləsinin canarium cinsinə aid bitki növü.
Canarium kipella
Canarium kipella (lat. Canarium kipella) — bitkilər aləminin sabunağacıçiçəklilər dəstəsinin burserakimilər fəsiləsinin canarium cinsinə aid bitki növü.
Canarium pseudopatentinervium
Canarium pseudopatentinervium (lat. Canarium pseudopatentinervium) — bitkilər aləminin sabunağacıçiçəklilər dəstəsinin burserakimilər fəsiləsinin canarium cinsinə aid bitki növü.
Canarium pseudopimela
Canarium pseudopimela (lat. Canarium pseudopimela) — bitkilər aləminin sabunağacıçiçəklilər dəstəsinin burserakimilər fəsiləsinin canarium cinsinə aid bitki növü.
Canarium pseudosumatranum
Canarium pseudosumatranum (lat. Canarium pseudosumatranum) — bitkilər aləminin sabunağacıçiçəklilər dəstəsinin burserakimilər fəsiləsinin canarium cinsinə aid bitki növü.
Canarium reniforme
Canarium reniforme (lat. Canarium reniforme) — bitkilər aləminin sabunağacıçiçəklilər dəstəsinin burserakimilər fəsiləsinin canarium cinsinə aid bitki növü.
Canarium sarawakanum
Canarium sarawakanum (lat. Canarium sarawakanum) — bitkilər aləminin sabunağacıçiçəklilər dəstəsinin burserakimilər fəsiləsinin canarium cinsinə aid bitki növü.
