Mənbələrdə bu sözün yerinə qılçan kəlməsi işlədilib. Görünür, qılyok kimi olub (müqayisə et: qol yox – çolaq), sonra qılçan, nəhayət, keçəl formasına
Mənbələrdə əkçi, ekçi kimi də işlədilib. Güman edirəm ki, kiçi (kiçik sözünün qədim törəmə köküdür) kəlməsi ilə bağlıdır
Keçim sözü olub və “yaşayış” anlamında işlədilib. Keçinmək isə “ölmək” deməkdir. Görünür, keç feilinin bir mənası da “yaşamaq” demək olub
Dialektlərdə “söndürmək” mənasında keçirmək sözü işlənir. Mənbələrdə öç feili var və rus dilinə “гаснуть” kimi tərcümə olunub
yun. keras (keratos) – buynuz + yun. argyros – gümüş
alm. kern – əsas, nüvə
Farsca kəşidən (dartmaq, çəkmək) feili ilə qohumdur. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Key sözündən düzəlmiş feildir, key-i-mək. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Ərəbcədir, bizdə quda (qayın, qazın) sözü işlədilib. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Ərəb mənşəlidir, “qəm” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Ərəbcədir, əsli “saban”dır (ruslarda savan kimi işlədilir). Bağdad yaxınlığındakı Savan şəhərində istehsal edilən parçanın adından götürülüb
Fars mənşəlidir, kəf ( köpük) və qir (qerften, yəni götürmək felinin əsasıdır) sözlərindən əmələ gəlib
Alınma sözdür, türk dillərində həmin sözün yerinə törük, doruq, dür sözü işlədilib. Tuva dilində indi də doruq sözü mövcuddur
Fars mənşəlidir, kah (saman) və ruba (çəkən) sözlərindən əmələ gəlib. Ahən (dəmir) ruba (çəkən) qəlibi üzrə yaranıb (“maqnit” deməkdir)
Qarşılığı kimi mənbələrdə söz kövşəmək ifadəsi işlədilib. Kəkələ sözü səpələ qəlibi üzrə gəv (gövşəmək) feilindən düzəlib
Mənbələrdə kəkəlik kimi verilib, görünür, kəkələmək sözü ilə bağlıdır (kəkliyin oxuması məhz kəkələməyə bənzəyir)
Bəzi dialektlərdə kəkliyi azmaq ifadəsi var. İfadənin əsli kəyriyi (gəyriyi) azmaq olub və təhrif nəticəsində bu şəklə düşüb
Farslar bütün heyvanların erkəyinə kəl deyirlər; erkək qoyun, keçi... belə adlanır. Bizdə mənası daralıb, yalnız camışın erkəyinə kəl deyirlər
Ərəb dilindən keçib, hərfi mənası “itin iki dişi” (kəlb-ət-eyn) deməkdir. Bizdə qısğac sözü işlədilib
Camışın kiçik balasına deyirik. Əslində, erkək bala belə adlanıb, sonra məna genişlənib. Kəl sözündən törəyib
Farsca “başçı”, “rəhbər” deməkdir. Farslar bu ifadəni kəlantər kimi işlədirlər. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Azca iriləşmiş, hələ dəyməmiş yemişə bəzi dialektlərdə kəlik deyirlər. Sözün əsli farscadır və kalək şəklindədir
“Təmizlə”, “qırxdır” anlamında işlədilir. Mənşəyi qaranlıqdır. Güman edirəm ki, keçəl sözü ilə qohumdur
Ərəbcədir, “müsahib, qohum, yaxın adam” deməkdir. Qadın adı kimi işlədilir. Kəlmə sözü ilə qohumdur. (Bəşir Əhmədov
Bəzən xaş və kəlləpaça sözlərini eyniləşdirirlər. Əslində, kəlləpaça kəllə (baş) paça (ayaq) sözlərindən əmələ gəlib, yalnız “qoyun başayağı” kimi baş
Fars mənşəlidir, “ilgək” (петля) deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Kəmçik forması da var (təhrifdir), kökü kəm (az) sözüdür, farscadır, -sı şəkilçisi adlardan feil düzəldir, -k isə feili yenidən ada çevirib
Soğdaq dilinə məxsus sözdür, (soğdaqlar Özbəkistanın indiki ərazisində yaşamışlar, dilləri hind-ari dillərinin İran yarımqrupuna daxil idi), mənası “
İlkin mənası bitki adı ilə bağlıdır (конопля), onun liflərindən ip hazırlanır, meyvəsindən (toxumundan) isə yağ istehsal olunur
Un kəpəyi, baş kəpəyi və s. birləşmələrindəki kəpək sözü, əslində, “qabıq” deməkdir, sonra kəpək formasına düşüb
Qopmaq feili ilə qohumdur. Üzərində tozcuqlar (qabıq, pulcuqlar, qopuq, kəpək) olduğu üçün belə adlanıb
Ərəbcə əsli Kərb-bəla kimidir, Kərb - “kədər” deməkdir. Sinonimlər birləşməsidir (dərd və bəla). (Bəşir Əhmədov
Nehrə yağına kərə yağı deyirik. Türkmənlər nehrə əvəzinə, qöbe işlədir, “сливочное масло” ifadəsini də qöbe yağı kimi tərcümə edirlər
Ərəbcədir, “alicənab” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Ərəbcədir, “səxavətli”, “comərd” deməkdir. Kərəm sözü ilə qohumdur. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Qərb dialektlərində çox işlədilir, böyük və canlı milə deyirlər. Mənası farsca “maili” deməkdir. (Bəşir Əhmədov
1. Buna dəryaz da deyirlər (alınma sözdür), ot çalmaq üçün alətdir. Gərmək feili ilə qohumdur. Sözün əsli gəzinti, çöküntü qəlibi üzrə yaranmış gərin
Mənası “əyri” deməkdir. Kərki formaca toxayabənzər (əyri) dəmir alətidir, ağzı içəriyə doğru əyilmiş olur
Qədim forması qırbiş şəklində olub, qır “torpaq”, “gil” deməkdir, biş isə “bişirməkdir”. Kərpic “odda bişirilən (qurudulan) torpaq, gil” anlamı ilə
Türkmən dilində gəmirmək işlədilir. Məncə, kəsmək sözü ilə bağlıdır ( elə gəmirmək özü də “kəsmək” deməkdir)
Ərəbcə kəşf sözünün cəmidir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Ərəbcədir, “qoz qabıgından düzəldilən çanaqvarı qab”dır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Hindistanın ən şimal bölgəsi olan Kəşmir zaman-zaman müxtəlif imperiyaların tərkibində olduğundan tarixdə iz buraxmayıb
Ağız (aquz) və ondan bişirilən yemək adlanır. Biləsuvar rayonunda ağuz sözünün yerinə kələkə sözü işlədilir
Kət “birinci” deməkdir: kətqudayışlıq – ‘birinci kəbin”dir, kətbanu – “birinci arvad” deməkdir. Kətxuda kənddə birinci hesab olunan vəzifə sahibinə de
Mənbələrdə qət, ket feili var və “углублять” mənasını əks etdirir. Görünür, kətmən “dərinləşdirən”, “qazan oyan” mənalarını verən sözdür
fars. – şoranlıq
yun. kyanos – tünd-göy, göy
yun. kybernetike – idarəçilik bacarığı
yun. kybernetike – idarəçilik bacarığı + lat. diurnalis, diurnale – gündəlik xəbər