fəsad

Fitnə Fitnənin lüğətdə mənası, qarışıqlarının çıxarılması və xalisləşdirilməsi üçün qızılın közərdilməsi deməkdir. Fitnə sözü bir nəfər və ya bir cəmiyyətdən asayiş və əmin-amanlığın alınması, iki və ya daha çox insanı bir-birinin canına salıb ikitirəlik yaratmaq, həmçinin xalqa əziyyət və işgəncə vermək deməkdir. == Fitnənin növləri == Qurani-Kərimdə müşriklərin törətdiyi fitnənin qətl törətməkdən də ağır günah olduğu qeyd olunur və bu fitnə aradan qalxanacan onlarla vuruşma tövsiyə edilir: "Fitnə (müşriklərin fitnəsi) qətldən daha şiddətlidir. Əgər onlar (vuruşdan və Allaha şərik qoşmaqdan) vaz keçərlərsə, şübhəsiz, Allah bağışlayandır, rəhm edəndir!. Fitnə (müşriklərin fitnəsi) aradan qalxana qədər və din (ibadət) ancaq Allaha məxsus edilənədək onlarla vuruşun; əgər onlar (bu cür hərəkətlərə) son qoyarlarsa (siz də onlarla vuruşmaqdan vaz keçin!), çünki düşmənçilik ancaq zülm edənlərə qarşı olur." "Bilin ki, mal-dövlətiniz və övladınız sizin üçun ancaq bir imtahandır. Böyük mükafat isə Allah yanındadır." Peyğəmbəri (s): "Üç şey fitnə törədər: gözəl saç, gözəl surət və gözəl səs." Əli ibn Əbu Talib: "Fitnə üç şeydədir: qadın düşkünü olmaq – bu şeytanın qılıncıdır, şərab içmək – bu şeytanın tələsidir və dirhəmə, dinara məhəbbət – bu isə şeytanın oxudur. Kim qadın düşkünü olsa, ömrünün faydasını görməz, kim şərab düşkünü olsa, cənnət ona haram olar. Kim dinar və dirhəmə məhəbbət bəsləsə, dünyanın nökəri olar." Fitnəkarlıq növlərindən biri də zalim hakimlər üçün casusluq etməkdir. Bunun böyük günah sayılıb bir çox ziyan və fəsadlarının adam öldürməkdən böyük olması isə çox aydın bir məsələdir. Çünki bir fitnəkar cəsusun çoxlu qətl və cinayətlərə səbəb olması mümkündür.

COVID-19 pandemiyası, dünya miqyasında ciddi sosial-iqtisadi fəsadlara səbəb oldu. Bu fəsadlar bir çox sahədə özünü göstərdi: İqtisadi Geriləmə: Pandemiya səbəbindən bir çox ölkədə iqtisadi fəaliyyətlər dayandı. Qlobal ticarət azaldı, istehsal zəncirləri pozuldu və bir çox müəssisə bağlandı. İşsizlik Artışı: Bir çox sektorda, xüsusən xidmət sahələrində (restoranlar, turizm, qonaqpərvərlik) iş yerləri itirildi. Bu, yüksək işsizlik səviyyələrinə səbəb oldu. Mikro və Kiçik Bizneslərin Bağlanması: Xüsusilə kiçik bizneslər pandemiyanın təsirindən daha çox zərər gördü, bir çoxu fəaliyyətini dayandırmaq məcburiyyətində qaldı. Sosial Bərabərsizlik: Pandemiya, zəif sosial təbəqələrin daha çox təsirə məruz qaldığını ortaya qoydu. Aşağı gəlirli ailələr, işlərini itirərək, daha çətin şəraitdə yaşamağa başladı. Sağlamlıq Sisteminə Təsir: Sağlamlıq sistemləri, COVID-19-un yayılması ilə mübarizədə yükləndi. Bunun nəticəsində, digər xəstəliklərin müalicəsində gecikmələr oldu.